← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 20/2020 van 6 februari 2020 Rolnummer 7251 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 89 van het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde
belastingen, gesteld door de Rechtbank van eerste aa Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 20/2020 van 6 februari 2020 Rolnummer 7251 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 89 van het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen, gesteld door de Rechtbank van eerste aa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) | Extrait de l'arrêt n° 20/2020 du 6 février 2020 Numéro du rôle : 7251 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 89 du Code des taxes assimilées aux impôts sur les revenus, posée par le Tribunal de première instance de Namur, d La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 20/2020 van 6 februari 2020 | Extrait de l'arrêt n° 20/2020 du 6 février 2020 |
| Rolnummer 7251 | Numéro du rôle : 7251 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 89 van het Wetboek | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 89 du Code |
| van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen, gesteld | des taxes assimilées aux impôts sur les revenus, posée par le Tribunal |
| door de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen. | de première instance de Namur, division Namur. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. |
| J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, | Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée |
| bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 12 september 2019, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 12 septembre 2019, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 20 september 2019, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 20 septembre 2019, le Tribunal de première |
| eerste aanleg Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vraag | instance de Namur, division Namur, a posé la question préjudicielle |
| gesteld : | suivante : |
| « Schendt artikel 89 van het Wetboek van de met inkomstenbelastingen | « L'article 89 du Code des taxes assimilées aux impôts sur les revenus |
| gelijkgestelde belastingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus en combinaison |
| samenhang gelezen met artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de | avec l'article 6 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme |
| rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre het de | et des libertés fondamentales en ce qu'il ne permet pas au tribunal de |
| rechtbank van eerste aanleg niet de mogelijkheid biedt de in die | première instance d'assortir d'un sursis la sanction prévue par cette |
| bepaling bedoelde sanctie met uitstel gepaard te doen gaan, terwijl de | disposition alors que le contrevenant pourrait en demander et |
| overtreder het voordeel ervan zou kunnen vragen en eventueel | éventuellement obtenir le bénéfice s'il comparaissait devant le |
| verkrijgen indien hij, wegens dezelfde feiten, voor de correctionele | tribunal correctionnel, en raison des mêmes faits, pour se voir |
| rechtbank zou verschijnen, teneinde de in artikel 90 van het Wetboek | infliger les sanctions pénales prévues par l'article 90 du Code ? ». |
| bedoelde strafsancties opgelegd te krijgen ? ». | |
| Op 15 oktober 2019 hebben de rechters-verslaggevers T. Giet en R. | Le 15 octobre 2019, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la |
| Leysen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
| wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in | loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les |
| kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te | juges-rapporteurs T. Giet et R. Leysen ont informé la Cour qu'ils |
| stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op | pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de |
| voorafgaande rechtspleging. | l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of artikel 89 van het | B.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 89 du Code des taxes |
| Wetboek van de met inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen | assimilées aux impôts sur les revenus est compatible avec les articles |
| bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la |
| gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne permet pas |
| mens, in zoverre het de rechtbank van eerste aanleg niet de | au tribunal de première instance d'assortir d'un sursis l'amende |
| mogelijkheid biedt de in die bepaling bedoelde boete met uitstel | prévue par cette disposition, alors que le contrevenant pourrait en |
| gepaard te doen gaan, terwijl de overtreder het voordeel ervan zou | obtenir le bénéfice s'il comparaissait devant le tribunal |
| kunnen verkrijgen indien hij, wegens dezelfde feiten, voor de | correctionnel, en raison des mêmes faits, pour se voir infliger les |
| correctionele rechtbank zou verschijnen, teneinde de in artikel 90 van | sanctions pénales prévues par l'article 90 du même Code. |
| het Wetboek bedoelde strafsancties opgelegd te krijgen. | |
| B.2. Artikel 89, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de met | B.2. L'article 89, §§ 1er et 2, du Code des taxes assimilées aux |
| inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen, in de in het Waalse | impôts sur les revenus, dans sa version applicable en Région wallonne, |
| Gewest toepasselijke versie ervan, bepaalt : | dispose : |
| « § 1. Bij gebrek aan betaling wordt de ontdoken belasting | « § 1er. En cas d'absence de paiement, la taxe éludée est portée au |
| vervijfvoudigd. | quintuple. |
| § 2. In afwijking van § 1 wordt de administratieve boete die evenredig | § 2. Par dérogation au § 1er, l'amende administrative proportionnelle |
| is met het vijfvoud van de belasting verminderd volgens de volgende | du quintuple de la taxe est réduite selon les graduations ci-après, |
| graduaties in de volgende gevallen. | dans les cas suivants. |
| A. Overtreding te wijten aan omstandigheden onafhankelijk van de wil | A. Infraction due à des circonstances indépendantes de la volonté du |
| van de belastingplichtige: nihil. | redevable : néant. |
| B. Overtreding begaan te goeder trouw, zonder het opzet de belasting te ontduiken : | B. Infraction commise de bonne foi, sans intention d'éluder la taxe : |
| - eerste overtreding: 250 % ; | - 1re infraction : 250 % ; |
| - vanaf de tweede overtreding worden de overtredingen van die aard | - à partir de la 2e infraction, les infractions de cette nature sont |
| overeenkomstig § 1 bestraft. | sanctionnées conformément au § 1er. |
| [...] ». | [...] ». |
| Artikel 90, § 1, van hetzelfde Wetboek bepaalt : | L'article 90, § 1er, du même Code dispose : |
| « Onverminderd de toepassing van de administratieve boete bedoeld in | « Sans préjudice de l'application de l'amende administrative prévue |
| de artikelen 89 en 89bis dit Wetboek en in artikel 63, § 2, 2°, van | aux articles 89 et 89bis du présent Code et à l'article 63, § 2, 2°, |
| het decreet van 6 mei 1999 betreffende de vestiging, de invordering en | du décret du 6 mai 1999 relatif à l'établissement, au recouvrement et |
| de geschillen inzake de directe gewestelijke belastingen wordt hij die | au contentieux en matière de taxes régionales wallonnes, sera puni |
| met het oogmerk te bedriegen of met de bedoeling schade te berokkenen | d'un emprisonnement de huit jours à deux ans et d'une amende de 250 |
| de bepalingen van Titel III van dit Wetboek of van de | EUR à 500 000 EUR ou de l'une de ces peines seulement, celui qui, dans |
| uitvoeringsbesluiten ervan overtreedt, gestraft met een | une intention frauduleuse ou à dessein de nuire, contreviendra aux |
| gevangenisstraf van acht dagen tot twee jaar en met een geldboete van | dispositions du Titre IV du présent Code ou aux arrêtés pris pour son |
| 250 EUR à 500 000 EUR of met slechts één van deze straffen ». | exécution ». |
| B.3. Wanneer de dader van eenzelfde feit op een alternatieve wijze kan | B.3. Lorsque l'auteur d'un même fait peut être puni de manière |
| worden gestraft, dat wil zeggen wanneer hij, voor dezelfde feiten, | |
| ofwel naar de correctionele rechtbank kan worden verwezen ofwel hem | alternative, c'est-à-dire lorsque, pour les mêmes faits, il peut, soit |
| een administratieve geldboete kan worden opgelegd waartegen hem een | être renvoyé devant le tribunal correctionnel, soit se voir infliger |
| beroep wordt geboden voor een rechtbank, heeft het Hof geoordeeld dat | une amende administrative contre laquelle un recours lui est offert |
| er in beginsel een parallellisme moet bestaan tussen de maatregelen | devant un tribunal, la Cour a jugé qu'un parallélisme doit en principe |
| van individualisering van de straf : wanneer voor dezelfde feiten de | exister entre les mesures d'individualisation de la peine : lorsque, |
| correctionele rechtbank een boete kan opleggen die minder bedraagt dan | pour les mêmes faits, le tribunal correctionnel peut infliger une |
| het wettelijk minimum indien verzachtende omstandigheden aanwezig zijn | amende inférieure au minimum légal s'il existe des circonstances |
| (artikel 85 van het Strafwetboek) of wanneer uitstel kan worden | atténuantes (article 85 du Code pénal) ou lorsqu'il peut accorder un |
| toegekend (wet van 29 juni 1964), moet de rechtbank, waarbij het | sursis (loi du 29 juin 1964), le tribunal, saisi du recours dirigé |
| beroep tegen de beslissing om een administratieve sanctie op te leggen | |
| aanhangig is gemaakt, in beginsel over dezelfde mogelijkheden van | contre la décision d'infliger une sanction administrative, doit en |
| individualisering van de straf beschikken. | principe disposer des mêmes possibilités d'individualisation de la |
| Het Hof heeft onder meer geoordeeld dat bepalingen waarbij een fiscale | peine. La Cour a notamment jugé que des dispositions imposant une amende |
| geldboete (arresten nrs. 13/2013 van 21 februari 2013 en 157/2008 van | fiscale (arrêts nos 13/2013 du 21 février 2013 et 157/2008 du 6 |
| 6 november 2008), een belastingverhoging (arrest nr. 55/2014 van 27 | novembre 2008), un accroissement d'impôt (arrêt n° 55/2014 du 27 mars |
| maart 2014), een forfaitaire vergoeding (arrest nr. 112/2014 van 17 | 2014), une indemnité forfaitaire (arrêt n° 112/2014 du 17 juillet |
| juli 2014) of een verdubbeling van het kijk- en luistergeld (arrest | 2014) ou un « doublement de la redevance » (arrêt n° 138/2018 du 11 |
| nr. 138/2018 van 11 oktober 2018) worden opgelegd, de artikelen 10 en | octobre 2018) violent les articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou |
| 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van | non en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schenden in zoverre | droits de l'homme, en ce qu'elles ne permettent pas au tribunal |
| zij de rechtbank niet toelaten de in die bepalingen voorgeschreven | d'assortir d'un sursis la sanction qu'elles prévoient. |
| sanctie gepaard te laten gaan met uitstel. | |
| B.4.1. De administratieve boete bedoeld in artikel 89 van het Wetboek | B.4.1. L'amende administrative prévue par l'article 89 du Code des |
| van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen heeft | taxes assimilées aux impôts sur les revenus a pour objet de prévenir |
| tot doel de niet-betaling van de belasting op de automatische | et de sanctionner l'absence de paiement de la taxe sur les appareils |
| ontspanningstoestellen bedoeld in titel IV van dat Wetboek te | automatiques de divertissement prévue par le titre IV de ce Code. Elle |
| voorkomen en te bestraffen. Zij heeft derhalve een repressief karakter | a donc un caractère répressif et est de nature pénale au sens de |
| en is strafrechtelijk in de zin van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. B.4.2. In tegenstelling tot de persoon die wordt gedagvaard om voor de correctionele rechtbank te verschijnen, kan de persoon die voor de burgerlijke rechtbank opkomt tegen de beslissing waarbij hem een administratieve boete wordt opgelegd, evenwel geen uitstel, dat krachtens de wet van 29 juni 1964 enkel door een strafgerecht kan worden bevolen, genieten. B.4.3. Onder voorbehoud dat hij geen maatregel mag nemen die kennelijk onredelijk is, vermag de democratisch gekozen wetgever het repressief beleid zelf vast te stellen en aldus de beoordelingsvrijheid van de rechter te beperken. De wetgever heeft nochtans meermaals geopteerd voor de individualisering van straffen, met name door de rechter toe te staan maatregelen tot uitstel toe te kennen. B.4.4. Het staat aan de wetgever te oordelen of het wenselijk is de rechter te dwingen tot gestrengheid wanneer een inbreuk inzonderheid | l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. B.4.2. Toutefois, contrairement à la personne citée à comparaître devant le tribunal correctionnel, la personne qui exerce, devant le tribunal civil, un recours contre la décision lui infligeant une amende administrative ne peut bénéficier du sursis, lequel ne peut être ordonné que par une juridiction pénale, en vertu de la loi du 29 juin 1964. B.4.3. Sous la réserve qu'il ne peut prendre une mesure manifestement déraisonnable, le législateur démocratiquement élu peut vouloir déterminer lui-même la politique répressive et limiter ainsi le pouvoir d'appréciation du juge. Le législateur a toutefois opté à diverses reprises pour l'individualisation des peines, notamment en autorisant le juge à accorder des mesures de sursis. B.4.4. Il appartient au législateur d'apprécier s'il est souhaitable de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction nuit |
| het algemeen belang schaadt. Die gestrengheid kan met name betrekking | particulièrement à l'intérêt général. Cette sévérité peut notamment |
| hebben op de maatregelen tot uitstel. | porter sur les mesures de sursis. |
| Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die | La Cour ne pourrait censurer pareil choix que si celui-ci était |
| kennelijk onredelijk zou zijn of indien de in het geding zijnde | manifestement déraisonnable ou si la disposition en cause avait pour |
| bepaling ertoe zou leiden aan een categorie van rechtsonderhorigen het | effet de priver une catégorie de justiciables du droit à un procès |
| recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige | équitable devant une juridiction impartiale et indépendante, garanti |
| rechterlijke instantie, zoals gewaarborgd bij artikel 6, lid 1, van | par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, te ontzeggen. | de l'homme. |
| B.5.1. Het uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen heeft tot | B.5.1. Le sursis à l'exécution des peines a pour objectif de réduire |
| doel de nadelen die inherent zijn aan de tenuitvoerlegging van de | les inconvénients inhérents à l'exécution des peines et de ne pas |
| straffen, te beperken en de re-integratie van de veroordeelde niet in | compromettre la réinsertion du condamné. Il peut être ordonné à propos |
| het gedrang te brengen. Het kan worden bevolen met betrekking tot | |
| geldboeten. Bovendien blijkt uit artikel 157, § 1, van de wet | de peines d'amende. Il ressort en outre de l'article 157, § 1er, de la |
| betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en | loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, |
| uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, vervangen bij artikel 2 | coordonnée le 14 juillet 1994, remplacé par l'article 2 de la loi du |
| van de wet van 19 december 2008 « tot wijziging van artikel 157 van de | 19 décembre 2008 « portant modification de l'article 157 de la loi |
| wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige | relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, |
| verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994 » en | coordonnée le 14 juillet 1994 » et modifié par l'article 5, 1°, de la |
| gewijzigd bij artikel 5, 1°, van de wet van 29 maart 2012 houdende | loi du 29 mars 2012 portant des dispositions diverses (II), que le |
| diverse bepalingen (II), dat het uitstel door de wetgever niet | sursis n'est pas considéré par le législateur comme incompatible avec |
| onverenigbaar wordt geacht met een geldboete die wordt opgelegd door | une amende imposée par une autorité autre qu'une juridiction pénale. |
| een andere overheid dan een strafgerecht. | |
| De in het geding zijnde regeling van de administratieve boete kan | Sans doute le régime de l'amende administrative en cause peut-il |
| allicht in diverse bestanddelen verschillen van de regeling van de in | différer en divers éléments de celui des sanctions pénales prévues par |
| het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde | le Code des taxes assimilées aux impôts sur les revenus ou de celui |
| belastingen voorgeschreven strafrechtelijke sancties of van de | des sanctions administratives prévues en d'autres matières, qu'il |
| regeling van de in andere aangelegenheden voorgeschreven | s'agisse de la formulation différente de l'exigence de l'élément |
| administratieve sancties, ongeacht of het gaat om de verschillende | moral, de la possibilité de cumuler des amendes administratives, du |
| formulering van de vereiste van het morele bestanddeel, om de mogelijkheid administratieve geldboeten samen te voegen, om de wijze van vaststelling van de straffen of om de toepassing van opdeciemen. Dergelijke verschillen kunnen weliswaar relevant zijn om de toepassing van specifieke regels op bepaalde gebieden te verantwoorden, maar ze zijn dat niet op het gebied dat het voorwerp uitmaakt van de prejudiciële vraag : ongeacht of het uitstel wordt verleend door de correctionele rechtbank of door een ander rechtscollege, zoals de burgerlijke rechtbank, kan het de veroordeelde ertoe aanzetten zijn gedrag te wijzigen, door de dreiging om, indien hij zou recidiveren, de veroordeling tot de betaling van een geldboete uit te voeren. | mode de fixation des peines ou de l'application de décimes additionnels. S'il est vrai que de telles différences peuvent être pertinentes pour justifier l'application de règles spécifiques dans certains domaines, elles ne le sont pas dans celui qui fait l'objet de la question préjudicielle : en effet, qu'il soit accordé par le tribunal correctionnel ou par une autre juridiction, telle que le tribunal civil, le sursis peut inciter le condamné à s'amender, par la menace d'exécuter, s'il venait à récidiver, la condamnation au paiement d'une amende. |
| Indien de wet van 29 juni 1964 niet van toepassing is, komt het aan de | Si la loi du 29 juin 1964 n'est pas applicable, il appartient au |
| wetgever toe ter zake te bepalen onder welke voorwaarden een uitstel, | législateur de déterminer en la matière les conditions auxquelles un |
| net zoals eventueel een probatie-uitstel, kan worden verleend en de | sursis, de même éventuellement qu'un sursis probatoire, peut être |
| voorwaarden en de rechtspleging volgens welke dat uitstel kan worden | ordonné et de fixer les conditions et la procédure de son retrait. |
| ingetrokken, vast te stellen. | |
| B.5.2. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat artikel 89 van het | B.5.2. Il résulte de ce qui précède que l'article 89 du Code des taxes |
| Wetboek van de met de inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen, | |
| in zoverre het de burgerlijke rechtbank niet mogelijk maakt het | |
| voordeel van het uitstel te verlenen aan de eerste in B.1 bedoelde | assimilées aux impôts sur les revenus n'est pas compatible avec les |
| overtreder, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne permet pas au |
| tribunal civil d'accorder le bénéfice du sursis au premier | |
| Grondwet. | contrevenant visé en B.1. |
| B.5.3. Die vaststelling van gedeeltelijke ongrondwettigheid heeft | B.5.3. Ce constat d'inconstitutionnalité partielle n'a toutefois pas |
| echter niet tot gevolg dat die bepaling, in afwachting van een | pour conséquence que cette disposition ne pourrait plus, dans |
| optreden van de wetgever, niet meer zou kunnen worden toegepast door | l'attente d'une intervention législative, être appliquée par les |
| de rechtsinstanties wanneer zij vaststellen dat de overtredingen | juridictions lorsque celles-ci constatent que les infractions sont |
| vaststaan, dat het bedrag van de geldboete niet onevenredig is met de | établies, que le montant de l'amende n'est pas disproportionné à la |
| ernst van de overtreding en dat er geen reden zou zijn geweest om | gravité de l'infraction et qu'il n'y aurait pas eu lieu d'accorder un |
| uitstel te verlenen zelfs indien de wet in die maatregel had voorzien. | sursis même si cette mesure avait été prévue par la loi. |
| B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.6. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof, | la Cour, |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 89 van het Wetboek van de met de inkomstenbelastingen | L'article 89 du Code des taxes assimilées aux impôts sur les revenus |
| gelijkgestelde belastingen schendt de artikelen 10 en 11 van de | viole les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison |
| Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag | avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en |
| voor de rechten van de mens, in zoverre het de burgerlijke rechtbank | ce qu'il ne permet pas au tribunal civil d'assortir d'un sursis |
| niet toelaat de in dat artikel voorgeschreven boete gepaard te laten | |
| gaan met uitstel. | l'amende qu'il prévoit. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet op het Grondwettelijk Hof, op 6 februari | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| 2020. | la Cour constitutionnelle, le 6 février 2020. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De voorzitter, | Le président, |
| F. Daoût | F. Daoût |