← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 7/2021 van 21 januari 2021 Rolnummer 7041 In zake : de prejudiciële
vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk H samengesteld uit de voorzitters F. Daoût
en L. Lavrysen, de rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van G(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 7/2021 van 21 januari 2021 Rolnummer 7041 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk H samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van G(...) | Extrait de l'arrêt n° 7 du 21 janvier 2021 Numéro du rôle : 7041 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du Code civil, posées par le Tribunal de première instance de Liège, division de Liège. La Cour constitutio composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Ni(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 7/2021 van 21 januari 2021 | Extrait de l'arrêt n° 7 du 21 janvier 2021 |
| Rolnummer 7041 | Numéro du rôle : 7041 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du |
| Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, | Code civil, posées par le Tribunal de première instance de Liège, |
| afdeling Luik. | division de Liège. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters | composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges J.-P. |
| J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. |
| Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, en, overeenkomstig | Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache et T. Detienne, et, conformément à |
| artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
| Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter A. Alen, bijgestaan door de | constitutionnelle, du président émérite A. Alen, assistée du greffier |
| griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, |
| Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij vonnis van 23 oktober 2018, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 23 octobre 2018, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 13 november 2018, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 13 novembre 2018, le Tribunal de première |
| eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen | instance de Liège, division de Liège, a posé les questions |
| gesteld : | préjudicielles suivantes : |
| « - Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar met de | « - L'article 1382 du Code civil est-il compatible avec les articles |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les |
| met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van | articles 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, |
| de mens, zo geïnterpreteerd dat het, zolang de in het geding zijnde | dans l'interprétation selon laquelle il ne permet pas, tant que la |
| rechterlijke beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of | |
| vernietigd, niet toelaat dat de Staat aansprakelijk wordt gesteld | décision de justice en cause n'a pas été retirée, rétractée, réformée |
| wegens een fout die een rechterlijke instantie in de uitoefening van | ou annulée, d'engager la responsabilité de l'Etat pour une faute |
| haar rechtsprekende functie begaat, wanneer de personen die de | commise par une juridiction dans l'exercice de sa fonction |
| aansprakelijkheidsvordering hebben ingesteld, derden zijn ten opzichte | juridictionnelle, lorsque les demandeurs en responsabilité sont tiers |
| van die rechterlijke beslissing en niet beschikken over rechtsmiddelen | par rapport à cette décision de justice et ne disposent pas de voies |
| waardoor zij de vernietiging van die beslissing kunnen verkrijgen ? | de recours leur permettant d'obtenir l'anéantissement de ladite décision ? |
| - Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar met de | - L'article 1382 du Code civil est-il compatible avec les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles |
| met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van | 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans |
| de mens, zo geïnterpreteerd dat de Staat alleen aansprakelijk kan | l'interprétation selon laquelle l'Etat ne peut être tenu pour |
| worden gesteld wegens een fout die een in laatste aanleg uitspraak | responsable d'une faute commise par une juridiction de dernier ressort |
| doende rechterlijke instantie in de uitoefening van haar | dans l'exercice de sa fonction juridictionnelle que si cette faute |
| rechtsprekende functie begaat, wanneer die fout bestaat in een | |
| voldoende gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels, | consiste en une violation suffisamment caractérisée des règles de |
| terwijl een niet-gekwalificeerde fout volstaat om de Staat | droit applicables alors qu'une faute non caractérisée est suffisante |
| aansprakelijk te stellen wanneer die is begaan door een rechterlijke | pour engager la responsabilité de l'Etat lorsqu'elle a été commise par |
| instantie die niet in laatste aanleg uitspraak doet ? | une juridiction qui ne statue pas en dernier ressort ? |
| - Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar met de | - L'article 1382 du Code civil est-il compatible avec les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles |
| met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van | 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans |
| de mens, zo geïnterpreteerd dat de Staat alleen aansprakelijk kan | l'interprétation selon laquelle l'Etat ne peut être tenu pour |
| worden gesteld wegens een fout die een in laatste aanleg uitspraak | responsable d'une faute commise par une juridiction de dernier ressort |
| doende rechterlijke instantie in de uitoefening van haar | dans l'exercice de sa fonction juridictionnelle que si cette faute |
| rechtsprekende functie begaat, wanneer die fout bestaat in een | |
| voldoende gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels, | consiste en une violation suffisamment caractérisée des règles de |
| zonder dat wordt vastgesteld of de in laatste aanleg uitspraak doende | droit applicables sans qu'il soit distingué si la juridiction de |
| rechterlijke instantie al dan niet een hooggerechtshof is ? | dernier ressort en question est une cour suprême ou pas ? |
| - Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar met de | - L'article 1382 du Code civil est-il compatible avec les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles |
| met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van | 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans |
| de mens, zo geïnterpreteerd dat de Staat alleen aansprakelijk kan | l'interprétation selon laquelle l'Etat ne peut être tenu pour |
| worden gesteld wegens een fout van de rechterlijke macht, of op zijn | responsable d'une faute du pouvoir judiciaire, ou à tout le moins |
| minst wegens een fout die een in laatste aanleg uitspraak doende | d'une faute commise par une juridiction de dernier ressort dans |
| rechterlijke instantie in de uitoefening van haar rechtsprekende | l'exercice de sa fonction juridictionnelle, que si celle-ci consiste |
| functie begaat, wanneer die fout bestaat in een voldoende | |
| gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels, terwijl, | en une violation suffisamment caractérisée des règles de droit |
| in het gemeen recht van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid, de | applicables alors qu'en droit commun de la responsabilité civile, la |
| lichtste fout volstaat en in concreto wordt beoordeeld in het licht | faute la plus légère suffit et est appréciée in concreto à l'aune du |
| van het abstracte criterium van de goede huisvader, namelijk de | critère abstrait du bon père de famille soit la personne normalement |
| normaal zorgvuldige en omzichtige persoon, die in dezelfde omstandigheden verkeert ? | soigneuse et prudente, placée dans les mêmes conditions ? |
| - Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar met de | - L'article 1382 du Code civil est-il compatible avec les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles |
| met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van | 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans |
| de mens, zo geïnterpreteerd dat de Staat alleen aansprakelijk kan | l'interprétation selon laquelle l'Etat ne peut être tenu pour |
| worden gesteld wegens een fout van de rechterlijke macht, of op zijn | responsable d'une faute du pouvoir judiciaire, ou à tout le moins |
| minst wegens een fout die een in laatste aanleg uitspraak doende | d'une faute commise par une juridiction de dernier ressort dans |
| rechterlijke instantie in de uitoefening van haar rechtsprekende | l'exercice de sa fonction juridictionnelle, que si celle-ci consiste |
| functie begaat, wanneer die fout bestaat in een voldoende | |
| gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels, terwijl | en une violation suffisamment caractérisée des règles de droit |
| de aansprakelijkheid van de Staat door toedoen van een van zijn | applicables alors que la responsabilité de l'Etat du fait de l'un de |
| machten doorgaans steunt op het dubbele criterium van ofwel het | ses pouvoirs se fonde généralement sur le double critère soit de |
| verkeerde gedrag waaraan een normaal zorgvuldige en omzichtige | l'erreur de conduite que n'aurait pas commise une autorité / un |
| overheid / wetgever / magistraat die in dezelfde omstandigheden | législateur / un magistrat normalement prudent et diligent, placé(e) |
| verkeert, zich niet schuldig zou maken, ofwel de schending van een | dans les mêmes circonstances soit de la violation d'une norme de droit |
| norm van nationaal recht of van een internationaal verdrag met | national ou d'un traité international ayant des effets dans l'ordre |
| uitwerking in de interne rechtsorde, waarbij de overheid / wetgever / | juridique interne, imposant à l'autorité / au législateur / au |
| magistraat ertoe wordt verplicht niets te doen of op een bepaalde manier wel iets te doen ? ». | magistrat de s'abstenir ou d'agir de manière déterminée ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van het onderwerp van de prejudiciële vragen | Quant à l'objet des questions préjudicielles |
| B.1.1. De vijf prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1382 | B.1.1. Les cinq questions préjudicielles portent sur l'article 1382 du |
| van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : | Code civil, qui dispose : |
| « Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt | « Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, |
| veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ». | oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». |
| B.1.2. Opdat de Staat aansprakelijk kan worden gesteld wegens een fout | B.1.2. Dans l'interprétation donnée par le juge a quo, cette |
| begaan in de uitoefening van de rechtsprekende functie, vereist, in de | disposition exige en principe, pour que puisse être engagée la |
| interpretatie van de verwijzende rechter, die bepaling in beginsel dat | responsabilité de l'Etat pour une faute commise dans l'exercice de la |
| de betwiste handeling door een in kracht van gewijsde gegane | fonction juridictionnelle, que l'acte litigieux ait été rétracté, |
| beslissing is herroepen, gewijzigd, vernietigd of ingetrokken wegens | réformé, annulé ou retiré, par une décision passée en force de chose |
| schending van een gevestigde rechtsnorm. | jugée, en raison de la violation d'une norme juridique établie. |
| Die interpretatie steunt op de ter zake relevante rechtspraak van het | Cette interprétation s'appuie sur la jurisprudence de la Cour de |
| Hof van Cassatie (Cass., 19 december 1991, Arr. Cass, 1992, nr. 215; 8 | cassation pertinente en la matière (Cass., 19 décembre 1991, Pas., |
| december 1994, Arr. Cass., 1994, nr. 541; 5 juni 2008, C.06.0366.N; 27 | 1992, I, n° 215; 8 décembre 1994, Pas., 1994, I, n° 541; 5 juin 2008, |
| juni 2008, C.07.0384.F; 25 maart 2010, C.09.0403.N). | C.06.0366.N; 27 juin 2008, C.07.0384.F; 25 mars 2010, C.09.0403.N). |
| Zo heeft het Hof van Cassatie geoordeeld : | Ainsi la Cour de cassation a-t-elle jugé : |
| « Dat in de huidige stand van de wetgeving [...] de Staat, in de | « Qu'en l'état actuel de la législation, l'Etat peut, sur la base des |
| regel, op basis van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek aansprakelijk kan worden verklaard voor de schade ten gevolge van een door een rechter of een ambtenaar van het openbaar ministerie begane fout, wanneer die magistraat binnen de grenzen van zijn wettelijke bevoegdheden heeft gehandeld of ieder redelijk en voorzichtig mens moet aannemen dat hij binnen die grenzen heeft gehandeld; dat echter, indien die handeling het rechtstreeks voorwerp is van de rechtsprekende functie, de vordering tot vergoeding van de schade, in de regel, echter slechts ontvankelijk is als de litigieuze akte bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing ingetrokken, gewijzigd, vernietigd of herroepen is wegens schending van een | articles 1382 et 1383 du Code civil, être, en règle, rendu responsable du dommage résultant d'une faute commise par un juge ou un officier du ministère public lorsque ce magistrat a agi dans les limites de ses attributions légales ou lorsque celui-ci doit être considéré comme ayant agi dans ces limites, par tout homme raisonnable et prudent; que toutefois, si cet acte constitue l'objet direct de la fonction juridictionnelle, la demande tendant à la réparation du dommage ne peut, en règle, être reçue que si l'acte litigieux a été retiré, réformé, annulé ou rétracté par une décision passée en force de chose |
| gevestigde rechtsnorm en derhalve geen gezag van gewijsde meer heeft; | jugée en raison de la violation d'une norme juridique établie et n'est |
| Dat binnen die grenzen de aansprakelijkheid van de Staat voor de | plus, dès lors, revêtu de l'autorité de la chose jugée; |
| schadeverwekkende handeling van de Rechterlijke Macht niet strijdig is | Que, dans ces limites, la responsabilité de l'Etat du chef d'un acte |
| met de grondwettelijke of wettelijke bepalingen, en evenmin | dommageable du pouvoir judiciaire n'est ni contraire à des |
| onverenigbaar is met de beginselen van de scheiding der machten en van | dispositions constitutionnelles ou légales, ni inconciliable avec les |
| het gezag van het rechterlijk gewijsde; dat die aansprakelijkheid | principes de la séparation des pouvoirs et de l'autorité de la chose |
| evenmin onverenigbaar is met de onafhankelijkheid van de Rechterlijke | jugée; qu'elle n'est pas incompatible non plus avec l'indépendance du |
| Macht en van de magistraten ervan, die de bepalingen van het | pouvoir judiciaire et des magistrats qui le composent, que les |
| Gerechtelijk Wetboek betreffende de procedure van verhaal op de | dispositions du Code judiciaire relatives à la procédure de prise à |
| rechter willen beschermen, nu die onafhankelijkheid blijkbaar | partie tendent à sauvegarder, cette indépendance apparaissant assurée |
| voldoende gewaarborgd is door de wettelijke onmogelijkheid om | à suffisance par l'impossibilité légale de mettre en cause la |
| magistraten persoonlijk aansprakelijk te stellen buiten de gevallen | responsabilité personnelle des magistrats en dehors des cas où ceux-ci |
| waarin zij strafrechtelijk zijn veroordeeld en de gevallen waarin | ont été condamnés pénalement et des cas pouvant donner ouverture à la |
| verhaal op de rechter mogelijk is » (Cass., 19 december 1991, voormeld). | prise à partie » (Cass., 19 décembre 1991, précité). |
| En : | Et : |
| « De fout van een magistraat waarvoor de Staat op basis van de | |
| artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek aansprakelijk kan | « La faute du magistrat pouvant, sur la base des articles 1382 et 1383 |
| zijn bestaat in de regel in een gedraging die, ofwel neerkomt op een | du Code civil, entraîner la responsabilité de l'Etat consiste, en |
| verkeerd optreden dat moet worden beoordeeld naar de maatstaf van een | |
| normaal zorgvuldig en omzichtig magistraat, die in dezelfde | règle, en un comportement qui, ou bien s'analyse en une erreur |
| omstandigheden verkeert, ofwel, behoudens onoverkomelijke dwaling of | d'intervention devant être appréciée suivant le critère du magistrat |
| enige andere rechtvaardigingsgrond, een schending inhoudt van een | normalement soigneux et prudent, placé dans les mêmes conditions, ou |
| nationaalrechtelijke norm of van een internationaal verdrag met | bien, sous réserve d'une erreur invincible ou d'une autre cause de |
| rechtstreekse werking in de interne rechtsorde, waarbij de magistraat | justification, viole une norme du droit national ou d'un traité |
| verplicht is niets te doen of op een bepaalde manier wel iets te doen. | international ayant des effets directs dans l'ordre juridique interne, |
| Wanneer de betwiste handeling, zoals te dezen, bovendien het | imposant au magistrat de s'abstenir ou d'agir de manière déterminée. |
| rechtstreeks voorwerp is van de rechtsprekende functie, is de Staat in | De plus, lorsque l'acte litigieux constitue, comme en l'espèce, |
| de regel alleen aansprakelijk als de litigieuze handeling door een in | l'objet direct de la fonction juridictionnelle, la responsabilité de |
| kracht van gewijsde gegane beslissing is ingetrokken, gewijzigd, | l'Etat n'est engagée, en règle, que si l'acte litigieux a été |
| vernietigd of herroepen wegens schending van een gevestigde | rapporté, réformé, annulé ou rétracté par une décision passée en force |
| rechtsnorm. Vóór die intrekking, wijziging, vernietiging of herroeping | de chose jugée en raison de la violation d'une norme juridique |
| bestaat er geen vergoedbare schade. | établie. Avant le rapport, la modification, l'annulation ou la |
| Er anders over beslissen zou het gezag ondermijnen van de | rétractation, il n'y a pas de dommage réparable. |
| rechtsmiddelen en in strijd zijn met de wezenlijke regels van de | En décider autrement réduirait à néant l'autorité des voies de recours |
| rechterlijke organisatie en met de opdracht gegeven aan de hoven en | et serait contraire aux règles essentielles de l'organisation |
| rechtbanken » (Cass., 5 juni 2008, C.09.0403.N). | judiciaire et à la mission des cours et tribunaux » (Cass., 5 juin |
| B.1.3. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepaling in die interpretatie. B.2.1. Uit de verwijzingsbeslissing en de bewoordingen van de prejudiciële vragen blijkt verder nog dat de verwijzende rechter van oordeel is dat het hem niet toekomt het arrest van het Hof nr. 99/2014 van 30 juni 2014 naar analogie toe te passen, omdat de aan hem voorgelegde situatie niet identiek is aan die welke aanleiding heeft gegeven tot de prejudiciële vraag waarop het Hof bij dat arrest heeft geantwoord. B.2.2. Bij zijn voormelde arrest nr. 99/2014 heeft het Hof voor recht gezegd : « - Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het belet dat de Staat aansprakelijk kan worden gesteld wegens een fout begaan in de uitoefening van de rechtsprekende functie door een rechterlijke instantie die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan, zolang die beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of vernietigd, zelfs al bestaat die fout in een voldoende gekwalificeerde | 2008, C.09.0403.N). B.1.3. La Cour examine la disposition en cause dans cette interprétation. B.2.1. Il ressort également de la décision de renvoi et du libellé des questions préjudicielles que le juge a quo estime qu'il ne lui appartient pas d'appliquer, par analogie, l'arrêt de la Cour n° 99/2014 du 30 juin 2014, dès lors que la situation qui lui est soumise n'est pas identique à celle qui a donné lieu à la question préjudicielle à laquelle la Cour a répondu par cet arrêt. B.2.2. Par son arrêt n° 99/2014, précité, la Cour a dit pour droit : « - L'article 1382 du Code civil viole les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété comme empêchant que la responsabilité de l'Etat puisse être engagée en raison d'une faute commise, dans l'exercice de la fonction juridictionnelle, par une juridiction ayant statué en dernier ressort tant que cette décision n'a pas été retirée, rétractée, réformée ou annulée, alors même que cette faute consiste |
| schending van de toepasselijke rechtsregels en zelfs al maakt die | dans une violation suffisamment caractérisée des règles de droit |
| fout, gelet op de beperkte rechtsmiddelen die tegen de genoemde | applicables et que cette faute ne permet pas, compte tenu des voies de |
| beslissing openstaan, het niet mogelijk de vernietiging ervan te | recours limitées ouvertes à l'encontre de ladite décision, d'en |
| verkrijgen. | obtenir l'anéantissement. |
| - Dezelfde bepaling schendt niet de artikelen 10 en 11 van de | - La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 | Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 6 et 13 de |
| van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, indien zij in | la Convention européenne des droits de l'homme, si elle est |
| die zin wordt geïnterpreteerd dat zij niet belet dat de Staat | interprétée comme n'empêchant pas que la responsabilité de l'Etat |
| aansprakelijk kan worden gesteld wegens een fout begaan in de | puisse être engagée en raison d'une faute commise, dans l'exercice de |
| uitoefening van de rechtsprekende functie door een rechterlijke | la fonction juridictionnelle, par une juridiction ayant statué en |
| instantie die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan, zolang die | dernier ressort tant que cette décision n'a pas été retirée, |
| beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of vernietigd, | rétractée, réformée ou annulée, alors même que cette faute consiste |
| wanneer die fout bestaat in een voldoende gekwalificeerde schending | dans une violation suffisamment caractérisée des règles de droit |
| van de toepasselijke rechtsregels en wanneer die fout, gelet op de | applicables et que cette faute ne permet pas, compte tenu des voies de |
| beperkte rechtsmiddelen die tegen de genoemde beslissing openstaan, | recours limitées ouvertes à l'encontre de ladite décision, d'en |
| het niet mogelijk maakt de vernietiging ervan te verkrijgen ». | obtenir l'anéantissement ». |
| B.2.3. Het geschil naar aanleiding waarvan de prejudiciële vragen die | B.2.3. Le litige à l'occasion duquel ont été posées les questions |
| hebben geleid tot het voormelde arrest nr. 99/2014 zijn gesteld, had betrekking op een aansprakelijkheidsvordering die tegen de Belgische Staat was ingesteld wegens vermeende fouten die de Raad van State zou hebben begaan bij het onderzoek van een beroep tot herziening van een beslissing van het Rechtscollege van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. De verwijzende rechter had vastgesteld dat de partij die schadevergoeding vorderde de uitwissing van het arrest van de Raad van State dat haar benadeelde niet kon verkrijgen door de uitoefening van de beschikbare rechtsmiddelen. Het Hof heeft zijn onderzoek tot dat geval beperkt. B.3. In de voorliggende zaak is bij de verwijzende rechter een aansprakelijkheidsvordering ingesteld tegen de Belgische Staat wegens vermeende fouten die de strafuitvoeringsrechtbank te Brussel zou hebben begaan bij het onderzoek van een verzoek tot voorwaardelijke invrijheidstelling van een gedetineerde. Die vordering is aanhangig gemaakt door personen aan wie schade werd berokkend door handelingen die die gedetineerde heeft gepleegd in de periode van de voorwaardelijke invrijheidstelling die hem door die rechtbank was toegekend. Aangezien de eisende en tussenkomende partijen voor de verwijzende rechter geen partij waren en geen partij hadden kunnen zijn in de procedure die aanleiding heeft gegeven tot de voor hen nadelige beslissing, beschikten zij niet over enig rechtsmiddel om de uitwissing van die beslissing te verkrijgen voordat de aansprakelijkheid van de Staat in het geding zou worden gebracht. Het Hof beperkt het onderzoek van de prejudiciële vragen tot die hypothese. Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | préjudicielles qui ont donné lieu à l'arrêt n° 99/2014 précité portait sur une action en responsabilité introduite contre l'Etat belge pour fautes prétendument commises par le Conseil d'Etat dans l'examen d'un recours en réformation d'une décision du Collège juridictionnel de la Région de Bruxelles-Capitale. Le juge a quo avait constaté que la partie demanderesse en réparation n'était pas en mesure d'obtenir, par l'exercice des voies de recours disponibles, l'anéantissement de l'arrêt du Conseil d'Etat qui lui faisait grief. La Cour a limité son examen à cette hypothèse. B.3. Dans la présente affaire, le juge a quo est saisi d'une action en responsabilité introduite contre l'Etat belge pour fautes prétendument commises par le tribunal de l'application des peines de Bruxelles dans l'examen d'une demande de libération conditionnelle d'un détenu. Cette action est mue par des personnes qui ont été préjudiciées par des actes que ce détenu a commis alors qu'il bénéficiait d'une libération conditionnelle que lui avait accordée ledit tribunal. Dès lors que les parties demanderesses et intervenantes devant le juge a quo n'étaient pas et n'auraient pas pu être parties à la procédure qui a donné lieu à la décision qui leur fait grief, elles ne disposaient d'aucune voie de recours qui aurait pu mener à l'anéantissement de cette décision préalablement à la mise en cause de la responsabilité de l'Etat. La Cour limite l'examen des questions préjudicielles à cette hypothèse. Quant à la première question préjudicielle |
| B.4.1. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de | B.4.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à |
| bestaanbaarheid te onderzoeken van artikel 1382 van het Burgerlijk | examiner la compatibilité de l'article 1382 du Code civil avec les |
| Wetboek met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in | articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou combinés avec |
| samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag | les articles 6 et 13 de la Convention européenne des droits de |
| voor de rechten van de mens. | l'homme. |
| B.4.2. Zoals geïnterpreteerd door de verwijzende rechter, verplicht | |
| artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek ertoe vooraf de uitwissing van | B.4.2. Tel qu'il est interprété par le juge a quo, l'article 1382 du |
| de betwiste rechterlijke beslissing te verkrijgen voordat de Staat aansprakelijk kan worden gesteld voor die beslissing, met het enige voorbehoud van de hypothese die door het Hof bij zijn arrest nr. 99/2014 werd onderzocht. B.4.3. In die interpretatie behandelt de in het geding zijnde bepaling op identieke wijze alle personen die een aansprakelijkheidsvordering hebben ingesteld wegens een jurisdictioneel optreden, zonder een onderscheid te maken naargelang zij al dan niet partij waren in de procedure die tot de betwiste beslissing heeft geleid en naargelang zij dus al dan niet de mogelijkheid hebben gehad om een rechtsmiddel tegen die beslissing aan te wenden. B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. | Code civil impose d'obtenir l'anéantissement préalable de la décision de justice litigieuse avant de pouvoir mettre la responsabilité de l'Etat en cause du fait de cette décision, sous la seule réserve de l'hypothèse examinée par la Cour dans son arrêt n° 99/2014. B.4.3. Dans cette interprétation, la disposition en cause traite de la même façon tous les demandeurs en responsabilité du fait d'un acte juridictionnel, sans établir une distinction selon qu'ils étaient ou non parties à la procédure ayant mené à la décision litigieuse et selon qu'ils ont donc eu ou non la possibilité d'exercer une voie de recours contre cette décision. B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure critiquée, sont essentiellement différentes. |
| Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
| gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
| geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
| middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
| B.6. Gelet op het doel en de gevolgen van de in het geding zijnde bepaling bevinden de personen die partij waren in de procedure die aanleiding heeft gegeven tot de betwiste beslissing, en die dus een rechtsmiddel kunnen aanwenden tegen die beslissing, en de personen die geen partij waren en geen partij hadden kunnen zijn in die procedure en die dus geen uitwissing van die beslissing kunnen verkrijgen door een rechtsmiddel aan te wenden, zich in wezenlijk verschillende situaties. B.7. In zoverre de in het geding zijnde bepaling het mogelijk maakt te beletten dat de partij die in een proces in het ongelijk wordt gesteld, de regelmatigheid van de rechterlijke beslissingen waarbij zij wordt afgewezen, in voorkomend geval tot in het oneindige, betwist, wordt, zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 99/2014, daarmee de doelstelling van rechtszekerheid die men ermee wenst te verwezenlijken, op relevante wijze nagestreefd. B.8. Het Hof dient derhalve nog te beoordelen of de in het geding zijnde bepaling een billijk evenwicht tot stand heeft gebracht tussen het recht van het slachtoffer om toegang te hebben tot een rechter teneinde de vergoeding van zijn schade te verkrijgen, en het vereiste van de rechtszekerheid, die de in het geding zijnde bepaling wenst te vrijwaren. B.9.1. Ten aanzien van het belang van de doelstelling die ermee wordt nagestreefd, kan ervan worden uitgegaan dat met de in het geding zijnde bepaling op algemene wijze een billijk evenwicht tussen de in | B.6. Eu égard à l'objet et aux effets de la disposition en cause, les personnes qui étaient parties à la procédure ayant donné lieu à la décision litigieuse, et qui sont donc en mesure d'exercer une voie de recours contre celle-ci, et les personnes qui n'étaient pas et n'auraient pas pu être parties à cette procédure, et qui ne peuvent donc en obtenir l'anéantissement par l'exercice d'une voie de recours, se trouvent dans des situations essentiellement différentes. B.7. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 99/2014, la disposition en cause, en ce qu'elle permet d'empêcher que la partie succombante à un procès conteste, le cas échéant indéfiniment, la régularité des décisions de justice la déboutant, poursuit de manière pertinente l'objectif de sécurité juridique qu'elle tend à réaliser. B.8. La Cour doit encore apprécier si la disposition en cause ménage un juste équilibre entre le droit de la victime d'accéder à un juge en vue d'obtenir réparation de son préjudice et l'impératif de sécurité juridique que la mesure en cause tend à préserver. B.9.1. Au regard de l'importance de l'objectif qu'elle poursuit, la mesure en cause peut être considérée comme ménageant, de façon |
| het geding zijnde belangen tot stand is gebracht door te vereisen dat | générale, un juste équilibre entre les intérêts en présence, dès lors |
| de Staat niet aansprakelijk kan worden gesteld zolang de betwiste | qu'elle exige que la responsabilité de l'Etat ne puisse être engagée |
| rechterlijke beslissing niet is uitgewist door middel van de | tant que la décision de justice litigieuse n'a pas été anéantie au |
| beschikbare rechtsmiddelen. | moyen des voies de recours disponibles. |
| B.9.2. Tegen de vonnissen van de strafuitvoeringsrechtbanken kan een | B.9.2. Les jugements rendus par les tribunaux d'application des peines |
| cassatieberoep worden ingesteld door de partijen voor die | peuvent faire l'objet d'un pourvoi en cassation, introduit par les |
| rechtscolleges, dat in voorkomend geval kan leiden tot de uitwissing | parties devant ces juridictions, qui peut, le cas échéant, mener à |
| ervan uit de rechtsorde. Het voormelde cassatieberoep moet verplicht | l'anéantissement de ces jugements de l'ordre juridique. Le pourvoi en |
| zijn ingesteld en hebben geleid tot de uitwissing van de betwiste | cassation précité doit obligatoirement avoir été introduit et avoir |
| beslissing, op straffe van niet-ontvankelijkheid van de vordering tot | mené à l'anéantissement de la décision litigieuse, à peine |
| schadevergoeding tegen de Staat, die nadien wordt ingesteld door de | d'irrecevabilité de l'action en indemnisation contre l'Etat intentée |
| personen die partij waren in de procedure die tot die beslissing heeft | ultérieurement par les parties à la procédure ayant mené à cette |
| geleid. | décision. |
| B.9.3. Wanneer, zoals te dezen, de persoon die beweert benadeeld te | B.9.3. Toutefois, lorsque, comme en l'espèce, la personne qui se dit |
| zijn door de vermeende fout die een strafuitvoeringsrechtbank zou | préjudiciée par la faute prétendument commise par un tribunal |
| hebben begaan geen partij was en geen partij had kunnen zijn in de | d'application des peines n'était pas et n'aurait pas pu être partie à |
| procedure die tot de betwiste beslissing heeft geleid en geen enkel | cette procédure qui a abouti à la décision litigieuse et qu'elle ne |
| rechtsmiddel heeft tegen die beslissing, zodat het voor die persoon | dispose d'aucune voie de recours contre cette décision, de sorte qu'il |
| onmogelijk is de herroeping, de vernietiging, de wijziging of de | est impossible pour cette personne d'obtenir la rétractation, |
| intrekking van de beslissing te verkrijgen, worden het slachtoffer | l'annulation, la réformation ou le retrait de la décision, la victime |
| echter tegelijkertijd het recht om de Staat aansprakelijk te stellen | est privée tout à la fois du droit d'engager la responsabilité de |
| en de mogelijkheid om de vermeende onregelmatigheid die door die | l'Etat et de la possibilité de soumettre à une censure |
| strafuitvoeringsrechtbank zou zijn begaan aan een jurisdictionele | juridictionnelle l'irrégularité prétendument commise par ce tribunal |
| beoordeling te onderwerpen, ontzegd. | d'application des peines. |
| Het Hof dient te bepalen of een dergelijk gevolg evenredig is met de | La Cour doit déterminer si une telle conséquence est proportionnée à |
| nagestreefde doelstelling. | l'objectif poursuivi. |
| B.10.1. Het feit te beletten dat de persoon die geen partij was en | B.10.1. Empêcher que la personne qui n'était pas et n'aurait pas pu |
| geen partij had kunnen zijn in de procedure die heeft geleid tot een | être partie à la procédure qui a abouti à une décision prétendument |
| beslissing waarvan hij beweert dat zij is aangetast door een fout | entachée d'une faute commise par un tribunal d'application des peines |
| begaan door een strafuitvoeringsrechtbank in de uitoefening van haar | dans l'exercice de sa fonction juridictionnelle puisse mettre en cause |
| rechtsprekende functie, de aansprakelijkheid van de Staat in het | la responsabilité de l'Etat est susceptible de produire des effets |
| geding kan brengen, kan ten opzichte van de nagestreefde doelstelling | |
| onevenredige gevolgen met zich meebrengen. | disproportionnés à l'objectif poursuivi. |
| B.10.2. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek is bijgevolg niet | B.10.2. Il s'ensuit que l'article 1382 du Code civil n'est pas |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, zo geïnterpreteerd dat het een persoon die geen partij was en geen partij had kunnen zijn in de procedure die aanleiding heeft gegeven tot een rechterlijke beslissing niet toelaat, zolang die beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of vernietigd, de Staat aansprakelijk te stellen voor een fout die door de strafuitvoeringsrechtbank die die beslissing heeft genomen is begaan in de uitoefening van haar rechtsprekende functie. B.11.1. Het Hof wijst er niettemin op dat de in het geding zijnde bepaling anders kan worden geïnterpreteerd, in die zin dat het feit dat de betwiste beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation selon laquelle il ne permet pas à une personne qui n'était pas et n'aurait pas pu être partie à la procédure qui a donné lieu à une décision de justice, tant que cette décision n'a pas été retirée, rétractée, réformée ou annulée, d'engager la responsabilité de l'Etat pour une faute commise, dans l'exercice de la fonction juridictionnelle, par le tribunal d'application des peines ayant pris ladite décision. B.11.1. La Cour relève cependant que la disposition en cause est susceptible de recevoir une autre interprétation, selon laquelle le fait que la décision litigieuse n'a pas été retirée, rétractée, |
| of vernietigd, niet belet dat de rechter die uitspraak doet over de | réformée ou annulée n'a pas pour effet d'empêcher que le juge de la |
| aansprakelijkheid de Staat kan veroordelen wegens een fout die door | responsabilité puisse condamner l'Etat en raison d'une faute, commise |
| een strafuitvoeringsrechtbank is begaan in de uitoefening van haar | dans l'exercice de la fonction juridictionnelle, par un tribunal |
| rechtsprekende functie, wanneer de benadeelde partij die tracht de | d'application des peines, lorsque la partie préjudiciée qui cherche à |
| Staat aansprakelijk te stellen geen partij was en geen partij had | mettre la responsabilité de l'Etat en cause n'était pas et n'aurait |
| kunnen zijn in de procedure die aanleiding heeft gegeven tot de | pas pu être partie à la procédure qui a donné lieu à la décision |
| betwiste beslissing. | litigieuse. |
| B.11.2. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling | B.11.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause est |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag | combinaison ou non avec les articles 6 et 13 de la Convention |
| voor de rechten van de mens. | européenne des droits de l'homme. |
| Ten aanzien van de tweede tot de vijfde prejudiciële vraag | Quant aux deuxième à cinquième questions préjudicielles |
| B.12.1. Met de tweede tot de vijfde prejudiciële vraag wordt het Hof | B.12.1. Par les deuxième à cinquième questions préjudicielles, la Cour |
| verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van artikel 1382 van het | est invitée à examiner la compatibilité de l'article 1382 du Code |
| Burgerlijk Wetboek met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan | civil avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou |
| niet in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees | en combinaison avec les articles 6 et 13 de la Convention européenne |
| Verdrag voor de rechten van de mens. | des droits de l'homme. |
| B.12.2. In de door de verwijzende rechter aangenomen interpretatie van | |
| artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek kan de Staat alleen | B.12.2. Dans l'interprétation de l'article 1382 du Code civil retenue |
| aansprakelijk worden gesteld voor een fout die een in laatste aanleg | par le juge a quo, l'Etat ne peut être tenu pour responsable d'une |
| uitspraak doende rechterlijke instantie in de uitoefening van haar | faute commise par une juridiction de dernier ressort, dans l'exercice |
| rechtsprekende functie heeft begaan, wanneer die fout bestaat in een | de sa fonction juridictionnelle, que si cette faute consiste en une |
| voldoende gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels. | violation suffisamment caractérisée des règles de droit applicables. |
| Die interpretatie steunt op de arresten van het Hof nrs. 99/2014 en | Cette interprétation s'appuie sur les arrêts de la Cour nos 99/2014 et |
| 29/2017. | 29/2017. |
| Bij zijn arrest nr. 99/2014 heeft het Hof geoordeeld : | Par son arrêt n° 99/2014, la Cour a jugé : |
| « B.20.1. Hoewel een lichte fout even aanzienlijke schade met zich kan | |
| meebrengen als een zware fout, dient ten aanzien van de afzonderlijk | |
| gelezen artikelen 10 en 11 van de Grondwet rekening te worden gehouden | « B.20.1. Quant au respect des articles 10 et 11 de la Constitution, |
| pris isolément, bien qu'une faute légère puisse entraîner des dommages | |
| met de beslissende rol die de in laatste aanleg rechtsprekende | aussi importants qu'une faute lourde, il convient de tenir compte du |
| rechterlijke instanties spelen in de interpretatie en de toepassing | rôle décisif que jouent les juridictions de dernier ressort dans |
| van het recht en met het bijzondere gezag dat aan hun beslissingen | l'interprétation et l'application du droit et de l'autorité |
| wordt toegekend. | |
| Het nastreven van een billijk evenwicht tussen het | particulière qui s'attache à leurs décisions. |
| rechtszekerheidsbeginsel, enerzijds, en het recht op toegang tot de | La recherche d'un juste équilibre entre le principe de sécurité |
| rechter, anderzijds, kan aldus verantwoorden dat het recht op de | juridique, d'une part, et le droit d'accès au juge, d'autre part, peut |
| volledige vergoeding van de schade veroorzaakt door een fout begaan | ainsi justifier que le droit à la réparation intégrale du préjudice |
| door een in laatste aanleg rechtsprekende rechterlijke instantie in de | causé par la faute commise par une juridiction de dernier ressort, |
| uitoefening van haar rechtsprekende functie slechts wordt gewaarborgd, | dans l'exercice de sa fonction juridictionnelle, ne soit garanti, sans |
| zonder de voorafgaande uitwissing van de betwiste rechterlijke beslissing te vereisen, indien de rechterlijke instantie op voldoende gekwalificeerde wijze een toepasselijke rechtsregel heeft geschonden ». Bij zijn arrest nr. 29/2017 heeft het daaraan toegevoegd : « B.8.2. Op die manier wordt rekening gehouden met de beslissende rol die de in laatste aanleg rechtsprekende rechterlijke instanties spelen in de interpretatie en de toepassing van het recht en met het bijzondere gezag dat aan hun beslissingen wordt toegekend. Een billijk evenwicht wordt zo gewaarborgd tussen het recht om toegang te hebben tot een rechter teneinde de vergoeding van zijn schade te verkrijgen | exiger l'effacement préalable de la décision de justice litigieuse, que si la juridiction a violé de manière suffisamment caractérisée une règle de droit applicable ». Par son arrêt n° 29/2017, elle a ajouté : « B.8.2. De cette manière, il est tenu compte du rôle spécifique que jouent les juridictions de dernier ressort dans l'interprétation et l'application du droit et de l'autorité particulière qui s'attache à leurs décisions. Un juste équilibre est ainsi garanti entre le droit d'accès au juge en vue d'obtenir réparation d'un préjudice et la |
| en de rechtszekerheid ». | sécurité juridique ». |
| B.13.1. In het gemeen recht kan de fout van de persoon wiens | B.13.1. En droit commun, la faute de la personne dont la |
| aansprakelijkheid in het geding wordt gebracht op grond van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek bestaan hetzij in de overtreding van een wettelijke of reglementaire norm die rechtssubjecten verplicht om niets te doen of op een bepaalde manier wel iets te doen, behoudens onoverkomelijke dwaling of enige andere rechtvaardigingsgrond, hetzij, bij ontstentenis van zulk een norm, in de schending van een algemene gedragsnorm, die wordt beoordeeld in het licht van het gedrag dat kan worden verwacht van een normaal zorgvuldige en voorzichtige persoon die zich in dezelfde omstandigheden bevindt en die dezelfde functie uitoefent of dezelfde kwalificatie heeft als de persoon die aansprakelijk dreigt te worden gesteld. | responsabilité est mise en cause sur la base des articles 1382 et 1383 du Code civil peut consister soit en une transgression d'une norme législative ou réglementaire imposant à des sujets de droit de s'abstenir ou d'agir de manière déterminée, sous réserve de l'erreur invincible ou d'une autre cause de justification, soit, en l'absence d'une telle norme, en une violation d'une norme générale de bonne conduite, appréciée à l'aune du comportement qui peut être attendu d'une personne normalement soigneuse et prudente, placée dans les mêmes conditions et exerçant la même fonction ou ayant la même qualification que la personne dont la responsabilité est recherchée. |
| B.13.2. In de in B.12.2 uiteengezette interpretatie van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek creëert die bepaling een verschil in behandeling tussen personen die een aansprakelijkheidsvordering instellen wegens een jurisdictioneel optreden, naargelang de aangevoerde fout is begaan door een rechterlijke instantie die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan of door een rechterlijke instantie die niet in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan (tweede vraag). Zij creëert eveneens een verschil in behandeling tussen personen die ernaar streven de Staat aansprakelijk te stellen, naargelang de dader van de aangevoerde fout een rechterlijke instantie is die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan of een andere macht van de Staat (vijfde vraag). Zij creëert verder nog een verschil in behandeling tussen personen die een aansprakelijkheidsvordering instellen, naargelang de dader van de aangevoerde fout een rechterlijke instantie is die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan of een andere persoon voor wie het gemeen recht van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid geldt (vierde vraag). Ten slotte behandelt zij de personen die een aansprakelijkheidsvordering instellen wegens een jurisdictioneel optreden op dezelfde manier, zonder een onderscheid te maken naargelang de beslissing waarvan wordt beweerd dat zij door een fout is aangetast, is genomen door een « hooggerechtshof » of door een andere rechterlijke instantie die in laatste aanleg uitspraak heeft gedaan (derde vraag). | B.13.2. Dans l'interprétation de l'article 1382 du Code civil exposée en B.12.2, cette disposition fait naître une différence de traitement, premièrement, entre les demandeurs en responsabilité du fait d'un acte juridictionnel, selon que la faute alléguée a été commise par une juridiction ayant statué en dernier ressort ou par une juridiction n'ayant pas statué en dernier ressort (deuxième question), deuxièmement, entre les demandeurs qui cherchent à mettre en cause la responsabilité de l'Etat, selon que l'auteur de la faute alléguée est une juridiction ayant statué en dernier ressort ou un autre pouvoir de l'Etat (cinquième question), et, troisièmement, entre les demandeurs en responsabilité, selon que l'auteur de la faute alléguée est une juridiction ayant statué en dernier ressort ou toute autre personne se voyant appliquer le droit commun de la responsabilité civile (quatrième question). Enfin, elle traite de la même manière les demandeurs en responsabilité du fait d'un acte juridictionnel, sans établir une distinction selon que la décision prétendument entachée d'une faute a été prise par une « cour suprême » ou par une autre juridiction ayant statué en dernier ressort (troisième question). |
| B.14.1. Het arrest nr. 99/2014 had betrekking op een situatie waarin | B.14.1. L'arrêt n° 99/2014 concernait une situation dans laquelle la |
| de Staat aansprakelijk werd gesteld voor een beslissing die was | responsabilité de l'Etat était mise en cause du fait d'une décision |
| gewezen door de Raad van State. Het arrest nr. 29/2017 betrof een | rendue par le Conseil d'Etat. L'arrêt n° 29/2017 concernait une |
| situatie waarin de Staat aansprakelijk werd gesteld voor een | situation dans laquelle la responsabilité de l'Etat était mise en |
| beslissing die was gewezen door het Hof van Cassatie. In geen van | cause du fait d'une décision rendue par la Cour de cassation. Dans |
| beide arresten heeft het Hof de hypothese van andere rechterlijke | aucun de ces deux arrêts la Cour n'a envisagé l'hypothèse de décisions |
| instanties in aanmerking genomen. | rendues par d'autres juridictions. |
| B.14.2. Het Hof heeft in de voormelde arresten geoordeeld dat, voor | B.14.2. La Cour a jugé, dans les arrêts précités, que les décisions |
| beslissingen gewezen door de Raad van State en door het Hof van | |
| Cassatie, de Staat slechts aansprakelijk kan worden gesteld, krachtens | rendues par le Conseil d'Etat et par la Cour de cassation ne pouvaient |
| artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, indien de fout bestaat in een | engager la responsabilité de l'Etat, en vertu de l'article 1382 du |
| Code civil, que si la faute consiste en une violation suffisamment | |
| voldoende gekwalificeerde schending van de toepasselijke rechtsregels, | caractérisée des règles de droit applicables, eu égard au fait que ces |
| gelet op het feit dat die hoge rechtscolleges een specifieke en | hautes juridictions jouent un rôle spécifique et décisif dans |
| beslissende rol spelen bij de interpretatie en de toepassing van het | l'interprétation et dans l'application du droit et au fait qu'une |
| recht en dat een bijzonder gezag aan hun beslissingen wordt toegekend. | autorité particulière s'attache à leurs décisions. |
| B.14.3. Hoewel de vonnissen van de strafuitvoeringsrechtbanken worden | B.14.3. Bien que les jugements des tribunaux d'application des peines |
| gewezen « in laatste aanleg », daar zij niet vatbaar zijn voor hoger | soient rendus « en dernier ressort », dès lors qu'ils ne sont pas |
| beroep, kan daaruit niet worden afgeleid dat die rechtscolleges een | |
| specifieke en beslissende rol spelen bij de interpretatie en de | susceptibles d'appel, l'on ne saurait en déduire que ces juridictions |
| toepassing van het recht of dat een bijzonder gezag aan hun | jouent un rôle spécifique et décisif dans l'interprétation et dans |
| beslissingen wordt toegekend, in tegenstelling tot de beslissingen van | l'application du droit ou qu'une autorité particulière s'attache à |
| het Hof van Cassatie, de Raad van State en het Grondwettelijk Hof. | leurs décisions, contrairement aux décisions rendues par la Cour de |
| B.14.4. Daaruit volgt dat de door de verwijzende rechter aangenomen | cassation, par le Conseil d'Etat et par la Cour constitutionnelle. |
| interpretatie van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek niet van | B.14.4. Il en résulte que l'interprétation de l'article 1382 du Code |
| civil retenue par le juge a quo n'est pas applicable lorsque la | |
| toepassing is wanneer de Staat aansprakelijk wordt gesteld voor de | responsabilité de l'Etat est mise en cause en raison de la faute qui |
| fout die zou zijn begaan door een strafuitvoeringsrechtbank, zodat op | aurait été commise par un tribunal d'application des peines, et qu'en |
| die fout de in B.13.1 vermelde criteria van gemeen recht van | conséquence, les critères du droit commun mentionnés en B.13.1 sont |
| toepassing zijn. | applicables à cette faute. |
| B.15. De tweede tot de vijfde prejudiciële vraag, die steunen op de | B.15. Les deuxième à cinquième questions préjudicielles, qui reposent |
| premisse dat de door de verwijzende rechter aangenomen interpretatie | |
| van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek ook van toepassing is op | sur la prémisse selon laquelle l'interprétation de l'article 1382 du |
| de vermeende fout die zou zijn begaan door een | Code civil retenue par le juge a quo est également applicable à la |
| strafuitvoeringsrechtbank, behoeven geen antwoord. | faute prétendument commise par un tribunal d'application des peines, |
| n'appellent pas de réponse. | |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| 1. - Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10 | 1. - L'article 1382 du Code civil viole les articles 10 et 11 de la |
| en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 | Constitution, lus en combinaison avec les articles 6 et 13 de la |
| van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zo | Convention européenne des droits de l'homme, s'il est interprété comme |
| geïnterpreteerd dat het belet dat de Staat aansprakelijk kan worden | empêchant que la responsabilité de l'Etat puisse être engagée en |
| gesteld voor een fout die door de strafuitvoeringsrechtbank is begaan | raison d'une faute commise, dans l'exercice de la fonction |
| in de uitoefening van haar rechtsprekende functie zolang die | juridictionnelle, par le tribunal d'application des peines, tant que |
| beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of vernietigd, | cette décision n'a pas été retirée, rétractée, réformée ou annulée, |
| wanneer de persoon die ernaar streeft de Staat aansprakelijk te | lorsque la personne qui cherche à engager la responsabilité de l'Etat |
| stellen geen partij was en geen partij had kunnen zijn in de procedure | n'était pas et n'aurait pas pu être partie à la procédure qui a donné |
| die aanleiding heeft gegeven tot de betwiste rechterlijke beslissing, | lieu à la décision de justice litigieuse et qu'elle n'a pas pu, pour |
| en om die reden de voorafgaande uitwissing ervan niet kon verkrijgen. | cette raison, en obtenir l'anéantissement préalable. |
| - Dezelfde bepaling schendt niet de artikelen 10 en 11 van de | - La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 | Constitution, lus en combinaison ou non avec les articles 6 et 13 de |
| van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zo | la Convention européenne des droits de l'homme, si elle est |
| geïnterpreteerd dat zij niet belet dat de Staat aansprakelijk kan | interprétée comme n'empêchant pas que la responsabilité de l'Etat |
| worden gesteld voor een fout die door de strafuitvoeringsrechtbank is | puisse être engagée en raison d'une faute commise, dans l'exercice de |
| begaan in de uitoefening van haar rechtsprekende functie zolang die | la fonction juridictionnelle, par le tribunal d'application des |
| beslissing niet is ingetrokken, herroepen, gewijzigd of vernietigd, | peines, tant que cette décision n'a pas été retirée, rétractée, |
| wanneer de persoon die ernaar streeft de Staat aansprakelijk te | réformée ou annulée, lorsque la personne qui cherche à engager la |
| stellen geen partij was en geen partij had kunnen zijn in de procedure | responsabilité de l'Etat n'était pas et n'aurait pas pu être partie à |
| die aanleiding heeft gegeven tot de betwiste rechterlijke beslissing, | la procédure qui a donné lieu à la décision de justice litigieuse et |
| en om die reden de voorafgaande uitwissing ervan niet kon verkrijgen. | qu'elle n'a pas pu, pour cette raison, en obtenir l'anéantissement préalable. |
| 2. De tweede, de derde, de vierde en de vijfde prejudiciële vraag | 2. Les deuxième, troisième, quatrième et cinquième questions |
| behoeven geen antwoord. | préjudicielles n'appellent pas de réponse. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 21 januari 2021. | la Cour constitutionnelle, le 21 janvier 2021. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| F. Daoût | F. Daoût |