Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 157/2018 van 22 november 2018 Rolnummers 6689, 6692, 6694 en 6695 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, gecoördineerd bij besluit va Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 157/2018 van 22 november 2018 Rolnummers 6689, 6692, 6694 en 6695 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, gecoördineerd bij besluit va Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) Extrait de l'arrêt n° 157/2018 du 22 novembre 2018 Numéros du rôle : 6689, 6692, 6694 et 6695 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code flamand de l'enseignement supérieur, coordonné La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 157/2018 van 22 november 2018 Extrait de l'arrêt n° 157/2018 du 22 novembre 2018
Rolnummers 6689, 6692, 6694 en 6695 Numéros du rôle : 6689, 6692, 6694 et 6695
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen II.285, tweede lid, En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles II.285,
en I.3, 69°, van de Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, gecoördineerd bij alinéa 2, et I.3, 69°, du Code flamand de l'enseignement supérieur,
besluit van de Vlaamse Regering van 11 oktober 2013 tot codificatie coordonné par arrêté du Gouvernement flamand du 11 octobre 2013
van de decretale bepalingen betreffende het hoger onderwijs, gesteld portant codification des dispositions décrétales relatives à
door de Raad van State. l'enseignement supérieur, posées par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen,
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R. Leysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij arrest nr. 238.537 van 15 juni 2017 in zake de « Vrije a. Par arrêt n° 238.537 du 15 juin 2017 en cause de la « Vrije
Universiteit Brussel » tegen S.M., waarvan de expeditie ter griffie Universiteit Brussel » contre S.M., dont l'expédition est parvenue au
van het Hof is ingekomen op 27 juni 2017, heeft de Raad van State de greffe de la Cour le 27 juin 2017, le Conseil d'Etat a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de Codex « Les articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code de
Hoger Onderwijs de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in l'enseignement supérieur violent-ils les articles 10, 11 et 13 de la
samenhang gelezen met artikel 6, lid 1, en 13 EVRM, doordat de Constitution, combinés avec les articles 6, paragraphe 1, et 13 de la
beoordelingsbeslissing waarbij een student niet geschikt wordt CEDH, en ce que la décision d'évaluation par laquelle un étudiant est
bevonden en zo geen ' universitair attest ' (in de zin van artikel 1, jugé inapte et ne peut donc obtenir une ' attestation universitaire '
1°, van het koninklijk besluit van 12 juni 2008 ' betreffende de planning van het medisch aanbod ') kan verkrijgen, hetgeen nodig is om een master-na-masteropleiding specialistische geneeskunde aan te vatten, geen voor de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen aanvechtbare studievoortgangsbeslissing is, terwijl andere studenten [die] studievoortgangsbeslissingen die evenzeer een beoordeling van competenties en bereikte resultaten in het kader van hun opleiding in het hoger onderwijs [vormen] willen betwisten, wel voor de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen kunnen opkomen in rechte ? ». (au sens de l'article 1er, 1°, de l'arrêté royal du 12 juin 2008 ' relatif à la planification de l'offre médicale '), laquelle est nécessaire pour pouvoir entamer une formation master après master en médecine spécialisée, ne constitue pas une décision sur la progression des études qui peut être attaquée devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études, alors que d'autres étudiants qui veulent contester des décisions sur la progression des études qui constituent tout autant une appréciation des compétences et des résultats obtenus dans le cadre de leur formation dans l'enseignement supérieur peuvent quant à eux agir en justice devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études ? ».
b. Bij arrest nr. 238.532 van 15 juni 2017 in zake de « Katholieke b. Par arrêt n° 238.532 du 15 juin 2017 en cause de la « Katholieke
Universiteit Leuven » tegen A.-S. N., waarvan de expeditie ter griffie Universiteit Leuven » contre A.-S. N., dont l'expédition est parvenue
van het Hof is ingekomen op 28 juni 2017, heeft de Raad van State de au greffe de la Cour le 28 juin 2017, le Conseil d'Etat a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen II.285, tweede lid en I.3, 69° Codex Hoger « Les articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code de
Onderwijs de art. 10, 11 en 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen l'enseignement supérieur violent-ils les articles 10, 11 et 13 de la
met artikel 6.1 EVRM doordat de beslissing van een universiteit, om Constitution, combinés avec l'article 6, paragraphe 1, de la CEDH, en
aan een student geen aanvaardingsattest af te leveren, dat die student ce que la décision d'une université de ne pas délivrer d'attestation
volgens diezelfde universiteit nodig heeft om de master-na-master d'admission à un étudiant, dont celui-ci a besoin, selon cette même
opleiding specialistische geneeskunde aan te vatten, geen voor de Raad université, pour entamer la formation master après master en médecine
voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen aanvechtbare spécialisée, ne constituerait pas une décision sur la progression des
studievoortgangsbeslissing zou zijn, terwijl deze master-na-master in études qui peut être attaquée devant le Conseil pour les contestations
relatives aux décisions sur la progression des études, alors que ce
casu de loutere voortzetting van de basisopleiding ' master in de master après master constitue en l'espèce la simple poursuite de la
geneeskunde ' betreft en de beslissing de student aldus evenzeer in formation de base ' master en médecine ' et que la décision affecte
zijn studievoortgang raakt als iedere andere examenbeslissing ? ». dès lors la progression des études de l'étudiant au même titre que toute autre décision en matière d'examen ? ».
c. Bij arrest nr. 238.531 van 15 juni 2017 in zake A.-S. N. tegen de « c. Par arrêt n° 238.531 du 15 juin 2017 en cause de A.-S. N. contre la
Katholieke Universiteit Leuven », waarvan de expeditie ter griffie van « Katholieke Universiteit Leuven », dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 28 juni 2017, heeft de Raad van State de greffe de la Cour le 28 juin 2017, le Conseil d'Etat a posé les
volgende prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
« (1) Schenden de artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de « (1) Les articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code flamand de
Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, de artikelen 10, 11 en 13 van de l'enseignement supérieur violent-ils les articles 10, 11 et 13 de la
Constitution, pris isolément et/ou combinés avec les articles 6,
Grondwet, op zich genomen en/of in samenlezing met artikel 6.1 en 13 paragraphe 1, et 13 de la CEDH, dans l'interprétation selon laquelle
EVRM, in de lezing dat de beslissing van een universiteit, om aan een student geneeskunde ingevolge een evaluatie tijdens een vergelijkende selectie georganiseerd tijdens het laatste jaar van de mastercyclus en culminerende in de al dan niet aflevering van een aanvaardingsattest, geen aanvaardingsattest toe te kennen dienstig om deze student toe te laten de vervolgopleiding te weten de manama in de specialistische geneeskunde aan te vatten binnen de geneeskunde-opleiding, geen voor de Raad voor Betwistingen inzake Studievoortgangsbeslissingen aanvechtbare studievoortgangsbeslissing zou zijn, terwijl andere studenten die studievoortgangsbeslissingen in het kader van hun (normale) studievoortgang willen betwisten wel voor de Raad voor Betwistingen inzake studievoortgangsbeslissing als extern la décision d'une université de ne pas délivrer une attestation d'admission à un étudiant en médecine, par suite d'une évaluation faite au cours d'une sélection comparative organisée pendant la dernière année du cycle de master et aboutissant à la délivrance ou au refus d'une attestation d'admission, attestation qui permettrait à cet étudiant d'entamer la formation continue, à savoir le master après master en médecine spécialisée dans le cadre de la formation en médecine, ne serait pas une décision sur la progression des études qui peut être attaquée devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études, alors que d'autres étudiants qui veulent contester des décisions sur la progression des études dans le cadre de la progression (normale) de leurs études peuvent quant à eux agir devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études en tant que juge
administratief rechter kunnen opkomen in rechte ? administratif externe ?
(2) Schendt artikel I.3, 69° g Codex Hoger Onderwijs de artikelen 10 (2) L'article I.3, 69°, g), du Code de l'enseignement supérieur
en 11 van de grondwet op zich genomen en/of in samenlezing met artikel viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, pris isolément
6 en 13 EVRM, doordat toegang tot de door de decreetgever noodzakelijk geachte procedure voor de Raad voor betwistingen inzake Studievoortgangsbetwistingen die betrekking heeft op een weigering tot inschrijving (en/of de voorbeslissing daartoe), voor opleidingsonderdelen voorbehouden wordt enkel tot de student die een geïndividualiseerd traject volgt middels een diplomacontract en niet voor studenten die een diplomacontract via een modeltraject beogen hetzij zoals ten deze een student die een opleiding in casu de manama specialistische geneeskunde beoogt waarvoor de student zich niet eerder heeft ingeschreven en die trouwens een positief leerkrediet et/ou combinés avec les articles 6 et 13 de la CEDH, en ce que l'accès à la procédure, jugée nécessaire par le législateur décrétal, devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études, portant sur un refus d'inscription (et/ou sur la décision préalable au refus), pour des subdivisions de formation, est réservé au seul étudiant qui suit un parcours individualisé sur la base d'un contrat de diplôme, à l'exclusion des étudiants qui visent un contrat de diplôme via un parcours modèle, soit, comme en l'espèce, un étudiant qui veut suivre une formation, en l'occurrence le master après master en médecine spécialisée pour laquelle l'étudiant ne s'était pas encore inscrit et qui dispose d'ailleurs d'un crédit
heeft en bovendien bekwaam werd bevonden ? d'apprentissage positif et a par ailleurs été jugé apte ?
(3) Schendt artikel I.3, 69° c Codex Hoger Onderwijs de artikelen 10 (3) L'article I.3, 69°, c), du Code de l'enseignement supérieur
en 11 van de grondwet op zich genomen en/of in samenlezing met artikel viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, pris isolément
6 en 13 EVRM, doordat de beslissingen omtrent de bekwaamheidstoetsing et/ou combinés avec les articles 6 et 13 de la CEDH, en ce que les
décisions relatives à l'examen d'aptitude qui peuvent être soumises
die kunnen voorgelegd worden via de door de decreetgever noodzakelijk via la procédure, jugée nécessaire par le législateur décrétal, devant
geachte procedure voor de Raad voor betwistingen inzake le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la
Studievoortgangsbetwistingen voorbehouden worden enkel tot de student progression des études ne peuvent être contestées que par le seul
voorwerp van dergelijke bekwaamheidstoetsing inzoverre de formele étudiant qui fait l'objet d'un tel examen d'aptitude dans la mesure où
voorwaarden van het bekwaamheidsonderzoek zoals vervat in de Codex les conditions formelles de l'examen d'aptitude, contenues dans le
Hoger Onderwijs (artikelen II 232 tot II 237) worden toegepast door de Code de l'enseignement supérieur (articles II.232 à II.237) sont
instelling terwijl een gelijkaardige toegang tot de raad niet zou appliquées par l'établissement, alors qu'un accès similaire au Conseil
openstaan voor gelijkaardige beslissingen ingevolge de toetsing naar n'existerait pas pour des décisions similaires par suite de l'examen
bekwaamheden volgens een door de instelling ingevoerde procedure zoals d'aptitude effectué selon une procédure instaurée par l'établissement,
uiteengezet in Leidraad Heelkunde doch die niet correleert met de telle qu'elle est prévue dans le ' Leidraad Heelkunde ' (Directives en
voornoemde formele bepalingen van de CHO en alzo wordt toegepast matière de chirurgie) mais qui ne correspond pas aux dispositions
formelles précitées du Code de l'enseignement supérieur et qui est
binnen de faculteit geneeskunde ? ». appliquée ainsi au sein de la faculté de médecine ? ».
d. Bij arrest nr. 238.538 van 15 juni 2017 in zake de « Vrije d. Par arrêt n° 238.538 du 15 juin 2017 en cause de la « Vrije
Universiteit Brussel » tegen S.M., waarvan de expeditie ter griffie Universiteit Brussel » contre S.M., dont l'expédition est parvenue au
van het Hof is ingekomen op 28 juni 2017, heeft de Raad van State de greffe de la Cour le 28 juin 2017, le Conseil d'Etat a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de Codex « Les articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code de
Hoger Onderwijs de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet in samenhang l'enseignement supérieur violent-ils les articles 10, 11 et 13 de la
gelezen met artikel 6, lid 1, en 13 EVRM, doordat de Constitution, combinés avec les articles 6, paragraphe 1, et 13 de la
beoordelingsbeslissing, waarbij een student niet geschikt wordt CEDH, en ce que la décision d'évaluation par laquelle un étudiant est
bevonden en zo geen ' universitair attest ' (in de zin van artikel 1, jugé inapte et ne peut donc obtenir une ' attestation universitaire '
1°, van het koninklijk besluit van 12 juni 2008 ' betreffende de planning van het medisch aanbod ') kan verkrijgen, hetgeen nodig is om een master-na-masteropleiding specialistische geneeskunde aan te vatten, geen voor de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen aanvechtbare studievoortgangsbeslissing is, terwijl andere studenten [die] studievoortgangsbeslissingen die evenzeer een beoordeling van competenties en bereikte resultaten in het kader van hun opleiding in het hoger onderwijs [vormen] willen betwisten, wel voor de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen kunnen opkomen in rechte ? ». (au sens de l'article 1er, 1°, de l'arrêté royal du 12 juin 2008 ' relatif à la planification de l'offre médicale '), laquelle est nécessaire pour pouvoir entamer une formation master après master en médecine spécialisée, ne constitue pas une décision sur la progression des études qui peut être attaquée devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études, alors que d'autres étudiants qui veulent contester des décisions sur la progression des études qui constituent tout autant une appréciation des compétences et des résultats obtenus dans le cadre de leur formation dans l'enseignement supérieur peuvent quant à eux agir en justice devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la progression des études ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 6689, 6692, 6694 en 6695 van Ces affaires, inscrites sous les numéros 6689, 6692, 6694 et 6695 du
de rol van het Hof, werden samengevoegd. rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen B.1. Le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur la
progression des études statue, après épuisement de la procédure
doet, na uitputting van de interne beroepsprocedure, « als interne de recours, « en tant que collège juridictionnel
administratief rechtscollege uitspraak over de beroepen die door administratif, sur les recours qui sont formés par des étudiants ou
studenten of personen op wie de beslissing betrekking heeft, worden des personnes auxquelles la décision se rapporte, contre des décisions
ingesteld tegen studievoortgangsbeslissingen » (artikel II.285 van de sur la progression des études » (article II.285 du Code flamand de
Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, gecoördineerd bij besluit van de l'enseignement supérieur, coordonné par l'arrêté du Gouvernement
Vlaamse Regering van 11 oktober 2013 tot codificatie van de decretale flamand du 11 octobre 2013 portant codification des dispositions
bepalingen betreffende het hoger onderwijs). décrétales relatives à l'enseignement supérieur).
B.2. Artikel I.3, 69°, van dezelfde Codex, zoals van toepassing voor B.2. L'article I.3, 69°, du même Code, tel qu'il était applicable
de verwijzende rechter, bepaalt op limitatieve wijze wat onder een devant le juge a quo, précise de manière limitative ce qu'il y a lieu
studievoortgangsbeslissing wordt verstaan : d'entendre par une décision sur la progression des études :
« a) een examenbeslissing, zijnde elke beslissing die, al dan niet op « a) une décision d'examen, étant toute décision qui, sur la base
grond van een deliberatie, een eindoordeel inhoudt over het voldoen d'une délibération ou non, comporte un jugement final sur la réussite
voor een opleidingsonderdeel, meer opleidingsonderdelen van een d'une subdivision de formation, de plusieurs subdivisions d'une
opleiding, of een opleiding als geheel; formation ou d'une formation dans son ensemble;
b) een examentuchtbeslissing, zijnde een sanctie opgelegd naar b) une décision disciplinaire en matière d'examen, à savoir une
aanleiding van examenfeiten; sanction imposée suite à des faits d'examen;
c) de toekenning van een bewijs van bekwaamheid, dat aangeeft dat een c) l'attribution d'un certificat d'aptitude qui indique que l'étudiant
student op grond van eerder verworven competenties of eerder verworven a acquis certaines compétences sur la base de compétences ou de
kwalificaties bepaalde competenties heeft verworven; qualifications acquises antérieurement;
d) de toekenning van een vrijstelling, zijnde de opheffing van de d) l'attribution d'une dispense, à savoir la suppression de
verplichting om over een opleidingsonderdeel, of een deel ervan, l'obligation de subir des examens sur une subdivision de formation ou
examen af te leggen; une partie de celle-ci;
e) een beslissing waarbij het volgen van een schakel- en/of e) une décision imposant la participation à un programme de transition
voorbereidingsprogramma wordt opgelegd en waarbij de studieomvang van et/ou préparatoire et fixant le volume des études d'un tel programme;
dergelijk programma wordt vastgesteld;
f) het opleggen van een maatregel van studievoortgangsbewaking, f) l'imposition d'une mesure visant à assurer le suivi des études,
bedoeld in artikel II.245 [lees : II.246]; visée à l'article II.245 [lire : 246];
g) het weigeren van het opnemen van een bepaald opleidingsonderdeel in g) le refus d'intégrer une subdivision de formation déterminée dans le
het diplomacontract waarvoor de student die een geïndividualiseerd contrat de diplôme à laquelle un étudiant qui suit un parcours
traject volgt, zich nog niet eerder heeft ingeschreven; individualisé ne s'est jamais inscrit auparavant;
h) een beslissing inzake gelijkwaardigheid van een buitenlands diploma h) une décision relative à l'équivalence d'un diplôme étranger de
van hoger onderwijs met een Vlaams diploma van hoger onderwijs genomen l'enseignement supérieur à un diplôme flamand de l'enseignement
krachtens artikel II.256 ». supérieur prise en vertu de l'article II.256; ».
B.3. Het koninklijk besluit van 12 juni 2008 betreffende de planning B.3. L'arrêté royal du 12 juin 2008 relatif à la planification de
van het medisch aanbod bepaalt hoeveel studenten een universitair l'offre médicale détermine le nombre d'étudiants qui peuvent recevoir
attest kunnen ontvangen om een opleiding aan te vangen tot une attestation universitaire pour entamer une formation de médecin
geneesheer-specialist. Artikel 1, 2°, van het koninklijk besluit spécialiste. L'article 1er, 2°, de l'arrêté royal définit le «
definieert de « geattesteerde kandidaat » als « de kandidaat voor een candidat attesté » comme étant « le candidat à une formation menant à
opleiding leidend tot een van de voornoemde beroepstitels, aan wie een l'un des titres professionnels précités, qui s'est vu octroyer une
Universitair Attest wordt toegekend ». Attestation universitaire ».
Artikel 1, 1°, van het koninklijk besluit omschrijft het universitair L'article 1er, 1°, de l'arrêté royal définit l'attestation
attest als : universitaire comme étant :
« het nominatief attest uitgereikt door de persoon die belast is met « l'attestation nominative octroyée par la personne en charge de la
het bestuur van een faculteit geneeskunde van een Belgische direction d'une faculté de médecine d'une université belge ou une
universiteit, of een persoon daartoe door deze aangewezen, aan een personne que celle-ci mandate à cet effet, à un candidat à une
kandidaat voor een opleiding leidend tot een van de beroepstitels, formation menant à l'un des titres professionnels réservés aux
voorbehouden aan de houders van een wettelijk diploma van doctor in de titulaires d'un diplôme légal de docteur en médecine, chirurgie et
genees-, heel- en verloskunde of van de academische graad van arts, accouchements ou du grade académique de médecin, visés à l'article 1er
bedoeld in artikel 1 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 de l'arrêté royal du 25 novembre 1991 établissant la liste des titres
houdende de lijst van bijzondere beroepstitels voorbehouden aan de professionnels particuliers réservés aux praticiens de l'art médical,
beoefenaars van de geneeskunde, met inbegrip van de tandheelkunde, die en ce compris l'art dentaire, disposant d'un diplôme de médecin avec
over een diploma van arts met een basisopleiding beschikt afgegeven formation de base délivré par une université belge;
door een Belgische universiteit;
dat het bewijs levert dat in de loop van een bepaald jaar de betrokken prouvant qu'au cours d'une année donnée, le candidat en question peut
kandidaat bij de Faculteit geneeskunde van die universiteit een débuter, au sein de la Faculté de médecine de cette université, un
volledige cursus kan beginnen leidend tot een van de voornoemde cursus complet menant à l'un des titres professionnels précités, et
beroepstitels, en dat aantoont in hoever, indien dit het geval is, de betrokken indiquant dans quelle mesure, le cas échéant, le candidat en question
kandidaat over een vrijstelling van contingentering beschikt ». bénéficie d'une exemption du contingentement ».
Een dergelijk universitair « aanvaardingsattest » is geen Une telle « attestation d'admission » universitaire n'est pas une
studievoortgangsbeslissing in de zin van voormeld artikel I.3, 69°, en décision sur la progression des études au sens de l'article I.3, 69°,
valt niet onder de bevoegdheid van de Raad voor betwistingen inzake précité, et ne relève pas de la compétence du Conseil pour les
studievoortgangsbeslissingen.
B.4. De prejudiciële vragen in de vier verwijzingsarresten komen in contestations relatives aux décisions sur la progression des études.
wezen neer op de vraag of de in het geding zijnde bepalingen, doordat B.4. Les questions préjudicielles posées dans les quatre arrêts de
zij de studenten die de beslissing tot weigering van een
aanvaardingsattest wensen aan te vechten het recht op toegang tot de renvoi reviennent en réalité à demander si les dispositions en cause
Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen ontzeggen,
strijdig zijn met de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in sont contraires aux articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en
samenhang gelezen met de artikelen 6, lid 1, en 13 van het Europees combinaison avec les articles 6, paragraphe 1, et 13 de la Convention
européenne des droits de l'homme, en ce qu'elles privent les étudiants
Verdrag voor de rechten van de mens. qui souhaitent attaquer la décision refusant de délivrer une
attestation d'admission du droit d'accès au Conseil pour les
contestations relatives aux décisions sur la progression des études.
B.5. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel van B.5. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le principe
gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 13 van de Grondwet houdt een d'égalité et de non-discrimination. L'article 13 de la Constitution
recht in op toegang tot de bevoegde rechter. Dat recht wordt eveneens implique un droit d'accès au juge compétent. Ce droit est également
gewaarborgd bij artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de garanti par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des
rechten van de mens. Artikel 13 van hetzelfde Verdrag waarborgt voor droits de l'homme. L'article 13 de la même Convention garantit le
personen van wie de rechten en vrijheden vermeld in dat Verdrag zijn droit à un recours effectif devant une instance nationale à toute
geschonden, een recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel voor een personne dont les droits et libertés mentionnés dans cette Convention
nationale instantie. ont été violés.
B.6. Artikel 13 van de Grondwet waarborgt niet alleen het recht op B.6. L'article 13 de la Constitution garantit non seulement le droit
toegang tot de bevoegde rechter. Het waarborgt eveneens aan alle d'accès au juge compétent. Il garantit également à toutes les
personen die zich in dezelfde toestand bevinden het recht om volgens personnes qui se trouvent dans la même situation le droit d'être
dezelfde regels inzake bevoegdheid en rechtspleging te worden berecht. jugées selon les mêmes règles en ce qui concerne la compétence et la procédure.
B.7. De oprichting van de Raad voor betwistingen inzake B.7. La création du Conseil pour les contestations relatives aux
studievoortgangsbeslissingen komt voort uit de bezorgdheid van de decreetgever om voor het geflexibiliseerde hoger onderwijs te voorzien in een uniforme rechtsbescherming, los van de aard van de onderwijsinstelling, tegen eenzijdige en bindende onderwijsbeslissingen waarbij de (verdere) voortgang van een (kandidaat-)student in het hoger onderwijs ongunstig wordt geraakt. De decreetgever heeft immers geoordeeld dat de juridische verhouding tussen, enerzijds, een student en, anderzijds, een beoordelingsinstantie of elk onder de verantwoordelijkheid van het bestuur handelend orgaan steeds van publiekrechtelijke aard is wegens het eenzijdige en bindende karakter van de beslissingen die aan de décisions sur la progression des études procède du souci du législateur décrétal de prévoir, dans le cadre de l'enseignement supérieur flexibilisé, une protection juridique uniforme, indépendante de la nature de l'établissement d'enseignement, contre des décisions unilatérales et contraignantes affectant défavorablement la progression (ultérieure) d'un (candidat) étudiant dans l'enseignement supérieur. En effet, le législateur décrétal a estimé que le rapport juridique entre, d'une part, un étudiant et, d'autre part, une instance examinatrice ou tout organe agissant sous la responsabilité de la direction, relève toujours du droit public en raison du caractère unilatéral et contraignant des décisions qui affectent la
studievoortgang raken (Parl. St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. progression des études (Doc. parl., Parlement flamand, 2003-2004, n°
1960/1, p. 4). 1960/1, p. 4).
De decreetgever streefde daarbij naar een coherente, snelle en Le législateur décrétal entendait organiser à cet égard une protection
transparante rechtsbescherming met betrekking tot juridique cohérente, rapide et transparente dans le cadre du
studievoortgangsbetwistingen bij een gespecialiseerd administratief contentieux portant sur la progression des études auprès d'une
rechtscollege, waardoor de verzoeker op een nuttig tijdstip te weten juridiction administrative spécialisée, permettant au requérant de
kan komen of zijn recht op onderwijs onrechtmatig wordt belemmerd. savoir en temps utile si son droit à l'enseignement est entravé de
Aldus wordt een einde gemaakt aan de juridische discussies over de manière illégitime. Il est ainsi mis fin aux discussions juridiques
aard van de relatie tussen een student en een beoordelingsinstantie en sur la nature de la relation entre un étudiant et une instance
de daarmee samenhangende bevoegdheid van de administratieve rechter. examinatrice et sur la compétence consécutive du juge administratif.
Die rechtsbescherming dient ook het recht op onderwijs voor de Cette protection juridique doit également garantir le droit à
(kandidaat-)student te vrijwaren door aan de Raad de bevoegdheid te l'enseignement pour l'étudiant ou le candidat étudiant en attribuant
verlenen om bepaalde maatregelen te bevelen (zie Parl. St., Vlaams au Conseil la compétence d'ordonner certaines mesures (voy. Doc.
Parlement, 2003-2004, nr. 1960/1, pp. 5 tot 17). parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1960/1, pp. 5 à 17).
B.8. Bij zijn arrest nr. 26/2017 van 16 februari 2017 heeft het Hof B.8. Par son arrêt n° 26/2017 du 16 février 2017, la Cour a jugé que
geoordeeld dat artikel I.3, 69°, g), van de Vlaamse Codex Hoger l'article I.3, 69°, g), du Code flamand de l'enseignement supérieur,
Onderwijs, in samenhang gelezen met artikel II.285 van die Codex, de lu en combinaison avec l'article II.285 de ce Code, viole les articles
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, al dan niet in samenhang 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article
gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne
mens, in zoverre het niet voorziet in een beroepsmogelijkheid bij de prévoit pas une possibilité de recours auprès du Conseil pour les
Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen ten behoeve contestations relatives aux décisions sur la progression des études en
van (kandidaat-)studenten die zijn ingeschreven met een credit- of faveur des (candidats) étudiants inscrits sur la base d'un contrat de
examencontract, terwijl het wel in die beroepsmogelijkheid voorziet crédit ou d'examen, alors qu'il prévoit cette possibilité de recours
ten behoeve van studenten die zijn ingeschreven met een diplomacontract. pour les étudiants inscrits sur la base d'un contrat de diplôme.
Het Hof was van oordeel dat noch het verschil in de financiering, noch La Cour a estimé que ni la différence de financement ni le type de
het contracttype van de student redelijkerwijs het bekritiseerde contrat souscrit par l'étudiant ne peuvent raisonnablement justifier
verschil in behandeling kan verantwoorden. Het gaat in het ene en het la différence de traitement dénoncée. Il s'agit en effet, dans l'un et
andere geval om beslissingen die « qua aard en juridische natuur nauw l'autre cas, de décisions qui « sont étroitement apparentées de par
aansluiten » en die van dien aard zijn dat zij het door de leur nature juridique » et qui sont de nature à entraver le parcours
(kandidaat-)student beoogde flexibele studietraject en de daarmee d'études flexible voulu par l'étudiant ou le candidat étudiant et la
gepaard gaande studieduur kunnen belemmeren (B.9.1). durée des études qui y est associée (B.9.1).
B.9. De thans in het geding zijnde beslissingen vertonen evenwel niet B.9. Les dispositions en cause ne présentent toutefois pas la même
dezelfde finaliteit als de beslissingen die in het voormelde arrest finalité que les décisions qui sont comparées dans l'arrêt précité.
worden vergeleken.
In het geding is meer bepaald de beslissing om geen aanvaardingsattest Il s'agit en l'occurrence plus précisément de la décision de ne pas
af te geven, dat vereist is om de opleiding tot geneesheer-specialist délivrer une attestation d'admission, qui est requise pour pouvoir
te mogen aanvatten. Die beslissing wordt inzonderheid vergeleken met entamer la formation de médecin spécialiste. Cette décision est
de beslissingen bedoeld in artikel I.3, 69°, a), c) en g), van de Vlaamse Codex Hoger Onderwijs, namelijk de examenbeslissing, de beslissing tot toekenning van een bewijs van bekwaamheid en de beslissing tot weigering van het opnemen van een bepaald opleidingsonderdeel in het diplomacontract waarvoor de student die een geïndividualiseerd traject volgt zich nog niet eerder heeft ingeschreven. De in het geding zijnde beslissing is bepalend voor de toegang tot een beroepsopleiding, na een vergelijkende selectie, rekening houdend met het beperkte aantal beschikbare plaatsen. De andere beslissingen houden verband met de voortgang van een doorgaans reeds aangevatte opleiding, zonder dat er sprake is van enige vorm van concurrentie met andere studenten. B.10. De in het geding zijnde beslissing heeft ook een andere grondslag dan de beslissingen waarmee zij wordt vergeleken. De toekenning of weigering van een aanvaardingsattest betreft de federale comparée en particulier aux décisions visées à l'article I.3, 69°, a), c) et g), du Code flamand de l'enseignement supérieur, à savoir la décision d'examen, la décision d'octroi d'un certificat d'aptitude et la décision de refus d'intégrer, dans le contrat de diplôme, une subdivision de formation à laquelle l'étudiant qui suit un parcours individualisé ne s'est pas encore inscrit antérieurement. La décision en cause est déterminante pour accéder à une formation professionnelle, à la suite d'une sélection comparative, compte tenu du nombre limité de places disponibles. Les autres dispositions sont liées à la progression dans une formation généralement déjà entamée, sans qu'il soit question d'une quelconque forme de compétition avec d'autres étudiants. B.10. La décision en cause a également un autre fondement que les décisions auxquelles elle est comparée. L'octroi ou le refus d'une attestation d'admission concerne la compétence fédérale en matière
bevoegdheid inzake de toegang tot de gezondheidszorgberoepen, zoals d'accès aux professions des soins de santé, réglé par l'arrêté royal
geregeld in het reeds vermelde koninklijk besluit van 12 juni 2008 précité du 12 juin 2008 relatif à la planification de l'offre
betreffende de planning van het medisch aanbod, ter uitvoering van médicale, en exécution de l'article 35novies, § 1er, de l'arrêté royal
artikel 35novies, § 1, van het koninklijk besluit nr. 78 betreffende n° 78 relatif à l'exercice des professions des soins de santé
de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (thans artikel 92, § 1, (actuellement l'article 92, § 1er, de la loi relative à l'exercice des
van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015) et ne
van de gezondheidszorgberoepen), en betreft dus niet louter de uitoefening van een bevoegdheid inzake onderwijs, zoals de beslissingen waarmee zij wordt vergeleken. B.11. De studenten die het voorwerp zijn van een beslissing om geen aanvaardingsattest af te geven, bevinden zich bijgevolg niet in dezelfde toestand, bedoeld in B.6, als de studenten met wie zij worden vergeleken. B.12.1. Het Hof dient nog na te gaan of het recht op toegang tot de rechter niet op onevenredige wijze wordt beperkt. B.12.2. Bij zijn voormelde arrest nr. 26/2017 merkte het Hof op dat een (kandidaat-)student die ongunstig wordt geraakt door een eenzijdige en bindende beslissing die raakt aan zijn studievoortgang concerne donc pas simplement l'exercice d'une compétence en matière d'enseignement, comme les décisions auxquelles elle est comparée. B.11. Les étudiants qui font l'objet d'une décision de ne pas délivrer d'attestation d'admission ne se trouvent dès lors pas dans la même situation, visée en B.6, que les étudiants auxquels ils sont comparés. B.12.1. La Cour doit encore examiner si le droit d'accès au juge n'est pas limité de manière disproportionnée. B.12.2. Par son arrêt n° 26/2017 précité, la Cour a observé qu'un (candidat) étudiant qui est affecté défavorablement par une décision unilatérale et contraignante qui entrave la progression de ses études
en die niet is vermeld in artikel I.3, 69°, van de Vlaamse Codex Hoger et qui n'est pas mentionnée dans l'article I.3, 69°, du Code flamand
Onderwijs, zich weliswaar zou kunnen wenden tot de hoven en de l'enseignement supérieur pourrait s'adresser aux cours et tribunaux
rechtbanken om een wettigheidscontrole uit te oefenen op beslissingen pour exercer un contrôle de légalité sur les décisions prises par des
genomen door onderwijsinstellingen, maar dat die vorderingen niet établissements d'enseignement, mais que, contrairement à la procédure
kosteloos zijn, in tegenstelling tot de procedure bij de Raad voor devant le Conseil pour les contestations relatives aux décisions sur
betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen, en dat zij la progression des études, ces actions ne sont pas gratuites et
aanleiding kunnen geven tot een rechtsplegingsvergoeding. Bovendien qu'elles peuvent donner lieu à une indemnité de procédure. En outre,
leiden zij enkel tot beslissingen die, anders dan de beslissingen van elles aboutissent seulement à des décisions qui, à la différence de
de vermelde Raad, slechts een relatief gezag van gewijsde hebben en celles du Conseil, n'ont qu'une autorité relative de la chose jugée et
die de beslissing van de onderwijsinstelling niet uit het qui ne font pas disparaître de l'ordre juridique la décision de
rechtsverkeer wegnemen. l'établissement d'enseignement.
Die verschillen leiden tot de vaststelling van een discriminatie Ces différences aboutissent à constater une discrimination lorsque les
wanneer de betrokken studenten zich in dezelfde toestand bevinden. étudiants concernés se trouvent dans la même situation. Ainsi qu'il a
Zoals in B.11 is vastgesteld, bevinden de studenten die het voorwerp été constaté en B.11, les étudiants qui font l'objet d'une décision de
zijn van een beslissing om geen aanvaardingsattest af te geven, zich ne pas délivrer une attestation d'admission ne se trouvent toutefois
evenwel niet in dezelfde toestand als de studenten met wie zij worden pas dans la même situation que les étudiants auxquels ils sont
vergeleken. comparés.
B.12.3. Bij een arrest van dezelfde datum als de verwijzingsarresten B.12.3. Par un arrêt portant la même date que les arrêts de renvoi, le
heeft de Raad van State zich bevoegd verklaard om kennis te nemen van Conseil d'Etat s'est déclaré compétent pour connaître d'un recours en
een beroep tot nietigverklaring van een beslissing om geen annulation d'une décision de ne pas délivrer une attestation
aanvaardingsattest af te geven : d'admission :
« Conclusie is, dat een decaan van een Vlaamse geneeskundefaculteit « En conclusion, en prenant la décision de délivrer l'attestation
die het universitair attest toekent, dan wel het weigert, bij het universitaire ou de la refuser, en vertu de l'arrêté royal du 12 juin
nemen van die beslissing daartoe gemachtigd door het koninklijk 2008 ' relatif à la planification de l'offre médicale ', le doyen
besluit van 12 juni 2008 ' betreffende de planning van het medisch d'une faculté de médecine flamande participe à l'exercice de la
aanbod ', deelt in de uitoefening van het openbaar gezag wanneer hij puissance publique lorsqu'il accomplit les tâches qui lui ont été
confiées par l'autorité fédérale et il agit en tant qu'autorité
zich van de hem aldus door de federale overheid opgedragen taken kwijt administrative, de sorte que cette décision constitue un acte
en optreedt zoals een administratieve overheid zodat die beslissing susceptible d'être attaqué devant le Conseil d'Etat » (traduction
een voor de Raad van State aanvechtbare rechtshandeling is » (RvSt, 15 libre) (CE, 15 juin 2017, n° 238.530, point 20).
juni 2017, nr. 238.530, punt 20).
De Raad van State voert een wettigheidscontrole uit die in geen enkel Le Conseil d'Etat exerce un contrôle de légalité qui ne peut en aucun
opzicht als minderwaardig ten opzichte van de wettigheidscontrole door cas être considéré comme étant d'une valeur moindre que le contrôle de
de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen kan légalité exercé par le Conseil pour les contestations relatives aux
worden beschouwd. De procedure voor de Raad van State is weliswaar décisions sur la progression des études. La procédure devant le
niet volstrekt kosteloos, maar een beperkte financiële drempel doet Conseil d'Etat n'est certes pas entièrement gratuite, mais un seuil
niet op onevenredige wijze afbreuk aan het recht op toegang tot de financier limité ne porte pas une atteinte disproportionnée au droit
rechter (zie o.a. arrest nr. 17/2015 van 12 februari 2015, arrest nr. d'accès au juge (voy. notamment l'arrêt n° 17/2015 du 12 février 2015,
48/2015 van 30 april 2015 en arrest nr. 103/2015 van 16 juli 2015). l'arrêt n° 48/2015 du 30 avril 2015 et l'arrêt n° 103/2015 du 16 juillet 2015).
B.12.4. Hetzelfde besluit geldt voor de toetsing door de hoven en B.12.4. La conclusion n'est pas différente pour ce qui est du contrôle
rechtbanken, in zoverre zij bevoegd zijn voor de geschillen inzake de exercé par les cours et tribunaux, en ce qu'ils sont compétents pour
contractuele rechtsverhouding tussen de onderwijsinstelling en de les litiges relatifs au rapport juridique contractuel entre
student. De loutere vaststelling dat de betrokken student de l'établissement d'enseignement et l'étudiant. Le simple constat que
mogelijkheid wordt ontzegd om de vernietiging erga omnes te verkrijgen l'étudiant concerné est privé de la possibilité d'obtenir l'annulation
van de handeling die hem nadeel berokkent, kan niet volstaan om tot erga omnes de l'acte qui lui cause préjudice ne saurait suffire pour
een onevenredige beperking van het recht op toegang tot de rechter te besluiten. conclure à une limitation disproportionnée du droit d'accès au juge.
B.12.5. Het staat niet aan het Hof te bepalen of de Raad van State dan B.12.5. Il n'appartient pas à la Cour de dire si le Conseil d'Etat ou
wel de gewone rechter te dezen bevoegd is. In geen van beide gevallen le juge ordinaire est compétent en l'espèce. Dans aucune des deux
wordt het recht op toegang tot de rechter op onevenredige wijze hypothèses, le droit d'accès au juge n'est limité de manière
beperkt. disproportionnée.
B.13. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.13. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen II.285, tweede lid, en I.3, 69°, van de Vlaamse Codex Les articles II.285, alinéa 2, et I.3, 69°, du Code flamand de
Hoger Onderwijs, gecoördineerd bij besluit van de Vlaamse Regering van l'enseignement supérieur, coordonné par arrêté du Gouvernement flamand
11 oktober 2013 tot codificatie van de decretale bepalingen du 11 octobre 2013 portant codification des dispositions décrétales
betreffende het hoger onderwijs, schenden niet de artikelen 10, 11 en relatives à l'enseignement supérieur, ne violent pas les articles 10,
13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 6, lid 1, en 11 et 13 de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 6,
13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. paragraphe 1, et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 22 november 2018. la Cour constitutionnelle, le 22 novembre 2018.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^