Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 23/2019 van 14 februari 2019 Rolnummer 6763 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, gesteld door de Commissie voo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 23/2019 van 14 februari 2019 Rolnummer 6763 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, gesteld door de Commissie voo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters J.-P(...) Extrait de l'arrêt n° 23/2019 du 14 février 2019 Numéro du rôle : 6763 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1 er août 1985 portant des mesures fiscales et autres, posée par la C La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. Snapp(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 23/2019 van 14 februari 2019 Extrait de l'arrêt n° 23/2019 du 14 février 2019
Rolnummer 6763 Numéro du rôle : 6763
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 31bis, § 2, 3°, En cause : la question préjudicielle relative à l'article 31bis, § 2,
van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, 3°, de la loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et autres,
gesteld door de Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van posée par la Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes
opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders. intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen en M. Pâques, Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen et M. Pâques, assistée du
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij beslissing van 31 oktober 2017 in zake M.D., waarvan de expeditie Par décision du 31 octobre 2017 en cause de M.D., dont l'expédition
ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 november 2017, heeft de est parvenue au greffe de la Cour le 7 novembre 2017, la Commission
Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke pour l'aide financière aux victimes d'actes intentionnels de violence
gewelddaden en aan de occasionele redders de volgende prejudiciële et aux sauveteurs occasionnels a posé la question préjudicielle
vraag gesteld : suivante :
« Schendt artikel 31bis, § 2, 3° van de wet van 1 augustus 1985 « L'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1er août 1985 portant des
houdende fiscale en andere bepalingen de artikelen 10 en 11 van de mesures fiscales et autres viole-t-il les articles 10 et 11 de la
Grondwet nu de wettelijke termijn voor het indienen van het verzoek Constitution, en ce que le délai légal d'introduction de la demande
tot hulp drie jaar is te rekenen vanaf de daden of de ontploffing d'aide est de trois ans à dater des actes ou de l'explosion visés au
zoals bedoeld in lid 2° terwijl de termijn voor rechtstreekse 2°, alors qu'en vertu de l'article 31bis, § 1er, 4°, le délai fixé
slachtoffers ingevolge artikel 31bis, § 1, 4° drie jaar is te rekenen, pour les victimes directes est de trois ans à compter, selon le cas,
naargelang het geval, vanaf de dag waarop er definitief uitspraak is du jour où il a été statué définitivement sur l'action publique par
gedaan over de strafvordering bij een in kracht van gewijsde gegane une décision coulée en force de chose jugée, prononcée par une
beslissing door een onderzoeks- of vonnisgerecht, de dag waarop een juridiction d'instruction ou de jugement, du jour où une décision sur
strafrechtbank bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing les intérêts civils, coulée en force de chose jugée, a été prononcée
uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke belangen na de beslissing par la juridiction répressive postérieurement à la décision sur
over de strafvordering, of de dag waarop uitspraak is gedaan door een l'action publique, ou du jour où une décision, coulée en force de
burgerlijke rechtbank bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing chose jugée, sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été
over de toerekening van of over de vergoeding van de schade ? ». prononcée par un tribunal civil ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De Commissie voor hulp aan slachtoffers van opzettelijke B.1. La Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes
gewelddaden en aan de occasionele redders (hierna : de Commissie) intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels (ci-après : «
vraagt het Hof of artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus la Commission ») demande à la Cour si l'article 31bis, § 2, 3°, de la
1985 houdende fiscale en andere bepalingen (hierna : de wet van 1 loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et autres (ci-après
augustus 1985), bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de : la loi du 1er août 1985) est compatible avec les articles 10 et 11
Grondwet, nu de wettelijke termijn voor het indienen van een verzoek de la Constitution, en ce que le délai légal d'introduction d'une
om financiële hulp voor « occasionele redders » drie jaar is te demande d'aide financière pour les « sauveteurs occasionnels » est de
rekenen vanaf de opzettelijke gewelddaad, de ontploffing van een trois ans à compter de l'acte intentionnel de violence, de l'explosion
oorlogstuig of een valstriktuig of de daad gesteld om personen te d'un engin de guerre ou d'un engin piégé ou encore de l'acte de
redden van wie het leven in gevaar was, terwijl de termijn voor « sauvetage de personnes dont la vie était en danger, alors que le délai
rechtstreekse slachtoffers » drie jaar is te rekenen vanaf de dag pour les « victimes directes » est de trois ans à compter du jour où
waarop er definitief uitspraak is gedaan over de strafvordering bij il a été statué définitivement sur l'action publique par une décision
een in kracht van gewijsde gegane beslissing door een onderzoeks- of coulée en force de chose jugée, prononcée par une juridiction
vonnisgerecht, de dag waarop de strafrechtbank bij een in kracht van d'instruction ou de jugement, du jour où une décision sur les intérêts
gewijsde gegane beslissing uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke civils, coulée en force de chose jugée, a été prononcée par la
belangen na de beslissing over de strafvordering, of de dag waarop juridiction répressive postérieurement à la décision sur l'action
uitspraak is gedaan door een burgerlijke rechtbank bij een in kracht publique, ou du jour où une décision, coulée en force de chose jugée,
van gewijsde gegane beslissing over de toerekening van of over de sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été prononcée par
vergoeding van de schade (artikel 31bis, § 1, 4°). un tribunal civil (article 31bis, § 1er, 4°).
B.2. De Commissie kent financiële hulp toe aan « rechtstreekse B.2. La Commission octroie une aide financière aux « victimes directes
slachtoffers » en hun erfgerechtigden en aan « occasionele redders » » et à leurs successibles et aux « sauveteurs occasionnels » et à
en hun erfgerechtigden (artikel 31 van de wet van 1 augustus 1985). leurs successibles (article 31 de la loi du 1er août 1985).
« Rechtstreekse slachtoffers » zijn personen die ernstige lichamelijke Les « victimes directes » sont des personnes qui subissent un
of psychische schade ondervinden als rechtstreeks gevolg van een préjudice physique ou psychique important résultant directement d'un
opzettelijke gewelddaad (artikel 31, 1°, van de wet van 1 augustus acte intentionnel de violence (article 31, 1°, de la loi du 1er août
1985). In bepaalde gevallen stelt de Commissie de « [rechtstreekse] 1985). Dans certains cas, la Commission assimile aux « victimes
getuigen van een opzettelijke gewelddaad » gelijk met de « directes d'un acte intentionnel de violence » les « témoins [directs]
rechtstreekse slachtoffers van een opzettelijke gewelddaad », waardoor d'un acte intentionnel de violence », en conséquence de quoi ces
ook zij onder de toepassing vallen van artikel 31, 1°. derniers relèvent également du champ d'application de l'article 31, 1°.
Onder « occasionele redder » dient te worden verstaan, hij die Par « sauveteur occasionnel », il y a lieu d'entendre une personne qui
vrijwillig hulp biedt aan slachtoffers, niet in het kader van de porte volontairement secours à des victimes en dehors de l'exercice
uitoefening van een beroepsactiviteit in verband met de veiligheid en d'une activité professionnelle liée au domaine de la sécurité et en
niet in het kader van een deelname aan eender welke gestructureerde dehors de toute participation à une association quelconque structurée
vereniging teneinde hulp en bijstand te verlenen aan derden (artikel en vue de porter assistance et secours à des tiers (article 31, 5°, de
31, 5°, van de wet van 1 augustus 1985). la loi du 1er août 1985).
B.3.1. Artikel 31bis, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 bepaalt : B.3.1. L'article 31bis, § 1er, de la loi du 1er août 1985 dispose :
« De financiële hulp als bedoeld in artikel 31, 1° tot 4°, wordt « § 1er. L'aide financière visée à l'article 31, 1° à 4°, est octroyée
toegekend onder de volgende voorwaarden : aux conditions suivantes :
1° De gewelddaad is in België gepleegd. [...] 1° L'acte de violence a été commis en Belgique. [...]
2° [...] 2° [...]
3° [...] 3° [...]
4° Indien de dader bekend is, moet de verzoeker schadevergoeding 4° Lorsque l'auteur est connu, le requérant doit tenter d'obtenir
nastreven door middel van een burgerlijke partijstelling, een réparation de son préjudice en s'étant constitué partie civile, en
rechtstreekse dagvaarding of een vordering voor een burgerlijke ayant procédé à une citation directe ou en ayant intenté une procédure
rechtbank. devant un tribunal civil.
Het verzoek kan slechts worden ingediend, naargelang het geval, na een La requête ne pourra toutefois être introduite, selon le cas, qu'après
in kracht van gewijsde gegane beslissing over de strafvordering of na qu'il aura été statué sur l'action publique par une décision
een in kracht van gewijsde gegane beslissing van de burgerlijke judiciaire passée en force de chose jugée ou qu'après une décision du
rechtbank over de toerekening van of over de vergoeding van de schade. tribunal civil passée en force de chose jugée sur l'imputabilité ou
Het verzoek is binnen drie jaar ingediend. l'indemnisation du dommage.
De termijn loopt, naargelang het geval, vanaf de dag waarop er La demande est introduite dans un délai de trois ans.
definitief uitspraak is gedaan over de strafvordering bij een in Le délai prend cours, selon le cas, à partir du jour où il a été
kracht van gewijsde gegane beslissing door een onderzoeks- of statué définitivement sur l'action publique par une décision coulée en
vonnisgerecht, de dag waarop een strafrechtbank bij een in kracht van force de chose jugée, prononcée par une juridiction d'instruction ou
gewijsde gegane beslissing uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke de jugement, du jour où une décision sur les intérêts civils, coulée
belangen na de beslissing over de strafvordering, of de dag waarop en force de chose jugée, a été prononcée par la juridiction répressive
uitspraak is gedaan door een burgerlijke rechtbank bij een in kracht postérieurement à la décision sur l'action publique, ou du jour où une
van gewijsde gegane beslissing over de toerekening van of over de vergoeding van de schade. 5° De schade kan niet afdoende worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private verzekering, noch op enige andere manier. 6° Wanneer de verzoeker door omstandigheden volledig buiten zijn wil om geen klacht kon indienen, de hoedanigheid van benadeelde partij niet kon aannemen, zich geen burgerlijke partij kon stellen, geen vordering kon instellen of geen vonnis kon bekomen of wanneer het instellen van een vordering of het bekomen van een vonnis gelet op de décision, coulée en force de chose jugée, sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été prononcée par un tribunal civil. 5° La réparation du préjudice ne peut pas être assurée de façon effective et suffisante par l'auteur ou le civilement responsable, par un régime de sécurité sociale ou par une assurance privée, ou de toute autre manière. 6° Lorsque le requérant, suite à des circonstances absolument indépendantes de sa volonté n'a pas pu porter plainte, n'a pas pu acquérir la qualité de personne lésée, n'a pas pu se constituer partie civile, n'a pas pu introduire une action ou n'a pas pu obtenir un jugement ou lorsque l'introduction d'une action ou l'obtention d'un
insolvabiliteit van de dader kennelijk onredelijk lijkt, kan de jugement apparaît comme manifestement déraisonnable compte tenu de
commissie oordelen dat de door de verzoeker aangehaalde redenen l'insolvabilité de l'auteur, la commission peut estimer que les
voldoende zijn om hem te ontslaan van de in 3° en 4° voorziene raisons invoquées par le requérant sont suffisantes pour le dispenser
voorwaarden ». des conditions prévues aux 3° et 4° ».
B.3.2. Artikel 31bis, § 2, van de wet van 1 augustus 1985 bepaalt : B.3.2. L'article 31bis, § 2, de la loi du 1er août 1985 dispose :
« De financiële hulp bedoeld in artikel 31, 5°, wordt toegekend « L'aide financière visée à l'article 31, 5°, est octroyée lorsque les
wanneer de occasionele redders aan de volgende voorwaarden voldoen : sauveteurs occasionnels répondent aux conditions suivantes :
1° op het Belgisch grondgebied geïntervenieerd hebben; 1° être intervenu sur le territoire de la Belgique;
2° een schade ondervonden hebben : 2° avoir subi un préjudice :
a) hetzij door vrijwillig hulp verleend te hebben aan een slachtoffer a) soit en se portant volontairement au secours d'une victime d'un
van een opzettelijke gewelddaad of van de ontploffing van een acte intentionnel de violence ou de l'explosion d'un engin de guerre
oorlogstuig of een valstriktuig; ou d'un engin piégé;
b) hetzij door een daad gesteld te hebben om personen te redden van b) soit en accomplissant un acte de sauvetage de personnes dont la vie
wie het leven in gevaar was; était en danger;
3° een verzoek tot hulp ingediend hebben binnen een termijn van drie 3° avoir introduit une demande d'aide dans un délai de trois ans à
jaar te rekenen vanaf één van de daden of de ontploffing bedoeld in dater de l'un des actes ou de l'explosion visé au 2°;
2°; 4° geen effectief en voldoende schadeherstel kunnen verkrijgen door de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, door een stelsel van sociale zekerheid, door een private verzekering of op elke andere wijze ». B.4.1. De Ministerraad meent dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft, omdat de vraag te algemeen, te theoretisch en te hypothetisch is, waardoor het antwoord niet zou bijdragen tot de oplossing van het bodemgeschil. B.4.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe te oordelen of het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is voor het oplossen van het geschil. Alleen indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. 4° ne pas pouvoir obtenir réparation du préjudice de façon effective et suffisante par la personne civilement responsable, par un régime de sécurité sociale, par une assurance privée ou de toute autre manière ». B.4.1. Le Conseil des ministres estime que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse, au motif que la question est trop générale, trop théorique et trop hypothétique et que la réponse ne contribuerait donc pas à résoudre le litige. B.4.2. C'est en règle à la juridiction a quo qu'il appartient d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la solution du litige. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de réponse.
B.4.3. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat M.D. volgens de B.4.3. Il ressort de la décision de renvoi que la Commission estime
Commissie niet als « rechtstreeks slachtoffer » noch als « que M.D. ne peut pas être considérée comme une « victime directe » ni
rechtstreekse getuige » van een opzettelijke gewelddaad, maar als « comme un « témoin direct » d'un acte intentionnel de violence mais
occasionele redder » kan worden beschouwd, waardoor haar verzoek om comme un « sauveteur occasionnel », avec pour conséquence que sa
financiële hulp als laattijdig zou moeten worden afgewezen. demande d'aide financière devrait être rejetée pour cause de
De Commissie vraagt het Hof of de in het geding zijnde bepalingen tardiveté. La Commission demande à la Cour si les dispositions en cause sont
discriminerend zijn in zoverre het aanvangspunt van de vervaltermijn discriminatoires en ce que le point de départ du délai de forclusion
waarin zij voorzien, verschilt naargelang het verzoek om financiële qu'elles prévoient est différent selon que la demande d'aide
hulp wordt ingediend door een « rechtstreeks slachtoffer » van een financière est introduite par une « victime directe » d'un acte
opzettelijke gewelddaad (artikel 31bis, § 1, 4°, van de wet van 1 intentionnel de violence (article 31bis, § 1er, 4°, de la loi du 1er
augustus 1985) of door een « occasionele redder » (artikel 31bis, § 2, août 1985) ou par un « sauveteur occasionnel » (article 31bis, § 2,
3°, van dezelfde wet). 3°, de la même loi).
B.4.4. Het antwoord op de prejudiciële vraag is dienstig voor de B.4.4. La réponse à la question préjudicielle est utile à la solution
oplossing van het bodemgeschil. du litige.
B.5.1. De wetgever heeft de keuze van het aanvangspunt van de B.5.1. Le législateur a justifié comme suit le choix du point de
vervaltermijn voor de rechtstreekse slachtoffers als volgt verantwoord départ du délai de forclusion pour les victimes directes :
: « De commissie heeft de bevoegdheid noch de middelen om zelf een « La commission n'a ni la compétence, ni les moyens d'entreprendre
onderzoek te voeren naar de omstandigheden van de gewelddaad. Ze dient elle-même une enquête concernant les circonstances entourant l'acte de
zich te richten naar wat de strafrechter heeft beslist. Een violence. Elle doit s'en référer à la décision du juge pénal. Une
definitieve uitspraak over de strafvordering geldt trouwens erga omnes décision définitive sur l'action publique vaut d'ailleurs erga omnes »
» (Parl. St., Kamer 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 10). (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 10).
« Het is inderdaad nodig dat een gerecht, een onderzoeksgerecht of een « Il importe, en effet, qu'une juridiction, qu'elle soit d'instruction
vonnisgerecht, vooraf een uitspraak heeft gedaan over de echtheid van ou de jugement, se soit prononcée au préalable sur la matérialité des
de feiten die door de verzoeker worden aangeklaagd » (Parl. St., faits dont se plaint le requérant » (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n°
Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 10). 873/2/1°, p. 10).
Bovendien heeft de wetgever het nodig geacht dat « het slachtoffer in En outre, le législateur a jugé nécessaire que « la victime [doive] de
elk geval blijk moet geven van een zekere belangstelling om de hulp te toute façon faire preuve d'un certain intérêt pour obtenir l'aide »
bekomen » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 17). (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°, p. 17).
B.5.2. Het begrip « occasionele redders » is bij artikel 462 van de B.5.2. La notion de « sauveteurs occasionnels » a été insérée dans la
programmawet van 27 december 2004 ingevoegd in de wet van 1 augustus loi du 1er août 1985 par l'article 462 de la loi-programme du 27
1985. De mogelijke vergoeding van de schade voor de categorie van de « décembre 2004. Cependant, l'indemnisation potentielle du préjudice en
occasionele redders » is echter niet nieuw. Reeds bij de initiële wet ce qui concerne la catégorie des « sauveteurs occasionnels » n'est pas
van 1 augustus 1985 konden « moedige personen » zich wenden tot de nouvelle. La loi initiale du 1er août 1985 prévoyait déjà que des «
Staat om een bijzondere vergoeding te bekomen (artikel 42, § 4, van de personnes courageuses » pouvaient s'adresser à l'Etat pour obtenir une
wet van 1 augustus 1985). indemnité spéciale (article 42, § 4, de la loi du 1er août 1985).
Sinds de voormelde wetswijziging van 2004 is het verzoek om financiële Depuis la modification législative précitée de 2004, la demande d'aide
hulp dat de « occasionele redders » kunnen indienen, onder meer financière que les « sauveteurs occasionnels » peuvent introduire est
onderworpen aan de ontvankelijkheidsvoorwaarde van indiening binnen entre autres subordonnée à la condition de recevabilité exigeant
een vervaltermijn van drie jaar, te rekenen vanaf een van de daden of qu'elle soit introduite dans un délai de forclusion de trois ans, à
de ontploffing bedoeld in artikel 31bis, § 2, 2°. compter d'un des actes ou de l'explosion visés à l'article 31bis, § 2, 2°.
Aangaande het startpunt van die vervaltermijn wordt in de Les travaux préparatoires ne donnent pas d'autres explications
parlementaire voorbereiding geen verdere verduidelijking gegeven. concernant le point de départ de ce délai de forclusion.
B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.7.1. De Ministerraad meent dat de in de prejudiciële vraag beoogde B.7.1. Le Conseil des ministres estime que les catégories de personnes
categorieën van personen niet vergelijkbaar zouden zijn, aangezien visées par la question préjudicielle ne sont pas comparables, étant
rechtstreekse slachtoffers schade ondervinden als rechtstreeks gevolg donné que les victimes directes subissent un préjudice résultant
van een opzettelijke gewelddaad, terwijl occasionele redders schade ondervinden als gevolg van hun eigen reddingsdaad. B.7.2. De situatie van de occasionele redders en die van de rechtstreekse slachtoffers zijn voldoende vergelijkbaar wat betreft het aanvangspunt van de vervaltermijn die van toepassing is op het verzoek om financiële hulp dat zij bij de Commissie indienen, daar die categorieën van personen beiden schade kunnen oplopen uit dezelfde feiten of samenhang van feiten en zij in voorkomend geval dezelfde gerechtelijke procedure volgen om de vergoeding van hun schade te verkrijgen. directement d'un acte intentionnel de violence, alors que les sauveteurs occasionnels subissent un préjudice résultant de leur propre acte de sauvetage. B.7.2. La situation des sauveteurs occasionnels et celle des victimes directes sont suffisamment comparables en ce qui concerne le point de départ du délai de forclusion applicable à la demande d'aide financière qu'ils introduisent auprès de la Commission, dès lors que ces catégories de personnes peuvent toutes deux subir un préjudice résultant des mêmes faits ou d'une connexité de faits et qu'elles suivent, le cas échéant, la même procédure judiciaire afin d'obtenir la réparation de leur préjudice.
B.8.1. Aangaande de financiële tegemoetkoming van het Fonds tot hulp B.8.1. En ce qui concerne l'intervention financière du Fonds d'aide
aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele aux victimes d'actes intentionnels de violence et aux sauveteurs
redders is tijdens de parlementaire voorbereiding opgemerkt : occasionnels, les travaux préparatoires mentionnent :
« De door dit ontwerp van wet ingevoerde schadeloosstelling gaat niet « L'indemnisation prévue par le présent projet de loi trouve son
uit van een vermoeden van schuld dat op de Staat rust, omdat deze fondement non point dans une présomption de faute qui pèserait sur
laatste het misdrijf niet heeft kunnen voorkomen maar wel van een l'Etat n'ayant pu empêcher l'infraction, mais dans un principe de
principe van collectieve solidariteit tussen leden van een zelfde solidarité collective entre les membres d'une même nation » (Doc.
natie » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/1, p. 17). parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/1, p. 17).
« Het ontwerp is dan ook in generlei een verzwakking van de « Le projet ne correspond donc en rien à une idée d'atténuation de la
aansprakelijkheid van de daders van het misdrijf en evenmin voert het responsabilité des auteurs d'infractions, ni à une idée de
een soort aansprakelijkheid van de Staat in » (Parl. St., Senaat, responsabilité de l'Etat » (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°,
1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 5). p. 5).
De personen bedoeld in artikel 31 van de wet van 1 augustus 1985 Les personnes visées à l'article 31 de la loi du 1er août 1985 peuvent
kunnen bij de Commissie een financiële tegemoetkoming vragen die demander auprès de la Commission une intervention financière qui fait
bedoeld is als een « subsidiaire solidariteitstussenkomst » (ibid., p. office d'« intervention supplétive de solidarité » (ibid., p. 19).
19). B.8.2. Het voormelde beginsel, dat wordt aangeduid als B.8.2. Le principe précité, qui est appelé principe de subsidiarité,
subsidiariteitsbeginsel, vindt zijn uitwerking in de artikelen 31bis, est mis en oeuvre dans l'article 31bis, § 1er, 5°, et dans l'article
§ 1, 5°, en artikel 31bis, § 2, 4°, van de wet van 1 augustus 1985. 31bis, § 2, 4°, de la loi du 1er août 1985. La Commission ne paiera en
Immers, de Commissie zal enkel dan tot een uitbetaling van de effet l'aide financière que si, pour les victimes directes, la
financiële hulp overgaan wanneer voor rechtstreekse slachtoffers de schade niet afdoende kan worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private verzekering, noch op enige andere manier en wanneer occasionele redders, geen effectief of voldoende schadeherstel kunnen verkrijgen door de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, door een stelsel van sociale zekerheid, door een private verzekering of op elke andere wijze. B.8.3. In de zaak voor de verwijzende rechter heeft de persoon, die als occasionele redder om een tegemoetkoming van de Commissie verzoekt, vrijwillig hulp geboden aan het slachtoffer van een opzettelijke gewelddaad en heeft zij zich burgerlijke partij gesteld teneinde een vergoeding te verkrijgen van de schade die voortvloeit uit het misdrijf. Wegens de insolvabiliteit van de veroordeelde wordt haar de toegekende schadevergoeding evenwel ontzegd. Het Hof beperkt zijn onderzoekt tot dat geval. réparation du préjudice ne peut pas être assurée de manière suffisante par l'auteur ou par la partie civilement responsable, par un régime de sécurité sociale ou par une assurance privée, ou de toute autre manière, et si, pour les sauveteurs occasionnels, la réparation du préjudice ne peut pas être assurée de manière effective ou suffisante par la personne civilement responsable, par un régime de sécurité sociale, par une assurance privée ou de toute autre manière. B.8.3. Dans l'affaire soumise au juge a quo, la personne qui, en tant que sauveteur occasionnel, demande l'intervention de la Commission, a volontairement porté secours à la victime d'un acte intentionnel de violence et s'est constituée partie civile afin d'obtenir réparation du dommage découlant de l'infraction. En raison de l'insolvabilité du condamné, l'indemnité qui lui est allouée lui est toutefois refusée. La Cour limite son examen à cette hypothèse.
B.9. Het subsidiariteitsbeginsel is essentieel voor het door de B.9. Le principe de subsidiarité est essentiel au système d'aide
wetgever ingevoerde systeem van financiële hulp door de Commissie financière octroyée par la Commission que le législateur a mis en
(Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 6). Dat beginsel heeft place (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°, p. 6). Ce principe a
voor gevolg dat een tegemoetkoming vanwege de Commissie enkel dan pour conséquence qu'une intervention ne sera autorisée par la
toegelaten is wanneer er geen effectief en voldoende schadeherstel op Commission que lorsqu'il n'est pas possible d'obtenir d'une autre
een andere manier kan worden verkregen. manière une réparation effective et suffisante.
Opdat de schade ten gevolge van een misdrijf kan worden vergoed, dient Pour que le dommage résultant d'une infraction puisse être indemnisé,
een vordering te worden ingesteld voor de bevoegde rechter. il convient d'introduire une demande devant le juge compétent.
B.10.1. Het verschil in behandeling tussen de beide categorieën van B.10.1. La différence de traitement entre les deux catégories de
verzoekers bij de Commissie steunt op een objectief criterium, zijnde demandeurs auprès de la Commission repose sur un critère objectif, à
de hoedanigheid van de verzoeker van de financiële hulp. savoir la qualité du demandeur de l'aide financière.
B.10.2. Wanneer een rechtstreeks slachtoffer schade ondervindt van een B.10.2. Lorsqu'une victime directe subit un préjudice en raison d'un
opzettelijke gewelddaad, loopt de termijn om een verzoek bij de acte intentionnel de violence, le délai pour introduire une demande
Commissie in te dienen vanaf de dag van de in kracht van gewijsde auprès de la Commission court à partir du jour de la décision de
gegane rechterlijke beslissing zoals bepaald in artikel 31bis, § 1, justice passée en force de chose jugée, visé à l'article 31bis, § 1er,
4°, vierde lid, van de wet van 1 augustus 1985. Slechts op dat 4°, alinéa 4, de la loi du 1er août 1985. Ce n'est qu'à ce moment que
ogenblik staat de aanspraak van het slachtoffer ten aanzien van de le droit de la victime à l'égard de l'auteur de l'acte intentionnel de
pleger van het opzettelijk geweld vast. violence est établi.
B.10.3. Wanneer, zoals te dezen, de occasionele redder zich B.10.3. Lorsque, comme en l'espèce, le sauveteur occasionnel se
burgerlijke partij stelt om schadevergoeding te verkrijgen van de constitue partie civile pour obtenir une indemnisation de l'auteur de
pleger van het opzettelijk geweld, zal zijn aanspraak op l'acte intentionnel de violence, son droit à réparation ne sera
schadevergoeding eveneens slechts vaststaan nadat een rechterlijke également établi qu'après qu'une décision de justice a été prise à cet
beslissing daarover is gewezen, wat meerdere jaren kan duren. égard, ce qui peut prendre plusieurs années.
B.10.4. In die omstandigheden is het niet redelijk verantwoord dat de B.10.4. Dans ces circonstances, il n'est pas raisonnablement justifié
termijn waarover hij beschikt om een verzoek tot hulp bij de Commissie que le délai dont il dispose pour introduire une demande d'aide auprès
in te dienen, wanneer blijkt dat hij geen afdoende schadeherstel kan de la Commission, lorsqu'il s'avère qu'il ne pourra pas obtenir une
verkrijgen van de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, loopt vanaf réparation suffisante de la part de la personne civilement
de dag van de gewelddaad en niet vanaf de datum van de in kracht van responsable, commence à courir le jour de l'acte de violence et non à
gewijsde gegane rechterlijke beslissing over zijn burgerlijke la date de la décision de justice passée en force de chose jugée
vordering, zoals dat het geval is voor het rechtstreekse slachtoffer concernant son action civile, comme tel est le cas pour la victime
in de gevallen bedoeld in artikel 31bis, § 1, 4°, vierde lid, van de directe dans les hypothèses visées à l'article 31bis, § 1er, 4°,
wet van 1 augustus 1985. alinéa 4, de la loi du 1er août 1985.
B.11. In die mate dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden B.11. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse
beantwoord. affirmative.
B.12. In afwachting van het optreden van de wetgever staat het aan de B.12. Dans l'attente d'une intervention du législateur, il appartient
verwijzende rechter een einde te maken aan de door het Hof au juge a quo de mettre fin à l'inconstitutionnalité constatée par la
vastgestelde ongrondwettigheid, aangezien die vaststelling wordt Cour, étant donné que ce constat est exprimé en des termes
uitgedrukt in voldoende duidelijke en volledige bewoordingen om toe te suffisamment clairs et complets pour permettre que la disposition en
laten dat de in het geding zijnde bepaling wordt toegepast met
inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. cause soit appliquée dans le respect des articles 10 et 11 de la
Constitution.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus 1985 houdende L'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1er août 1985 portant des
fiscale en andere bepalingen schendt de artikelen 10 en 11 van de mesures fiscales et autres viole les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre de occasionele redder die hulp heeft geboden aan
een slachtoffer van een opzettelijke gewelddaad en die zich Constitution en ce que le sauveteur occasionnel qui a porté secours à
burgerlijke partij heeft gesteld teneinde een vergoeding te krijgen la victime d'un acte intentionnel de violence et qui s'est constitué
van de schade die voortvloeit uit het misdrijf, zijn verzoek tot hulp partie civile afin d'obtenir réparation du dommage découlant de
bij de Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van l'infraction doit introduire sa demande d'aide auprès de la Commission
opzettelijke gewelddaden en aan occasionele redders moet indienen pour l'aide financière aux victimes d'actes intentionnels de violence
binnen een termijn van drie jaar te rekenen vanaf de datum van de et aux sauveteurs occasionnels dans un délai de trois ans à compter de
opzettelijke gewelddaad en niet vanaf de datum van de in kracht van la date de l'acte intentionnel de violence et non à partir de la date
gewijsde gegane rechterlijke beslissing waarbij over zijn burgerlijke de la décision de justice passée en force de chose jugée, statuant sur
vordering uitspraak wordt gedaan. son action civile.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 14 februari 2019. la Cour constitutionnelle, le 14 février 2019.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^