Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 71/2020 van 28 mei 2020 Rolnummers 6907 en 6960 In zake: de prejudiciële vragen betreffende artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en de artikelen 366 tot 375 van het Wetboek van de inkomsten Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 71/2020 van 28 mei 2020 Rolnummers 6907 en 6960 In zake: de prejudiciële vragen betreffende artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en de artikelen 366 tot 375 van het Wetboek van de inkomsten Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) Extrait de l'arrêt n° 71/2020 du 28 mai 2020 Numéros du rôle : 6907 et 6960 En cause: les questions préjudicielles relatives à l'article 1385undecies, alinéa 1 er , du Code judiciaire et aux articles 366 à 375 du Code des impôts sur La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 71/2020 van 28 mei 2020 Extrait de l'arrêt n° 71/2020 du 28 mai 2020
Rolnummers 6907 en 6960 Numéros du rôle : 6907 et 6960
In zake: de prejudiciële vragen betreffende artikel 1385undecies, En cause: les questions préjudicielles relatives à l'article
eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en de artikelen 366 tot 375 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et aux articles 366 à 375
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de
Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. première instance de Liège, division Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de griffier P.-Y. Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y.
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, Dutilleux, présidée par le président F. Daoût,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 29 maart 2018, waarvan de expeditie ter griffie van a. Par jugement du 29 mars 2018, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 23 april 2018, heeft de Rechtbank van eerste greffe de la Cour le 23 avril 2018, le Tribunal de première instance
aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen gesteld : de Liège, division Liège, a posé les questions préjudicielles suivantes :
« Schendt artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk « L'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire viole-t-il
Wetboek de artikelen 10 en 11 en 145 van de Grondwet in zoverre die les articles 10 et 11 et 145 de la Constitution en ce que cette
bepaling aan de belastingplichtige in de inkomstenbelastingen het disposition prive le contribuable à l'impôt sur les revenus du droit
recht ontzegt om een geschil in de zin van artikel 569, 32°, van het de saisir directement le Tribunal de première instance d'une
Gerechtelijk Wetboek rechtstreeks aanhangig te maken bij de rechtbank contestation au sens de l'article 569, 32°, du Code judiciaire et
van eerste aanleg en de ontvankelijkheid van het beroep dat is
ingesteld door een dergelijke belastingplichtige die klaagt over de subordonne la recevabilité du recours formé par un tel contribuable
schending, door de belastingadministratie, van de subjectieve rechten qui se plaint de la violation par l'administration fiscale des droits
die de fiscale wetgeving hem verleent, doet afhangen van de subjectifs que lui confère la législation fiscale à l'épuisement
voorafgaande uitputting van het administratieve beroep, terwijl de préalable du recours administratif, alors que les justiciables qui se
rechtzoekenden die klagen over de schending, door de administratie, plaignent de la violation par l'administration de droits subjectifs
van andere subjectieve rechten dan fiscale rechten, niet aan die
bijzondere voorwaarde voor de ontvankelijkheid van hun rechtsvordering autres que fiscaux ne sont pas soumis à cette condition spéciale de
worden onderworpen en terwijl, in de geschillen tussen burgers en de recevabilité de leur action en justice et alors que, dans le
administratie, de regel van de voorafgaande uitputting van de contentieux entre les citoyens et l'administration, la règle de
administratieve beroepen enkel betrekking heeft op het objectieve l'épuisement préalable des recours administratifs ne concerne que le
contentieux, waar de rechtzoekende zich niet op de schending van zijn contentieux objectif, où le justiciable ne se prévaut pas de la
subjectieve rechten beroept maar enkel de wijze betwist waarop de violation de ses droits subjectifs mais conteste uniquement la manière
administratie een bevoegdheid van discretionaire aard uitoefent ? dont l'administration exerce une compétence de nature discrétionnaire ?
Schenden de artikelen 366 tot 375 van het WIB 1992, in die zin Les articles 366 à 375 du CIR 1992, interprétés comme organisant un
geïnterpreteerd dat zij een administratief beroep door of krachtens de recours administratif par ou en vertu de la loi, au sens de l'article
wet organiseren, in de zin van artikel 1385undecies, eerste lid, van 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire, viole-t-il les articles
het Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'ils subordonnent la saisine des
zoverre zij de aanhangigmaking bij de rechtbanken door de Tribunaux par le contribuable qui se plaint de la violation par
belastingplichtige die klaagt over de schending, door de l'administration de ses droits subjectifs découlant de l'application
administratie, van zijn subjectieve rechten die uit de toepassing van
het WIB 1992 voortvloeit, doen afhangen van de voorafgaande du CIR 1992 à l'exercice préalable d'un recours administratif alors
uitoefening van een administratief beroep, terwijl de que les contribuables qui se plaignent de la violation par
belastingplichtigen die klagen over de schending, door de administratie, van hun subjectieve rechten die uit de toepassing van een andere fiscale wetgeving, in het bijzonder inzake indirecte belastingen, voortvloeit, niet aan dezelfde vereiste worden onderworpen ? Schendt artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, aangezien de belastingplichtige in de inkomstenbelastingen een geschil in de zin van artikel 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek niet rechtstreeks aanhangig kan maken bij de rechtbank van eerste aanleg wegens het verplichte karakter van het bijzondere voorafgaande administratieve beroep voor de gewestelijk directeur der l'administration de leurs droits subjectifs découlant de l'application d'une autre législation fiscale, spécialement en matière d'impôts indirects, ne sont pas soumis à la même exigence ? Dès lors que le contribuable à l'impôt sur les revenus ne peut saisir directement le Tribunal de première instance d'une contestation au sens de l'article 569, 32°, du Code judiciaire en raison du caractère obligatoire du recours administratif préalable spécial devant le directeur régional des contributions directes régi par les articles
directe belastingen, geregeld bij de artikelen 366 en 371 van het WIB 366 et 371 du CIR 1992, l'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code
1992, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution,
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de combinés ou non à l'article 6 de la Convention européenne des droits
mens, en doet het niet op onevenredige wijze afbreuk aan de rechten
van de verdediging en aan het recht op een eerlijk proces, terwijl de de l'homme, et ne porte-t-il pas atteinte de manière disproportionnée
andere belastingplichtigen, die aan de btw zijn onderworpen, of alle aux droits de la défense et au droit à un procès équitable, alors que
anderen die andere belastingen verschuldigd zijn en andere les autres contribuables, assujettis à la TVA ou tous les autres
rechtzoekenden die de patrimoniale gevolgen van andere redevables d'autres impôts et autres justiciables qui contestent les
bestuurshandelingen betwisten, rechtstreeks in rechte kunnen treden conséquences patrimoniales d'autres actes administratifs, peuvent agir
voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter zonder het standpunt directement devant un juge indépendant et impartial sans devoir
van de gewestelijk directeur van de belastingadministratie te moeten attendre la position du directeur régional de l'administration fiscale
afwachten en zonder het recht om zich in rechte te verdedigen et sans perdre définitivement le droit de se défendre en justice en
definitief te verliezen wegens een gebrek aan zorgvuldigheid of elke
andere reden die hen zou hebben blootgesteld aan de onontvankelijkheid raison d'un manque de diligence ou tout autre motif qui [les] aurait
van het bezwaarschrift of hen zou hebben doen nalaten het in te dienen exposé [s] à l'irrecevabilité de la réclamation ou fait omettre de
? ». l'exercer ? ».
Op 16 mei 2018 hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Moerman en E. Le 16 mai 2018, en application de l'article 71, alinéa 1er, de la loi
Derycke, ter vervanging van rechter J. Moerman, wettig verhinderd, met
toepassing van artikel 71, eerste lid, van de bijzondere wet van 6 spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les
januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, de voorzitter ervan in kennis juges-rapporteurs J.-P. Moerman et E. Derycke, en remplacement de la
gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof, juge J. Moerman, légitimement empêchée, ont informé le président
zitting houdende in beperkte kamer, voor te stellen een arrest te qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour, siégeant en
wijzen waarin wordt vastgesteld dat de prejudiciële vragen chambre restreinte, de rendre un arrêt constatant que les questions
onontvankelijk zijn. préjudicielles sont irrecevables.
Bij beschikking van 5 juli 2018 heeft het Hof beslist de zaak Par ordonnance du 5 juillet 2018, la Cour a décidé de poursuivre
overeenkomstig de gewone rechtspleging voort te zetten. l'examen de l'affaire suivant la procédure ordinaire.
b. Bij vonnis van 21 juni 2018, waarvan de expeditie ter griffie van b. Par jugement du 21 juin 2018, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 26 juni 2018, heeft de Rechtbank van eerste greffe de la Cour le 26 juin 2018, le Tribunal de première instance de
aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen gesteld : Liège, division Liège, a posé les questions préjudicielles suivantes :
« Schenden artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk « L'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et l'article
Wetboek en artikel 366 van het WIB 1992, waarnaar artikel 12 van de 366 du CIR 1992, auquel renvoie l'article 12 de la loi du 24 décembre
wet van 24 december 1996 betreffende de vestiging en de invordering 1996 relative à l'établissement et au recouvrement des taxes
van de provincie- en gemeentebelastingen verwijst, de artikelen 10 en provinciales et communales, violent-ils les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet, in zoverre die bepalingen de persoon die een Constitution en ce que ces dispositions placent le redevable d'une
gemeentebelasting verschuldigd is en die belasting voor de gewone taxe communale qui la conteste devant le juge judiciaire dans la même
rechter betwist, in dezelfde situatie plaatsen als een rechtzoekende situation qu'un justiciable qui introduirait un recours devant le
die bij de Raad van State beroep zou instellen, waarbij beiden onderworpen zijn aan de regel van de voorafgaande uitputting van de administratieve beroepen, terwijl de gewone rechter en de Raad van State niet dezelfde rol hebben en terwijl de belastingschuldige voor elk van hen geschillen van fundamenteel verschillende aard brengt, aangezien in het objectieve contentieux, de rechtzoekende zich niet op de schending van zijn subjectieve rechten beroept maar enkel de wijze betwist waarop de administratie een bevoegdheid van discretionaire aard uitoefent, hetgeen het plaatst tegenover het gerechtelijke contentieux, waar de subjectieve rechten bij de debatten centraal staan ? Conseil d'Etat, étant tous deux soumis à la règle de l'épuisement préalable des recours administratifs, alors que le juge judiciaire et le Conseil d'Etat n'ont pas le même rôle et que le redevable porte devant chacun d'eux un contentieux de nature fondamentalement différente puisque, dans le contentieux objectif, le justiciable ne se prévaut pas de la violation de ses droits subjectifs mais conteste uniquement la manière dont l'administration exerce une compétence de nature discrétionnaire, ce qui l'oppose au contentieux judiciaire où les droits subjectifs sont au centre des débats ?
Schenden artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk L'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et l'article
Wetboek en artikel 366 van het WIB 1992, waarnaar artikel 12 van de 366 du CIR 1992, auquel renvoie l'article 12 de la loi du 24 décembre
wet van 24 december 1996 betreffende de vestiging en de invordering 1996 relative à l'établissement et au recouvrement des taxes
van de provincie- en gemeentebelastingen verwijst, de artikelen 10 en provinciales et communales, violent-ils les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet, in zoverre die bepalingen de persoon die een Constitution en ce que ces dispositions privent le redevable d'une
gemeentebelasting verschuldigd is, het recht ontzeggen een geschil in taxe communale du droit de saisir directement le Tribunal de première
de zin van artikel 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek rechtstreeks instance d'une contestation au sens de l'article 569, 32°, du Code
aanhangig te maken bij de rechtbank van eerste aanleg, en hem het
recht ontzeggen het voordeel van de tussentijdse wettigheidstoetsing judiciaire et du droit de pouvoir bénéficier du contrôle de légalité
waarin is voorzien in artikel 159 van de Grondwet te kunnen genieten, omdat zij de ontvankelijkheid van het beroep ingesteld door een dergelijke belastingschuldige die klaagt over de schending, door de belastingadministratie, van de subjectieve rechten die hem bij de gemeentelijke belastingwetgeving worden verleend, doen afhangen van de voorafgaande uitputting van het administratieve beroep, terwijl er een categorie van rechtzoekenden bestaat die de wettigheid van een bestuurshandeling rechtstreeks en onmiddellijk voor de rechterlijke macht kunnen betwisten, zonder ertoe gehouden te zijn de voorafgaandelijk georganiseerde administratieve rechtsmiddelen uit te putten, en die van de gewone rechter kunnen verkrijgen dat hij een incident prévu à l'article 159 de la Constitution parce qu'ils subordonnent la recevabilité du recours formé par un tel redevable qui se plaint de la violation par l'administration fiscale des droits subjectifs que lui confère la législation fiscale communale à l'épuisement préalable du recours administratif, alors qu'il existe une catégorie de justiciables qui peuvent contester la légalité d'un acte administratif devant le pouvoir judiciaire de manière directe et immédiate, sans être tenus d'épuiser les voies de recours administratifs préalablement organisés, et qui peuvent obtenir du juge
onregelmatige bestuurshandeling terzijde schuift in het kader van de judiciaire qu'il écarte un acte administratif irrégulier dans le cadre
tussentijdse toetsing van de wettigheid van een bestuurshandeling du contrôle incident de la légalité d'un acte administratif en vertu
krachtens artikel 159 van de Grondwet, zonder aan die bijzondere voorwaarde voor de ontvankelijkheid van hun rechtsvordering te zijn onderworpen ? Schendt artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, waarnaar artikel 12 van de wet van 24 december 1996 betreffende de vestiging en de invordering van de provincie- en gemeentebelastingen verwijst, aangezien de persoon die een gemeentebelasting verschuldigd is, een geschil in de zin van artikel 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek niet rechtstreeks aanhangig kan maken bij de rechtbank van eerste aanleg wegens het verplichte karakter van het bijzondere voorafgaande administratieve beroep voor de l'article 159 de la Constitution, sans être soumis à cette condition spéciale de recevabilité de leur action en justice ? Dès lors que le redevable d'une taxe communale ne peut saisir directement le Tribunal de première instance d'une contestation au sens de l'article 569, 32°, du Code judiciaire en raison du caractère obligatoire du recours administratif préalable spécial devant le
het gemeentecollege, geregeld bij de artikelen 366 en 371 van het WIB collège communal, régi par les articles 366 et 371 du CIR 1992, ou est
1992, of hem het recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel voor een privé du droit à un recours juridictionnel effectif devant un tel
dergelijke rechtbank wordt ontzegd omdat hij zou hebben nagelaten het Tribunal parce qu'il aurait omis d'exercer la réclamation ou, même en
bezwaarschrift in te dienen of, zelfs wanneer hij het heeft ingediend, l'ayant exercée, se heurte à son irrégularité et son irrecevabilité,
l'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire, auquel renvoie
op de onregelmatigheid en de niet-ontvankelijkheid ervan stuit, de l'article 12 de la loi du 24 décembre 1996 relative à l'établissement
et au recouvrement des taxes provinciales et communales, viole-t-il
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen les articles 10 et 11 de la Constitution lus isolément ou en
met artikel 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en combinaison avec l'article 13 de la Convention européenne des droits
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol ervan, en doet het niet de l'homme et l'article 1er de son Premier protocole additionnel, et
op onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van de verdediging van ne porte-t-il pas atteinte de manière disproportionnée aux droits de
die belastingschuldige, terwijl er een andere categorie van
rechtzoekenden bestaat die rechtstreeks in rechte kunnen treden voor la défense de ce redevable, alors qu'il existe une autre catégorie de
een onafhankelijke en onpartijdige rechter zonder het tussenstandpunt justiciables qui peuvent agir directement devant un juge indépendant
van een administratieve instantie te moeten afwachten en zonder het et impartial sans devoir attendre la position intermédiaire d'une
recht om zich in rechte te verdedigen definitief te verliezen wegens instance administrative et sans perdre définitivement le droit de se
een gebrek aan zorgvuldigheid of elke andere reden die hen zou hebben défendre en justice en raison d'un manque de diligence ou tout autre
blootgesteld aan de niet-ontvankelijkheid van het bezwaarschrift of motif qui [les] aurait exposé[s] à l'irrecevabilité de la réclamation
hen zou hebben doen nalaten het in te dienen ? ». ou fait d'omettre de l'exercer ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6907 en 6960 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 6907 et 6960 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde artikelen Quant aux articles en cause
B.1.1. Artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd
bij artikel 9 van de wet van 23 maart 1999 « betreffende de B.1.1. Inséré par l'article 9 de la loi du 23 mars 1999 « relative à
rechterlijke inrichting in fiscale zaken » (hierna : de wet van 23 l'organisation judiciaire en matière fiscale » (ci-après : la loi du
maart 1999) en aangevuld bij artikel 3 van de wet van 10 juli 2017 « 23 mars 1999) et complété par l'article 3 de la loi du 10 juillet 2017
tot versterking van de rol van de fiscale bemiddelingsdienst », « renforçant le rôle du service de conciliation fiscale », l'article
bepaalde, vóór de wijziging ervan bij artikel 14 van de wet van 29 1385undecies du Code judiciaire disposait, avant sa modification par
maart 2018 « tot uitbreiding van de opdrachten en versterking van de l'article 14 de la loi du 29 mars 2018 « visant à élargir les missions
rol van de fiscale bemiddelingsdienst » en bij artikel 4 van de wet et à renforcer le rôle du service de conciliation fiscale » et par
van 15 april 2018 « tot wijziging van artikel 375 van het Wetboek van l'article 4 de la loi du 15 avril 2018 « modifiant l'article 375 du
de inkomstenbelastingen 1992 » : Code des impôts sur les revenus 1992 » :
« Tegen de belastingadministratie wordt de vordering inzake de « Contre l'administration fiscale, et dans les contestations visées à
geschillen bedoeld in artikel 569, eerste lid, 32°, slechts toegelaten indien de eiser voorafgaandelijk het door of krachtens de wet georganiseerde administratief beroep heeft ingesteld. De vordering wordt ingesteld ten vroegste zes maanden vanaf de datum van ontvangst van het administratief beroep zo over dit beroep geen uitspraak is gedaan en, op straffe van verval, uiterlijk binnen een termijn van drie maanden vanaf de kennisgeving van de beslissing met betrekking tot het administratief verhaal. De in het tweede lid bedoelde termijn van zes maanden wordt met drie maanden verlengd wanneer de betwiste aanslag van ambtswege door de administratie is gevestigd. De in het tweede lid bedoelde termijn van zes maanden, desgevallend l'article 569, alinéa 1er, 32°, l'action n'est admise que si le demandeur a introduit préalablement le recours administratif organisé par ou en vertu de la loi. L'action est introduite au plus tôt six mois après la date de réception du recours administratif au cas où ce recours n'a pas fait l'objet d'une décision et, à peine de déchéance, au plus tard dans un délai de trois mois à partir de la notification de la décision relative au recours administratif. Le délai de six mois visé à l'alinéa 2 est prolongé de trois mois lorsque l'imposition contestée a été établie d'office par l'administration. Le délai de six mois visé à l'alinéa 2, éventuellement prolongé comme
verlengd als bepaald in het derde lid, wordt met maximum vier maanden prévu à l'alinéa 3, est prolongé de quatre mois au maximum lorsque le
verlengd wanneer de belastingplichtige een ontvankelijk verklaarde contribuable a introduit une demande de conciliation déclarée
aanvraag tot bemiddeling heeft ingediend bij de fiscale recevable auprès du service de conciliation fiscale visé à l'article
bemiddelingsdienst bedoeld in artikel 116 van de wet van 25 april 2007 116 de la loi du 25 avril 2007 portant des dispositions diverses (IV)
houdende diverse bepalingen (IV) ». ».
Artikel 569, eerste lid, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd L'article 569, alinéa 1er, 32°, du Code judiciaire, inséré par
bij artikel 4 van de wet van 23 maart 1999, bepaalt : l'article 4 de la loi du 23 mars 1999, dispose :
« De rechtbank van eerste aanleg neemt kennis : « Le tribunal de première instance connaît :
[...] [...]
32° van geschillen betreffende de toepassing van een belastingwet ». 32° des contestations relatives à l'application d'une loi d'impôt ».
B.1.2. De artikelen 366 tot 375 van het Wetboek van de B.1.2. Les articles 366 à 375 du Code des impôts sur les revenus
inkomstenbelastingen (hierna : WIB 1992) maken deel uit van afdeling 1 (ci-après : CIR 1992) font partie de la section 1re (« Recours
(« Administratief beroep ») van hoofdstuk VII (« Rechtsmiddelen ») van administratif ») du chapitre VII (« Voies de recours ») du titre VII
titel VII (« Vestiging en inning van de belastingen ») van dat (« Etablissement et perception des impôts ») de ce Code.
Wetboek. B.2.1. Met de eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 6907 wordt het B.2.1. Par la première question préjudicielle posée dans l'affaire n°
Hof onder meer verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid 6907, la Cour est notamment invitée à statuer sur la compatibilité de
van artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek met l'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire avec l'article
artikel 145 van de Grondwet. 145 de la Constitution.
B.2.2. Artikel 145 van de Grondwet behoort niet tot de B.2.2. L'article 145 de la Constitution ne relève pas des normes de
referentienormen, zoals bepaald in artikel 142 van de Grondwet of, ter référence, telles qu'elles sont déterminées à l'article 142 de la
Constitution ou, en exécution de cette disposition, dans la loi
uitvoering hiervan, in de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle. La Cour
Grondwettelijk Hof. Het Hof is derhalve niet bevoegd om rechtstreeks n'est dès lors pas compétente pour exercer un contrôle direct au
te toetsen aan artikel 145 van de Grondwet. regard de l'article 145 de la Constitution.
Ten gronde Quant au fond
Het verschil in behandeling van gelijke situaties Différence de traitement dans des situations identiques
B.3. Met de eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 6907 wordt het B.3. Par la première question préjudicielle posée dans l'affaire n°
Hof verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 6907, la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article
1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek met de 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire avec les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die bepaling een 11 de la Constitution, en ce que cette disposition ferait naître une
verschil in behandeling zou invoeren tussen, enerzijds, « de différence de traitement entre, d'une part, « le contribuable à
belastingplichtige in de inkomstenbelastingen [...] die klaagt over de l'impôt sur les revenus [...] qui se plaint de la violation par
schending, door de belastingadministratie, van de subjectieve rechten l'administration fiscale des droits subjectifs que lui confère la
die de fiscale wetgeving hem verleent » en, anderzijds, « de législation fiscale », et, d'autre part, « les justiciables qui se
rechtzoekenden die klagen over de schending, door de administratie, plaignent de la violation par l'administration de droits subjectifs
van andere subjectieve rechten dan fiscale rechten ». autres que fiscaux ».
Met de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 6907 wordt het Hof Par la deuxième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 6907,
verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de artikelen la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité des articles 366 à
366 tot 375 van het WIB 1992 met de artikelen 10 en 11 van de 375 du CIR 1992 avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce
Grondwet, in zoverre die bepalingen een verschil in behandeling zouden que ces dispositions feraient naître une différence de traitement
invoeren tussen, enerzijds, « de belastingplichtige die klaagt over de entre, d'une part, « le contribuable qui se plaint de la violation par
schending, door de administratie, van zijn subjectieve rechten die uit l'administration de ses droits subjectifs découlant de l'application
de toepassing van het WIB 1992 voortvloeit » en, anderzijds, de « du CIR 1992 » et, d'autre part, les « contribuables qui se plaignent
belastingplichtigen die klagen over de schending, door de de la violation par l'administration de leurs droits subjectifs
administratie, van hun subjectieve rechten die uit de toepassing van découlant de l'application d'une autre législation fiscale,
een andere fiscale wetgeving, in het bijzonder inzake indirecte
belastingen, voortvloeit ». spécialement en matière d'impôts indirects ».
Met de derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 6907 wordt het Hof Par la troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 6907,
verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article
1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek met de 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire avec les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 6 de
met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que cette
zoverre die wetsbepaling een verschil in behandeling zou invoeren disposition législative ferait naître une différence de traitement
tussen, enerzijds, « de belastingplichtige in de inkomstenbelastingen entre, d'une part, « le contribuable à l'impôt sur les revenus », et,
» en, anderzijds, de « andere belastingplichtigen, die aan de btw zijn d'autre part, les « autres contribuables, assujettis à la TVA ou tous
onderworpen, of alle anderen die andere belastingen verschuldigd zijn les autres redevables d'autres impôts et autres justiciables qui
en andere rechtzoekenden die de patrimoniale gevolgen van andere contestent les conséquences patrimoniales d'autres actes
bestuurshandelingen betwisten ». administratifs ».
Met de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 6960 wordt het Hof Par la deuxième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 6960,
verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article
1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en artikel 366 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et de l'article 366 du
van het WIB 1992 met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre CIR 1992 avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que ces
die bepalingen een verschil in behandeling zouden invoeren tussen, dispositions feraient naître une différence de traitement entre, d'une
enerzijds, « de persoon die een gemeentebelasting verschuldigd is » en part, la personne qui est « redevable d'une taxe communale » et qui
aan wie het recht wordt ontzegd « een geschil in de zin van artikel est privée du droit « de saisir directement le tribunal de première
569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek rechtstreeks aanhangig te maken instance d'une contestation au sens de l'article 569, 32°, du Code
bij de rechtbank van eerste aanleg, en [aan wie] het recht [wordt judiciaire et du droit de pouvoir bénéficier du contrôle de légalité
ontzegd] het voordeel van de tussentijdse wettigheidstoetsing [...] te incident », et, d'autre part, « une catégorie de justiciables [...]
kunnen genieten » en, anderzijds, « een categorie van rechtzoekenden qui peuvent contester la légalité d'un acte administratif devant le
[...] die de wettigheid van een bestuurshandeling rechtstreeks en
onmiddellijk voor de rechterlijke macht kunnen betwisten ». pouvoir judiciaire de manière directe et immédiate ».
Met de derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 6960 wordt het Hof Par la troisième question préjudicielle posée dans l'affaire n° 6960,
verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article
1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek met de 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire avec les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 13 de
met artikel 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er
met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol ervan, in zoverre die du Premier Protocole additionnel à celle-ci, en ce que cette
bepaling een verschil in behandeling zou invoeren tussen, enerzijds, « disposition créerait une différence de traitement entre, d'une part,
de persoon die een gemeentebelasting verschuldigd is » en die een la personne qui est « redevable d'une taxe communale » et qui « ne
geschil « niet rechtstreeks aanhangig kan maken bij de rechtbank van peut saisir directement le tribunal de première instance d'une
eerste aanleg wegens het verplichte karakter van het bijzondere
voorafgaande administratieve beroep voor het gemeentecollege » en, contestation » [...] « en raison du caractère obligatoire du recours
anderzijds, « een andere categorie van rechtzoekenden [...] die administratif préalable spécial devant le collège communal », et,
rechtstreeks in rechte kunnen treden voor een onafhankelijke en d'autre part, « une autre catégorie de justiciables qui peuvent agir
onpartijdige rechter ». directement devant un juge indépendant et impartial ».
B.4. De onderscheiden prejudiciële vragen handelen alle over de B.4. Les différentes questions préjudicielles portent toutes sur
mogelijke ongrondwettigheid van het vereiste van de uitputting van het l'éventuelle inconstitutionnalité de l'exigence de l'épuisement du
georganiseerd administratief beroep (artikel 1385undecies, eerste lid, recours administratif organisé (article 1385undecies, alinéa 1er, du
van het Gerechtelijk Wetboek) alvorens een geschil bij de rechtbank Code judiciaire) pour que le tribunal de première instance puisse être
van eerste aanleg aanhangig kan worden gemaakt, zodat de vragen samen saisi d'un litige, de sorte que les questions sont examinées
worden behandeld. conjointement.
De wetgever kan van het instellen van een voorafgaand administratief Le législateur peut faire de l'introduction d'un recours administratif
beroep een voorwaarde maken voor de toelaatbaarheid van de vordering préalable une condition d'admissibilité de l'action portée devant les
bij de hoven en rechtbanken. cours et tribunaux.
B.5. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van B.5. La différence de traitement entre certaines catégories de
personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende personnes qui découle de l'application de règles procédurales
procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen différentes dans des circonstances différentes n'est pas
discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination
verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces
procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. droits des personnes concernées.
B.6.1. Overeenkomstig de wet van 15 maart 1999 « betreffende de B.6.1. Conformément à la loi du 15 mars 1999 « relative au contentieux
beslechting van fiscale geschillen » is thans « de rechter van de en matière fiscale », le « juge de l'ordre judiciaire » est
rechterlijke orde van meet af aan [bevoegd] kennis [te] nemen van de actuellement compétent pour « connaître des litiges en matière
fiscale geschillen, waarbij in beginsel het gemeen procesrecht [...] fiscale, avec application en principe du droit commun de la procédure,
zal worden toegepast, tenzij [...] in bijzondere, regelingen kan [...] à moins que ne soient prévues des règles particulières » (Doc.
worden voorzien » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nrs. 1341/1 en 1342/1, p. 2). De belastingplichtige kan zich evenwel slechts tot de rechter wenden nadat hij de administratieve beroepen heeft uitgeput : « De administratie blijkt immers erin te slagen de meerderheid van de geschillen tot tevredenheid van de belastingplichtige zelf op te lossen. Zij hoeft daarvoor evenwel niet noodzakelijk met de jurisdictionele functie te worden bekleed. Integendeel, verlost van de eisen die uitsluitend aan rechters en de jurisdictionele procedure worden gesteld, zal zij de bij haar ingestelde, voortaan louter administratieve beroepen snel en efficiënt kunnen afhandelen. parl., Chambre, 1997-1998, nos 1341/1 et 1342/1, p. 2). Le contribuable ne peut toutefois s'adresser au juge qu'après avoir épuisé les recours administratifs : « En effet, il s'avère que l'administration parvient, dans la majorité des litiges, à trouver une solution qui satisfait le contribuable. Elle ne doit toutefois pas être nécessairement investie, pour ce faire, d'une fonction juridictionnelle. Au contraire, dans la mesure où elle ne sera plus tenue aux exigences imposées exclusivement aux juges et à la procédure juridictionnelle, elle pourra traiter rapidement et efficacement les recours, désormais purement
Anderzijds moet de fiscus zijn vergissingen zelf kunnen rechtzetten, administratifs, dont elle sera saisie. D'autre part, le fisc doit
en moet vermeden worden dat de rechterlijke macht wordt overstelpt met pouvoir corriger lui-même ses erreurs et il convient d'éviter que le
vorderingen waarvan de kennelijke ongegrondheid door de pouvoir judiciaire soit submergé de requêtes dont le caractère
belastingschuldige allicht direct kan worden ingezien of na een manifestement non fondé peut être aperçu directement par le
hernieuwd onderzoek van het dossier door de administratie » (ibid., p. contribuable ou après un nouvel examen du dossier par l'administration
3). » (ibid., p. 3).
Bovendien is, volgens de parlementaire voorbereiding van die wet, die En outre, selon les travaux préparatoires de cette loi, ce dialogue
verplichte dialoog met de administratie « niet zo overbodig als hij obligatoire avec l'administration « n'est pas aussi inutile qu'il y
lijkt aangezien de statistieken aantonen dat er ongeveer 180 000 paraît, puisque les statistiques montrent qu'il y a environ 180 000
bezwaarschriften per jaar zijn en er slechts 2 000 rechtsvorderingen réclamations par an et qu'il n'y a que 2 000 procédures judiciaires
worden ingesteld » (Parl. St., Senaat, 1998-1999, nr. 1-966/11, p. qui sont engagées » (Doc. parl., Sénat, 1998-1999, n° 1-966/11, p.
230). 230).
B.6.2. De afdeling wetgeving van de Raad van State merkte op : B.6.2. La section de législation du Conseil d'Etat a observé :
« Het ontzeggen van rechtsingang aan diegene die niet alle « Le fait d'interdire l'accès à la justice à qui n'a pas épuisé les
rechtsmiddelen heeft aangewend waarover hij bij de administratie voies de recours mises à sa disposition auprès de l'administration, ne
beschikt, lijkt tegen geen enkel fundamenteel rechtsbeginsel in te paraît heurter aucun principe juridique fondamental » (Doc. parl.,
druisen » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nrs. 1341/1 en 1342/1, p. 66). Chambre, 1997-1998, nos 1341/1 et 1342/1, p. 66).
B.6.3. Inzake inkomstenbelastingen bepaalt artikel 366 van het WIB B.6.3. En ce qui concerne les impôts sur les revenus, l'article 366 du
1992 dat de belastingplichtige tegen de op zijn naam gevestigde CIR 1992 prévoit que le redevable peut introduire auprès du conseiller
aanslag bezwaar kan indienen bij de adviseur-generaal van de général de l'administration en charge de l'établissement des impôts
administratie belast met de vestiging van de inkomstenbelastingen. sur les revenus une réclamation contre la cotisation établie à son
Inzake gemeentebelastingen dient het bezwaar te worden ingediend bij nom. En ce qui concerne les taxes communales, la réclamation doit être
het college van burgemeester en schepenen (thans in het Waalse Gewest, introduite auprès du collège des bourgmestre et échevins
het gemeentecollege). (actuellement, en Région wallonne, le collège communal).
Er is hierbij niet voorzien in een bindende termijn waarbinnen de adviseur-generaal of het college zijn beslissing over het bezwaarschrift moet nemen, noch in een sanctie voor het uitblijven van een dergelijke beslissing. Wel is in een indicatieve termijn voorzien, aangezien, overeenkomstig artikel 1385undecies van het Gerechtelijk Wetboek, de belastingplichtige, die slechts een vordering voor de bevoegde rechtbank van eerste aanleg vermag in te stellen indien hij voorafgaandelijk het door of krachtens de wet georganiseerd administratief beroep heeft uitgeput, die vordering slechts kan instellen ten vroegste zes maanden vanaf de datum van ontvangst van het administratief beroep indien over dat beroep geen uitspraak is Il n'est par ailleurs pas fixé de délai obligatoire dans lequel le conseiller général ou le collège doit statuer sur la réclamation, ni prévu de sanction en l'absence d'une telle décision. Un délai indicatif est toutefois prévu, puisque, conformément à l'article 1385undecies du Code judiciaire, le redevable, qui ne peut introduire une action devant le tribunal de première instance compétent que s'il a préalablement épuisé le recours administratif organisé par ou en vertu de la loi, ne peut introduire cette action qu'au plus tôt six mois après la date de réception du recours administratif, s'il n'a pas
gedaan. Het instellen van de vordering bij de rechtbank heeft tot été statué sur ce recours. L'introduction de l'action devant le
gevolg dat, « zodra de belastingplichtige de keuze maakt een tribunal a pour conséquence que « dès que le contribuable choisit
beroepsprocedure bij de rechtbank van eerste aanleg in te leiden, hij d'introduire un recours devant le tribunal de première instance, il
het dossier automatisch aan de administratie onttrekt. Er kunnen dus dessaisit automatiquement l'administration de son dossier. Il ne peut
nooit twee procedures tegelijkertijd lopen (een administratieve en een donc jamais y avoir de coïncidence des deux procédures (administrative
gerechtelijke) » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1341/23, p. 20). et juridictionnelle) » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1341/23, p. 20).
In dezelfde parlementaire voorbereiding wordt dat mechanisme Dans les mêmes travaux préparatoires, ce mécanisme a été justifié
verantwoord als zijnde « een mechanisme ter bescherming van de
belastingschuldige » (ibid., p. 16). De wetgever wilde aldus de aan de comme étant un « mécanisme de protection du contribuable » (ibid., p.
belastingplichtige opgelegde verplichting om het administratief beroep 16). Le législateur voulait ainsi concilier avec le droit d'accès au
uit te putten alvorens zich tot de rechter te kunnen wenden, verzoenen juge l'obligation, faite au contribuable, d'épuiser le recours
met de toegang tot de rechter. administratif avant de pouvoir s'adresser au juge.
B.7.1. Het staat aan de bevoegde wetgever om, rekening houdend met de B.7.1. Il appartient au législateur compétent de déterminer, compte
autonomie van de administratieve overheden die de belastingen tenu de l'autonomie des autorités administratives qui imposent les
opleggen, te oordelen of een administratief beroep moet worden cotisations, si un recours administratif doit être organisé. Il
georganiseerd. Het blijkt niet dat de wetgever dienaangaande een keuze n'apparaît pas que le législateur ait, à cet égard, fait un choix sans
zonder redelijke verantwoording heeft gemaakt, te minder omdat de justification raisonnable, d'autant que le législateur a voulu
wetgever een snelle en efficiënte afhandeling van de geschillen over permettre un traitement rapide et efficace des litiges concernant les
de verschuldigde belastingen mogelijk wilde maken (Parl. St., Kamer, cotisations dues (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, nos 1341/1 et
1997-1998, nrs. 1341/1 en 1342/1, p. 3), zonder afbreuk te doen aan de 1342/1, p. 3), sans porter atteinte aux droits de la défense du
rechten van verdediging van de belastingplichtige en zonder de contribuable et sans augmenter la charge de travail des cours et
werklast van de hoven en rechtbanken te vermeerderen. tribunaux.
B.7.2. Het recht op toegang tot de rechter, dat met inachtneming van B.7.2. Le droit d'accès à un juge, qui doit être garanti à chacun dans
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan eenieder moet worden le respect des articles 10 et 11 de la Constitution, peut faire
gewaarborgd, kan het voorwerp uitmaken van beperkingen, voor zover die
beperkingen geen afbreuk doen aan de essentie zelf van het recht op l'objet de limitations, pour autant que ces limitations ne portent pas
toegang tot een rechter. atteinte à l'essence même du droit d'accès à un juge.
B.7.3. Het enkele feit dat een administratief beroep moet worden B.7.3. Le seul fait de devoir exercer un recours administratif devant
ingediend bij de adviseur-generaal van de administratie belast met de le conseiller général de l'administration en charge de l'établissement
vestiging van de inkomstenbelastingen, dan wel bij het college van des impôts sur les revenus, devant le collège des bourgmestre et
burgemeester en schepenen of bij het gemeentecollege, alvorens de zaak échevins ou devant le collège communal, avant de pouvoir saisir le
bij de rechtbank van eerste aanleg aanhangig kan worden gemaakt, is geenszins discriminerend. De verplichting om een georganiseerd administratief beroep uit te putten, neemt niet weg dat de indiener van het bezwaar zijn betwisting kan voorleggen aan een onafhankelijke en onpartijdige rechter, zonder dat hij verhinderd wordt middelen voor te leggen die hij niet had aangevoerd in zijn administratief beroep. B.7.4. Het verplicht voorafgaand administratief beroep is een maatregel die ten aanzien van het nagestreefde doel van de wetgever niet onredelijk is, in zoverre die niet raakt aan de essentie van het recht op toegang tot de rechter. Er is geen sprake van een aantasting van dat recht daar is voorzien in een termijn waarna, bij stilzitten tribunal de première instance, n'est nullement discriminatoire. L'obligation d'épuiser un recours administratif organisé n'empêche pas que le réclamant peut soumettre sa contestation à un juge indépendant et impartial, en pouvant toujours soulever des moyens qu'il n'avait pas invoqués dans son recours administratif. B.7.4. L'obligation d'exercer un recours administratif préalable est une mesure qui n'est pas déraisonnable eu égard au but poursuivi, en ce qu'elle ne porte pas atteinte à la substance du droit de saisir le juge. Il ne saurait être question d'une atteinte à ce droit, dès lors qu'il est prévu un délai au terme duquel le tribunal peut être saisi,
van de administratie, de rechtbank alsnog kan worden geadieerd. Die en cas d'inertie de l'administration. Ce délai, qui est de six mois et
termijn, die zes maanden bedraagt en wordt verlengd tot negen maanden qui est porté à neuf mois en cas d'imposition d'office, n'est pas sans
bij een ambtshalve aanslag, is niet zonder redelijke verantwoording. justification raisonnable.
B.8. De toetsing aan de andere referentienormen leidt niet tot een B.8. Le contrôle au regard des autres normes de référence ne conduit
andere conclusie. pas à une autre conclusion.
B.9. De drie prejudiciële vragen in de zaak nr. 6907 en de tweede en B.9. Les trois questions préjudicielles posées dans l'affaire n° 6907
et les deuxième et troisième questions préjudicielles posées dans
de derde prejudiciële vraag in de zaak nr. 6960 dienen ontkennend te l'affaire n° 6960 appellent une réponse négative.
worden beantwoord.
De gelijke behandeling van verschillende situaties Identité de traitement de situations différentes
B.10. Met de eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 6960 wordt het B.10. Par la première question préjudicielle posée dans l'affaire n°
Hof verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 6960, la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article
1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en van artikel 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et de l'article 366 du
366 van het WIB 1992 met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in CIR 1992 avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que ces
zoverre die bepalingen « de persoon die een gemeentebelasting dispositions soumettent une personne qui est « redevable d'une taxe
verschuldigd is en die belasting voor de gewone rechter betwist » en « communale et qui la conteste devant le juge judiciaire » et « un
een rechtzoekende die bij de Raad van State beroep zou instellen » justiciable qui introduirait un recours devant le Conseil d'Etat » à
onderwerpen aan de regel van de voorafgaande uitputting van de la règle de l'épuisement préalable des recours administratifs, « alors
administratieve beroepen, « terwijl de gewone rechter en de Raad van que le juge judiciaire et le Conseil d'Etat n'ont pas le même rôle et
State niet dezelfde rol hebben en terwijl de belastingplichtige voor que le redevable porte devant chacun d'eux un contentieux de nature
elk van hen geschillen van fundamenteel verschillende aard brengt ». fondamentalement différente ».
B.11. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit B.11. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par
tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans
betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de
identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure
verantwoording bestaat. critiquée, sont essentiellement différentes.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.12.1. Er dient allereerst te worden opgemerkt dat de rechtzoekenden die een beroep tot nietigverklaring instellen bij de Raad van State, in principe onderworpen zijn aan de regel van de voorafgaande uitputting van de georganiseerde administratieve beroepen waarin is voorzien. Uitdrukkelijke wetskrachtige bepalingen kunnen hiervan evenwel afwijken. De bevoegde wetgever vermag inderdaad een georganiseerd administratief beroep in te voeren. Hij maakt geen onverantwoorde keuze wanneer die regeling ertoe strekt te komen tot een snelle en soepele oplossing van de desbetreffende administratieve geschillen zonder evenwel de werklast van de rechtscolleges te verhogen. B.12.2. Bovendien is er geen algemeen rechtsbeginsel dat eenieder die het voorwerp is van een bestuurshandeling het recht op een georganiseerd administratief beroep tegen deze handeling verleent. B.13.1. De situatie waarin een belastingplichtige zich bevindt bij een geschil over de inkomstenbelastingen of de gemeentelijke belastingen verschilt in dat opzicht niet van de situatie van een rechtsonderhorige bij een geschil in het objectieve contentieux. Wanneer beiden verplicht worden het georganiseerd administratief beroep uit te putten, is de bevoegde belastingadministratie of de administratieve overheid verplicht een nieuwe beslissing te nemen. B.13.2. De wetgever kan derhalve redelijkerwijs van oordeel zijn dat ook belastinggeschillen verplicht aan een voorafgaand georganiseerd administratief beroep moeten worden onderworpen. Die regeling waarborgt dat geschillen inzake belastingen snel en efficiënt kunnen worden afgehandeld en dat de fiscus de mogelijkheid krijgt om zijn eventuele vergissingen recht te zetten. Daardoor wordt ook vermeden dat de rechterlijke macht zou worden overstelpt met vorderingen die kennelijk ongegrond zijn. de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.12.1. Il convient tout d'abord de relever que les justiciables qui introduisent un recours en annulation devant le Conseil d'Etat sont en principe soumis à la règle, prévue, de l'épuisement préalable des recours administratifs organisés. Des dispositions législatives expresses peuvent toutefois y déroger. Le législateur compétent peut en effet instaurer un recours administratif organisé. Il ne fait pas un choix déraisonnable lorsque cette règle tend à une solution rapide et souple des litiges administratifs en question sans toutefois augmenter la charge de travail des juridictions. B.12.2. En outre, il n'existe pas de principe général de droit qui conférerait à toute personne faisant l'objet d'un acte administratif le droit d'introduire contre cet acte un recours administratif organisé. B.13.1. La situation dans laquelle se trouve un contribuable impliqué dans un contentieux en matière d'impôts sur les revenus ou en matière de taxes communales ne diffère pas, à cet égard, de celle d'un justiciable impliqué dans un contentieux objectif. Quand tous deux sont tenus d'épuiser le recours administratif organisé, l'administration fiscale compétente ou l'autorité administrative doit prendre une nouvelle décision. B.13.2. Le législateur peut donc raisonnablement considérer que les litiges fiscaux aussi doivent être soumis à l'exercice obligatoire d'un recours administratif organisé préalable. Cette règle garantit que le contentieux fiscal pourra être traité de manière rapide et efficace et que le fisc aura la possibilité de corriger ses éventuelles erreurs. Elle permet aussi d'éviter que le pouvoir judiciaire soit submergé de demandes manifestement non fondées.
B.14. De gelijke behandeling van een persoon die een gemeentebelasting B.14. Le traitement identique d'une personne qui conteste une taxe
betwist en een rechtzoekende die bij de Raad van State een beroep tot communale et d'un justiciable qui introduit un recours en annulation
nietigverklaring instelt, is, wat de vereiste van de uitputting van devant le Conseil d'Etat n'est donc pas, en ce qui concerne l'exigence
een georganiseerd administratief beroep betreft, derhalve niet zonder de l'épuisement d'un recours administratif organisé, sans
redelijke verantwoording. justification raisonnable.
De eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 6960 dient ontkennend te La première question préjudicielle posée dans l'affaire n° 6960
worden beantwoord. appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 1385undecies, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek en de L'article 1385undecies, alinéa 1er, du Code judiciaire et les articles
artikelen 366 tot 375 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 366 à 375 du Code des impôts sur les revenus 1992 ne violent pas les
schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec
samenhang gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag les articles 6 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme
voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het Eerste Aanvullend et avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à cette
Protocol bij dat Verdrag. Convention.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 28 mei 2020. la Cour constitutionnelle, le 28 mai 2020.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
F. Daoût F. Daoût
^