Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 50/2019 van 4 april 2019 Rolnummer 6728 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 22ter van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 50/2019 van 4 april 2019 Rolnummer 6728 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 22ter van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) Extrait de l'arrêt n° 50/2019 du 4 avril 2019 Numéro du rôle : 6728 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 22ter de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travail La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Snapp(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 50/2019 van 4 april 2019 Extrait de l'arrêt n° 50/2019 du 4 avril 2019
Rolnummer 6728 Numéro du rôle : 6728
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 22ter van de wet van 27 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 22ter de la
juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944
betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, zoals concernant la sécurité sociale des travailleurs, tel qu'il a été
vervangen bij artikel 79 van de programmawet (I) van 29 maart 2012, remplacé par l'article 79 de la loi-programme (I) du 29 mars 2012,
gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel. posée par le Tribunal du travail francophone de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P.
J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, bijgestaan Snappe, E. Derycke, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée du
door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût,
F. Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 13 september 2017 in zake de Rijksdienst voor Sociale Par jugement du 13 septembre 2017 en cause de l'Office national de
Zekerheid tegen de bvba « Hercule », waarvan de expeditie ter griffie sécurité sociale contre la SPRL « Hercule », dont l'expédition est
van het Hof is ingekomen op 26 september 2017, heeft de Franstalige parvenue au greffe de la Cour le 26 septembre 2017, le Tribunal du
Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : travail francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle
« Schendt artikel 22ter, tweede lid, van de wet van 27 juni 1969 tot suivante : « L'article 22ter, alinéa 2 de la loi du 27 juin 1969 révisant
herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des
maatschappelijke zekerheid der arbeiders de artikelen 10 en 11 van de travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution,
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het combinés ou non avec l'article 6 de la Convention européenne de
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, avec
fundamentele vrijheden, met artikel 14, lid 7, van het Internationaal l'article 14, § 7, du Pacte international relatif aux droits civils et
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en met het algemene rechtsbeginsel ' non bis in idem ', politiques et avec le principe général de droit ' non bis in idem ',
indien de ambtshalve regularisatie van de bijdragen van de deeltijdse si la régularisation d'office des cotisations des travailleurs à temps
werknemers op basis van een voltijdse tewerkstelling met toepassing partiel sur une base d'occupation à temps plein en application de la
van het bij het voormelde artikel 22ter, tweede lid, ingevoerde présomption instituée à l'article 22ter, alinéa 2 précité est
vermoeden wordt beschouwd als een bijzondere manier van herstel of
terugbetaling van burgerrechtelijke aard, bestemd om, in het belang considérée comme un mode particulier de réparation ou de remboursement
van de financiering van de sociale zekerheid, een einde te maken aan de nature civile, destiné, dans l'intérêt du financement de la
een met de wet strijdige situatie, dan wel als een straf in de zin van sécurité sociale, à mettre fin à une situation contraire à la loi, ou
artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van comme une peine au sens de l'article 6 de la Convention européenne de
de mens en de fundamentele vrijheden en artikel 14, lid 7, van het sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales et de
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, l'article 14, § 7, du Pacte international relatif aux droits civils et
terwijl, enerzijds, die ambtshalve regularisatie kan worden opgelegd politiques, alors que, d'une part, cette régularisation d'office peut être imposée
naast en boven een administratieve geldboete die is opgelegd met en sus soit d'une amende administrative infligée en application de
toepassing van artikel 151, eerste lid, 4°, van het Sociaal l'article 151, alinéa 1er, 4° du Code pénal social applicables en cas
Strafwetboek, toepasselijk in geval van inbreuk op sommige sociale wetten, d'infraction à certaines lois sociales ?
en terwijl, anderzijds, artikel 22ter, tweede lid, van de wet van 27 et, que, d'autre part, l'article 22ter, alinéa 2 de la loi du 27 juin
juni 1969 niet voorziet in de mogelijkheid om de ambtshalve 1969 ne prévoit pas la possibilité de suspendre ou d'assortir d'un
regularisatie van de bijdragen waarin zij voorziet, op te schorten of sursis complet ou partiel, la régularisation d'office des cotisations
gepaard te laten gaan met een volledig of gedeeltelijk uitstel, qu'elle prévoit alors que l'employeur qui pour les mêmes faits est
terwijl de werkgever die wegens dezelfde feiten voor de correctionele poursuivi devant le tribunal correctionnel, peut bénéficier de la loi
rechtbank wordt vervolgd, de wet van 29 juni 1964 betreffende de du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la probation,
opschorting, het uitstel en de probatie kan genieten, waardoor traitant ainsi de manière différente des catégories de personnes qui
categorieën van personen die zich in vergelijkbare situaties bevinden,
aldus verschillend worden behandeld ? ». se trouvent dans des situations comparables ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 22ter, tweede B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 22ter, alinéa 2,
lid, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944
28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der concernant la sécurité sociale des travailleurs (ci-après : la loi du
arbeiders (hierna : de wet van 27 juni 1969), dat bepaalt : 27 juin 1969), qui dispose :
« Bij ontstentenis van openbaarmaking van de deeltijdse werkroosters « A défaut de publicité des horaires de travail à temps partiel visée
bedoeld bij de artikelen 157 tot 159 van [de programmawet van 22 aux articles 157 à 159 de la loi-programme [du 22 décembre 1989], les
december 1989], worden de deeltijdse werknemers vermoed, behoudens travailleurs à temps partiel sont présumés, sauf preuve du contraire,
bewijs van het tegendeel, hun prestaties te hebben geleverd in
uitvoering van een arbeidsovereenkomst, in de hoedanigheid van avoir effectué leurs prestations dans le cadre d'un contrat de travail
voltijdse werknemer ». en qualité de travailleur à temps plein ».
B.1.2. Zoals zij van toepassing zijn op de feiten van het geschil voor B.1.2. Tels qu'ils s'appliquent aux faits du litige devant le juge a
de verwijzende rechter, bepalen de artikelen 157 tot 159 van de quo, les articles 157 à 159 de la loi-programme du 22 décembre 1989,
programmawet van 22 december 1989 waarnaar het voormelde artikel 22ter, tweede lid, verwijst : auxquels renvoie l'article 22ter, alinéa 2, précité, disposent :
«

Art. 157.Een afschrift van de arbeidsovereenkomst van de deeltijdse

«

Art. 157.Une copie du contrat de travail du travailleur à temps

werknemer, schriftelijk vastgesteld overeenkomstig artikel 11bis van partiel, constaté par écrit conformément à l'article 11bis de la loi
de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, of een du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, ou d'un extrait de
uittreksel van die arbeidsovereenkomst met de werkroosters en met de ce contrat de travail contenant les horaires de travail et portant
identiteit van de deeltijdse werknemer waarop deze van toepassing l'identité du travailleur à temps partiel auquel ils s'appliquent
zijn, alsmede zijn handtekening en die van de werkgever, moet worden ainsi que sa signature et celle de l'employeur, doit être conservée à
bewaard op de plaats waar het arbeidsreglement kan geraadpleegd worden l'endroit où le règlement de travail peut être consulté en application
met toepassing van artikel 15 van de wet van 8 april 1965 tot de l'article 15 de la loi du 8 avril 1965 instituant les règlements de
instelling van de arbeidsreglementen. De Koning kan in andere travail. Le Roi peut prévoir d'autres modalités équivalentes.
gelijkwaardige modaliteiten voorzien.

Art. 158.Wanneer de arbeidsregeling van de deeltijdse werknemer

Art. 158.Lorsque le régime de travail du travailleur à temps partiel

georganiseerd is volgens een cyclus, waarvan de werkroosters werden est organisé selon un cycle dont les horaires de travail ont été
opgenomen in het arbeidsreglement en die over meer dan een week is repris dans le règlement de travail et qui s'étend sur plus d'une
gespreid, moet op elk tijdstip kunnen vastgesteld worden wanneer de semaine, il doit pouvoir être déterminé à tout moment quand commence
cyclus begint. le cycle.
Onder cyclus moet verstaan worden de opeenvolging van dagelijkse Par cycle, il faut entendre une succession d'horaires journaliers de
werkroosters in een vaste orde die bepaald wordt door het arbeidsreglement. travail dans un ordre fixe déterminé dans le règlement de travail.
Bij ontstentenis ervan moet de werkgever de bij artikel 159 geregelde A défaut, l'employeur est tenu de se conformer aux obligations prévues
verplichtingen naleven. à l'article 159.

Art. 159.Wanneer het werkrooster variabel is, in de zin van artikel

Art. 159.Lorsque l'horaire de travail est variable, au sens de

11bis, derde lid, van voornoemde wet van 3 juli 1978, zullen de l'article 11bis, alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 précitée, les
dagelijkse werkroosters ten minste vijf werkdagen vooraf ter kennis horaires journaliers de travail doivent être portés à la connaissance
worden gebracht van de werknemers door middel van aanplakking van een des travailleurs par l'affichage d'un avis conforme au prescrit de
bericht, overeenkomstig het bepaalde in het tweede lid, gedateerd door
de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, in de lokalen van de l'alinéa 2, daté par l'employeur, ses mandataires ou préposés, dans
onderneming op de plaats bedoeld bij artikel 15, vierde lid, van les locaux de l'entreprise à l'endroit visé à l'article 15, alinéa 4,
voornoemde wet van 8 april 1965 of op de wijze opgenomen in de de la loi du 8 avril 1965 précitée, au moins cinq jours à l'avance, ou
collectieve arbeidsovereenkomst of in het arbeidsreglement. selon les modalités prévues par la convention collective de travail ou
Een bericht, gedateerd door de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden moet voor het begin van de arbeidsdag worden aangeplakt in de lokalen van de onderneming op de plaats bedoeld bij artikel 15, vierde lid, van voornoemde wet van 8 april 1965. Dit bericht moet voor iedere deeltijdse werknemer afzonderlijk het werkrooster bepalen. Het moet gedurende een jaar bewaard worden, te rekenen vanaf de dag waarop het werkrooster ophoudt van kracht te zijn. De Koning kan in een andere gelijkwaardige regeling voorzien. De in het eerste lid bedoelde termijn van vijf werkdagen, kan worden gewijzigd door een in een paritair comité gesloten collectieve arbeidsovereenkomst die bij koninklijk besluit algemeen verbindend werd verklaard ». B.2.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, par le règlement de travail. Un avis, daté par l'employeur, ses mandataires ou préposés doit être affiché dans les locaux de l'entreprise avant le commencement de la journée de travail à l'endroit visé à l'article 15, alinéa 4, de la loi du 8 avril 1965 précité. Cet avis doit déterminer individuellement l'horaire de travail de chaque travailleur à temps partiel. Il doit être conservé pendant une période d'un an à dater du jour où l'horaire qu'il contient cesse d'être en vigueur. Le Roi peut prévoir une autre modalité équivalente. Le délai de cinq jours ouvrables prévu à l'alinéa 1er peut être modifié par une convention collective de travail conclue au sein d'une commission paritaire et rendue obligatoire par arrêté royal ». B.2.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 6 de la
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 14,
mens, met artikel 14, lid 7, van het Internationaal Verdrag inzake paragraphe 7, du Pacte international relatif aux droits civils et
burgerrechten en politieke rechten en met het algemene beginsel « non
bis in idem », van artikel 22ter, tweede lid, van de wet van 27 juni politiques et avec le principe général « non bis in idem », de
1969 in zoverre de ambtshalve regularisatie van de bijdragen van de l'article 22ter, alinéa 2, de la loi du 27 juin 1969 en ce que la
deeltijdse werknemers op basis van een voltijdse tewerkstelling met régularisation d'office des cotisations des travailleurs à temps
toepassing van het bij de in het geding zijnde bepaling ingevoerde partiel sur une base d'occupation à temps plein en application de la
vermoeden kan worden opgelegd naast en boven de administratieve présomption instituée par la disposition en cause peut être imposée en
geldboete die is opgelegd overeenkomstig artikel 151, eerste lid, 4°, sus de l'amende administrative infligée conformément à l'article 151,
van het Sociaal Strafwetboek, toepasselijk in geval van inbreuk op alinéa 1er, 4°, du Code pénal social applicable en cas d'infraction à
sommige sociale wetten. certaines lois sociales.
Artikel 151, eerste lid, 4°, van het Sociaal Strafwetboek bepaalt : L'article 151, alinéa 1er, 4°, du Code pénal social dispose :
« Met een sanctie van niveau 3 wordt bestraft, de werkgever, zijn « Est puni d'une sanction de niveau 3, l'employeur, son préposé ou son
aangestelde of lasthebber die, in strijd met de programmawet van 22 mandataire qui, en contravention à la loi-programme du 22 décembre
december 1989 : 1989 :
[...] [...]
4° geen bericht heeft bekendgemaakt dat gedateerd is door de 4° n'a pas affiché un avis, daté par l'employeur, son préposé ou son
werkgever, zijn aangestelde of lasthebber, met het afzonderlijke mandataire, déterminant individuellement l'horaire de travail de
werkrooster van elke deeltijdse werknemer, in de lokalen van de chaque travailleur à temps partiel, dans les locaux de l'entreprise, à
onderneming, op de plaats waar het arbeidsreglement kan worden l'endroit où le règlement de travail peut être consulté, avant le
ingezien, en wel vóór de aanvang van de werkdag of volgens de door de commencement de la journée de travail ou selon les modalités
Koning bepaalde nadere regels; ». prescrites par le Roi; ».
Luidens artikel 101 van hetzelfde Wetboek bestaat de sanctie van Aux termes de l'article 101 du même Code, la sanction de niveau 3 est
niveau 3 uit hetzij een strafrechtelijke geldboete van 100 tot 1.000 constituée soit d'une amende pénale de 100 à 1.000 euros, soit d'une
euro, hetzij een administratieve geldboete van 50 tot 500 euro. amende administrative de 50 à 500 euros.
B.2.2. Aan het Hof wordt ook een vraag gesteld over de omstandigheid B.2.2. La Cour est également interrogée sur la circonstance que
dat het in het geding zijnde artikel 22ter, tweede lid, niet voorziet l'article 22ter, alinéa 2, en cause ne prévoit pas la possibilité pour
in de mogelijkheid voor de rechter om de ambtshalve regularisatie le juge de suspendre ou d'assortir d'un sursis complet ou partiel la
waarin het voorziet, op te schorten of gepaard te laten gaan met een
volledig of gedeeltelijk uitstel, terwijl de werkgever die wegens régularisation d'office qu'il prévoit alors que l'employeur poursuivi
dezelfde feiten voor de correctionele rechtbank wordt vervolgd, de wet pour les mêmes faits devant le tribunal correctionnel peut bénéficier
van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de de la loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la
probatie kan genieten. probation.
B.3.1. Krachtens het algemeen rechtsbeginsel non bis in idem mag B.3.1. En vertu du principe général de droit non bis in idem, nul ne
niemand voor een tweede keer worden berecht of gestraft voor een peut être poursuivi ou puni une seconde fois en raison d'une
strafbaar feit waarvoor hij reeds « overeenkomstig de wet en het infraction pour laquelle il a déjà été acquitté ou condamné par un
procesrecht van elk land » bij einduitspraak is veroordeeld of waarvan jugement définitif « conformément à la loi et à la procédure pénale de
hij is vrijgesproken. Dat beginsel wordt eveneens gewaarborgd in chaque pays ». Ce principe est également garanti par l'article 4 du
artikel 4 van het ten opzichte van België op 1 juli 2012 in werking Septième Protocole à la Convention européenne des droits de l'homme,
getreden Zevende Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. entré en vigueur à l'égard de la Belgique le 1er juillet 2012.
B.3.2. Volgens de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van B.3.2. Selon la jurisprudence de la Cour européenne des droits de
de Mens verbiedt het beginsel non bis in idem « een persoon te l'homme, le principe non bis in idem interdit « de poursuivre ou de
vervolgen of te berechten voor een tweede ' misdrijf ' voor zover juger une personne pour une seconde ' infraction ' pour autant que
identieke feiten of feiten die in hoofdzaak dezelfde zijn, eraan ten celle-ci a pour origine des faits identiques ou des faits qui sont en
grondslag liggen » (EHRM, grote kamer, 10 februari 2009, Zolotoukhine substance les mêmes » (CEDH, grande chambre, 10 février 2009,
t. Rusland, § 82). Zolotoukhine c. Russie, § 82).
Teneinde te bepalen of het beginsel non bis in idem van toepassing kan Afin de déterminer si le principe non bis in idem peut s'appliquer, il
zijn, dient vast te staan dat de in het geding zijnde maatregel van doit être établi que la mesure en cause est de nature pénale (voy.
strafrechtelijke aard is (zie EHRM, grote kamer, 15 november 2016, A CEDH, grande chambre, 15 novembre 2016, A et B c. Norvège, §§ 101-134;
en B t. Noorwegen, §§ 101-134; 31 mei 2011, Kurdov en Ivanov t. 31 mai 2011, Kurdov et Ivanov c. Bulgarie, §§ 35-46, grande chambre,
Bulgarije, §§ 35-46; grote kamer, 10 februari 2009, Zolotoukhine t. 10 février 2009, Zolotoukhine c. Russie, §§ 52-57, 70-84).
Rusland, §§ 52-57, 70-84).
B.3.3. Krachtens de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten B.3.3. En vertu de la jurisprudence de la Cour européenne des droits
van de Mens is een maatregel een strafsanctie in de zin van artikel 6, de l'homme, une mesure constitue une sanction pénale au sens de
lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, indien l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de
hij volgens de internrechtelijke kwalificatie een strafrechtelijk l'homme si elle a un caractère pénal selon sa qualification en droit
karakter heeft, of indien uit de aard van het strafbaar feit, namelijk interne ou s'il ressort de la nature de l'infraction, à savoir la
de algemene draagwijdte en het preventieve en repressieve doel van de portée générale et le caractère préventif et répressif de la sanction,
bestraffing, blijkt dat het om een strafsanctie gaat, of nog indien qu'il s'agit d'une sanction pénale ou encore s'il ressort de la nature
uit de aard en de ernst van de sanctie die de betrokkene ondergaat, et de la sévérité de la sanction subie par l'intéressé qu'elle a un
blijkt dat hij een bestraffend en daardoor ontradend karakter heeft
(EHRM, grote kamer, 15 november 2016, A en B t. Noorwegen, §§ 105-107; caractère punitif et donc dissuasif (CEDH, grande chambre, 15 novembre
grote kamer, 10 februari 2009, Zolotoukhine t. Rusland, § 53; grote 2016, A et B c. Norvège, §§ 105-107; grande chambre, 10 février 2009,
kamer, 23 november 2006, Jussila t. Finland, §§ 30-31). Dat Hof Zolotoukhine c. Russie, § 53; grande chambre, 23 novembre 2006,
Jussila c. Finlande, §§ 30-31). Cette Cour utilise les mêmes critères
hanteert dezelfde criteria voor de toepassing van artikel 4 van het pour l'application de l'article 4 du Septième Protocole à la
Zevende Protocol bij het voormelde Verdrag (EHRM, grote kamer, 15 Convention précitée (CEDH, grande chambre, 15 novembre 2016, A et B c.
november 2016, A en B t. Noorwegen, § 107). Dat artikel heeft een Norvège, § 107). Cet article a une portée analogue à celle de
soortgelijke draagwijdte als artikel 14, lid 7, van het Internationaal l'article 14, paragraphe 7, du Pacte international relatif aux droits
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. civils et politiques.
B.4.1. Het in het geding zijnde artikel 22ter is bij artikel 181 van B.4.1. L'article 22ter en cause a été introduit dans la loi du 27 juin
de programmawet van 22 december 1989 in de wet van 27 juni 1969 1969 par l'article 181 de la loi-programme du 22 décembre 1989 afin de
ingevoerd teneinde de door de deeltijdse werknemers werkelijk mieux contrôler les prestations réellement effectuées par les
verrichte prestaties beter te controleren om zwartwerk en misbruiken travailleurs à temps partiel pour prévenir et lutter contre le travail
inzake werkloosheidsuitkeringen te voorkomen en tegen te gaan. au noir et les abus en matière d'allocations de chômage.
In de memorie van toelichting bij de programmawet wordt gepreciseerd : L'exposé des motifs de la loi-programme précise :
« De arbeidsduur van de deeltijds tewerkgestelde werknemers ligt uiteraard lager dan deze van de voltijdse tewerkgestelde werknemers. Meer dan deze laatsten, kunnen ze dan ook meer arbeidsuren presteren dan aanvankelijk met hun werkgever werd overeengekomen. Deze bijkomende uren zijn zeer moeilijk terug te vinden, zodanig dat bij ontstentenis van enig efficiënt controlemiddel (zoals het punten door de werknemers) er een reëel gevaar bestaat dat op het loon dat voor deze bijkomende uren wordt betaald er geen sociale of fiscale inhoudingen gebeuren. Het merendeel van deze deeltijds tewerkgestelde werknemers ontvangen daarenboven nog aanvullende werkloosheidsuitkeringen zodat, ingeval van cumulatie met arbeidsprestaties, deze uitkeringen onrechtmatig worden ontvangen. Doordat een betere kijk op de werkelijk verrichte prestaties mogelijk wordt, willen deze bepalingen een einde stellen aan deze praktijken. « Les travailleurs à temps partiel ont une durée de travail qui est par nature plus réduite que celles des travailleurs à temps plein. Ils ont donc, plus encore que ces derniers, la possibilité de prester des heures de travail au-delà de la durée de travail convenue à l'origine avec leur employeur. Ces heures complémentaires sont très difficiles à identifier, de sorte que, à défaut de moyens de contrôle efficace (tel le pointage des travailleurs), le risque est réel que la rémunération payée pour ces prestations ne fasse pas l'objet du paiement de cotisations de sécurité sociale et de prélèvements fiscaux. En outre, la plupart de ces travailleurs à temps partiel bénéficient d'allocations de chômage complémentaires, une partie de ces allocations est perçue abusivement, car cumulée avec des prestations de travail. Les présentes dispositions entendent mettre fin à ces pratiques en rendant possible une meilleure connaissance des prestations réellement effectuées par les travailleurs à temps partiel.
[...] [...]
Artikel 170 heeft als doel de bewijslast om te keren ingeval van L'article 170 tend à renverser la charge de la preuve des prestations
prestaties die door een deeltijdse werknemer worden verricht. Wanneer effectuées par le travailleur à temps partiel. Lorsque les parties ont
de partijen vrij sommige prestaties zijn overeengekomen, worden zij librement convenu de certaines prestations, elles sont présumées s'y
vermoed eraan te hebben voldaan tenzij zij het bewijs van het tegendeel leveren. être tenues, sauf si elles peuvent apporter la preuve du contraire.
Indien zij geen enkele verplichting betreffende het vaststellen van de Si elles n'ont respecté aucune des obligations qui leur incombent, en
duur van de prestaties, zoals voorzien in de artikelen 156 tot 158, vertu des articles 156 à 158, quant à la détermination de la durée des
naleven, worden zij, tot bewijs van het tegendeel, vermoed een prestations, elles seront présumées, jusqu'à preuve du contraire,
arbeidsovereenkomst voor voltijdse arbeid te hebben gesloten. avoir conclu un contrat de travail à temps plein.
Artikel 171 somt de inbreuken op de bepalingen van de afdelingen 1 en L'article 171 énumère les infractions aux dispositions des sections 1
2 op en stelt de sancties erop vast. et 2 et en fixe la sanction.
Opgemerkt moet worden dat de inbreuk voorzien in het eerste lid, 4°, A noter que l'infraction prévue au premier alinéa, 4°, b, ne vise que
b, enkel bestaat in het niet correct bijhouden van het document. le remplissement insuffisant du document.
Het tweede lid dat uitsluitend betrekking heeft op de inbreuken op de L'alinéa 2, qui a trait exclusivement aux infractions aux dispositions
bepalingen van afdeling 2 voegt aan de voorziene strafsanctie de de la section 2 ajoute à la sanction pénale prévue, la sanction civile
burgerlijke sanctie van het betalen van een forfaitaire vergoeding aan du paiement d'une indemnité forfaitaire à l'office national de
de Rijksdienst voor sociale zekerheid toe. sécurité sociale.
Deze bepaling die specifiek gericht is op de bestrijding van Cette disposition spécifique à la répression du travail au noir, dont
zwartwerk, waarvan de duidelijke wil om de bepalingen op de controle la volonté manifeste de ne pas respecter les dispositions relatives au
van de prestaties van de deeltijdse arbeiders niet na te leven een contrôle des prestations des travailleurs à temps partiel constitue un
ernstige aanwijzing uitmaakt, komt reeds voor in het artikel 11bis van indice sérieux, figure déjà à l'article 11bis de l'arrêté royal n° 5
het koninklijk besluit nr. 5 van 23 december 1978 betreffende het du 23 décembre 1978 relatif à la tenue des documents sociaux » (Doc.
bijhouden van sociale documenten » (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. 975/1, pp. 59-61). parl., Chambre, 1989-1990, n° 975/1, pp. 59-61).
B.4.2. De laatste wijziging van artikel 22ter werd aangebracht bij B.4.2. La dernière modification de l'article 22ter en cause a été
artikel 79 van de programmawet (I) van 29 maart 2012 teneinde het introduite par l'article 79 de la loi-programme (I) du 29 mars 2012 en
weerlegbare karakter van het erin vervatte vermoeden te verankeren. vue de consacrer le caractère réfragable de la présomption qu'il contient.
B.5.1. De maatregel wordt noch door de plaats van het in het geding B.5.1. Ni l'emplacement de l'article 22ter en cause dans le chapitre
zijnde artikel 22ter in hoofdstuk IV van de wet van 27 juni 1969, dat IV de la loi du 27 juin 1969, consacré à la perception et au
aan de inning en de invordering van de socialezekerheidsbijdragen is recouvrement des cotisations de sécurité sociale, ni les travaux
gewijd, noch in de parlementaire voorbereiding van de programmawet die préparatoires de la loi-programme qui en est à l'origine ainsi que
aan de oorsprong ervan ligt en in die van de verschillende wijzigingen ceux des diverses modifications intervenues à sa suite ne qualifient
die erna zijn doorgevoerd, als strafsanctie aangemerkt. la mesure de sanction pénale.
B.5.2. De werkgever die de bij de artikelen 157 tot 159 van de B.5.2. L'employeur qui ne respecte pas les obligations prescrites par
programmawet van 22 december 1989 voorgeschreven verplichtingen niet les articles 157 à 159 de la loi-programme du 22 décembre 1989 est
naleeft, wordt veroordeeld tot het betalen van de bijdragen die condamné à payer les cotisations dues sur la différence entre les
verschuldigd zijn op het verschil tussen de aangegeven bezoldigingen rémunérations déclarées et celles qui sont calculées sur la base d'une
en die welke worden berekend op basis van een voltijdse tewerkstelling occupation à temps plein du travailleur concerné.
van de betrokken werknemer.
Met toepassing van artikel 42 van de wet van 27 juni 1969, dat bepaalt Par application de l'article 42 de la loi du 27 juin 1969, qui prévoit
dat de schuldvorderingen van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid op que les créances de l'Office national de sécurité sociale à charge des
de werkgevers die onder die wet vallen, verjaren na drie jaar vanaf de employeurs assujettis à cette loi se prescrivent par trois ans à
dag van de opeisbaarheid ervan, wordt de periode van ambtshalve partir de la date de leur exigibilité, la période de régularisation
regularisatie van de sociale bijdragen beperkt tot de laatste drie d'office des cotisations sociales est limitée aux trois dernières
jaren van tewerkstelling van de betrokken werknemers. années d'occupation des travailleurs concernés.
Indien, zoals de eisende partij voor de verwijzende rechter opmerkt, Si, comme le relève la partie demanderesse devant le juge a quo, la
de ambtshalve regularisatie van die bijdragen een grote economische régularisation d'office de ces cotisations peut avoir un impact
impact kan hebben voor de werkgever die tot het drievoud van de reeds économique important pour l'employeur qui peut aller jusqu'au triple
geïnde bijdragen kan bedragen, wordt zulks verklaard door het verschil des cotisations déjà prélevées, cela s'explique par la différence
tussen de bijdragen die daadwerkelijk zijn gestort door die werkgever entre les cotisations qui ont effectivement été versées par ledit
wegens de zogenaamd deeltijdse tewerkstelling van de betrokken employeur en raison de l'occupation prétendument à temps partiel des
werknemers en de bijdragen die hadden moeten worden gestort wegens de travailleurs concernés et les cotisations qui auraient dû être versées
voltijdse tewerkstelling van die werknemers, die ingevolge de in het en raison de l'occupation de ces travailleurs à temps plein, présumée
geding zijnde bepaling wordt vermoed. par l'effet de la disposition en cause.
B.5.3. Wegens het weerlegbare karakter van dat vermoeden beschikt de B.5.3. En raison du caractère réfragable de cette présomption,
werkgever steeds over de mogelijkheid om met elk rechtsmiddel te l'employeur dispose toujours de la possibilité de prouver, par toute
bewijzen dat de betrokken werknemer of werknemers deeltijds voie de droit, que le ou les travailleurs concernés sont occupés à
tewerkgesteld wordt of worden. Indien een dergelijk bewijs wordt temps partiel. Si une telle preuve est rapportée, il n'est pas tenu au
geleverd, is hij niet gehouden tot het betalen van aanvullende
bijdragen. Zoals blijkt uit het arrest van het Hof van Cassatie van 3 paiement de cotisations supplémentaires. Comme il ressort de l'arrêt
februari 2003 (S.02.0081.N), houdt dat bewijs niet in dat de omvang de cassation du 3 février 2003 (S.02.0081.N), cette preuve n'implique
van de werkelijk verrichte prestaties in het kader van een pas de prouver l'étendue des prestations réellement accomplies dans le
arbeidsovereenkomst voor deeltijdarbeid wordt bewezen. cadre d'un contrat de travail à temps partiel.
B.6. Rekening houdend met die elementen, heeft de ambtshalve B.6. Compte tenu de ces éléments, la régularisation d'office des
regularisatie van de verschuldigde bijdragen geen repressieve functie cotisations dues n'a pas une fonction répressive (dans ce sens :
(in die zin : Cass., 5 juni 2001, P.99.1501.N), maar vormt zij een Cass., 5 juin 2001, P.99.1501.N), mais constitue une mesure qui doit
maatregel die dient te worden aangemerkt als een sanctie van
hoofdzakelijk burgerlijke aard, in het belang van de financiering van être qualifiée de sanction de nature essentiellement civile, dans
de sociale zekerheid, bestemd om een einde te maken aan een met de wet l'intérêt du financement de la sécurité sociale, destinée à mettre fin
strijdige situatie, zodat zij niet onder het toepassingsgebied van à une situation contraire à la loi, de sorte qu'elle n'entre pas dans
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens valt. le champ d'application de l'article 6 de la Convention européenne des
B.7. Daar de in het geding zijnde bepaling een maatregel van droits de l'homme.
hoofdzakelijk burgerlijke aard invoert, in het belang van de B.7. Dès lors que la disposition en cause instaure une mesure de
financiering van de sociale zekerheid, kan het beginsel non bis in nature essentiellement civile, dans l'intérêt du financement de la
idem daarop niet van toepassing zijn. sécurité sociale, le principe non bis in idem ne peut s'y appliquer.
B.8.1. De maatregelen waarin de wet van 29 juni 1964 betreffende de B.8.1. Les mesures prévues par la loi du 29 juin 1964 concernant la
opschorting, het uitstel en de probatie voorziet, houden nauw verband suspension, le sursis et la probation sont étroitement liées aux
met de strafsancties. De bedoeling bestaat erin de rechter de sanctions pénales. Il s'agit de « permettre au juge de mettre l'auteur
mogelijkheid te verschaffen de dader van een misdrijf op proef te d'une infraction à l'épreuve pendant un certain temps, à la suite
stellen gedurende een bepaalde periode, na afloop waarvan, indien zijn
gedrag bevredigend is, geen veroordeling wordt uitgesproken, noch een duquel, si son comportement est satisfaisant, aucune condamnation
gevangenisstraf wordt opgelegd (Hand., Senaat, 1963-1964, nr. 5, n'est prononcée, ni aucune peine d'emprisonnement subie » (Ann.,
vergadering van 26 november 1963, p. 80). In die maatregelen werd Sénat, 1963-1964, n° 5, séance du 26 novembre 1963, p. 80). Ces
voorzien om de onterende gevolgen die aan een strafrechtelijke mesures ont été instaurées dans le but d'éliminer ou d'atténuer les
veroordeling kleven, weg te werken of af te zwakken. effets infamants qui s'attachent à une condamnation pénale.
B.8.2. Aangezien de in het geding zijnde maatregel een hoofdzakelijk B.8.2. Dès lors que la mesure en cause a une nature essentiellement
burgerlijke aard heeft, is de onmogelijkheid voor de arbeidsrechtbank civile, l'impossibilité pour le tribunal du travail d'appliquer une
om een maatregel zoals de opschorting of het uitstel, die nauw verband mesure comme la suspension ou le sursis, qui est étroitement liée à la
houdt met de strafrechtelijke aard van de sanctie die ermee gepaard nature pénale de la sanction qu'elle accompagne, est raisonnablement
gaat, toe te passen, redelijk verantwoord. justifiée.
B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 22ter, tweede lid, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening L'article 22ter, alinéa 2, de la loi du 27 juin 1969 révisant
van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des
zekerheid der arbeiders schendt niet de artikelen 10 en 11 van de travailleurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution,
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het combinés ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met artikel 14, lid 7, droits de l'homme, avec l'article 14, paragraphe 7, du Pacte
van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke international relatif aux droits civils et politiques et avec le
rechten en met het algemene rechtsbeginsel non bis in idem. principe général de droit non bis in idem.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 4 april 2019. la Cour constitutionnelle, le 4 avril 2019.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
F. Daoût F. Daoût
^