← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2020 van 19 november 2020 Rolnummer 6983 In zake : het
beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van
diverse bepalingen met het oog op de invoering van een b Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen,
en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2020 van 19 november 2020 Rolnummer 6983 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen met het oog op de invoering van een b Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 147/2020 du 19 novembre 2020 Numéro du rôle : 6983 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une période de sûreté et modifi La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 147/2020 van 19 november 2020 | Extrait de l'arrêt n° 147/2020 du 19 novembre 2020 |
Rolnummer 6983 | Numéro du rôle : 6983 |
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van de | En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 |
wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen met | décembre 2017 « modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une |
het oog op de invoering van een beveiligingsperiode en tot wijziging | |
van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis voor | période de sûreté et modifiant la loi du 20 juillet 1990 relative à la |
wat de onmiddellijke aanhouding betreft », ingesteld door de vzw « | détention préventive en ce qui concerne l'arrestation immédiate », |
Ligue des Droits de l'Homme » en de vzw « Syndicat des Avocats pour la | introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme » et l'ASBL « |
Démocratie ». | Syndicat des Avocats pour la Démocratie ». |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de | composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. |
rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. | Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. |
Leysen, J. Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de | Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y. |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. | Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, |
Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 juli 2018 | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 10 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 12 juli | juillet 2018 et parvenue au greffe le 12 juillet 2018, un recours en |
2018, is beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 2 tot 5 | |
van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van diverse bepalingen | annulation des articles 2 à 5 de la loi du 21 décembre 2017 « |
met het oog op de invoering van een beveiligingsperiode en tot | modifiant diverses dispositions en vue d'instaurer une période de |
wijziging van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige | sûreté et modifiant la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention |
hechtenis voor wat de onmiddellijke aanhouding betreft » | préventive en ce qui concerne l'arrestation immédiate » (publiée au |
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 11 januari 2018 met | Moniteur belge du 11 janvier 2018, avec erratum au Moniteur belge du |
erratum in het Belgisch Staatsblad van 28 juli 2018) door de vzw « | 28 juillet 2018) a été introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de |
Ligue des Droits de l'Homme », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. | l'Homme », assistée et représentée par Me D. Ribant, avocat au barreau |
D. Ribant, advocaat bij de balie te Brussel, en de vzw « Syndicat des | |
Avocats pour la Démocratie », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. | de Bruxelles, et l'ASBL « Syndicat des Avocats pour la Démocratie », |
N. Cohen, advocaat bij de balie te Brussel. | assistée et représentée par Me N. Cohen, avocat au barreau de Bruxelles. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de bestreden bepalingen | Quant aux dispositions attaquées |
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de | B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 2 |
artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017 « tot wijziging van | et 3 de la loi du 21 décembre 2017 « modifiant diverses dispositions |
diverse bepalingen met het oog op de invoering van een | |
beveiligingsperiode en tot wijziging van de wet van 20 juli 1990 | en vue d'instaurer une période de sûreté et modifiant la loi du 20 |
betreffende de voorlopige hechtenis voor wat de onmiddellijke | juillet 1990 relative à la détention préventive en ce qui concerne |
aanhouding betreft » (hierna : de wet van 21 december 2017). | l'arrestation immédiate » (ci-après : la loi du 21 décembre 2017). |
B.1.2. Artikel 2 van de wet van 21 december 2017 voegt tussen het | B.1.2. L'article 2 de la loi du 21 décembre 2017 insère entre les |
tweede en het derde lid van artikel 195 van het Wetboek van | alinéas 2 et 3 de l'article 195 du Code d'instruction criminelle, qui |
strafvordering, dat de procedure voor de correctionele rechtbank | concerne la procédure devant les tribunaux correctionnels, les trois |
betreft, de volgende drie leden in : | alinéas suivants : |
« In voorkomend geval vermeldt het veroordelend vonnis of de | « Le cas échéant, le jugement de condamnation mentionne si la personne |
veroordeelde zich bevindt in de bij artikel 25, § 2, d) of e), of | condamnée réunit les conditions déterminées à l'article 25, § 2, d) ou |
artikel 26, § 2, d) of e), van de wet van 17 mei 2006 betreffende de | e), ou à l'article 26, § 2, d) ou e), de la loi du 17 mai 2006 |
externe rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en | relative au statut juridique externe des personnes condamnées à une |
de aan het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de | peine privative de liberté et aux droits reconnus à la victime dans le |
strafuitvoeringsmodaliteiten, bepaalde voorwaarden. | cadre des modalités d'exécution de la peine. |
In geval van een veroordeling tot een vrijheidsstraf waarvan het | En cas de condamnation à une peine privative de liberté dont la partie |
uitvoerbaar gedeelte meer dan drie jaar bedraagt en minder dan dertig | à exécuter s'élève à plus de trois ans et à moins de trente ans pour |
jaar, wegens feiten bedoeld in boek II, titels I, Ibis en Iter, in | des faits visés dans le livre II, titres Ier, Ierbis et Ierter, dans |
artikel 376, eerste lid, in artikel 394, indien gepleegd ten aanzien | l'article 376, alinéa 1er, dans l'article 394, s'ils ont été commis à |
van één of meer politieambtenaren wegens hun hoedanigheid, in artikel | l'égard d'un ou plusieurs fonctionnaires de police en raison de leur |
417ter, derde lid, 2°, of in artikel 428, § 5, van het Strafwetboek, | qualité, dans l'article 417ter, alinéa 3, 2°, ou dans l'article 428, § |
kan het vonnis bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de | 5, du Code pénal, le jugement peut établir que la libération |
voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het | conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement |
grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend | du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que |
nadat de veroordeelde twee derde van die straf heeft ondergaan. | la personne condamnée a subi deux tiers de cette peine. |
In geval van een veroordeling tot een correctionele gevangenisstraf | |
van dertig jaar of meer, kan het vonnis bepalen dat de voorwaardelijke | En cas de condamnation à un emprisonnement correctionnel de trente ans |
invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op | ou plus, le jugement peut établir que la libération conditionnelle ou |
verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas | la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en |
kan worden toegekend nadat de veroordeelde meer dan vijftien jaar tot | vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée |
maximum vijfentwintig jaar van die straf heeft ondergaan ». | a subi plus de quinze ans et maximum vingt-cinq ans de cette peine ». |
Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op het hiervoor | Le recours en annulation porte sur les deuxième et troisième alinéas |
aangehaalde tweede en derde lid. | précités. |
B.1.3. Artikel 3 van de wet van 21 december 2017 vult artikel 344 van | B.1.3. L'article 3 de la loi du 21 décembre 2017 complète l'article |
het Wetboek van strafvordering, dat de procedure voor het hof van | 344 du Code d'instruction criminelle, qui concerne la procédure devant |
assisen betreft, aan met de volgende twee leden : | la cour d'assises, par les deux alinéas suivants : |
« In geval van een veroordeling tot een vrijheidsstraf waarvan het | « En cas de condamnation à une peine privative de liberté dont la |
uitvoerbaar gedeelte meer dan drie jaar bedraagt en minder dan dertig | partie à exécuter s'élève à plus de trois ans et à moins de trente |
jaar, wegens feiten bedoeld in boek II, titels I, Ibis en Iter, in | ans, pour des faits visés dans le livre II, titres Ier, Ierbis et |
artikel 376, eerste lid, in artikel 394, indien gepleegd ten aanzien | Ierter, dans l'article 376, alinéa 1er, dans l'article 394, s'ils ont |
van één of meer politieambtenaren wegens hun hoedanigheid, in artikel | été commis à l'égard d'un ou plusieurs fonctionnaires de police en |
417ter, derde lid, 2°, of in artikel 428, § 5, van het Strafwetboek, | raison de leur qualité, dans l'article 417ter, alinéa 3, 2°, ou dans |
kan het arrest bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend nadat de veroordeelde twee derde van die straf heeft ondergaan. In geval van een veroordeling tot een correctionele gevangenisstraf van dertig jaar of meer, een opsluiting of hechtenis van dertig jaar of meer of tot een levenslange opsluiting of hechtenis, kan het arrest bepalen dat de voorwaardelijke invrijheidstelling of de voorlopige invrijheidstelling met het oog op verwijdering van het grondgebied of met het oog op overlevering pas kan worden toegekend nadat de veroordeelde meer dan vijftien jaar tot maximaal vijfentwintig jaar | l'article 428, § 5, du Code pénal, l'arrêt peut établir que la libération conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée a subi deux tiers de cette peine. En cas de condamnation à un emprisonnement correctionnel de trente ans ou plus, une réclusion ou détention de trente ans ou plus ou à une réclusion ou détention à perpétuité, l'arrêt peut établir que la libération conditionnelle ou la mise en liberté provisoire en vue d'éloignement du territoire ou en vue de remise ne peut être accordée qu'après que la personne condamnée a subi plus de quinze ans et |
van die straf heeft ondergaan ». | maximum vingt-cinq ans de cette peine ». |
B.1.4. De verzoekende partijen vorderen tevens de vernietiging van de | B.1.4. Les parties requérantes demandent également l'annulation des |
artikelen 4 en 5 van de wet van 21 december 2017, daar die | articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017, car elle découlerait |
vernietiging noodzakelijkerwijs zou voortvloeien uit de vernietiging | |
van de artikelen 2 en 3 van dezelfde wet. De artikelen 4 en 5 van de | nécessairement de l'annulation des articles 2 et 3 de la même loi. Les |
wet van 21 december 2017 wijzigen respectievelijk de artikelen 25, § | articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017 modifient respectivement |
2, en 26, § 2, van de wet van 17 mei 2006 « betreffende de externe | les articles 25, § 2, et 26, § 2, de la loi du 17 mai 2006 « relative |
rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan | au statut juridique externe des personnes condamnées à une peine |
het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de | privative de liberté et aux droits reconnus à la victime dans le cadre |
strafuitvoeringsmodaliteiten » (hierna : de wet van 17 mei 2006) als | des modalités d'exécution de la peine » (ci-après : la loi du 17 mai |
gevolg van de wijziging van de artikelen 195 en 344 van het Wetboek | 2006) en conséquence de la modification des articles 195 et 344 du |
van strafvordering aangebracht bij de bestreden artikelen 2 en 3. De | Code d'instruction criminelle apportée par les articles 2 et 3 |
artikelen 4 en 5 van de wet van 21 december 2017 zijn dus inderdaad | attaqués. Les articles 4 et 5 de la loi du 21 décembre 2017 sont donc |
verbonden met de bestreden bepalingen. | en effet liés aux dispositions attaquées. |
B.2. In de memorie van toelichting wordt aangegeven dat de bestreden | B.2. L'exposé des motifs indique que les dispositions attaquées |
bepalingen aan de strafrechter « de mogelijkheid [geven] om, in geval | donnent au juge pénal, « conformément à l'accord de gouvernement, la |
van een aantal veroordelingen, zoals aangegeven in het Regeerakkoord, | possibilité de fixer en cas de plusieurs condamnations une période de |
een beveiligingsperiode te bepalen, zijnde een datum van | |
toelaatbaarheid voor de procedure voorwaardelijke invrijheidstelling | sûreté, c'est-à-dire une date d'admissibilité pour la procédure de |
die hoger ligt dan deze voorzien door de wet van 17 mei 2006 » (Parl. | libération conditionnelle postérieure à celle prévue par la loi du 17 |
St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 5). De datum waarin de | mai 2006 » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 5). La |
artikelen 25, § 2, en 26, § 2, van die wet voorzien, is vastgelegd op | date prévue par les articles 25, § 2, et 26, § 2, de cette loi est |
één derde van de straf, behalve in geval van herhaling. Voorts wordt | fixée à un tiers de la peine, sauf en cas de récidive. Il est encore |
gepreciseerd dat de limiet van twee derde van de straf vastgelegd bij | précisé que la limite des deux tiers de la peine fixée par les |
de bestreden bepalingen een maximum vormt, zodat « de rechter ten | dispositions attaquées constitue un maximum, de sorte que « le juge du |
gronde [...] facultatief ook een lager breukdeel [kan] bepalen, | fond peut aussi, de manière facultative, fixer une fraction plus |
bijvoorbeeld één tweede of drie vijfde » (ibid., p. 6). | petite, par exemple un demi ou trois cinquième » (ibid., p. 6). |
Ten aanzien van het eerste middel | Quant au premier moyen |
B.3. De verzoekende partijen leiden een eerste middel af uit de | B.3. Les parties requérantes prennent un premier moyen de la |
schending, door de artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017, | violation, par les articles 2 et 3 de la loi du 21 décembre 2017, des |
van de artikelen 13 en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | articles 13 et 14 de la Constitution, lus en combinaison avec |
artikel 157, vierde lid, van de Grondwet. Ze zijn van mening dat de | l'article 157, alinéa 4, de la Constitution. Elles estiment que les |
voormelde grondwetsbepalingen zijn geschonden in zoverre de bestreden | dispositions constitutionnelles précitées sont violées en ce que les |
bepalingen in sommige gevallen aan de strafrechter de bevoegdheid | dispositions attaquées attribuent dans certains cas au juge pénal la |
toekennen om een beveiligingsperiode uit te spreken, die een | |
rechtstreekse weerslag heeft op de datum van toelaatbaarheid tot de | compétence de prononcer une période de sûreté, qui a une incidence |
voorwaardelijke invrijheidstelling of tot de voorlopige | directe sur la date d'admissibilité à la libération conditionnelle ou |
invrijheidstelling met het oog op de verwijdering van het grondgebied | à la mise en liberté provisoire en vue de l'éloignement du territoire |
of met het oog op de overlevering aan een andere Staat. Voor de | ou en vue de la remise à un autre Etat. Pour les parties requérantes, |
verzoekende partijen zou het aan de strafuitvoeringsrechtbank, en, | il reviendrait au tribunal de l'application des peines, et à lui seul, |
krachtens de voormelde grondwetsbepalingen, alleen aan die toekomen om | en vertu des dispositions constitutionnelles précitées, de décider |
te beslissen over het al dan niet toekennen van die maatregelen, daar | l'octroi ou le refus de ces mesures puisqu'elles doivent être liées |
zij moeten worden verbonden aan de mogelijkheden inzake de | aux possibilités de réinsertion de la personne condamnée et à |
re-integratie van de veroordeelde persoon en aan diens houding tijdens de uitvoering van de straf. | l'attitude de celle-ci durant l'exécution de la peine. |
B.4.1. Artikel 13 van de Grondwet bepaalt : | B.4.1. L'article 13 de la Constitution dispose : |
« Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de | « Nul ne peut être distrait, contre son gré, du juge que la loi lui |
wet hem toekent ». | assigne ». |
Die bepaling waarborgt het recht op toegang tot de bevoegde rechter. | Cette disposition garantit le droit d'accès au juge compétent. |
Artikel 14 van de Grondwet bepaalt : | L'article 14 de la Constitution dispose : |
« Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ». | « Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ». |
Die bepaling impliceert dat elkeen, op het ogenblik waarop hij een | Cette disposition implique que chacun puisse évaluer préalablement, au |
gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze het strafrechtelijke gevolg | moment où il adopte un comportement, de manière satisfaisante la |
van dat gedrag kan inschatten. | conséquence pénale de ce comportement. |
B.4.2. Uit de uiteenzetting van het eerste middel blijkt niet in welke | B.4.2. L'exposé du premier moyen ne fait pas apparaître en quoi |
zin artikel 14 van de Grondwet door de bestreden bepalingen zou zijn | l'article 14 de la Constitution serait violé par les dispositions |
geschonden. In zoverre het is afgeleid uit de schending van die | attaquées. En ce qu'il est pris de la violation de cette disposition |
grondwetsbepaling is het middel niet ontvankelijk. | constitutionnelle, le premier moyen est irrecevable. |
B.5.1. Artikel 157, vierde lid, van de Grondwet, bepaalt : | B.5.1. L'article 157, alinéa 4, de la Constitution, dispose : |
« Er zijn strafuitvoeringsrechtbanken in de plaatsen die de wet | « Il y a des tribunaux de l'application des peines dans les lieux |
déterminés par la loi. Elle règle leur organisation, leurs | |
aanwijst. Zij regelt hun organisatie, hun bevoegdheid, alsmede de | attributions, le mode de nomination de leurs membres et la durée des |
wijze van benoeming en de duur van het ambt van hun leden ». | fonctions de ces derniers ». |
B.5.2. In de verklarende nota met betrekking tot de herziening van | B.5.2. La note explicative relative à la révision de l'article 157 de |
artikel 157 van de Grondwet van 17 december 2002 wordt gepreciseerd | la Constitution du 17 décembre 2002 précise que les tribunaux de |
dat de strafuitvoeringsrechtbanken in de toekomst moeten « beslissen | l'application des peines doivent à l'avenir « décider de tous les |
over alle modaliteiten en aspecten van de strafuitvoering, met | aspects et modalités de l'application des peines, y compris la |
inbegrip van de voorwaardelijke invrijheidstelling » (Parl. St., | libération conditionnelle » (Doc. parl., Sénat, 2000-2001, n° 2-697/1, |
Senaat, 2000-2001, nr. 2-697/1, p. 3). Uit die nota blijkt ook dat de | p. 3). Il ressort également de cette note que le Constituant a voulu |
Grondwetgever heeft gewild dat die rechtbanken bestaan uit « naast een | que ces tribunaux comportent en leur sein, « à côté du |
voorzitter-magistraat [...] twee experten [...] met een [...] | magistrat-président, deux experts ayant [...] une connaissance de |
voldoende terreinkennis [...] inzake de mogelijkheden en beperkingen | terrain suffisante quant aux possibilités et aux limites du système |
van het gevangenissysteem, inzake de sociale kaart, inzake de | pénitentiaire en ce qui concerne la situation sociale, les |
behandelingsmogelijkheden ... » (ibid.), waarbij de | possibilités de traitement ... » (ibid.), la pluridisciplinarité |
multidisciplinariteit « een enorme verrijking én een bijkomende | constituant « un enrichissement énorme et une garantie supplémentaire |
waarborg naar de beveiliging van de maatschappij en een optimale | pour la protection de la société, la réinsertion et la réintégration |
reclassering en reïntegratie van de veroordeelde [vormt] » (ibid., p. 4). | optimale du condamné » (ibid., p. 4). |
B.5.3. Krachtens de artikelen 50 tot 58 van de wet van 17 mei 2006 | B.5.3. En vertu des articles 50 à 58 de la loi du 17 mai 2006, il |
staat het aan de strafuitvoeringsrechtbank om de maatregelen inzake | revient au tribunal de l'application des peines d'accorder ou de |
voorwaardelijke invrijheidstelling en voorlopige invrijheidstelling | refuser les mesures de libération conditionnelle et de mise en liberté |
met het oog op de verwijdering van het grondgebied of de overlevering | provisoire en vue de l'éloignement du territoire ou de la remise à un |
aan een andere Staat toe te kennen of te weigeren. | autre Etat. |
B.6. In haar advies over het voorontwerp dat aanleiding heeft gegeven | B.6. Dans son avis rendu sur l'avant-projet qui a donné lieu à la loi |
tot de bestreden wet heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State | attaquée, la section de législation du Conseil d'Etat a observé à ce |
daaromtrent opgemerkt : | sujet : |
« Een bij wet, in functie van de zwaarte van het misdrijf, bepaalde | « Une durée minimale fixée par la loi, en fonction de la gravité de |
minimumduur, dient als een element van de zwaarte van de straf te | l'infraction, doit être considérée comme un élément de la gravité de |
worden beschouwd. Alhoewel een dergelijke minimumduur bepalend is voor | la peine. Bien que pareille durée minimale soit déterminante pour le |
het ogenblik vanaf wanneer de strafuitvoeringsrechtbank haar | moment à partir duquel le tribunal de l'application des peines peut |
beslissing over de voorwaardelijke invrijheidstelling kan nemen, | prendre sa décision concernant la libération conditionnelle, elle ne |
betreft ze zelf geen beslissing inzake de strafuitvoering. | concerne elle-même aucune décision relative à l'exécution de la peine. |
[...] | [...] |
6. De ' beveiligingsperiode ', als een minimumduur van effectieve | 6. La ' période de sûreté ', en tant que durée minimale de la |
vrijheidsberoving, kan als een element van de zwaarte van de straf | privation effective de liberté, peut être considérée comme un élément |
worden beschouwd. De rechter kan deze immers opleggen met het oog op | de la gravité de la peine. En effet, le juge peut l'imposer en vue |
een adequate bestraffing in functie van de zwaarte van het misdrijf, | d'une sanction adéquate, répondant à la gravité de l'infraction, de |
de houding en de persoonlijkheid van de dader op het ogenblik van de | l'attitude et de la personnalité de l'auteur au moment des faits et du |
feiten en het gevaar dat deze geacht mag worden voor de samenleving in | danger que celui-ci est réputé représenter pour la société. La |
te houden. Ook de beveiliging van de samenleving is steeds als een van | protection de la société également est toujours prise en considération |
de doelstellingen van de straf in aanmerking genomen » (Parl. St., | comme l'un des objectifs de la peine » (Doc. parl., Chambre, |
Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 31). | 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 31). |
De afdeling wetgeving van de Raad van State heeft vervolgens | La section de législation du Conseil d'Etat a précisé ensuite que, |
gepreciseerd dat, in de hypothese dat de strafrechter ertoe gemachtigd | dans l'hypothèse où le juge pénal serait habilité à statuer également |
zou zijn eveneens uitspraak te doen over de reclassering van de | sur la réinsertion du condamné après que celui-ci a subi un certain |
veroordeelde nadat die een zeker aantal jaren van zijn straf heeft | nombre d'années de sa peine, le législateur lui attribuerait une |
uitgezeten, de wetgever hem een opdracht zou toewijzen die toekomt aan | mission qui incombe à l'équipe pluridisciplinaire du tribunal de |
het multidisciplinaire team van de strafuitvoeringsrechtbank krachtens | l'application des peines en vertu de l'article 157, alinéa 4, de la |
artikel 157, vierde lid, van de Grondwet (ibid.). | Constitution (ibid.). |
B.7.1. Hoewel het juist is dat de beveiligingsperiode geen nieuwe | B.7.1. S'il est exact que la période de sûreté ne constitue pas une |
straf vormt, wordt zij niettemin uitgesproken door de strafrechter op | nouvelle peine, elle est néanmoins prononcée par le juge pénal au |
het ogenblik van de straftoemeting, rekening houdend met de ernst van | moment de la fixation de la peine, eu égard à la gravité des faits et |
de feiten en de persoonlijkheid van de dader ervan. In zoverre zij de | à la personnalité de leur auteur. En ce qu'elle allonge la durée de la |
duur van de vrijheidsstraf verlengt die moet worden ondergaan | peine privative de liberté qui doit être subie avant que la personne |
vooraleer de veroordeelde een maatregel van voorwaardelijke | condamnée puisse solliciter une mesure de libération conditionnelle ou |
invrijheidstelling of invrijheidstelling met het oog op de | de remise en liberté en vue de l'éloignement du territoire ou de la |
verwijdering van het grondgebied of de overlevering aan een andere | |
Staat kan aanvragen, heeft zij tot gevolg de opgelegde straf te | remise à un autre Etat, elle a pour effet d'aggraver la peine |
verzwaren. Door die uit te spreken, kan de strafrechter overigens geen | infligée. Par ailleurs, en la prononçant, le juge pénal ne saurait |
rekening houden met de re-integratiemogelijkheden van de betrokkene of | tenir compte des possibilités de réinsertion de l'intéressé ou de son |
met diens gedrag tijdens de uitvoering van de straf, aangezien zij | comportement au cours de l'exécution de la peine puisqu'elle |
wordt uitgesproken vóór de aanvang ervan. De beveiligingsperiode vormt | intervient avant le début de celle-ci. La période de sûreté constitue |
derhalve een maatregel die ter beschikking staat van de strafrechter | dès lors une mesure qui est à la disposition du juge pénal pour lui |
zodat hij de dader van het gepleegde misdrijf adequaat kan bestraffen. | permettre de sanctionner adéquatement l'auteur de l'infraction |
Door die uit te spreken velt de rechter geen enkel oordeel over de | commise. En la prononçant, le juge ne porte aucune appréciation sur |
mogelijkheden van re-integratie van de veroordeelde of over het gevaar | les possibilités de réinsertion du condamné ou sur le danger qu'il |
dat hij in de toekomst voor de maatschappij zal vormen. | représentera pour la société à l'avenir. |
Bovendien zijn de bestreden bepalingen door de wetgever ingevoegd in | Au surplus, les dispositions attaquées ont été insérées par le |
de artikelen 195 en 344 van het Wetboek van strafvordering, die | législateur dans les articles 195 et 344 du Code d'instruction |
betrekking hebben op de toemeting van de straf en de motivering ervan, | criminelle, qui concernent la fixation de la peine et la motivation de |
respectievelijk door de correctionele rechtbank en door het hof van | celle-ci, respectivement par le tribunal correctionnel et par la cour |
assisen, hetgeen toelaat te denken dat hij ervan uit is gegaan dat het | d'assises, ce qui permet de penser qu'il a considéré qu'il s'agissait |
ging om een onderdeel van de straf. | d'un élément de la peine. |
B.7.2. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat de | B.7.2. Il découle de ce qui précède que la période de sûreté, fixée |
beveiligingsperiode, vastgesteld door de rechter die de straf | par le juge qui prononce la peine, fait partie intégrante de celle-ci |
uitspreekt, integraal deel uitmaakt van de straf en dat zij ook al | et que, même si elle a une incidence directe sur l'exécution de la |
heeft zij een rechtstreekse invloed op de uitvoering van de straf geen | peine, elle ne constitue pas une mesure relevant de son application. |
maatregel vormt die valt onder de toepassing ervan. Door de | En permettant au juge pénal de la prononcer, le législateur ne porte |
strafrechter toe te laten die uit te spreken, doet de wetgever geen | pas atteinte aux compétences que le Constituant a voulu confier aux |
afbreuk aan de bevoegdheden die de Grondwetgever heeft willen | |
toevertrouwen aan de strafuitvoeringsrechtbanken. De artikelen 13 en | tribunaux de l'application des peines. Les articles 13 et 157, alinéa |
157, vierde lid, van de Grondwet zijn dus niet geschonden. | 4, de la Constitution ne sont donc pas violés. |
B.8. Het eerste middel is niet gegrond. | B.8. Le premier moyen n'est pas fondé. |
Ten aanzien van het tweede middel | Quant au deuxième moyen |
B.9. De verzoekende partijen leiden een tweede middel af uit de | B.9. Les parties requérantes prennent un deuxième moyen de la |
schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de artikelen | violation des articles 10 et 11 de la Constitution par les articles 2 |
2 en 3 van de wet van 21 december 2017. Zij zijn van mening dat het | et 3 de la loi du 21 décembre 2017. Elles estiment que le principe |
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden in zoverre | d'égalité et de non-discrimination est violé en ce que les |
de bestreden bepalingen een discriminerend verschil in behandeling | dispositions attaquées instaureraient une différence de traitement |
zouden invoeren tussen, enerzijds, de veroordeelden die een | discriminatoire entre, d'une part, les condamnés qui peuvent obtenir |
voorwaardelijke invrijheidstelling of een voorlopige | une libération conditionnelle ou une mise en liberté provisoire en vue |
invrijheidstelling kunnen verkrijgen met het oog op de verwijdering | de l'éloignement du territoire ou en vue de la remise à un autre Etat |
van het grondgebied of met het oog op de overlevering aan een andere Staat volgens de drempels bedoeld in de wet van 17 mei 2006 en, anderzijds, de veroordeelden die worden beoogd door de bestreden bepalingen en aan wie een beveiligingsperiode kan worden opgelegd waarbij het ogenblik van de voorwaardelijke invrijheidstelling of van een voorlopige invrijheidstelling voorbij die drempels kan worden uitgesteld. B.10. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | aux seuils visés par la loi du 17 mai 2006 et, d'autre part, les condamnés visés par les dispositions attaquées qui peuvent se voir imposer une période de sûreté reportant le moment d'une libération conditionnelle ou d'une libération provisoire au-delà de ces seuils. B.10. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
B.11.1. Krachtens artikel 25, § 2, van de wet van 17 mei 2006 wordt de datum van toelaatbaarheid tot de voorwaardelijke invrijheidstelling voor al wie wordt veroordeeld tot een of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbare deel meer dan drie jaar bedraagt, vastgesteld op één derde van die straffen. Krachtens artikel 26, § 2, van dezelfde wet wordt de datum van toelaatbaarheid tot de voorlopige invrijheidstelling met het oog op de verwijdering van het grondgebied of de overlevering aan een andere Staat voor al wie wordt veroordeeld tot een of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbare deel meer dan drie jaar bedraagt, vastgesteld op één derde van die straffen. | B.11.1. En vertu de l'article 25, § 2, de la loi du 17 mai 2006, la date d'admissibilité à la libération conditionnelle pour tout condamné à une ou plusieurs peines privatives de liberté dont la partie à exécuter s'élève à plus de trois ans, est fixée à un tiers de ces peines. En vertu de l'article 26, § 2, de la même loi, la date d'admissibilité à la mise en liberté provisoire en vue de l'éloignement du territoire ou de la remise à un autre Etat pour tout condamné à une ou plusieurs peines privatives de liberté dont la partie à exécuter s'élève à plus de trois ans, est fixée à un tiers de ces peines. |
Krachtens dezelfde bepalingen wordt het uitvoerbare deel van de straf | En vertu des mêmes dispositions, la partie de la peine à exécuter |
vóór de toekenning van de voorwaardelijke invrijheidstelling of de | avant l'octroi de la libération conditionnelle ou de la mise en |
voorlopige invrijheidstelling, in geval van herhaling, gebracht op | liberté provisoire est portée, en cas de récidive, aux deux tiers de |
twee derde van de straf, met een maximum van 14 jaar. | la peine, avec un maximum de 14 ans. |
B.11.2. De bestreden bepalingen voeren een verschil in behandeling in | B.11.2. Les dispositions attaquées créent une différence de traitement |
tussen de veroordeelden op wie zij van toepassing zijn en de andere | entre les condamnés à qui elles s'appliquent et les autres condamnés |
veroordeelden, in zoverre zij het de strafrechter, op het ogenblik dat | en ce qu'elles permettent au juge pénal, au moment où il fixe la |
hij de straf vaststelt, mogelijk maken de duur van de vrijheidsstraf | peine, d'allonger significativement, voire de doubler, la durée de la |
die moet worden ondergaan vooraleer een voorwaardelijke | peine privative de liberté qui doit être subie avant qu'une libération |
invrijheidstelling of een voorlopige invrijheidstelling kan worden | conditionnelle ou une mise en liberté provisoire puisse être octroyée |
toegekend door de strafuitvoeringsrechtbank, aanzienlijk te verlengen | par le tribunal de l'application des peines. |
of zelfs te verdubbelen. B.12. De memorie van toelichting met betrekking tot de bestreden | B.12. L'exposé des motifs relatif aux dispositions attaquées permet de |
bepalingen laat toe te begrijpen dat de wetgever de intentie had de | comprendre que l'intention du législateur était d'augmenter la |
gestrengheid te vergroten van de straffen die zijn opgelegd aan de | sévérité des sanctions encourues par les auteurs de certaines |
daders van sommige « zeer ernstige » misdrijven (Parl. St., Kamer, | infractions « d'une extrême gravité » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, |
2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 4) door de strafrechter de mogelijkheid | DOC 54-2731/001, p. 4) en donnant au juge pénal la possibilité |
te bieden de straffen te verzwaren voor die misdrijven door een | d'aggraver les peines pour ces infractions en prononçant une période |
beveiligingsperiode uit te spreken. Aldus wilde hij een antwoord | de sûreté. Il entendait ainsi répondre au « climat actuel » et à « |
bieden op de « huidige context » en de « publieke opinie » die « | l'opinion publique » qui « veulent moins de clémence vis-à-vis des |
minder geneigd [zijn] tot mildheid jegens veroordeelden » (Parl. St., | personnes condamnées » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC |
Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/003, p. 12). | 54-2731/003, p. 12). |
Uit de besprekingen in de Commissie voor de Justitie blijkt overigens | Par ailleurs, les discussions en commission de la Justice font |
dat de wetgever het de rechter ook mogelijk wilde maken een kortere | apparaître que le législateur cherchait également à permettre au juge |
straf uit te spreken met de zekerheid dat een belangrijk deel ervan | de prononcer une peine plus courte tout en s'assurant qu'une partie |
daadwerkelijk zou worden ondergaan. Aldus heeft een | |
volksvertegenwoordiger aangevoerd dat « de invoering van een | importante de celle-ci serait effectivement subie. C'est ainsi qu'une |
beveiligingsperiode de voorkeur wegdraagt op het verhogen van de | députée a fait valoir que « l'instauration d'une période de sûreté |
strafmaat » daar « de bestaande regeling [...], wat de voorwaardelijke | serait préférable à l'allongement de la peine » car « la |
invrijheidstelling betreft, immers [leidt] tot een vicieuze cirkel | réglementation actuelle alimente en effet un cercle vicieux : le juge |
waarbij de rechter zwaardere straffen uitspreekt teneinde zich ervan | prononce des peines plus lourdes afin de s'assurer qu'une partie de la |
te verzekeren dat een deel van de straf zeker zal worden uitgevoerd » | |
(ibid., p. 11). In dezelfde zin heeft de minister van Justitie | peine sera réellement exécutée » (ibid., p. 11). Dans le même sens, le |
geopperd dat de ontworpen wet ertoe zou kunnen leiden « dat lichtere | ministre de la Justice a évoqué le fait que la loi en projet pourrait |
straffen worden uitgesproken » (ibid., p. 12). | entraîner « la prononciation de peines moins importantes » (ibid., p. |
B.13.1. Het voormelde verschil in behandeling berust op twee criteria. | 12). B.13.1. La différence de traitement précitée repose sur deux critères. |
Het eerste criterium combineert de duur van het uitvoerbare deel van | Le premier critère combine la durée de la partie de la peine privative |
de vrijheidsstraf met de juridische kwalificatie van het gepleegde | de liberté à exécuter et la qualification juridique de l'infraction |
misdrijf. Het tweede criterium betreft de duur van de uitgesproken | commise. Le second critère est déduit de la durée de la peine |
vrijheidsstraf, ongeacht de juridische kwalificatie van de feiten. Die | privative de liberté prononcée, quelle que soit la qualification |
criteria zijn objectief. Het Hof moet nagaan of zij relevant zijn ten | juridique des faits. Ces critères sont objectifs. La Cour doit |
aanzien van het door de wetgever nagestreefde doel. | examiner s'ils sont pertinents par rapport à l'objectif poursuivi par |
le législateur. | |
B.13.2. In het eerste geval beogen de bestreden bepalingen de personen | B.13.2. Dans le premier cas, les personnes visées par les dispositions |
die worden veroordeeld tot een vrijheidsstraf waarvan het uitvoerbare | attaquées sont celles qui sont condamnées à une peine privative de |
deel tussen 3 en 30 jaar bedraagt voor een misdrijf tegen de | liberté dont la partie à exécuter est comprise entre 3 et 30 ans pour |
une infraction contre la sûreté de l'Etat (livre II, titre 1er, | |
veiligheid van de Staat (boek II, titel 1, artikelen 101 tot 136, van | articles 101 à 136, du Code pénal), une violation grave du droit |
het Strafwetboek), een ernstige schending van het internationaal | |
humanitair recht (boek II, titel 1bis, artikelen 136bis tot 136octies, | international humanitaire (livre II, titre 1erbis, articles 136bis à |
van het Strafwetboek), een terroristisch misdrijf (boek II, titel | 136octies, du Code pénal), une infraction terroriste (livre II, titre |
1ter, artikelen 137 tot 141ter, van het Strafwetboek), een | 1erter, articles 137 à 141ter, du Code pénal), un viol ou un attentat |
verkrachting of een aantasting van de eerbaarheid met de dood tot | à la pudeur ayant causé la mort sans intention de la donner (article |
gevolg zonder het oogmerk te doden (artikel 376, eerste lid, van het | 376, alinéa 1er, du Code pénal), l'assassinat d'un policier en raison |
Strafwetboek), de doodslag op een politieagent wegens die hoedanigheid | |
(artikel 394 van het Strafwetboek), de foltering met de dood tot | de cette qualité (article 394 du Code pénal), la torture ayant |
gevolg zonder het oogmerk te doden (artikel 417ter, derde lid, 2°, van | entraîné la mort sans intention de la donner (article 417ter, alinéa |
het Strafwetboek), de ontvoering of de gevangenhouding van een | 3, 2°, du Code pénal), l'enlèvement ou la détention d'un mineur ou |
minderjarige of van een kwetsbare persoon met de dood tot gevolg | d'une personne vulnérable ayant entraîné la mort sans intention de la |
zonder het oogmerk te doden (artikel 428, § 5, van het Strafwetboek). | donner (article 428, § 5, du Code pénal). |
In het tweede geval beogen de bestreden bepalingen de personen die | Dans le second cas, les personnes visées par les dispositions |
zijn veroordeeld tot een vrijheidsstraf van meer dan dertig jaar of | attaquées sont celles qui sont condamnées à une peine privative de |
tot levenslang. | liberté de plus de trente ans ou à perpétuité. |
B.14. In antwoord op de opmerkingen van de afdeling wetgeving van de | B.14. En réponse aux observations de la section de législation du |
Raad van State in verband met de misdrijven waarvoor is gekozen in het | Conseil d'Etat relatives aux infractions retenues dans l'avant-projet |
voorontwerp van wet dat aan haar werd voorgelegd, heeft de wetgever de | de loi qui lui avait été soumis, le législateur a étendu la liste des |
lijst van de betrokken misdrijven uitgebreid en heeft hij overigens | infractions concernées et a souligné par ailleurs que la possibilité |
onderstreept dat de mogelijkheid, voor de feitenrechter, om een | pour le juge du fond d'instaurer une période de sûreté en cas de |
beveiligingsperiode in te voeren in geval van veroordeling tot een | |
vrijheidsstraf van meer dan dertig jaar of tot levenslang, ongeacht de | condamnation à une peine privative de liberté supérieure à trente ans |
aard van de feiten, « deels een antwoord biedt op de vastgestelde | ou à perpétuité, quelle que soit la nature des faits, « offre en |
discriminatie door de Raad van State » (Parl. St., Kamer, 2017-2018, | partie une réponse face à la discrimination constatée par le Conseil |
DOC 54-2731/001, p. 7). | d'Etat » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/001, p. 7). |
Wat inzonderheid de misdrijven ten aanzien van politieagenten en | En ce qui concerne plus particulièrement les infractions commises à |
minderjarigen betreft, wordt in de memorie van toelichting aangegeven | l'encontre de policiers et de mineurs, l'exposé des motifs indique : |
: « Politieambtenaren kunnen namelijk tijdens hun interventies in fysiek | « Durant leurs interventions, les officiers de police peuvent entrer |
contact komen met verdachten en minderjarigen dienen gelet op hun | physiquement en contact avec des suspects et étant donné leur âge, les |
leeftijd een bijzondere bescherming te krijgen » (ibid., p. 8). | mineurs doivent recevoir une protection particulière » (ibid., p. 8). |
B.15. Het repressieve beleid waaronder de vaststelling van de ernst | B.15. La politique répressive, qui englobe l'appréciation de la |
van een tekortkoming en de zwaarwichtigheid waarmee zij kan worden | gravité d'un manquement et la sévérité avec laquelle il peut être |
bestraft, met inbegrip van de mogelijkheden tot individualisering van | puni, y compris les possibilités d'individualisation de la peine et |
de straf en de daaraan verbonden gevolgen en vorderingen, behoort tot | les effets et actions qui y sont attachés, relève du pouvoir |
de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Hij vermag zich ook streng | d'appréciation du législateur. Il peut aussi se montrer sévère dans |
op te stellen in aangelegenheden waar de inbreuken de grondrechten van | des matières où les infractions peuvent porter gravement atteinte aux |
de burgers en de belangen van de gemeenschap ernstig kunnen aantasten. | droits fondamentaux des individus et aux intérêts de la collectivité. |
B.16.1. Het criterium van de duur van de vrijheidsstraf die wordt | B.16.1. Le critère de la durée de la peine privative de liberté |
uitgesproken, vastgesteld op dertig jaar of meer of tot levenslang, is | prononcée, fixée à trente ans ou plus ou à la perpétuité, est |
relevant om het doel te bereiken dat erin bestaat de strafrechter toe | pertinent pour atteindre l'objectif consistant à permettre au juge |
te laten de straf te verzwaren ten aanzien van de personen die de | pénal d'aggraver la sévérité de la peine à l'égard des personnes |
meest ernstige misdrijven hebben gepleegd. | coupables d'avoir commis des infractions parmi les plus graves. |
B.16.2. Door, in het geval van de veroordelingen tot vrijheidsstraffen | B.16.2. En retenant, dans le cas des condamnations à des peines |
waarvan het uitvoerbare deel tussen 3 en 30 jaar bedraagt, te kiezen | privatives de liberté dont la partie à exécuter se situe entre 3 et 30 |
voor de juridische kwalificatie van de gepleegde feiten, heeft de | ans, la qualification juridique des faits commis, le législateur a |
wetgever het bestreden verschil in behandeling doen steunen op | |
criteria die eveneens relevant zijn ten aanzien van de in B.12 in | établi la différence de traitement attaquée sur des critères qui sont |
herinnering gebrachte doelen. Zonder dat het in het kader van het | également pertinents par rapport aux objectifs rappelés en B.12. Sans |
onderzoek van het middel nodig is de in de bestreden bepalingen | qu'il soit nécessaire, dans le cadre de l'examen du moyen, de comparer |
vermelde misdrijven te vergelijken met alle andere misdrijven die in | les infractions citées par les dispositions attaquées avec toutes les |
het Strafwetboek en in de bijzondere wetten worden beoogd, kan worden | autres infractions visées par le Code pénal et par les lois |
aangenomen dat de misdrijven die aanleiding kunnen geven tot het | particulières, il peut être admis que les infractions qui peuvent |
uitspreken, door de strafrechter, van een beveiligingsperiode tot de | donner lieu au prononcé par le juge pénal d'une période de sûreté |
meest ernstige behoren. In dat opzicht dient te worden opgemerkt dat, | figurent parmi les plus graves. A cet égard, il y a lieu de relever |
hoewel de zwaarte van de bij de wet vastgestelde straf zeker een | que si la sévérité de la peine fixée par la loi est assurément un |
overwegende indicator is voor de ernst van het betrokken misdrijf, de | indicateur prééminent de la gravité de l'infraction concernée, le |
wetgever vermocht rekening te houden met andere elementen om de lijst | |
vast te stellen van de misdrijven die aanleiding kunnen geven tot het | législateur a pu prendre en considération d'autres éléments pour |
uitspreken van een beveiligingsperiode door de strafrechter. | établir la liste des infractions susceptibles de donner lieu à la |
Rekening houdend met de belangrijke beoordelingsbevoegdheid waarover | prononciation par le juge pénal d'une période de sûreté. |
hij beschikt bij het beoordelen van de ernst van de misdrijven en bij | Compte tenu du pouvoir d'appréciation important dont il dispose dans |
het bepalen van de aan de daders ervan op te leggen sancties, vermocht | l'appréciation de la gravité des infractions et dans la détermination |
de wetgever, zonder een kennelijke beoordelingsvergissing te begaan, | des sanctions à infliger à leurs auteurs, le législateur pouvait, sans |
de strafrechter toe te laten een beveiligingsperiode uit te spreken | commettre d'erreur manifeste d'appréciation, permettre au juge pénal |
wanneer hij de dader van een in de bestreden bepalingen opgenomen | de prononcer une période de sûreté lorsqu'il condamne l'auteur d'une |
misdrijf veroordeelt tot een vrijheidsstraf waarvan de uitvoerbare | infraction citée par les dispositions attaquées à une peine privative |
periode tussen 3 en 30 jaar bedraagt. | de liberté dont la période à exécuter se situe entre 3 et 30 ans. |
B.17.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partijen voorhouden, | B.17.1. Contrairement à ce qu'affirment les parties requérantes, il ne |
kan uit het gegeven dat de voorwaardelijke invrijheidstelling niet | se déduit pas de la circonstance que la libération conditionnelle |
automatisch wordt toegekend zodra een derde van de vrijheidsstraf is | n'est pas octroyée automatiquement dès que le tiers de la peine |
ondergaan, niet worden afgeleid dat de bestreden bepalingen niet | privative de liberté a été subi que les dispositions attaquées ne |
noodzakelijk zouden zijn om het door de wetgever nagestreefde doel te | seraient pas nécessaires pour atteindre le but poursuivi par le |
bereiken en dat zij bijgevolg daarmee niet evenredig zouden zijn. | législateur et qu'elles ne seraient, partant, pas proportionnées à |
Zoals is vermeld in B.7.2 is de beveiligingsperiode een verzwarend | celui-ci. Comme il est dit en B.7.2, la période de sûreté est un |
onderdeel van de straf dat integraal deel ervan uitmaakt. Zij | élément aggravant la peine et qui fait partie intégrante de celle-ci. |
onderscheidt zich van de maatregelen die kunnen worden genomen door de | Elle se distingue des mesures qui peuvent être prises par le tribunal |
strafuitvoeringsrechtbank, in zoverre zij een functie van | de l'application des peines en ce qu'elle remplit une fonction |
individualisering van de straf vervult waartoe wordt beslist door de | d'individualisation de la peine, décidée par le juge pénal compte tenu |
strafrechter rekening houdend met de ernst van de feiten en het gedrag | de la gravité des faits et de l'attitude et de la personnalité de leur |
en de persoonlijkheid van de dader ervan, en in zoverre zij niet tot | auteur et qu'elle n'a pas pour objet de participer à la réinsertion du |
doel heeft bij te dragen tot de re-integratie van de veroordeelde. De beoordelingsbevoegdheid die toekomt aan de strafuitvoeringsrechtbank wanneer die laatste een voorwaardelijke invrijheidstelling weigert, kan bijgevolg niet bijdragen tot het bereiken van de diverse doelen vervuld door de strafsancties, die de wetgever wil nastreven met de aanneming van de bestreden bepalingen. B.17.2. Ten slotte, daar de bestreden maatregelen enkel betrekking hebben op een beperkt aantal misdrijven die tot de meest ernstige behoren, daar de strafrechter niet ertoe verplicht is een beveiligingsperiode op te leggen en daar hij, wanneer hij beslist dat te doen, de duur ervan kan bepalen zonder, naar gelang van het geval, | condamné. Le pouvoir d'appréciation qui revient au tribunal de l'application des peines lorsqu'il refuse une mesure de libération conditionnelle ne saurait dès lors concourir à la réalisation des divers objectifs, remplis par les sanctions pénales, que le législateur entend poursuivre par l'adoption des dispositions attaquées. B.17.2. Enfin, dès lors que les mesures attaquées ne concernent qu'un nombre limité d'infractions parmi les plus graves, que le juge pénal n'est pas obligé d'imposer une période de sûreté et qu'il peut, s'il décide de le faire, en déterminer la durée sans excéder, selon le cas, |
twee derde van de straf of 25 jaar te overschrijden, zodat geen enkele | les deux tiers de la peine ou 25 ans, de sorte qu'aucun prévenu ne |
beklaagde kan worden veroordeeld tot een niet-reduceerbare straf, | peut se voir condamner à une peine incompressible, les dispositions |
hebben de bestreden bepalingen geen onevenredige gevolgen. | attaquées n'ont pas d'effets disproportionnés. |
B.18. Het tweede middel is niet gegrond. | B.18. Le deuxième moyen n'est pas fondé. |
Ten aanzien van het derde middel | Quant au troisième moyen |
B.19. De verzoekende partijen leiden een derde middel af uit de | B.19. Les parties requérantes prennent un troisième moyen de la |
schending, door de artikelen 2 en 3 van de wet van 21 december 2017, | violation, par les articles 2 et 3 de la loi du 21 décembre 2017, des |
van de artikelen 10, 11 en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen | articles 10, 11 et 14 de la Constitution, lus en combinaison avec les |
met de artikelen 5, lid 1, en 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor | articles 5, paragraphe 1, et 7, paragraphe 1, de la Convention |
de rechten van de mens, met artikel 15, lid 1, van het Internationaal | européenne des droits de l'homme, avec l'article 15, paragraphe 1, du |
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en met het algemeen | Pacte international relatif aux droits civils et politiques et avec le |
beginsel van de niet-retroactiviteit van de strafwet. Zij verwijten de | principe général de la non-rétroactivité de la loi pénale. Elles font |
wetgever de bestreden bepalingen niet gepaard te laten gaan met een | grief au législateur de ne pas avoir assorti les dispositions |
overgangsbepaling die de niet-retroactiviteit van de | attaquées d'une disposition transitoire garantissant la |
beveiligingsperiode waarborgt, hetgeen afbreuk zou doen aan het | non-rétroactivité de la période de sûreté, ce qui porterait atteinte |
beginsel van de niet-retroactiviteit van de strafwet (eerste | au principe de la non-rétroactivité de la loi pénale (première |
onderdeel) en een discriminatie zou inhouden die in strijd is met het | branche) et constituerait une discrimination contraire au principe |
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie (tweede onderdeel). | d'égalité et de non-discrimination (seconde branche). |
B.20.1. Artikel 5, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van | B.20.1. L'article 5, paragraphe 1, de la Convention européenne des |
de mens bepaalt : | droits de l'homme dispose : |
« Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid. Niemand | « Toute personne a droit à la liberté et à la sûreté. Nul ne peut être |
mag van zijn vrijheid worden beroofd, behalve in de navolgende | privé de sa liberté, sauf dans les cas suivants et selon les voies |
gevallen en langs wettelijke weg : | légales : |
a) indien hij op rechtmatige wijze wordt gevangen gehouden na | a) s'il est détenu régulièrement après condamnation par un tribunal |
veroordeling door een daartoe bevoegde rechter; | compétent; |
[...] ». | [...] ». |
Artikel 7, lid 1, van hetzelfde Verdrag bepaalt : | L'article 7, paragraphe 1, de la même Convention dispose : |
« Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat | « Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au |
geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte | moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction |
ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin zal een | d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé |
zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan | aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où |
van het strafbare feit van toepassing was ». | l'infraction a été commise ». |
Artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten | L'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits |
en politieke rechten bepaalt : | civils et politiques dispose : |
« Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat | « Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne |
geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte | constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou |
ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een | international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera |
zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan | infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au |
van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van | moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette |
het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een | infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le |
lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren ». | délinquant doit en bénéficier ». |
B.20.2. Uit de hiervoor aangehaalde verdragsbepalingen vloeit met name | B.20.2. Il résulte notamment des dispositions conventionnelles |
voort dat aan de beklaagde, ingevolge een misdrijf, geen zwaardere | précitées que le prévenu ne saurait se voir infliger, du chef d'une |
straf kan worden opgelegd dan die welke van toepassing was op het | infraction, une peine plus forte que celle qui était applicable au |
ogenblik dat het misdrijf is gepleegd. | moment où l'infraction a été commise. |
B.21.1. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens maakt een | B.21.1. La Cour européenne des droits de l'homme établit une |
onderscheid tussen de maatregel die in wezen een « straf » vormt en | distinction entre une mesure constituant en substance une « peine » et |
een maatregel met betrekking tot « de uitvoering » of « de toepassing | une mesure relative à « l'exécution » ou à « l'application » de la |
» van de straf. Uit die rechtspraak vloeit voort dat « wanneer de aard | peine. Il résulte de cette jurisprudence que « lorsque la nature et le |
en het doel van de maatregel betrekking hebben op het uitstel van een | but d'une mesure concernent la remise d'une peine ou un changement |
straf of een verandering in het systeem van de voorwaardelijke | |
invrijheidstelling, die maatregel niet integraal deel uitmaakt van de | dans le système de libération conditionnelle, cette mesure ne fait pas |
' straf ' in de zin van artikel 7 » (EHRM, grote kamer, 21 oktober | partie intégrante de la ' peine ' au sens de l'article 7 » (CEDH, |
2013, Del Rio Prada t. Spanje, § 83). Het Hof erkent evenwel dat « het | grande chambre, 21 octobre 2013, Del Rio Prada c. Espagne, § 83). La |
onderscheid tussen een maatregel die bestaat in een ' straf ' en een | Cour reconnaît toutefois que « la distinction entre une mesure |
maatregel betreffende de ' uitvoering ' van een straf in de praktijk | constituant une ' peine ' et une mesure relative à ' l'exécution ' |
niet altijd duidelijk was » (ibid., § 85). In de zaak M. t. Duitsland | d'une peine n'était pas toujours nette en pratique » (ibid., § 85). |
van 17 december 2009 heeft het Hof geoordeeld dat de verlenging van de | Dans l'affaire M. c. Allemagne du 17 décembre 2009, la Cour a |
beveiligingsdetentie van de verzoeker door de | considéré que la prolongation de la détention de sûreté du requérant |
strafuitvoeringsrechtbanken, krachtens een wet die in werking was | par les tribunaux de l'exécution des peines, en vertu d'une loi entrée |
getreden nadat de verzoeker het misdrijf had gepleegd, moest worden | en vigueur après que le requérant avait commis l'infraction, devait |
beschouwd als een bijkomende straf die retroactief te zijnen aanzien | s'analyser en une peine supplémentaire prononcée contre lui |
werd uitgesproken. In de zaak Vinter e.a. t. het Verenigd Koninkrijk | rétroactivement. Dans l'affaire Vinter e.a. c. Royaume-Uni du 17 |
van 17 januari 2012 heeft het opgemerkt « dat geen enkele twijfel | janvier 2012, elle a observé « qu'il ne paraît faire aucun doute que |
erover lijkt te bestaan dat de vaststelling van een minimale | la fixation d'une période minimale d'emprisonnement pour une réclusion |
gevangenisperiode voor een levenslange opsluiting valt onder het | à perpétuité relève de l'infliction de la peine et bénéficie donc de |
opleggen van de straf en dus de bescherming van artikel 7 geniet » ( § | la protection de l'article 7 » ( § 109). La Cour « n'exclut donc pas |
109). Het Hof « sluit dus niet uit dat maatregelen genomen door de | que des mesures prises par le législateur, des autorités |
wetgever, de administratieve overheden of de rechtscolleges na de | administratives ou des juridictions après le prononcé d'une peine |
uitspraak van een definitieve straf of tijdens de uitvoering ervan | définitive ou pendant l'exécution de celle-ci puissent conduire à une |
kunnen leiden tot een herdefiniëring of een wijziging van de | |
draagwijdte van de ' straf ' die is opgelegd door de rechter die ze | redéfinition ou à une modification de la portée de la ' peine ' |
heeft uitgesproken » (EHRM, grote kamer, 21 oktober 2013, Del Rio | infligée par le juge qui l'a prononcée » (CEDH, grande chambre, 21 |
Prada t. Spanje, § 89). In een dergelijk geval moeten de maatregelen | octobre 2013, Del Rio Prada c. Espagne, § 89). En pareil cas, les |
in kwestie vallen onder het verbod van de retroactiviteit van de | mesures en question doivent tomber sous le coup de l'interdiction de |
straffen, verankerd in artikel 7, lid 1, van het Verdrag, daar, « | la rétroactivité des peines consacrée par l'article 7, paragraphe 1, |
indien zulks niet het geval zou zijn, de lidstaten vrij zouden zijn om | de la Convention car, « s'il en allait différemment, les Etats |
- bijvoorbeeld door de wet te wijzigen of de vastgestelde regels | seraient libres d'adopter - par exemple en modifiant la loi ou en |
opnieuw te interpreteren - maatregelen aan te nemen die de draagwijdte | réinterprétant des règles établies - des mesures qui redéfiniraient |
van de opgelegde straf retroactief zouden herdefiniëren in het nadeel | rétroactivement et au détriment du condamné la portée de la peine |
van de veroordeelde, terwijl die laatste dat niet kon voorzien op het | |
ogenblik dat het misdrijf werd gepleegd of de straf werd uitgesproken | infligée, alors même que celui-ci ne pouvait le prévoir au moment de |
» (ibid.). | la commission de l'infraction ou du prononcé de la peine » (ibid.). |
B.21.2. Het Hof van Cassatie heeft van zijn kant, in verband met de | B.21.2. La Cour de cassation a pour sa part jugé, à propos de la |
uitstelmaatregel, geoordeeld : | mesure du sursis : |
« Het uitstel dat door de rechter wordt bepaald, is een | « Fixé par le juge, le sursis est une modalité d'exécution de la peine |
strafuitvoeringsmodaliteit die integraal deel uitmaakt van de straf. | qui fait partie intégrante de celle-ci. La possibilité ou |
De wettelijke mogelijkheid om er al dan niet van te genieten, moet op | l'impossibilité légale d'en obtenir le bénéfice doit être prévisible |
het ogenblik van het misdrijf voorspelbaar zijn » (Cass., 13 mei 2015, | au moment de l'infraction » (Cass., 13 mai 2015, P.15.0217.F). |
P.15.0217.F). | |
B.22. De kwestie van de onmiddellijke toepassing van de bestreden | B.22. La question de l'application immédiate des dispositions |
bepalingen, met andere woorden de mogelijkheid voor de strafrechter om | attaquées, en d'autres termes de la possibilité pour le juge pénal |
veroordelingen die zijn uitgesproken na de inwerkingtreding van de | d'assortir d'une période de sûreté des condamnations prononcées dès |
bestreden bepalingen voor feiten die zijn gepleegd vóór de | l'entrée en vigueur des dispositions attaquées pour des faits commis |
inwerkingtreding ervan, gepaard te doen gaan met een | |
beveiligingsperiode, is besproken in de Commissie voor de Justitie van | avant leur entrée en vigueur, a été débattue en commission de la |
de Kamer. | Justice de la Chambre. |
Tijdens die besprekingen hebben sommige volksvertegenwoordigers het | Lors de ces discussions, certains députés ont exprimé le point de vue |
standpunt geuit volgens hetwelk, daar de beveiligingsperiode past in | selon lequel la période de sûreté s'inscrivant dans le cadre de la |
het kader van de vaststelling van de straf, « dan ook alleen maar van | fixation de la peine, elle « s'applique dès lors seulement aux |
toepassing [is] op nieuwe misdrijven gepleegd na de inwerkingtreding | nouvelles infractions commises après l'entrée en vigueur de la loi en |
van [de ontworpen] wet » en « niet retroactief kan worden toegepast » | projet » et elle « ne peut pas être appliquée avec effet rétroactif » |
(Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/003, pp. 16 en 17). De | (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-2731/003, pp. 16 et 17). Le |
minister van Justitie heeft van zijn kant gesteld dat het ging om een | ministre de la Justice a pour sa part estimé qu'il s'agissait d'une « |
« procedurewet [...] die onmiddellijk van toepassing is » (ibid., p. | loi de procédure d'application immédiate » (ibid., p. 16) et a affirmé |
16) en heeft verklaard : « De strafwet kan in het geval van de | : « La loi pénale peut être appliquée rétroactivement en cas |
invoering van een beveiligingsperiode retroactief worden toegepast » | d'instauration d'une période de sûreté » (Doc. parl., Chambre, |
(Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-2731/005, p. 7) en « de wet zal | 2017-2018, DOC 54-2731/005, p. 7) et « la loi sera appliquée aux |
worden toegepast op toekomstige veroordelingen » (ibid., p. 9). De | futures condamnations » (ibid., p. 9). Le ministre a encore exprimé |
minister heeft voorts gesteld dat « een specifieke wetsbepaling nodig | l'avis que, « pour interdire la rétroactivité, il faudrait une |
is als men terugwerking onmogelijk wil maken » en dat « op grond van | disposition de loi spécifique l'interdisant » et que « sur base des |
de algemene beginselen [...] er terugwerking [is] » (ibid., p. 13). | principes généraux, il y a rétroactivité » (ibid., p. 13). |
B.23.1. De beveiligingsperiode is geen nieuwe straf. Niettemin, zoals | B.23.1. La période de sûreté n'est pas une nouvelle peine. Néanmoins, |
is vermeld in B.7.2, maakt de beveiligingsperiode, vastgesteld door de | comme il est dit en B.7.2, la période de sûreté, fixée par le juge qui |
rechter die de straf uitspreekt, integraal deel ervan uit. Zelfs | prononce la peine, fait partie intégrante de celle-ci. Même si elle a |
indien zij een rechtstreekse invloed heeft op de uitvoering van de | une incidence directe sur l'exécution de la peine, elle ne constitue |
straf, vormt zij geen maatregel die valt onder de toepassing ervan. | pas une mesure relevant de son application. Il ressort de la |
Uit de in B.21 aangehaalde rechtspraak blijkt dat het beginsel van | jurisprudence citée en B.21 que le principe de la non-rétroactivité de |
niet-retroactiviteit van de strafwet van toepassing is op de | la loi pénale est applicable aux dispositions de cette nature qui |
bepalingen van die aard die de situatie van de veroordeelde verergeren | aggravent la situation du condamné en alourdissant la peine infligée. |
door de opgelegde straf te verzwaren. | B.23.2. En principe, les nouvelles dispositions pénales plus sévères |
B.23.2. In principe moeten de nieuwe strengere strafbepalingen niet | ne doivent pas nécessairement être accompagnées d'une disposition |
noodzakelijkerwijs gepaard gaan met een overgangsbepaling die de | transitoire excluant explicitement leur application aux faits commis |
toepassing ervan op de vóór de inwerkingtreding ervan gepleegde feiten | avant leur entrée en vigueur, puisque les juridictions doivent, en |
uitdrukkelijk uitsluiten, daar de rechtscolleges, krachtens artikel 2 van het Strafwetboek, het beginsel van de niet-retroactiviteit van de strengere strafwet moeten toepassen. B.23.3. Te dezen mogen de voormelde verklaringen van de minister in de Commissie voor de Justitie van de Kamer niet worden verward met de duidelijke tekst van de wet, die niet voorziet in enige toepassing van de bestreden bepalingen op personen die, na de inwerkingtreding ervan, zijn veroordeeld wegens feiten die zijn gepleegd vóór de inwerkingtreding ervan, zodat de in B.23.2 in herinnering gebrachte beginselen ten volle van toepassing zijn. Voor het overige, zou een toepassing van de bestreden bepaling op feiten vóór de inwerkingtreding ervan, in voorkomend geval dienen te leiden tot aangifte ervan bij het Hof van Cassatie in toepassing van de procedure vervat in artikel 441 van het Wetboek van Strafvordering. Onder voorbehoud van die interpretatie is het eerste onderdeel van het derde middel niet gegrond. B.24. Het tweede onderdeel van het derde middel bekritiseert het onderscheid op grond van de interpretatie van de bestreden bepalingen volgens welke die laatste een retroactieve werking hebben. Het onderzoek van het eerste onderdeel laat toe te besluiten dat die interpretatie verkeerd is. Hieruit vloeit voort dat in zoverre het tweede onderdeel van het derde middel op een verkeerd uitgangspunt berust, het evenmin gegrond is. Om die redenen, het Hof, onder voorbehoud van de interpretatie vermeld in B.23.3, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, in het Nederlands en in het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 19 november 2020. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, | vertu de l'article 2 du Code pénal, appliquer le principe de la non-rétroactivité de la loi pénale plus sévère. B.23.3. En l'espèce, les déclarations précitées du ministre en commission de la Justice de la Chambre ne peuvent se confondre avec le texte clair de la loi qui ne règle aucune application des dispositions attaquées à des personnes condamnées, après son entrée en vigueur, pour des faits commis avant son entrée en vigueur, si bien que les principes rappelés en B.23.2 sont pleinement applicables. Au demeurant, une application des dispositions attaquées à des faits antérieurs à leur entrée en vigueur devrait, le cas échéant, être dénoncée à la Cour de cassation selon la procédure établie à l'article 441 du Code d'instruction criminelle. Sous réserve de cette interprétation, le troisième moyen, en sa première branche, n'est pas fondé. B.24. La seconde branche du troisième moyen critique la distinction fondée sur l'interprétation des dispositions attaquées selon laquelle celles-ci ont un effet rétroactif. L'examen de la première branche permet de conclure que cette interprétation est erronée. Il s'ensuit qu'en ce qu'il repose sur une prémisse erronée, le troisième moyen, en sa seconde branche, n'est pas davantage fondé. Par ces motifs, la Cour, sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.23.3, rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 19 novembre 2020. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, |
F. Daoût | F. Daoût |