← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 104/2019 van 27 juni 2019 Rolnummer 6964 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 319, tweede lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en artikel
63, derde lid, van het Wetboek van de belastin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters T. M(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 104/2019 van 27 juni 2019 Rolnummer 6964 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319, tweede lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en artikel 63, derde lid, van het Wetboek van de belastin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters T. M(...) | Extrait de l'arrêt n° 104/2019 du 27 juin 2019 Numéro du rôle : 6964 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319, alinéa 2, du Code des impôts sur les revenus 1992 et à l'article 63, alinéa 3, du Code de la taxe sur la valeu La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges T. Merckx-V(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 104/2019 van 27 juni 2019 | Extrait de l'arrêt n° 104/2019 du 27 juin 2019 |
Rolnummer 6964 | Numéro du rôle : 6964 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 319, tweede lid, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 319, alinéa |
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en artikel 63, derde | 2, du Code des impôts sur les revenus 1992 et à l'article 63, alinéa |
lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, | 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par le Tribunal de |
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling | première instance d'Anvers, division Anvers. |
Antwerpen. Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters T. | composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges T. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman en M. Pâques, | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman et M. Pâques, assistée |
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 13 juni 2018 in zake de nv « X » tegen de Belgische | Par jugement du 13 juin 2018 en cause de la SA « X » contre l'Etat |
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 27 | belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 27 juin |
juni 2018, heeft de Rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling | 2018, le Tribunal de première instance d'Anvers, division Anvers, a |
Antwerpen, de volgende prejudiciële vraag gesteld : | posé la question préjudicielle suivante : |
« Schenden artikel 319 tweede lid WIB 92 en artikel 63 derde lid | « L'article 319, alinéa 2, du Code des impôts sur les revenus 1992 et |
l'article 63, alinéa 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée | |
Wetboek BTW, de artikelen 15 en 22 van de Belgische Grondwet, al of | violent-ils les articles 15 et 22 de la Constitution belge, combinés |
niet samen gelezen met artikel 8 EVRM, in de zin dat een door enkele | ou non avec l'article 8 de la Convention européenne des droits de |
l'homme, dans le sens où une autorisation conférée par le juge (de | |
verwijzing naar een niet minimaal aan de hand van concrete feiten | police), faisant seulement référence à une demande non étayée au |
onderbouwde aanvraag, verleende machtiging van de (Politie)rechter | minimum par des faits concrets, ne comporte aucune motivation ou au |
geen dan toch minstens geen eigen motivering bevat tot visitatie in | moins aucune motivation de la part du juge lui-même pour effectuer une |
particuliere woningen of bewoonde lokalen ? ». | visite dans des bâtiments ou locaux habités ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 319, tweede | B.1. La question préjudicielle concerne l'article 319, alinéa 2, du |
lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB | Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992) et |
1992) en artikel 63, derde lid, van het Wetboek van de belasting over | l'article 63, alinéa 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée |
de toegevoegde waarde (hierna : WBTW). | (ci-après : Code de la TVA). |
B.2.1. Artikel 319 van het WIB 1992 bepaalt : | B.2.1. L'article 319 du CIR 1992 dispose : |
« Natuurlijke of rechtspersonen zijn gehouden aan de ambtenaren van de | « Les personnes physiques ou morales sont tenues d'accorder aux agents |
administratie belast met de vestiging van de inkomstenbelastingen, | de l'administration en charge de l'établissement des impôts sur les |
voorzien van hun aanstellingsbewijs en belast met het verrichten van | |
een controle of een onderzoek betreffende de toepassing van de | revenus, munis de leur commission et chargés d'effectuer un contrôle |
inkomstenbelastingen, tijdens de uren dat er een werkzaamheid wordt | ou une enquête se rapportant à l'application de l'impôt sur les |
uitgeoefend, vrije toegang te verlenen tot de beroepslokalen of de | revenus, le libre accès, à toutes les heures où une activité s'y |
lokalen waar rechtspersonen hun werkzaamheden uitoefenen, zoals | exerce, aux locaux professionnels ou aux locaux où les personnes |
kantoren, fabrieken, werkplaatsen, werkhuizen, magazijnen, | morales exercent leurs activités tels que bureaux, fabriques, usines, |
bergplaatsen, garages of tot hun terreinen welke als werkplaats, | ateliers, magasins, remises, garages ou à leurs terrains servant |
werkhuis of opslagplaats van voorraden dienst doen, ten einde aan die | |
ambtenaren enerzijds de mogelijkheid te verschaffen de aard en de | d'usine, d'atelier ou de dépôt de marchandises, à l'effet de permettre |
belangrijkheid van de bedoelde werkzaamheden vast te stellen en het | à ces agents d'une part de constater la nature et l'importance de |
bestaan, de aard en de hoeveelheid na te zien van de voorraden en | ladite activité et de vérifier l'existence, la nature et la quantité |
voorwerpen van alle aard welke die personen er bezitten of er uit | |
enigen hoofde onder zich hebben, met inbegrip van de installaties en | de marchandises et objets de toute espèce que ces personnes y |
het rollend materieel en anderzijds de bovenbedoelde ambtenaren in | possèdent ou y détiennent à quelque titre que ce soit, en ce compris |
staat te stellen om alle boeken en bescheiden die zich in de voornoemde lokalen bevinden, te onderzoeken. De ambtenaren van de administratie belast met de vestiging van de inkomstenbelastingen, voorzien van hun aanstellingsbrief, mogen, wanneer zij met dezelfde taak belast zijn, vrije toegang eisen tot alle andere lokalen, gebouwen, werkplaatsen of terreinen die niet bedoeld zijn in het eerste lid en waar werkzaamheden verricht of vermoedelijk verricht worden. Tot particuliere woningen of bewoonde lokalen hebben zij evenwel alleen toegang tussen vijf uur 's morgens en negen uur 's avonds en met machtiging van de rechter in de politierechtbank. De voormelde ambtenaren, voorzien van hun aanstellingsbewijs, mogen door middel van de gebruikte uitrusting en met de bijstand van de personen als vermeld in artikel 315bis, derde lid, de betrouwbaarheid nagaan van de geïnformatiseerde inlichtingen, gegevens en bewerkingen, door inzonderheid de voorlegging ter inzage te vorderen van stukken | les moyens de production et de transport et d'autre part d'examiner tous les livres et documents qui se trouvent dans les locaux précités. Les agents de l'administration en charge de l'établissement des impôts sur les revenus, munis de leur commission, peuvent, lorsqu'ils sont chargés de la même mission, réclamer le libre accès à tous autres locaux, bâtiments, ateliers ou terrains qui ne sont pas visés à l'alinéa 1er et où des activités sont effectuées ou sont présumées être effectuées. Toutefois, ils ne peuvent pénétrer dans les bâtiments ou les locaux habités que de cinq heures du matin à neuf heures du soir et uniquement avec l'autorisation du juge de police. Les agents précités, munis de leur commission, peuvent vérifier, au moyen du matériel utilisé et avec l'assistance des personnes visées à l'article 315bis, alinéa 3, la fiabilité des informations, données et traitements informatiques, en exigeant notamment la communication de |
die in het bijzonder zijn opgesteld om de op informatiedragers | documents spécialement établis en vue de présenter les données |
geplaatste gegevens om te zetten in een leesbare en verstaanbare vorm | enregistrées sur les supports informatiques sous une forme lisible et |
». | intelligible ». |
B.2.2. Artikel 63 van het WBTW bepaalt : | B.2.2. L'article 63 du Code de la TVA dispose : |
« Eenieder die een economische activiteit uitoefent, moet aan de | « Toute personne qui exerce une activité économique est tenue |
ambtenaren die bevoegd zijn om de toepassing van de belasting over de | d'accorder, à tout moment et sans avertissement préalable, le libre |
toegevoegde waarde te controleren en in het bezit zijn van hun | |
aanstellingsbewijs, op elk tijdstip en zonder voorafgaande | accès des locaux où elle exerce son activité, aux fins de permettre |
verwittiging, vrije toegang verlenen tot de ruimten waar de activiteit | aux agents habilités à contrôler l'application de la taxe sur la |
wordt uitgeoefend teneinde hen in staat te stellen : | valeur ajoutée et munis de leur commission : |
1° de boeken en stukken te onderzoeken die zich aldaar bevinden; | 1° d'examiner tous les livres et documents qui s'y trouvent; |
2° door middel van de gebruikte uitrusting en met de bijstand van de | 2° de vérifier, au moyen du matériel utilisé et avec l'assistance de |
betrokkene de betrouwbaarheid na te gaan van de geïnformatiseerde | la personne requise, la fiabilité des informations, données et |
inlichtingen, gegevens en bewerkingen, door onder meer de voorlegging | traitements informatiques, en exigeant notamment la communication de |
ter inzage te vorderen van stukken die in het bijzonder zijn opgesteld | documents spécialement établis en vue de présenter les données |
om de op informatiedragers geplaatste gegevens om te zetten in een | enregistrées sur les supports informatiques sous une forme lisible et |
leesbare en verstaanbare vorm; | intelligible; |
3° de aard en de belangrijkheid vast te stellen van de aldaar uitgeoefende werkzaamheid en van het daarvoor aangestelde personeel, alsook van de aldaar aanwezige koopwaren en goederen, met inbegrip van de produktie- en vervoermiddelen. Als ruimten waar een activiteit wordt uitgeoefend moeten onder meer worden beschouwd de burelen, de fabrieken, de werkplaatsen, de opslagplaatsen, de bergplaatsen, de garages alsmede de als fabriek, werkplaats of opslagplaats gebruikte terreinen. Met hetzelfde doel mogen die ambtenaren eveneens op elk tijdstip zonder voorafgaande verwittiging, vrij binnentreden in alle gebouwen, werkplaatsen, inrichtingen, lokalen of andere plaatsen die niet in het vorige lid zijn bedoeld en waar in dit Wetboek bedoelde handelingen verricht of vermoedelijk worden verricht. Tot particuliere woningen of bewoonde lokalen hebben zij evenwel slechts toegang tussen vijf uur 's morgens en negen uur 's avonds en uitsluitend met de machtiging van de politierechter. Zij mogen ook, op elk tijdstip en zonder voorafgaande verwittiging, alle vervoermiddelen tegenhouden en onderzoeken, met inbegrip van de containers, die gebruikt of vermoedelijk gebruikt worden om in dit Wetboek bedoelde handelingen te verrichten, teneinde de vervoerde | 3° de constater la nature et l'importance de l'activité qui s'y exerce et le personnel qui y est affecté, ainsi que des marchandises et tous les biens qui s'y trouvent, y compris les moyens de production et de transport. Sont notamment des locaux où une activité est exercée, les bureaux, fabriques, usines, ateliers, magasins, remises, garages et les terrains servant d'usines, d'ateliers ou de dépôts. Ces agents peuvent, dans le même but, pénétrer librement, à tout moment, sans avertissement préalable, dans tous les bâtiments, ateliers, établissements, locaux ou autres lieux qui ne sont pas visés à l'alinéa précédent et où sont effectuées ou sont présumées être effectuées des opérations visées par le présent Code. Toutefois, ils ne peuvent pénétrer dans les bâtiments ou les locaux habités que de cinq heures du matin à neuf heures du soir et uniquement avec l'autorisation du juge de police. Ils peuvent également arrêter et visiter à tout moment, sans avertissement préalable, tous moyens de transport, y compris les conteneurs, utilisés ou présumés être utilisés pour effectuer des opérations visées par le Code, en vue d'examiner les biens et les |
goederen, boeken en stukken te onderzoeken ». | livres et documents transportés ». |
B.2.3. Krachtens artikel 63, eerste lid, van het WBTW moet eenieder | B.2.3. En vertu de l'article 63, alinéa 1er, du Code de la TVA, toute |
die een economische activiteit uitoefent aan de ambtenaren die bevoegd | personne qui exerce une activité économique est tenue d'accorder le |
zijn om de toepassing van de belasting over de toegevoegde waarde te | libre accès des locaux où elle exerce son activité, aux fins de |
controleren, vrije toegang verlenen tot de ruimten waar de activiteit | permettre aux agents habilités de contrôler l'application de la taxe |
wordt uitgeoefend. Overeenkomstig het derde lid van diezelfde bepaling | sur la valeur ajoutée. Conformément à l'alinéa 3 de cette même |
hebben die ambtenaren eveneens toegang tot particuliere woningen en | disposition, ces agents peuvent également pénétrer dans les bâtiments |
bewoonde lokalen, zij het dat daarvoor een machtiging van de | et locaux habités, moyennant toutefois une autorisation du juge de |
politierechter vereist is. | police. |
Artikel 319 van het WIB 1992 kent aan de ambtenaren belast met het | L'article 319 du CIR 1992 confère un pouvoir d'investigation analogue |
verrichten van een controle of een onderzoek betreffende de toepassing | aux agents chargés d'effectuer un contrôle ou une enquête se |
van de inkomstenbelastingen een soortgelijke onderzoeksbevoegdheid | rapportant à l'application de l'impôt sur les revenus. Cette |
toe. Ook krachtens die bepaling is de visitatie van beroepslokalen | disposition aussi prévoit que la visite de locaux professionnels n'est |
niet aan een rechterlijke machtiging onderworpen (eerste lid), terwijl | pas soumise à une autorisation judiciaire (alinéa 1er), alors qu'elle |
voor de visitatie van private woningen en bewoonde lokalen wel een | prévoit que la visite de bâtiments et locaux habités requiert une |
machtiging van de politierechter vereist is (tweede lid). | autorisation du juge de police (alinéa 2). |
Bij artikel 11 van de wet van 19 mei 2010 houdende fiscale en diverse | Par l'article 11 de la loi du 19 mai 2010 portant des dispositions |
bepalingen werd artikel 319 van het WIB 1992 gewijzigd om de | fiscales et diverses, l'article 319 du CIR 1992 a été modifié afin |
onderzoeksbevoegdheden waarin die bepaling voorziet af te stemmen op | d'aligner le pouvoir d'investigation prévu par cette disposition sur |
die van de ambtenaren die bevoegd zijn om de toepassing van de | |
belasting over de toegevoegde waarde te controleren op grond van | celui des agents compétents pour contrôler l'application de la taxe |
artikel 63 van het WBTW (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2521/001, | sur la valeur ajoutée sur la base de l'article 63 du Code de la TVA |
pp. 7-9). De inhoud van de beide in het geding zijnde bepalingen is | (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2521/001, pp. 7-9). Le fait |
dan ook door de wetgever als in hoge mate gelijklopend bedoeld. | que les contenus des deux dispositions en cause soient largement |
équivalents a dès lors été voulu par le législateur. | |
B.3.1. Bij zijn arrest nr. 116/2017 van 12 oktober 2017 heeft het Hof | B.3.1. Par son arrêt n° 116/2017 du 12 octobre 2017, la Cour a statué |
uitspraak gedaan over de fiscale visitatie van beroepslokalen, zoals | sur la visite fiscale de locaux professionnels régie par l'article |
geregeld in artikel 319, eerste lid, van het WIB 1992 en in artikel | 319, alinéa 1er, du CIR 1992 et par l'article 63, alinéa 1er, du Code |
63, eerste lid, van het WBTW. Het heeft met name vastgesteld dat die | de la TVA. Elle a notamment constaté que ces dispositions ne confèrent |
bepalingen aan de bevoegde ambtenaren bij een fiscale visitatie geen | pas aux agents compétents qui effectuent une visite fiscale un droit |
algemeen, onvoorwaardelijk en onbeperkt recht van vrije toegang tot de | général, inconditionnel et illimité de libre accès aux locaux |
beroepslokalen verlenen. Zij vermelden immers de personen die ertoe | professionnels. En effet, elles mentionnent les personnes qui sont |
gehouden zijn de belastingadministratie vrije toegang tot | tenues de permettre à l'administration fiscale d'accéder librement aux |
beroepslokalen te verlenen. Zij preciseren voorts waar, wanneer en | locaux professionnels. Elles précisent ensuite où, quand et par qui la |
door wie de visitatie kan worden uitgevoerd en wat het voorwerp ervan | visite peut être effectuée et quel en est l'objet. Compte tenu de ce |
is. Rekening houdend met hetgeen is vermeld in B.9 tot B.15 van dat | qui est dit en B.9 à B.15 de cet arrêt, la Cour a conclu que la visite |
arrest, besluit het Hof dat de fiscale visitatie van beroepslokalen in | fiscale de locaux professionnels dans le cadre des impôts sur les |
het kader van de inkomstenbelastingen en de belasting over de | revenus et de la taxe sur la valeur ajoutée est entourée de garanties |
toegevoegde waarde gepaard gaat met voldoende waarborgen tegen | suffisantes contre les abus. Le législateur a ainsi trouvé un juste |
misbruik. Daardoor heeft de wetgever een billijk evenwicht tot stand | équilibre entre, d'une part, les droits des contribuables concernés |
gebracht tussen, enerzijds, de rechten van de betrokken | et, d'autre part, la nécessité de pouvoir procéder de manière efficace |
belastingplichtigen en, anderzijds, de noodzaak om op een | |
doeltreffende manier een controle of een onderzoek betreffende de | à un contrôle ou à une enquête en ce qui concerne l'application des |
toepassing van de inkomstenbelastingen of de belasting over de | impôts sur les revenus ou de la taxe sur la valeur ajoutée. |
toegevoegde waarde te kunnen verrichten. | |
B.3.2. De voorliggende prejudiciële vraag heeft betrekking op de | B.3.2. La présente question préjudicielle porte sur la visite fiscale |
fiscale visitatie van private woningen en bewoonde lokalen, die | d'habitations privées et de locaux habités, qui, en vertu de l'article |
krachtens artikel 319, tweede lid, van het WIB 1992 en artikel 63, | 319, alinéa 2, du CIR 1992 et de l'article 63, alinéa 3, du Code de la |
derde lid, van het WBTW aan een voorafgaande machtiging van de | TVA, est soumise à une autorisation préalable du juge de police. |
politierechter is onderworpen. | |
B.4.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of die | B.4.1. Le juge a quo demande à la Cour si ces dispositions sont |
bepalingen bestaanbaar zijn met de artikelen 15 en 22 van de Grondwet, | compatibles avec les articles 15 et 22 de la Constitution, lus ou non |
al dan niet in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees | en combinaison avec l'article 8 de la Convention européenne des droits |
Verdrag voor de rechten van de mens, « in de zin dat een door enkele | de l'homme, « dans le sens où une autorisation conférée par le juge |
verwijzing naar een niet minimaal aan de hand van concrete feiten | (de police) faisant seulement référence à une demande non étayée au |
onderbouwde aanvraag, verleende machtiging van de (Politie)rechter | minimum par des faits concrets, ne comporte aucune motivation ou au |
geen dan toch minstens geen eigen motivering bevat tot visitatie in | moins aucune motivation de la part du juge lui-même pour effectuer une |
particuliere woningen of bewoonde lokalen ». | visite dans des bâtiments ou locaux habités ». |
B.4.2. In zoverre daarbij aan het Hof een vraag wordt gesteld over de | B.4.2. Dans la mesure où la Cour est interrogée au sujet de |
toepassing van de in het geding zijnde bepalingen op het bodemgeschil, | l'application des dispositions en cause au litige soumis au juge a |
en meer in het bijzonder over het feit of de voor de verwijzende | quo, et plus particulièrement sur le point de savoir si l'autorisation |
rechter bestreden machtiging van de politierechter een afdoende | du juge de police attaquée devant le juge a quo contient une |
motivering bevat, behoort de vraag niet tot de bevoegdheid van het | motivation suffisante, la question ne relève pas de la compétence de |
Hof. | la Cour. |
B.4.3. Uit de verwijzingsbeslissing en de motivering ervan blijkt dat | B.4.3. Il ressort de la décision de renvoi et de sa motivation que la |
de prejudiciële vraag zo kan worden begrepen dat het Hof wordt | question préjudicielle peut être interprétée en ce sens que la Cour |
ondervraagd over de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde | est interrogée sur la compatibilité des dispositions en cause avec les |
bepalingen met de artikelen 15 en 22 van de Grondwet, in samenhang | articles 15 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec |
gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, dans |
mens, in die interpretatie volgens welke de toelating door de | l'interprétation selon laquelle l'autorisation donnée par le juge de |
politierechter niet dient te worden gemotiveerd. | police ne doit pas être motivée. |
Het Hof beantwoordt de prejudiciële vraag in die zin. | La Cour répond à la question préjudicielle en ce sens. |
B.5.1. Artikel 15 van de Grondwet bepaalt : | B.5.1. L'article 15 de la Constitution dispose : |
« De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan plaatshebben dan in | « Le domicile est inviolable; aucune visite domiciliaire ne peut avoir |
de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft ». | lieu que dans les cas prévus par la loi et dans la forme qu'elle prescrit ». |
Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : | L'article 22 de la Constitution dispose : |
« Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn | « Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans |
gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. | les cas et conditions fixés par la loi. |
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de | La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la |
bescherming van dat recht ». | protection de ce droit ». |
Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt | L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose |
: | : |
« 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn | « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, |
gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. | de son domicile et de sa correspondance. |
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking | 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans |
tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien | l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue |
en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's | par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société |
lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn | démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté |
van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van | publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et |
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, | à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé |
of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». | ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ». |
B.5.2. Die bepalingen vereisen dat elke overheidsinmenging in het | B.5.2. Ces dispositions exigent que toute ingérence des autorités dans |
recht op eerbiediging van het privéleven en de woning wordt | le droit au respect de la vie privée et du domicile soit prescrite par |
voorgeschreven in een voldoende precieze wettelijke bepaling, | une disposition législative suffisamment précise, qu'elle corresponde |
beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte en evenredig | à un besoin social impérieux et qu'elle soit proportionnée à |
is met de daarin nagestreefde wettige doelstelling. | l'objectif légitime poursuivi par celle-ci. |
B.6. De in het geding zijnde bepalingen verplichten natuurlijke | B.6. Les dispositions en cause imposent aux personnes physiques ou |
personen of rechtspersonen ertoe om in het kader van een fiscale | |
visitatie vrije toegang te verlenen tot de particuliere woningen en | morales de donner, dans le cadre d'une visite fiscale, libre accès aux |
bewoonde lokalen, wat een inmenging vormt in het recht op de | bâtiments et locaux habités, ce qui constitue une ingérence dans le |
onschendbaarheid van de woning. Bijgevolg dient de fiscale visitatie | droit à l'inviolabilité du domicile. La visite fiscale doit dès lors |
te voldoen aan de in B.5.2 vermelde vereisten. | satisfaire aux exigences mentionnées en B.5.2. |
B.7. De fiscale visitatie zoals geregeld door artikel 319 van het WIB | B.7. La visite fiscale telle qu'elle est réglée par l'article 319 du |
1992 en door artikel 63 van het WBTW moet toelaten de nodige | CIR 1992 et par l'article 63 du Code de la TVA doit permettre de faire |
vaststellingen te doen met betrekking tot de regelmatigheid van de | les constats nécessaires en ce qui concerne la régularité de la |
belastingaangifte en beoogt aldus de inning van de belastingen die | déclaration fiscale et vise ainsi à assurer la perception des impôts |
noodzakelijk zijn voor de goede werking van de overheid en voor het | nécessaire au bon fonctionnement de l'autorité et à la garantie du |
economisch welzijn van het land. Zij streeft derhalve een legitiem | bien-être économique du pays. Elle poursuit donc un but légitime au |
doel na in de zin van artikel 8, lid 2, van het Europees Verdrag voor | sens de l'article 8, paragraphe 2, de la Convention européenne des |
de rechten van de mens. | droits de l'homme. |
B.8. Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 116/2017 van 12 oktober 2017 | B.8. Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 116/2017 du 12 octobre |
heeft geoordeeld en in B.3.1 in herinnering is gebracht, zijn de in | 2017 et comme elle l'a rappelé en B.3.1, les dispositions en cause |
het geding zijnde bepalingen - rekening houdend met wat in het | sont - compte tenu de ce qui a été dit en particulier en B.10.2 et en |
bijzonder is vermeld in B.10.2 en B.11.3 van dat arrest - voldoende | B.11.3 dudit arrêt - suffisamment claires pour que le justiciable |
duidelijk opdat de rechtsonderhorige kan weten waaraan hij zich moet | |
verwachten. Zij voldoen aldus aan de vereiste van voorzienbaarheid | puisse savoir ce à quoi il doit s'attendre. Elles satisfont ainsi à la |
bedoeld in artikel 8, lid 2, van het Europees Verdrag voor de rechten | condition de prévisibilité visée à l'article 8, paragraphe 2, de la |
van de mens. | Convention européenne des droits de l'homme. |
B.9.1. Er dient nog te worden onderzocht of de maatregelen | B.9.1. Il convient encore d'examiner si les mesures sont nécessaires |
noodzakelijk zijn in een democratische samenleving en in een redelijke | dans une société démocratique et si elles sont raisonnablement |
verhouding staan tot de beoogde doelstelling. Belangrijk daarbij is | proportionnées au but poursuivi. Il importe à cet égard que la visite |
dat de fiscale visitatie inzake de inkomstenbelastingen en inzake de | fiscale relative aux impôts sur les revenus et à la taxe sur la valeur |
belasting over de toegevoegde waarde gepaard moet gaan met effectieve | |
waarborgen tegen misbruik (EHRM, 14 maart 2013, Bernh Larsen Holding | ajoutée s'accompagne de garanties effectives contre les abus (CEDH, 14 |
AS e.a. t. Noorwegen, § 163). | mars 2013, Bernh Larsen Holding AS e.a. c. Norvège, § 163). |
B.9.2. Het voorafgaande optreden van een onafhankelijke en | B.9.2. L'intervention préalable d'un magistrat indépendant et |
onpartijdige magistraat vormt een belangrijke waarborg tegen het | impartial constitue une garantie importante contre les risques d'abus |
gevaar voor misbruik of willekeur. De politierechter beschikt ter zake | ou d'arbitraire. Le juge de police dispose en la matière d'un large |
over een ruime beoordelingsbevoegdheid om te bepalen of de hem | pouvoir d'appréciation pour déterminer si les circonstances qui lui |
voorgelegde omstandigheden een aantasting van het grondwettelijk | sont soumises justifient une atteinte au principe constitutionnel de |
beginsel van de onschendbaarheid van de woning verantwoorden. De | l'inviolabilité du domicile. L'autorisation qu'il délivre est |
toestemming die hij verleent, is specifiek. Zij betreft een welbepaald | spécifique. Elle concerne une enquête déterminée, vise une habitation |
onderzoek, beoogt een welbepaalde woning en geldt alleen voor de | déterminée et ne vaut que pour les personnes au nom desquelles |
personen op wier naam de toestemming is verleend. | l'autorisation a été accordée. |
B.9.3. De rechtbank van eerste aanleg neemt kennis van geschillen | B.9.3. Le tribunal de première instance connaît des contestations |
betreffende de toepassing van een belastingwet (artikel 569, 32°, van | relatives à l'application d'une loi d'impôt (article 569, 32°, du Code |
het Gerechtelijk Wetboek). Tijdens die rechterlijke controle dient te | judiciaire). Au cours de ce contrôle judiciaire, il convient |
worden nagegaan of de voorwaarden vervat in de in het geding zijnde | d'examiner si les conditions contenues dans les dispositions en cause |
bepalingen zijn nageleefd en of de uitgevoerde visitatie evenredig was | ont été respectées et si la visite à laquelle il a été procédé était |
met het nagestreefde doel. Aldus is een effectieve rechterlijke | proportionnée au but poursuivi. Un contrôle juridictionnel effectif de |
controle van de regelmatigheid van een fiscale visitatie en het | la régularité d'une visite fiscale et de la preuve obtenue est donc |
verkregen bewijs mogelijk. | possible. |
B.9.4. De effectieve rechterlijke controle van de machtiging tot | B.9.4. Le contrôle juridictionnel effectif de l'autorisation de |
visitatie en de concrete uitoefening van de rechten van verdediging | procéder à une visite et l'exercice concret des droits de la défense |
zouden evenwel op onevenredige wijze worden belemmerd wanneer de | seraient toutefois entravés de manière disproportionnée si la mise en |
afweging van de in het geding zijnde belangen door de politierechter | balance des intérêts en cause faite par le juge de police et les |
en de door hem bepaalde modaliteiten, vermeld in B.9.2, niet in de | modalités qu'il a fixées, mentionnées en B.9.2, ne figuraient pas dans |
redengeving van de machtiging zouden worden opgenomen. | la motivation de l'autorisation. |
B.9.5. In de interpretatie van artikel 319, tweede lid, van het WIB | B.9.5. Dans l'interprétation de l'article 319, alinéa 2, du CIR 1992, |
1992 en artikel 63, derde lid, van het WBTW volgens welke de door de | et de l'article 63, alinéa 3, du Code de la TVA, selon laquelle |
politierechter verleende toestemming niet dient te worden gemotiveerd, | l'autorisation accordée par le juge de police ne doit pas être |
is er geen effectieve rechterlijke controle van de regelmatigheid van | motivée, aucun contrôle juridictionnel effectif de la régularité d'une |
een fiscale visitatie en het verkregen bewijs mogelijk. | visite fiscale et de la preuve obtenue n'est donc possible. |
Aldus gaat de fiscale visitatie inzake de inkomstenbelastingen en de | Ce faisant, la visite fiscale en matière d'impôts sur les revenus et |
belasting over de toegevoegde waarde niet gepaard met voldoende | de taxe sur la valeur ajoutée n'est pas entourée de garanties |
waarborgen tegen misbruik. Derhalve voldoen de in het geding zijnde | suffisantes contre les abus. Les dispositions en cause ne satisfont |
bepalingen niet aan de vereisten van artikel 8 van het Europees | donc pas aux exigences de l'article 8 de la Convention européenne des |
Verdrag voor de rechten van de mens en zijn zij in strijd met de | |
artikelen 15 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met die | droits de l'homme et sont contraires aux articles 15 et 22 de la |
Constitution, lus en combinaison avec cette disposition | |
verdragsbepaling. | conventionnelle. |
In die interpretatie van de in het geding zijnde bepalingen dient de | Dans cette interprétation des dispositions en cause, la question |
prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. | préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
B.9.6. De in het geding zijnde bepalingen kunnen evenwel anders worden | B.9.6. Les dispositions en cause peuvent toutefois être interprétées |
geïnterpreteerd, in die zin dat zij de politierechter niet vrijstellen | autrement, en ce sens qu'elles ne dispensent pas le juge de police de |
van de verplichting om de machtiging tot visitatie uitdrukkelijk te | l'obligation de motiver expressément l'autorisation de procéder à une |
motiveren. | visite. |
Aldus dient de machtiging tot visitatie, die door haar aard enkel | Ce faisant, l'autorisation de visite qui, par sa nature, ne peut |
betrekking kan hebben op controles betreffende de inkomstenbelasting | concerner que des contrôles en matière d'impôts sur les revenus et de |
en de belasting over de toegevoegde waarde en bijgevolg steeds een | taxe sur la valeur ajoutée et a, dès lors, toujours un caractère |
beperkt karakter heeft, te vermelden in het kader van welk onderzoek, | limité, doit mentionner dans le cadre de quelle instruction, pour quel |
voor welke woning en aan welke personen ze wordt verleend, evenals - | domicile et à quelles personnes elle est délivrée, ainsi que les |
zij het op een wijze die beknopt mag zijn - de reden waarom ze | motifs justifiant sa nécessité, fût-ce de manière concise (voir, en ce |
noodzakelijk is (zie in die zin, inzake een soortgelijke bepaling van | sens, relativement à une disposition analogue de la loi générale sur |
de algemene wet inzake douane en accijnzen, Cass., 27 maart 2012, | les douanes et accises, Cass., 27 mars 2012, P.11.1701.N). |
P.11.1701.N). | |
Het kan worden aanvaard dat de politierechter de machtiging tot | Il peut être admis que le juge de police motive l'autorisation de |
visitatie motiveert door verwijzing naar en overname van de | visite en se référant aux indications figurant dans la demande |
vermeldingen in de aanvraag tot machtiging of de bijgevoegde stukken. | d'autorisation ou dans les pièces jointes et en reprenant ces |
Die vermeldingen en stukken dienen in dat geval evenwel aan | indications. Ces mentions et pièces doivent toutefois, dans ce cas, |
tegenspraak te worden onderworpen ter gelegenheid van de rechterlijke | être soumises à la contradiction à l'occasion du contrôle |
controle van de regelmatigheid van de fiscale visitatie door de rechtbank van eerste aanleg, behoudens wanneer daardoor een ander grondrecht of beginsel op onevenredige wijze zou worden uitgehold. In die interpretatie is er een billijk evenwicht voorhanden tussen, enerzijds, de rechten van de betrokken belastingplichtigen en, anderzijds, de noodzaak om op een doeltreffende manier een controle of een onderzoek betreffende de toepassing van de inkomstenbelastingen of de belasting over de toegevoegde waarde te kunnen verrichten. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof | juridictionnel de la régularité de la visite fiscale effectué par le tribunal de première instance, sauf si un autre droit fondamental ou un autre principe étaient ainsi vidés de leur substance de manière disproportionnée. Dans cette interprétation, il existe un juste équilibre entre, d'une part, les droits des contribuables concernés et, d'autre part, la nécessité de pouvoir procéder de manière efficace à un contrôle ou à une enquête en ce qui concerne l'application des impôts sur les revenus ou de la taxe sur la valeur ajoutée. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- Artikel 319, tweede lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen | |
1992 en artikel 63, derde lid, van het Wetboek van de belasting over | - L'article 319, alinéa 2, du Code des impôts sur les revenus 1992 et |
de toegevoegde waarde, in die zin geïnterpreteerd dat de door de | l'article 63, alinéa 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, |
politierechter verleende toestemming niet dient te worden gemotiveerd, | interprétés en ce sens que l'autorisation donnée par le juge de police |
schenden de artikelen 15 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen | ne doit pas être motivée, violent les articles 15 et 22 de la |
met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | Constitution, lus en combinaison avec l'article 8 de la Convention |
- Dezelfde bepalingen, in die zin geïnterpreteerd dat zij de | européenne des droits de l'homme. - Les mêmes dispositions, interprétées en ce sens qu'elles ne |
politierechter niet vrijstellen van de verplichting om de machtiging | dispensent pas le juge de police de l'obligation de motiver |
tot visitatie uitdrukkelijk te motiveren, schenden niet de artikelen | expressément l'autorisation de procéder à une visite, ne violent pas |
15 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het | les articles 15 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 27 juni 2019. | la Cour constitutionnelle, le 27 juin 2019. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
A. Alen | A. Alen |