← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 116/2018 van 4 oktober 2018 Rolnummer 6573 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der
talen in gerechtszaken, gesteld door de Franstalige Arbeidsre Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 116/2018 van 4 oktober 2018 Rolnummer 6573 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, gesteld door de Franstalige Arbeidsre Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...) | Extrait de l'arrêt n° 116/2018 du 4 octobre 2018 Numéro du rôle : 6573 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4, § 1 er , de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, posée La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 116/2018 van 4 oktober 2018 | Extrait de l'arrêt n° 116/2018 du 4 octobre 2018 |
Rolnummer 6573 | Numéro du rôle : 6573 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4, § 1, van de wet | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4, § 1er, de |
van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, gesteld | la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des langues en matière |
door de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel. | judiciaire, posée par le Tribunal du travail francophone de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, |
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. |
P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. | Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier F. Meersschaut, |
Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | présidée par le président F. Daoût, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 27 december 2016 in zake de vzw « Cité Joyeuse - | Par jugement du 27 décembre 2016 en cause de l'ASBL « Cité Joyeuse - |
Société royale - Le Foyer des Orphelins » tegen N.V. en het ABVV, | Société royale - Le Foyer des Orphelins » contre N.V. et la FGTB, dont |
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 30 | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 30 décembre 2016, le |
december 2016, heeft de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel de | Tribunal du travail francophone de Bruxelles a posé la question |
volgende prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik | « L'article 4, § 1er, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi |
der talen in gerechtszaken de artikelen 10, 11 of 30 van de Grondwet, | des langues en matière judiciaire viole-t-il les articles 10, 11 ou 30 |
al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees | de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 6 |
Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele | de la Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des |
vrijheden, | libertés fondamentales, |
in zoverre het aan een werkgever, die een Franstalige werknemer in een | en ce qu'il impose à un employeur, qui occupe un travailleur |
gemeente van de Brusselse agglomeratie tewerkstelt en die, | d'expression française dans une commune de l'agglomération bruxelloise |
overeenkomstig artikel 52, § 1, tweede lid, van de gecoördineerde | et qui, conformément à l'article 52, § 1er, alinéa 2, des lois |
wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken, | coordonnées du 18 juillet 1966 relatives à l'emploi des langues en |
het Frans in de arbeidsverhoudingen heeft gebruikt, de verplichting | matière administrative, a utilisé le français dans les relations de |
oplegt om de gerechtelijke procedure die hij tegen die werknemer | travail, d'introduire et, sauf demande de changement de langue |
instelt in het kader van de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere | formulée par le travailleur et soumise au pouvoir d'appréciation du |
ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de | juge sur la base du seul critère de la connaissance insuffisante de la |
ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en | langue de l'acte introductif d'instance à l'exclusion du critère de la |
verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de | langue de la relation de travail, de poursuivre en langue néerlandaise |
kandidaat-personeelsafgevaardigden, in te leiden en, behoudens een | la procédure judiciaire qu'il intente contre ce travailleur dans le |
door de werknemer geformuleerd en aan de beoordelingsbevoegdheid van | cadre de la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement |
de rechter onderworpen verzoek tot taalwijziging op grond van alleen | particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise |
het criterium van de onvoldoende kennis van de taal van de | et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement des lieux de |
gedinginleidende akte, met uitsluiting van het criterium van de taal | travail, ainsi que pour les candidats délégués du personnel, au motif |
van de arbeidsverhouding, voort te zetten in het Nederlands, om reden | que ce travailleur est domicilié en région de langue néerlandaise, |
dat die werknemer in het Nederlandse taalgebied woont, | |
terwijl een werkgever, die in dezelfde omstandigheden is geplaatst, de | alors qu'un employeur, placé dans les mêmes circonstances, pourrait |
procedure op geldige wijze in het Frans zou kunnen instellen en | valablement introduire et poursuivre la procédure en langue française |
voortzetten ten aanzien van een werknemer die in het Franse taalgebied | à l'égard d'un travailleur domicilié en région de langue française ou |
of in een gemeente van de Brusselse agglomeratie woont, | dans une commune de l'agglomération bruxelloise, |
en terwijl het instellen en het voortzetten van de procedure in het | et alors que l'introduction et la poursuite de la procédure en langue |
Nederlands tot gevolg zouden hebben dat aan die werkgever de | |
verplichting wordt opgelegd om in het kader van de gerechtelijke | néerlandaise auraient pour conséquence d'imposer à cet employeur |
procedure een andere taal dan die van de arbeidsverhouding te | d'user dans le cadre de la procédure judiciaire d'une langue |
gebruiken ? ». | différente de celle de la relation de travail ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. Artikel 4 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen | B.1.1. L'article 4 de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des |
in gerechtszaken (hierna : de wet van 15 juni 1935), zoals gewijzigd | langues en matière judiciaire (ci-après : la loi du 15 juin 1935), |
bij artikel 47 van de wet van 19 juli 2012 betreffende de hervorming | modifié par l'article 47 de la loi du 19 juillet 2012 portant réforme |
van het gerechtelijk arrondissement Brussel (hierna : de wet van 19 | de l'arrondissement judiciaire de Bruxelles (ci-après : la loi du 19 |
juli 2012), bepaalt : | juillet 2012), dispose : |
« § 1. Behoudens de gevallen van artikel 3 wordt het gebruik der talen | « § 1er. Sauf dans les cas prévus à l'article 3, l'emploi des langues |
voor geheel de rechtspleging in betwiste zaken voor de gerechten van | pour la procédure en matière contentieuse devant les juridictions de |
eerste aanleg waarvan de zetel in het arrondissement Brussel is | |
gevestigd, en, wanneer de vordering het bedrag vastgesteld in artikel | première instance dont le siège est établi dans l'arrondissement de |
590 van het Gerechtelijk wetboek overschrijdt, voor de | Bruxelles et, si la demande excède le montant fixé à l'article 590 du |
politierechtbank van Brussel die zitting houdt in de aangelegenheden | Code judiciaire, devant le tribunal de police de Bruxelles siégeant |
bedoeld in artikel 601bis van hetzelfde Wetboek geregeld als volgt : De akte tot inleiding van het geding wordt in het Fransch gesteld, indien de verweerder woonachtig is in het Frans taalgebied; in het Nederlandsch, indien de verweerder woonachtig is in het Nederlands taalgebied; in het Fransch of in het Nederlandsch, ter keuze van den eischer, indien de verweerder woonachtig is in eene gemeente van de Brusselsche agglomeratie of geen gekende woonplaats in België heeft. De rechtspleging wordt voortgezet in de taal der akte tot inleiding van het geding, tenzij de verweerder, voor alle verweer en alle exceptie, zelfs van onbevoegdheid, vraagt dat de rechtspleging in de | dans les matières visées à l'article 601bis du même Code est réglé comme suit : L'acte introductif d'instance est rédigé en français si le défendeur est domicilié dans la région de langue française; en néerlandais, si le défendeur est domicilié dans la région de langue néerlandaise; en français ou en néerlandais, au choix du demandeur, si le défendeur est domicilié dans une commune de l'agglomération bruxelloise ou n'a aucun domicile connu en Belgique. La procédure est poursuivie dans la langue employée pour la rédaction de l'acte introductif d'instance, à moins que le défendeur, avant toute défense et toute exception même d'incompétence, ne demande que |
andere taal wordt voortgezet indien het een rechtspleging betreft die | la procédure soit poursuivie dans l'autre langue s'il s'agit d'une |
werd ingeleid voor de vrederechter, dan wel naar de anderstalige | procédure introduite devant le juge de paix, ou renvoyée devant le |
rechtbank van het arrondissement wordt verwezen, indien het een | tribunal de l'autre langue de l'arrondissement, s'il s'agit d'une |
rechtspleging betreft die werd ingeleid voor de rechtbank van eerste | procédure introduite devant le tribunal de première instance, le |
aanleg, de arbeidsrechtbank, de rechtbank van koophandel of de politierechtbank. § 2. De bij de vorige alinea voorziene aanvraag wordt mondeling gedaan door den verweerder die in persoon verschijnt; zij wordt schriftelijk ingediend, wanneer de verweerder bij lasthebber verschijnt. Het geschrift moet van de hand zijn van verweerder en door hem zelf onderteekend; het blijft aan het vonnis gehecht. De rechter doet op staande voet uitspraak. Hij kan weigeren op de aanvraag in te gaan, indien uit de elementen van de zaak blijkt dat de verweerder een toereikende kennis bezit van de taal gebruikt voor het opmaken van de akte tot inleiding van het geding. In afwijking van het tweede lid kan de rechter, wanneer de verweerder gedomicilieerd is in de Brusselse agglomeratie of in een van de zes | tribunal du travail, le tribunal de commerce ou le tribunal de police. § 2. La demande prévue à l'alinéa précédent est faite oralement par le défendeur comparaissant en personne; elle est introduite par écrit lorsque le défendeur comparaît par mandataire. L'écrit doit être tracé et signé par le défendeur lui-même; il reste annexé au jugement. Le juge statue sur-le-champ. Il peut refuser de faire droit à la demande si les éléments de la cause établissent que le défendeur a une connaissance suffisante de la langue employée pour la rédaction de l'acte introductif d'instance. Par dérogation à l'alinéa 2, lorsque le défendeur est domicilié dans l'agglomération bruxelloise ou dans une des six communes périphériques |
randgemeenten in de zin van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 | au sens des lois coordonnées du 18 juillet 1966 relatives à l'emploi |
op het gebruik der talen in bestuurszaken, de vraag tot verwijzing of | des langues en matière administrative, le juge ne peut refuser la |
verandering van taal slechts weigeren om een van de twee volgende | demande de renvoi ou de changement de langue que pour l'un des deux |
redenen : | motifs suivants : |
- als die vraag tegengesteld is aan de taal van de meerderheid van de | - si cette demande est contraire à la langue de la majorité des pièces |
pertinente dossierstukken; - als die vraag tegengesteld is aan de taal van de arbeidsverhouding. Elke beslissing over een vraag tot verwijzing of verandering van taal wordt met redenen omkleed en bij gerechtsbrief of per fax zo spoedig mogelijk ter kennis gebracht. Bij gebrek aan beroep ingediend binnen de in artikel 23quater bedoelde termijn, wordt de beslissing uitvoerbaar op de minuut en voor registratie, zonder andere rechtspleging of vormvereisten. § 2bis. Wanneer de verweerder een administratieve overheid is, kan de rechter weigeren in te gaan op de vraag tot verwijzing naar de rechtbank van de andere taalrol of tot verandering van taal, als uit de elementen van de zaak blijkt dat zij een toereikende kennis bezit | pertinentes du dossier; - si cette demande est contraire à la langue de la relation de travail. Toute décision se prononçant sur une demande de renvoi ou de changement de langue est motivée et notifiée par pli judiciaire ou par télécopie dans les meilleurs délais. A défaut de recours intenté dans le délai visé à l'article 23quater, la décision devient exécutoire sur minute et avant enregistrement, sans autres procédures ni formalités. § 2bis. Lorsque le défendeur est une autorité administrative, le juge peut refuser de faire droit à sa demande de renvoi vers le tribunal de l'autre rôle linguistique ou de changement de langue, si les éléments |
van de taal gebruikt voor het opmaken van de akte tot inleiding van | de la cause établissent qu'elle a une connaissance suffisante de la |
het geding. De beslissing van de rechter wordt met redenen omkleed en zo spoedig | langue employée pour la rédaction de l'acte introductif d'instance. |
mogelijk bij gerechtsbrief of fax ter kennis gebracht. Bij gebrek aan | La décision du juge est motivée et notifiée par pli judiciaire ou par |
beroep ingediend binnen de in artikel 23quater bedoelde termijn, wordt | télécopie dans les meilleurs délais. A défaut de recours intenté dans |
de beslissing uitvoerbaar op de minuut en voor registratie, zonder | le délai visé à l'article 23quater, la décision devient exécutoire sur |
andere rechtspleging of vormvereisten. | minute et avant enregistrement, sans autres procédures ni formalités. |
§ 3. Dezelfde aanvraag tot voortzetting in de andere taal mag, onder | § 3. La même demande de changement de langue peut être formulée sous |
dezelfde voorwaarden, worden gedaan door de verweerders die | les mêmes conditions par les défendeurs domiciliés dans une des |
gedomicilieerd zijn in een der volgende gemeenten : Drogenbos, | communes de Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Rhode-Saint-Genèse, |
Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel, Wezembeek-Oppem ». | Wemmel, Wezembeek-Oppem ». |
B.1.2. De artikelen 1 tot 3 van de in het geding zijnde wet, zoals | B.1.2. Les articles 1er à 3 de la loi en cause, modifiés par les |
gewijzigd bij de artikelen 45 en 46 van de wet van 19 juli 2012, | articles 45 et 46 de la loi du 19 juillet 2012, disposent : |
bepalen : « Artikel 1.Voor de burgerlijke rechtbanken en rechtbanken van |
« Art. 1er.Devant les juridictions civiles et commerciales de |
koophandel van eerste aanleg, en de arbeidsrechtbanken, die hun | première instance, et les tribunaux du travail qui exercent leur |
rechtsmacht uitoefenen over de arrondissementen Henegouwen, Luik, | juridiction dans les arrondissements du Hainaut, de Liège, de |
Luxemburg, Namen en Waals-Brabant, alsook voor de Franstalige | Luxembourg, de Namur et du Brabant wallon, ainsi que devant les |
rechtbanken van het arrondissement Brussel, wordt de gehele | tribunaux francophones de l'arrondissement de Bruxelles, toute la |
rechtspleging in betwiste zaken in het Frans gevoerd. | procédure en matière contentieuse est faite en français. |
Art. 2.Voor de burgerlijke rechtbanken en rechtbanken van koophandel |
Art. 2.Devant les juridictions civiles et commerciales de première |
van eerste aanleg, en de arbeidsrechtbanken die hun rechtsmacht | instance, et les tribunaux du travail qui exercent leur juridiction |
uitoefenen over de arrondissementen Antwerpen, Oost-Vlaanderen, | dans les arrondissements d'Anvers, de Flandre orientale, de Flandre |
West-Vlaanderen, Limburg en Leuven, alsook voor de Nederlandstalige | occidentale, du Limbourg et de Louvain, ainsi que devant les tribunaux |
rechtbanken van het arrondissement Brussel, wordt de gehele | néerlandophones de l'arrondissement de Bruxelles toute la procédure en |
rechtspleging in betwiste zaken in het Nederlands gevoerd. | matière contentieuse est faite en néerlandais. |
Art. 2bis.Voor de burgerlijke rechtbanken en rechtbanken van |
Art. 2bis.Devant les juridictions civiles et commerciales de première |
koophandel van eerste aanleg, en de arbeidsrechtbank die hun zetel | instance, et le tribunal du travail dont le siège est établi dans |
hebben in het arrondissement Eupen wordt de gehele rechtspleging in | l'arrondissement d'Eupen, toute la procédure en matière contentieuse |
betwiste zaken in het Duits gevoerd. | est faite en allemand. |
Art. 3.De bij artikel 2 vastgestelde regel geldt insgelijks voor de |
Art. 3.La règle énoncée à l'article 2 s'applique également aux |
vredegerechten en, wanneer de vordering het bedrag, vastgesteld in | justices de paix et, si la demande n'excède pas le montant fixé à |
artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek, niet overschrijdt, voor de | l'article 590 du Code judiciaire, aux tribunaux de police de |
politierechtbanken van het arrondissement Brussel die zitting houden | l'arrondissement de Bruxelles qui siègent dans les matières visées à |
in de aangelegenheden bedoeld in artikel 601bis van hetzelfde Wetboek | l'article 601bis du même Code et dont le ressort est composé |
en wier rechtsgebied uitsluitend uit Vlaamse gemeenten bestaat gelegen | exclusivement de communes flamandes, sises en dehors de |
buiten de Brusselse agglomeratie. | l'agglomération bruxelloise. |
Hij is eveneens van toepassing op de vorderingen die worden ingesteld | Elle est pareillement applicable aux demandes portées devant le |
voor de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank, de rechtbank | tribunal de première instance, le tribunal du travail, le tribunal de |
van koophandel en, wanneer de vordering het bedrag vastgesteld in | |
artikel 590 van het Gerechtelijk Wetboek overschrijdt, de | commerce et, si la demande excède le montant fixé à l'article 590 du |
politierechtbanken die zitting houden in de aangelegenheden bedoeld in | Code judiciaire, les tribunaux de police qui siègent dans les matières |
artikel 601bis van het Gerechtelijk Wetboek, waarvan de zetel in het | visées à l'article 601bis du Code judiciaire, dont le siège est établi |
arrondissement Brussel is gevestigd, wanneer een zaak voor de | dans l'arrondissement de Bruxelles, lorsque le tribunal a été saisi en |
rechtbank aanhangig wordt gemaakt op grond van een territoriale | raison d'une compétence territoriale déterminée par un lieu situé dans |
bevoegdheid bepaald door een plaats welke zich op het grondgebied van | |
een van voormelde gemeenten bevindt ». | l'une des communes précitées ». |
B.1.3. Krachtens artikel 3 van de wet van 15 juni 1935 wordt de gehele | B.1.3. En vertu de l'article 3 de la loi du 15 juin 1935, toute la |
rechtspleging in betwiste zaken in het Nederlands gevoerd wanneer een | procédure en matière contentieuse est faite en néerlandais lorsque le |
zaak voor de rechtbank aanhangig wordt gemaakt op grond van een | |
territoriale bevoegdheid bepaald door een plaats die zich op het | tribunal a été saisi en raison d'une compétence territoriale |
grondgebied van een van de Vlaamse gemeenten « gelegen buiten de | déterminée par un lieu situé dans l'une des communes flamandes « sises |
Brusselse agglomeratie » bevindt. Wanneer een zaak daarentegen voor de | en dehors de l'agglomération bruxelloise ». En revanche, lorsque le |
rechtbank aanhangig wordt gemaakt op grond van een territoriale | tribunal a été saisi en raison d'une compétence territoriale |
bevoegdheid bepaald door een plaats die zich op het grondgebied van | déterminée par un lieu situé dans la région bilingue de |
het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad bevindt, is artikel 4 van toepassing. | Bruxelles-Capitale, l'article 4 s'applique. |
Artikel 4, § 1, tweede lid, bepaalt de taal van de akte tot inleiding | L'article 4, § 1er, alinéa 2, détermine la langue de l'acte |
van het geding. Artikel 4, § 1, derde lid, regelt het taalgebruik voor | introductif d'instance. L'article 4, § 1er, alinéa 3, règle l'emploi |
de voortzetting van de rechtspleging. | des langues pour la poursuite de la procédure. |
B.1.4. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 4, § 1, van de | B.1.4. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 4, § 1er, de |
wet van 15 juni 1935 blijkt dat met deze regeling de wetgever « | la loi du 15 juin 1935 que, par cette réglementation, le législateur |
voorrang aan de taal van den verweerder [geeft]. Deze moet dus vóór | accorde « la prédominance à la langue du défendeur. Il faut avant tout |
alles weten wat men van hem vergt » (Parl. St., Senaat, 1934-1935, nr. | que celui-ci sache ce [qu'on] lui réclame » (Doc. parl., Sénat, |
86, p. 14). Om de taal van de verweerder te bepalen, is de wetgever | 1934-1935, n° 86, p. 14). Afin de déterminer la langue du défendeur, |
van oordeel dat het taalgebied van de woonplaats van de verweerder het | le législateur estime que la région linguistique du domicile du |
meest geschikte criterium is dat de verweerder de grootste bescherming | défendeur est le critère le plus adéquat qui puisse protéger au mieux |
biedt. Tijdens de parlementaire voorbereiding werd benadrukt dat dit | le défendeur. Au cours des travaux préparatoires, il a été souligné |
geen absolute regel is, maar een criterium dat omringd is met | qu'il ne s'agit pas d'une règle absolue, mais d'un critère qui est |
verscheidene waarborgen (Hand., Senaat, 11 april 1935, p. 516). | entouré des différentes garanties (Ann., Sénat, 11 avril 1935, p. |
B.1.5. Uit dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt dat de regel | 516). B.1.5. Il ressort des mêmes travaux préparatoires que la règle selon |
volgens welke enkel de verweerder, krachtens artikel 4, § 1, derde | laquelle seul le défendeur peut, en vertu de l'article 4, § 1er, |
lid, kan vragen om de taal van de rechtspleging te veranderen, in het | alinéa 3, solliciter un changement de langue de la procédure s'inscrit |
verlengde ligt van artikel 4, § 1, tweede lid, dat de taal van de | dans le prolongement de l'article 4, § 1er, alinéa 2, qui détermine la |
gedinginleidende akte bepaalt. Zodoende bevestigt de wetgever ook hier | langue de l'acte introductif d'instance. Ce faisant, le législateur |
de voorrang van de taal van de verweerder, die moet kunnen begrijpen | confirme ici aussi la prédominance de la langue du défendeur, qui doit |
wat van hem wordt geëist (Parl. St., Senaat, 1934-1935, nr. 86, p. 14; | savoir ce qu'on lui réclame (Doc. parl., Sénat, 1934-1935, n° 86, p. |
Hand., Senaat, 11 april 1935, p. 516). | 14; Ann., Sénat, 11 avril 1935, p. 516). |
B.1.6. Bij de wijziging van de voormelde artikelen door de wet van 19 | B.1.6. Lors de la modification des articles précités par la loi du 19 |
juli 2012 werd aan de fundamentele beginselen van de wet van 15 juni | juillet 2012, les principes fondamentaux de la loi du 15 juin 1935 |
1935 niet geraakt en werd beklemtoond dat de rechten van de partijen | sont restés inchangés et il a été souligné que les droits des parties |
die voortvloeien uit deze taalwet integraal worden gevrijwaard (Parl. | qui découlent de cette loi linguistique étaient intégralement |
St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-2140/001, pp. 9-11, en DOC 53-2140/005, | préservés (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-2140/001, pp. 9-11, |
pp. 7 en 25). Wel is voorzien in bijkomende mogelijkheden tot | et DOC 53-2140/005, pp. 7 et 25). Des possibilités supplémentaires de |
verwijzing of wijziging van de taal van de rechtspleging (Parl. St., | renvoi ou de changement de langue de la procédure ont toutefois été |
Kamer, 2011-2012, DOC 53-2140/001, pp. 9-11). | prévues (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-2140/001, pp. 9-11). |
Ook tijdens de parlementaire voorbereiding van het ontwerp tot | Lors des travaux préparatoires du projet de révision de la |
herziening van de Grondwet dat tot artikel 157bis van de Grondwet | Constitution qui a abouti à l'article 157bis de la Constitution, le |
heeft geleid, heeft de bevoegde staatssecretaris benadrukt dat « de | secrétaire d'Etat compétent a également insisté sur le fait que « les |
fundamentele uitgangspunten van de taalwetgeving niet worden gewijzigd | principes fondamentaux de la législation linguistique restent |
» en dat « de rechtsleer en rechtspraak die zich hebben ontwikkeld | inchangés » et que « la doctrine et la jurisprudence développées quant |
inzake de toepassing van die regelgeving onverkort [blijven] gelden » | à l'application de cette réglementation restent applicables sans |
(Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1673/3, pp. 14-16 en 178). | réserve » (Doc. parl., Sénat, 2011-2012, n° 5-1673/3, pp. 14-16 et 178). |
B.1.7. Artikel 157bis van de Grondwet bepaalt : | B.1.7. L'article 157bis de la Constitution dispose : |
« De essentiële elementen van de hervorming met betrekking tot het | « Les éléments essentiels de la réforme qui concernent l'emploi des |
gebruik der talen in gerechtszaken in het gerechtelijk arrondissement | langues en matière judiciaire au sein de l'arrondissement judiciaire |
Brussel, alsook de ermee overeenstemmende aspecten inzake het parket, | de Bruxelles, ainsi que les aspects y afférents relatifs au parquet, |
de zetel en het rechtsgebied, kunnen niet worden gewijzigd dan bij een | au siège et au ressort, ne pourront être modifiés que par une loi |
wet aangenomen met de in artikel 4, laatste lid, bepaalde meerderheid | adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa ». |
». B.2. Uit de elementen van de zaak en de motieven van de | B.2. Il ressort des éléments de la cause et des motifs de la décision |
verwijzingsbeslissing blijkt dat de verwerende partij voor de | de renvoi que la partie défenderesse devant le juge a quo habite dans |
verwijzende rechter woonachtig is in de gemeente Dilbeek, in het | la commune de Dilbeek, en région de langue néerlandaise, et a |
Nederlandse taalgebied, en heeft gewerkt voor de vzw « Cité Joyeuse - | travaillé pour l'ASBL « Cité joyeuse - Société royale - Le Foyer des |
Société royale - Le Foyer des Orphelins », eisende partij voor de | Orphelins », partie demanderesse devant le juge a quo, dont le siège |
verwijzende rechter, waarvan de maatschappelijke zetel en de | social et le siège d'exploitation sont établis sur le territoire de la |
exploitatiezetel gevestigd zijn op het grondgebied van het tweetalige | |
gebied Brussel-Hoofdstad. Die twee partijen voor de verwijzende | région bilingue de Bruxelles-Capitale. Ces deux parties devant le juge |
rechter hebben, volgens de aan het Hof voorgelegde stukken, het Frans | a quo ont, selon les pièces produites à la Cour, employé le français |
gebruikt in hun sociale betrekkingen. | dans leurs relations sociales. |
B.3.1. Artikel 627, 9°, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat, voor | B.3.1. L'article 627, 9°, du Code judiciaire dispose que, pour les |
de geschillen inzake arbeidsovereenkomsten, enkel « de rechter van de | contestations relatives aux contrats de louage de travail, est seul |
plaats waar de mijn, de fabriek, de werkplaats, het magazijn, het | compétent pour connaître de la demande « le juge de la situation de la |
kantoor gelegen is en in het algemeen, van de plaats die bestemd is | mine, de l'usine, de l'atelier, du magasin, du bureau et, en général, |
voor de exploitatie van de onderneming, de uitoefening van het beroep | de l'endroit affecté à l'exploitation de l'entreprise, à l'exercice de |
of de werkzaamheid van de vennootschap » bevoegd is om kennis te nemen van de vordering. | la profession ou à l'activité de la société ». |
B.3.2. Te dezen is de exploitatiezetel van de vzw, eisende partij voor | B.3.2. En l'espèce, le siège d'exploitation de l'ASBL, partie |
de verwijzende rechter, gelegen in het tweetalige gebied | demanderesse devant le juge a quo, est situé dans la région bilingue |
Brussel-Hoofdstad. Zoals de verwijzende rechter heeft vastgesteld, | de Bruxelles-Capitale. Comme l'a constaté le juge a quo, en |
diende, met toepassing van artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni | application de l'article 4, § 1er, de la loi du 15 juin 1935, l'acte |
1935, de akte tot inleiding van het geding in het Nederlands te worden | introductif d'instance devait être établi en néerlandais. Cette |
opgesteld. Die bepaling regelt eveneens de taal waarin de | disposition règle également la langue dans laquelle la procédure est |
rechtspleging wordt voortgezet. | poursuivie. |
B.4. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 4, § 1, van de | B.4. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 4, § 1er, de la loi |
wet van 15 juni 1935 de artikelen 10, 11 of 30 van de Grondwet | du 15 juin 1935 viole les articles 10, 11 ou 30 de la Constitution, |
schendt, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het | lus ou non en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre een werkgever | des droits de l'homme, en ce qu'un employeur qui occupe un travailleur |
die een Franstalige werknemer in het tweetalige gebied | francophone dans la région bilingue de Bruxelles-Capitale, avec lequel |
Brussel-Hoofdstad tewerkstelt met wie hij, overeenkomstig artikel 52, | il utilise, conformément à l'article 52, § 1er, des lois coordonnées |
§ 1, van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van | du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative, |
de talen in bestuurszaken, in de sociale betrekkingen het Frans | |
gebruikt, de verplichting heeft om de vordering die hij tegen zijn | le français dans les relations sociales a l'obligation d'introduire et |
werknemer instelt bij de Arbeidsrechtbank te Brussel, in te leiden en, | de poursuivre en néerlandais l'action qu'il intente auprès du Tribunal |
behoudens een door de werknemer geformuleerd en aan de | du travail de Bruxelles contre son travailleur, sauf en cas d'une |
beoordelingsbevoegdheid van de rechter onderworpen verzoek tot | demande de changement de langue formulée par le travailleur et soumise |
taalwijziging op grond van alleen het criterium van de onvoldoende | au pouvoir d'appréciation du juge sur la base du seul critère de la |
kennis van de taal van de gedinginleidende akte, met uitsluiting van | connaissance insuffisante de la langue de l'acte introductif |
het criterium van de taal van de arbeidsverhouding, voort te zetten in | d'instance, à l'exclusion du critère de la langue de la relation de |
het Nederlands wanneer die werknemer in het Nederlandse taalgebied | travail, lorsque ce travailleur est domicilié en région de langue |
woont, terwijl een werkgever, die in dezelfde omstandigheden is | néerlandaise, alors qu'un employeur, placé dans les mêmes |
geplaatst, de vordering die hij tegen zijn werknemer instelt, in het | circonstances, peut introduire et poursuivre en français l'action |
Frans kan inleiden en voortzetten wanneer die in het Franse taalgebied | qu'il intente contre son travailleur lorsque celui-ci est domicilié en |
of in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad woont. | région de langue française ou dans la région bilingue de |
B.5.1. Bij zijn arrest nr. 98/2010 van 16 september 2010 heeft het Hof | Bruxelles-Capitale. B.5.1. Par son arrêt n° 98/2010 du 16 septembre 2010, la Cour a jugé |
geoordeeld dat artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 15 juni 1935 | que l'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 15 juin 1935 viole les |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt indien die bepaling in | articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété en ce sens |
die zin wordt geïnterpreteerd dat zij het een werknemer wiens | qu'il ne permet pas à un travailleur dont les prestations sont liées à |
prestaties zijn verbonden aan een exploitatiezetel gelegen op het | un siège d'exploitation situé sur le territoire de la région bilingue |
grondgebied van het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, niet mogelijk | de Bruxelles-Capitale d'introduire et de poursuivre son action contre |
maakt zijn vordering tegen zijn werkgever in te stellen en voort te | son employeur dans la langue dans laquelle ce dernier doit s'adresser |
zetten in de taal waarin deze laatste zich krachtens artikel 52, § 1, | à lui en vertu de l'article 52, § 1er, des lois coordonnées du 18 |
van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de | juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative. |
talen in bestuurszaken tot hem dient te richten. | |
Het Hof heeft evenwel vastgesteld dat artikel 4, § 1, tweede lid, van | La Cour a toutefois constaté que l'article 4, § 1er, alinéa 2, de la |
de wet van 15 juni 1935 anders kon worden geïnterpreteerd. Zo heeft | loi du 15 juin 1935 pouvait recevoir une autre interprétation. Ainsi |
het geoordeeld dat, in het licht van de teksten vermeld in B.7 van | a-t-elle jugé qu'à la lumière des textes cités en B.7 de son arrêt n° |
zijn arrest nr. 98/2010, de bewoordingen « indien de verweerder | 98/2010, les termes « si le défendeur est domicilié dans la région » |
woonachtig is in het [...] taalgebied [...] » in die zin kunnen worden | peuvent s'interpréter comme désignant, dans les litiges relatifs au |
geïnterpreteerd dat zij, in de geschillen met betrekking tot het | droit du travail, l'endroit où les parties ont noué des relations |
arbeidsrecht, de plaats aanwijzen waar de partijen sociale | sociales, c'est-à-dire au siège d'exploitation. La Cour a conclu |
betrekkingen hebben aangeknoopt, namelijk op de exploitatiezetel. Het | |
Hof heeft besloten dat het voormelde artikel 4, § 1, tweede lid, aldus | qu'ainsi interprété, l'article 4, § 1er, alinéa 2, précité ne violait |
geïnterpreteerd, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schond. | pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.5.2. Verder heeft het Hof geoordeeld, bij zijn arrest nr. 11/2014 | B.5.2. La Cour a encore jugé, par son arrêt n° 11/2014 du 23 janvier |
van 23 januari 2014, dat artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 15 | 2014, que l'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 15 juin 1935 |
juni 1935 de artikelen 10, 11 en 30 van de Grondwet schond doordat die | violait les articles 10, 11 et 30 de la Constitution en ce qu'il ne |
bepaling het een werknemer wiens prestaties zijn verbonden aan een | permet pas à un travailleur, dont les prestations sont liées à un |
exploitatiezetel gelegen op het grondgebied van het tweetalige gebied | siège d'exploitation situé sur le territoire de la région bilingue de |
Brussel-Hoofdstad en die het slachtoffer van een arbeidsongeval is, | Bruxelles-Capitale, victime d'un accident du travail, d'introduire et |
niet mogelijk maakt zijn vordering tegen de door zijn werkgever | de poursuivre son action contre l'assureur-loi choisi par son |
gekozen wetsverzekeraar in te stellen en voort te zetten in de taal | employeur dans la langue dans laquelle cet assureur-loi doit |
waarin die wetsverzekeraar zich krachtens de artikelen 41, § 1, 42 en | s'adresser à lui en vertu des articles 41, § 1er, 42 et 46, § 1er, des |
46, § 1, van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik | lois coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en |
van de talen in bestuurszaken tot hem dient te richten. | matière administrative. |
B.5.3. Bovendien, aangezien het Hof bij zijn arresten nrs. 98/2010 en | B.5.3. En outre, dès lors que la Cour a jugé, par ses arrêts nos |
11/2014 heeft geoordeeld dat bij de interpretatie van artikel 4, § 1, | 98/2010 et 11/2014, que, pour interpréter l'article 4, § 1er, alinéa |
tweede lid, van de wet van 15 juni 1935 rekening dient te worden | 2, de la loi du 15 juin 1935, il faut tenir compte des dispositions |
gehouden met de bepalingen van de gecoördineerde wetten van 18 juli | des lois coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en |
1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken die het gebruik van | matière administrative qui prescrivent l'emploi d'une langue dans les |
een taal voorschrijven in de sociale betrekkingen, dient te worden | relations sociales, il convient d'observer qu'aux termes de l'article |
opgemerkt dat luidens artikel 52, § 1, van die wetten, ondernemingen | 52, § 1er, de ces lois, les entreprises ayant un siège d'exploitation |
met een exploitatiezetel in het Nederlandse taalgebied in hun bij de | dans la région de langue néerlandaise doivent faire usage, pour les |
wetten en reglementen voorgeschreven akten en bescheiden de taal van | actes et documents imposés par la loi et les règlements, de la langue |
dat taalgebied moeten gebruiken. | de cette région linguistique. |
B.5.4. Bij zijn arrest nr. 75/2014 van 8 mei 2014 heeft het Hof | B.5.4. Par son arrêt n° 75/2014 du 8 mai 2014, la Cour a jugé que |
geoordeeld dat artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 15 juni 1935 | l'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 15 juin 1935 ne violait pas |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6, |
artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de | paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce |
mens, niet schond, in zoverre een partij bij een arbitrage die voor de | qu'une partie à un arbitrage qui demande devant le Tribunal de |
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de aanvaarding van de wraking | première instance de Bruxelles l'admission de la récusation de |
van de arbiter vordert, ertoe wordt verplicht die vordering in te | l'arbitre est obligée d'introduire cette demande en établissant sa |
stellen door haar dagvaarding in het Nederlands op te stellen wanneer | citation en néerlandais lorsque l'arbitre est domicilié dans la région |
de arbiter woonachtig is in het Nederlandse taalgebied. | de langue néerlandaise. |
B.5.5. Bij zijn arrest nr. 2/2015 van 22 januari 2015 heeft het Hof | B.5.5. Par son arrêt n° 2/2015 du 22 janvier 2015, la Cour a enfin |
ten slotte geoordeeld dat artikel 3, tweede lid, van de wet van 15 | jugé que l'article 3, alinéa 2, de la loi du 15 juin 1935 ne violait |
juni 1935 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen | pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article |
met artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, niet schond, in zoverre een werknemer wiens prestaties zijn verbonden aan een maatschappelijke zetel en aan een exploitatiezetel gelegen op het grondgebied van een gemeente met een bijzondere taalregeling in het Nederlandse taalgebied en die, in strijd met artikel 52 van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken, het Frans heeft gebruikt in zijn sociale betrekkingen met zijn werkgever, ertoe wordt verplicht de dagvaarding in het Nederlands op te stellen. B.6.1. Uit de verwijzingsbeslissing en de voorliggende vraag blijkt dat de verwijzende rechter ervan uitgaat dat in casu het taalgebruik | 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'un travailleur dont les prestations sont liées à un siège social et à un siège d'exploitation situés sur le territoire d'une commune à régime linguistique spécial dans la région de langue néerlandaise et qui, en violation de l'article 52 des lois coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative, a utilisé le français dans ses relations sociales avec son employeur, est tenu de rédiger la citation en néerlandais. |
in de sociale betrekkingen tussen de eisende partij en de verwerende | B.6.1. Il ressort de la décision de renvoi et de la question soumise à |
partij geregeld wordt door artikel 52, § 1, tweede lid, van de | la Cour que le juge a quo postule que l'article 52, § 1er, alinéa 2, |
gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in | des lois coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en |
matière administrative règle en l'espèce l'emploi des langues dans les | |
relations sociales entre la partie demanderesse et la partie | |
bestuurszaken. | défenderesse. |
B.6.2. Artikel 52, § 1, van de gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 | B.6.2. L'article 52, § 1er, des lois coordonnées du 18 juillet 1966 |
op het gebruik van de talen in bestuurszaken bepaalt : | sur l'emploi des langues en matière administrative dispose : |
« Voor de akten en bescheiden, die voorgeschreven zijn bij de wetten | « Pour les actes et documents imposés par la loi et les règlements et |
en reglementen en voor die welke bestemd zijn voor hun personeel, | pour ceux qui sont destinés à leur personnel, les entreprises |
gebruiken de private nijverheids-, handels- en financiebedrijven de | industrielles, commerciales ou financières font usage de la langue de |
taal van het gebied waar hun exploitatiezetel of onderscheiden | la région où est ou sont établis leur siège ou leurs différents sièges |
exploitatiezetels gevestigd zijn. | d'exploitation. |
In Brussel-Hoofdstad stellen de bedrijven die bescheiden in het | Dans Bruxelles-Capitale, ces documents destinés au personnel |
Nederlands wanneer zij bestemd zijn voor het nederlandssprekend | |
personeel en in het Frans wanneer zij bestemd zijn voor het | d'expression française sont rédigés en français et ceux destinés au |
franssprekend personeel ». | personnel d'expression néerlandaise en néerlandais ». |
B.6.3. Met toepassing van artikel 52, § 1, van de gecoördineerde | B.6.3. En application de l'article 52, § 1er, des lois coordonnées du |
wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in bestuurszaken | 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues en matière administrative, |
gebruiken « de private nijverheids-, handels- en financiebedrijven », | pour les actes et documents imposés par la loi et les règlements et |
voor de akten en bescheiden die bij de wetten en reglementen zijn | pour ceux qui sont destinés à leur personnel, « les entreprises |
voorgeschreven en voor die welke bestemd zijn voor hun personeel, de | industrielles, commerciales ou financières » font usage de la langue |
taal van het gebied waar « hun exploitatiezetel of onderscheiden | de la région où est ou sont établis « leur siège ou leurs différents |
exploitatiezetels » gevestigd zijn, waarbij die bescheiden, in het | sièges d'exploitation », ces documents étant rédigés, dans la région |
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, in het Frans of in het Nederlands | bilingue de Bruxelles-Capitale, en français ou en néerlandais selon |
worden gesteld naargelang het personeel voor wie zij bestemd zijn, | que le personnel auquel ils sont destinés est d'expression française |
Frans of Nederlands spreekt. | ou néerlandaise. |
B.6.4. De eisende partij voor de verwijzende rechter is evenwel een | B.6.4. La partie demanderesse devant le juge a quo est toutefois une |
vereniging zonder winstoogmerk die integrale jeugdhulp met huisvesting | association sans but lucratif qui a pour activité principale l'aide |
als hoofdactiviteit heeft en die geen nijverheids-, handels- of | intégrale à la jeunesse avec logement et qui n'exerce pas d'activité |
financiënactiviteiten uitoefent. Zij kan aldus niet worden beschouwd | industrielle, commerciale ou financière. Elle ne peut dès lors être |
als een privaat nijverheids-, handels- of financiënbedrijf dat valt | considérée comme une entreprise industrielle, commerciale ou |
onder het toepassingsgebied van artikel 1, § 1, 6°, van de | financière qui relève du champ d'application de l'article 1er, § 1er, |
gecoördineerde wetten van 18 juli 1966 op het gebruik van de talen in | 6°, des lois coordonnées du 18 juillet 1966 sur l'emploi des langues |
bestuurszaken. | en matière administrative. |
De voorschriften inzake taalgebruik neergelegd in artikel 52, § 1, | Les prescriptions relatives à l'emploi des langues contenues dans |
tweede lid, van de voormelde wet zijn derhalve niet van toepassing op | l'article 52, § 1er, alinéa 2, de la loi précitée ne sont dès lors pas |
de sociale betrekkingen tussen de partijen voor de verwijzende | applicables aux relations sociales entre les parties devant le juge a |
rechter. Aldus houdt het Hof geen rekening met die bepaling bij de | quo. La Cour ne tient donc pas compte de cette disposition pour |
beantwoording van de prejudiciële vraag. | répondre à la question préjudicielle. |
B.6.5. Rekening houdend met het bovenstaande wordt het Hof derhalve | B.6.5. Compte tenu de ce qui précède, la Cour est dès lors interrogée |
ondervraagd over artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935, in | au sujet de l'article 4, § 1er, de la loi du 15 juin 1935 en ce qu'il |
zoverre het, inzake het gebruik van de talen in gerechtszaken, tussen | établit, concernant l'emploi des langues en matière judiciaire, une |
de werkgevers wier exploitatiezetel in het tweetalige gebied | différence de traitement en fonction du domicile de leurs travailleurs |
Brussel-Hoofdstad is gelegen en die, zonder daartoe verplicht te zijn | entre les employeurs dont le siège d'exploitation est situé dans la |
op grond van de in B.6.2 vermelde bepaling, het Frans in de sociale | région bilingue de Bruxelles-Capitale et qui, sans y être tenus en |
betrekkingen hebben gebruikt, tot een verschil in behandeling leidt | vertu de la disposition mentionnée en B.6.2, ont utilisé le français |
naargelang de woonplaats van hun werknemers. | dans les relations sociales. |
De taal die overeenkomstig artikel 4, § 1, dient te worden gebruikt | La langue qui, conformément à l'article 4, § 1er, doit être utilisée |
voor de inleiding van de akte en, behoudens een verzoek tot | pour l'introduction de l'acte et, sauf demande de modification de la |
taalwijziging, voor de voortzetting van het geding, zal enkel met de | langue, pour la poursuite de l'instance, ne pourra correspondre à la |
taal van de sociale betrekkingen kunnen overeenstemmen indien de | langue des relations sociales que si le travailleur a son domicile |
werknemer zijn woonplaats heeft in het Franse taalgebied of in het | dans la région de langue française ou dans la région bilingue de |
tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad, doch niet wanneer hij zijn | Bruxelles-Capitale, mais pas lorsqu'il a son domicile en région de |
woonplaats heeft in het Nederlandse taalgebied. | langue néerlandaise. |
B.7.1. Bij de regeling van het taalgebruik in gerechtszaken dient de | B.7.1. Lorsqu'il règle l'emploi des langues en matière judiciaire, le |
législateur doit concilier la liberté individuelle qu'a le justiciable | |
wetgever de individuele vrijheid van de rechtsonderhorige om zich van | d'utiliser la langue de son choix et le bon fonctionnement de |
de taal van zijn keuze te bedienen te verzoenen met de goede werking | l'administration de la justice. Ce faisant, le législateur doit en |
van de rechtsbedeling. Bovendien dient de wetgever daarbij rekening te | outre tenir compte de la diversité linguistique consacrée par |
houden met de taalverscheidenheid die verankerd is in artikel 4 van de | l'article 4 de la Constitution, qui établit quatre régions |
Grondwet, dat vier taalgebieden vastlegt, waarvan er één tweetalig is. | linguistiques, dont une est bilingue. Il peut dès lors subordonner la |
Hij vermag dan ook de individuele vrijheid van de rechtsonderhorige | liberté individuelle du justiciable au bon fonctionnement de |
ondergeschikt te maken aan de goede werking van de rechtsbedeling. | l'administration de la justice. |
B.7.2. Dat neemt niet weg dat, wanneer de wetgever, ter uitvoering van | B.7.2. Il reste que, lorsqu'il règle l'emploi des langues pour les |
artikel 30 van de Grondwet, het gebruik van de talen regelt voor | affaires judiciaires, en exécution de l'article 30 de la Constitution, |
le législateur doit respecter le principe d'égalité et de | |
gerechtszaken, hij hierbij het in de artikelen 10 en 11 van de | non-discrimination garanti par les articles 10 et 11 de la |
Grondwet gewaarborgde beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie en | Constitution ainsi que le droit d'accès au juge garanti par l'article |
het door artikel 13 van de Grondwet en door artikel 6, lid 1, van het | 13 de la Constitution et par l'article 6, paragraphe 1, de la |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens gewaarborgde recht van | |
toegang tot de rechter dient te eerbiedigen. | Convention européenne des droits de l'homme. |
B.7.3. Het recht van toegang tot een rechter is evenwel niet absoluut. | B.7.3. Le droit d'accès à un juge n'est toutefois pas absolu. Les |
De beperkingen van dat recht, bijvoorbeeld met betrekking tot de | limitations apportées à ce droit, relatives par exemple aux conditions |
voorwaarden inzake de ontvankelijkheid van een rechtsmiddel, mogen | de recevabilité d'un recours, ne peuvent cependant porter atteinte à |
echter geen afbreuk doen aan de inhoud van dat recht. Zij moeten | la substance de ce droit. Elles doivent, en outre, être |
bovendien redelijk evenredig zijn met het gewettigde doel dat zij | raisonnablement proportionnées au but légitime qu'elles poursuivent |
nastreven (EHRM, Stagno t. België, 7 juli 2009, § 25; grote kamer, | (CEDH, Stagno c. Belgique, 7 juillet 2009, § 25; grande chambre, |
Stanev t. Bulgarije, 17 januari 2012, § § 229-230). De reglementering | Stanev c. Bulgarie, 17 janvier 2012, § § 229-230). La réglementation |
inzake het recht van toegang tot een rechter moet steeds de | du droit d'accès à un juge ne peut cesser de servir les buts de la |
rechtszekerheid en de goede rechtsbedeling nastreven en mag geen soort | sécurité juridique et de la bonne administration de la justice et |
van belemmering vormen die de rechtzoekende belet dat de inhoud van | constituer une sorte de barrière qui empêche le justiciable de voir la |
zijn geschil wordt beslecht door het bevoegde rechtscollege (EHRM, | substance de son litige tranchée par la juridiction compétente (CEDH, |
Stagno t. België, 7 juli 2009, § 25; RTBF t. België, 29 maart 2011, § | Stagno c. Belgique, 7 juillet 2009, § 25; RTBF c. Belgique, 29 mars |
69). | 2011, § 69). |
De verenigbaarheid van die beperkingen met het recht van toegang tot | |
een rechter wordt beoordeeld rekening houdend met de bijzonderheden | La compatibilité de ces limitations avec le droit d'accès à un juge |
van de in het geding zijnde procedure en van het hele proces (EHRM, | s'apprécie en tenant compte des particularités de la procédure en |
RTBF t. België, 29 maart 2011, § 70). | cause et de l'ensemble du procès (CEDH, RTBF c. Belgique, 29 mars |
B.8.1. Het verschil in behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd | 2011, § 70). B.8.1. La différence de traitement au sujet de laquelle la Cour est |
vloeit voort uit artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935. | interrogée découle de l'article 4, § 1er, de la loi du 15 juin 1935. |
Krachtens deze bepaling wordt, indien de territoriale bevoegdheid van | En vertu de cette disposition, si la compétence territoriale du |
de rechtbank niet wordt bepaald door een plaats die zich in een van de | tribunal n'est pas déterminée par un lieu situé dans l'une des |
gemeenten van het Nederlandse taalgebied bevindt, het gebruik van de | communes de la région de langue néerlandaise, l'emploi des langues |
talen voor de rechtspleging in betwiste zaken voor de rechtbanken van | pour la procédure en matière contentieuse devant les juridictions de |
eerste aanleg waarvan de zetel in het arrondissement Brussel is | première instance dont le siège est établi dans l'arrondissement de |
gevestigd, als volgt geregeld : de akte tot inleiding van het geding | Bruxelles est réglé comme suit : l'acte introductif d'instance est |
wordt in het Nederlands opgesteld indien de verweerder woonachtig is | rédigé en français si le défendeur est domicilié dans la région de |
in het Nederlandse taalgebied, in het Frans indien de verweerder | langue française, en néerlandais si le défendeur est domicilié dans la |
woonachtig is in het Franse taalgebied, of in een van beide talen, ter | région de langue néerlandaise, ou dans l'une des deux langues, au |
keuze van de eiser, indien de verweerder woonachtig is in de Brusselse | choix du demandeur, si le défendeur est domicilié dans l'agglomération |
agglomeratie of geen gekende woonplaats in België heeft (artikel 4, § | bruxelloise ou n'a aucun domicile connu en Belgique (article 4, § 1er, |
1, tweede lid). | alinéa 2). |
B.8.2. De rechtspleging wordt in beginsel voortgezet in de taal van de | B.8.2. La procédure est en principe poursuivie dans la langue de |
akte tot inleiding van het geding. De werknemer kan evenwel als | l'acte introductif d'instance. Le travailleur peut toutefois, en tant |
verweerder vóór elk verweer en elke exceptie, zelfs van onbevoegdheid, | que défendeur, avant toute défense et exception, même d'incompétence, |
vragen dat de rechtspleging in de andere taal wordt voortgezet | demander que la procédure soit poursuivie dans l'autre langue (article |
(artikel 4, § 1, derde lid, van de wet van 15 juni 1935). Ingevolge de | 4, § 1er, alinéa 3, de la loi du 15 juin 1935). Par suite de la loi du |
wet van 19 juli 2012 betreffende de hervorming van het gerechtelijk | 19 juillet 2012 portant réforme de l'arrondissement judiciaire de |
arrondissement Brussel staat een verzoek tot taalwijziging dat is | Bruxelles, une demande de changement de langue introduite devant le |
ingediend voor de rechtbank van eerste aanleg, de arbeidsrechtbank, de | tribunal de première instance, le tribunal du travail, le tribunal de |
rechtbank van koophandel of de politierechtbank van Brussel, gelijk | commerce ou le tribunal de police de Bruxelles est assimilée à une |
met een verzoek tot verwijzing naar de overeenkomstige anderstalige | demande de renvoi devant le tribunal correspondant de l'autre langue |
rechtbank van het arrondissement. | |
De rechter kan enkel weigeren op de aanvraag in te gaan, indien uit de | de l'arrondissement. |
elementen van de zaak blijkt dat de verweerder een toereikende kennis | Le juge peut uniquement refuser d'accéder à la demande s'il ressort |
bezit van de taal die wordt gebruikt voor het opmaken van de akte tot | des éléments de la cause que le défendeur a une connaissance |
inleiding van het geding (artikel 4, § 2, tweede lid, van de wet van | suffisante de la langue utilisée pour l'établissement de l'acte |
15 juni 1935). | introductif d'instance (article 4, § 2, alinéa 2, de la loi du 15 juin |
B.8.3. Wanneer de verweerder een natuurlijke persoon is, is de | 1935). B.8.3. Lorsque le défendeur est une personne physique, le domicile |
woonplaats waarvan sprake is in artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet | dont il est question à l'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 15 |
van 15 juni 1935 de woonplaats in de zin van artikel 36 van het | juin 1935 est le domicile au sens de l'article 36 du Code judiciaire, |
Gerechtelijk Wetboek, namelijk « de plaats waar de persoon in de | c'est-à-dire le « lieu où la personne [concernée] est inscrite à titre |
bevolkingsregisters is ingeschreven als hebbende aldaar zijn | |
hoofdverblijf » (Cass., 29 januari 2009, Arr. Cass., 2009, nr. 76). | principal sur les registres de la population » (Cass., 29 janvier |
B.9.1. Zoals is vermeld in B.1.4 en B.1.5 beoogt de wetgever met de in | 2009, Pas., 2009, n° 76). B.9.1. Comme il est dit en B.1.4 et B.1.5, par la disposition en |
het geding zijnde bepaling het recht van verdediging van de verweerder | cause, le législateur entend préserver les droits de la défense du |
te vrijwaren en streeft hij een wettig doel na. Het verschil in | défendeur et poursuit un but légitime. La différence de traitement |
behandeling inzake het taalgebruik bij de gedinginleidende akte en bij | relative à l'emploi des langues dans le cadre de l'acte introductif |
de voortzetting van de rechtspleging berust op een objectief | d'instance et de la poursuite de la procédure repose sur un critère |
criterium, met name de woonplaats van de verweerder in een van de | objectif, à savoir le domicile du défendeur dans l'une des régions |
taalgebieden vermeld in artikel 4 van de Grondwet. | linguistiques mentionnées à l'article 4 de la Constitution. |
Dat onderscheid is ook pertinent in het licht van de door de wetgever | |
nagestreefde doelstelling om prioritair rekening te houden met de | Cette distinction est également pertinente à la lumière du but |
situatie van de verweerder in het geding. De wetgever vermocht immers | poursuivi par le législateur consistant à tenir compte prioritairement |
redelijkerwijs aan te nemen dat de taal van de verweerder in de regel | de la situation du défendeur. En effet, le législateur a pu |
overeenstemt met de taal van het taalgebied waarin hij woonachtig is. | raisonnablement considérer que la langue du défendeur correspond en |
Aldus wordt vermeden dat, wanneer de eisende partij de | règle à la langue de la région linguistique où il est domicilié. Il |
gedinginleidende akte in een andere taal zou stellen dan de taal van | est ainsi évité qu'au cas où la partie demanderesse établirait l'acte |
het taalgebied waarin de verweerder woonachtig is, het aan de | introductif d'instance dans une autre langue que la langue de la |
verweerder zou toekomen aan te tonen dat hij die andere taal | région linguistique où est domicilié le défendeur, il appartienne au |
onvoldoende machtig is om zich tegen het gebruik daarvan te verzetten. | défendeur de démontrer qu'il ne maîtrise pas suffisamment cette autre |
Eveneens ter bescherming van de belangen van de verweerder is het | langue pour s'opposer à l'emploi de celle-ci. Afin de protéger |
pertinent dat het initiatief om een taalwijziging te vragen, van hem moet uitgaan. | également les intérêts du défendeur, il est pertinent que l'initiative |
B.9.2. De in het geding zijnde bepaling regelt op algemene wijze het | |
gebruik van de taal voor de gedinginleidende akte en voor de | pour demander le changement de langue émane de lui. |
verderzetting van de rechtspleging, ongeacht de aard van het geschil | B.9.2. La disposition en cause règle de manière générale l'emploi de |
en de bevoegdheid van de rechtbank, en geldt op gelijke wijze voor | la langue pour l'acte introductif d'instance et pour la poursuite de |
alle rechtsonderhorigen. | la procédure, quelles que soient la nature du litige et la compétence |
Het feit dat de werkgever en de werknemer in de sociale betrekkingen | du tribunal, et s'applique de manière égale à tous les justiciables. |
een andere taal gebruiken dan die van het taalgebied waar de werknemer | Le fait que l'employeur et le travailleur utilisent dans les relations |
woonachtig is, zonder dat zij daartoe verplicht zijn op grond van de | sociales une autre langue que celle de la région linguistique du |
in B.6.2 vermelde bepaling, zou geen afwijking van deze regeling voor | domicile du travailleur, sans qu'ils soient tenus de le faire en vertu |
de arbeidsgerechten kunnen verantwoorden. Er anders over oordelen zou | de la disposition mentionnée en B.6.2, ne saurait justifier une |
immers tot gevolg hebben dat de taal van de gedinginleidende akte niet | dérogation à cette règle devant les juridictions du travail. Toute |
door de woonplaats van de verweerder, maar door de keuze van de | autre appréciation aurait en effet pour conséquence que la langue de |
partijen bij de arbeidsovereenkomst zou worden bepaald. Gelet op de | l'acte introductif d'instance soit déterminée non pas par le domicile |
gezagsrelatie tussen de werkgever en de werknemer bij het sluiten van | du défendeur mais par le choix des parties dans le contrat de travail. |
de arbeidsovereenkomst staat het niet vast dat in een dergelijk geval | Eu égard à la relation d'autorité entre l'employeur et le travailleur |
de gekozen taal diegene is die de voorkeur van de werknemer wegdraagt | dans le cadre de l'établissement du contrat de travail, il n'est pas |
certain qu'en pareil cas, la langue choisie sera celle qui emporte la | |
en die zijn belangen het best beschermt, wanneer hij zich in een | préférence du travailleur et qui protège au mieux ses intérêts, |
geschil met de werkgever dient te verweren. De wetgever vermocht er | lorsqu'il doit se défendre dans un litige l'opposant à l'employeur. |
ook in dit geval ervan uit te gaan dat de taal van de verweerder in de | Dans ce cas aussi, le législateur pouvait estimer que la langue du |
regel overeenstemt met de taal van het taalgebied waarin hij | défendeur correspond en règle à la langue de la région linguistique de |
woonachtig is. | son domicile. |
B.10.1. De partij die de in artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van | B.10.1. La partie qui n'a pas respecté la règle prévue à l'article 4, |
15 juni 1935 bepaalde regel niet heeft nageleefd, en wier vordering op | § 1er, alinéa 2, de la loi du 15 juin 1935 et dont la demande est |
grond van artikel 40 van die wet nietig wordt verklaard, beschikt over | déclarée nulle en vertu de l'article 40 de cette loi dispose d'un |
nouveau délai, lequel correspond au délai originaire dont elle | |
een nieuwe termijn, die overeenstemt met de oorspronkelijke termijn | disposait, afin d'introduire une nouvelle demande auprès du juge |
waarover zij beschikte, om met naleving van de wet van 15 juni 1935 | compétent dans le respect de la loi du 15 juin 1935. En effet, les |
een nieuwe vordering bij de bevoegde rechter aanhangig te maken. De | actes déclarés nuls interrompent la prescription ainsi que les délais |
aldus nietig verklaarde akten stuiten immers de verjaring alsmede de | de procédure impartis à peine de déchéance. |
op straffe van verval toegekende termijnen van rechtspleging. | |
B.10.2. Overigens kan een verzoek tot taalwijziging niet enkel uitgaan | B.10.2. Par ailleurs, une demande de changement de langue peut émaner |
van de verweerder maar kunnen volgens artikel 7, § 1, van de wet van | non seulement du défendeur, mais aussi, en vertu de l'article 7, § 1er, |
15 juni 1935 de partijen « eenstemmig » vragen dat de rechtspleging | de la loi du 15 juin 1935, des parties, qui peuvent demander « de |
wordt voortgezet in een andere landstaal, waarop de zaak wordt « | commun accord » que la procédure soit poursuivie dans une autre langue |
verwezen naar het gerecht van dezelfde rang en van de gevraagde taal | nationale, après quoi « la cause est renvoyée à la juridiction de même |
van hetzelfde arrondissement of naar het gerecht van dezelfde rang dat | ordre et de la langue demandée du même arrondissement ou à la |
in een ander taalgebied gevestigd is en het meest nabij is of naar het | juridiction de même ordre la plus proche située dans une autre région |
gerecht van dezelfde rang uit een ander taalgebied, dat door de | linguistique, ou à la juridiction de même ordre d'une autre région |
partijen gezamenlijk wordt gekozen ». | linguistique désignée par le choix commun des parties ». |
De aanvraag moet door de eiser gedaan worden in de gedinginleidende | Le demandeur doit faire la demande dans l'acte introductif d'instance. |
akte. Zij kan ook door de verweerder worden gedaan. Beide partijen | Cette demande peut également être introduite par le défendeur. Les |
moeten ze aanvaarden vóór alle verweer en exceptie, ook die van | deux parties doivent l'accepter avant toute défense et exception, même |
onbevoegdheid. De aanvaarding gebeurt hetzij op de inleidende zitting, | d'incompétence. L'acceptation doit se faire soit à l'audience |
hetzij door middel van een schrijven aan de griffie van het | d'introduction, soit par un écrit adressé au greffe de la juridiction |
rechtscollege waarbij de zaak aanhangig wordt gemaakt, na ontvangst | saisie, dès réception de la signification ou de la notification de |
van de betekening of van de kennisgeving van de gedinginleidende akte, | l'acte introductif d'instance, et au plus tard huit jours avant |
dit ten laatste acht dagen vóór de inleidende zitting (artikel 7, § 1, | l'audience d'introduction (article 7, § 1er, de la loi du 15 juin |
van de wet van 15 juni 1935, zoals gewijzigd bij artikel 50 van de wet | 1935, tel qu'il a été modifié par l'article 50 de la loi du 19 juillet |
van 19 juli 2012). | 2012). |
B.10.3. Bovendien, wanneer de partijen in het gerechtelijk | B.10.3. En outre, lorsque les parties sont domiciliées dans |
arrondissement Brussel gedomicilieerd zijn en indien zij, na het | l'arrondissement judiciaire de Bruxelles et qu'elles parviennent, |
ontstaan van het geschil, een onderlinge overeenstemming bereiken wat | après la naissance du litige, à un accord au sujet de la langue de la |
de taal van de rechtspleging betreft, kunnen zij vrijwillig voor de | procédure, elles peuvent comparaître volontairement ou introduire une |
rechtbank van de taal van hun keuze verschijnen of er een gezamenlijk | requête conjointe devant le tribunal de la langue de leur choix, en |
verzoekschrift indienen, krachtens artikel 7ter van dezelfde wet. | vertu de l'article 7ter de la même loi. |
B.10.4. Bijgevolg kunnen de partijen bij een arbeidsovereenkomst die | B.10.4. Par conséquent, les parties à un contrat de travail qui |
een onderlinge overeenstemming bereiken wat de taal van de | parviennent à un accord au sujet de la langue de la procédure peuvent |
rechtspleging betreft, gebruikmaken van de in de artikelen 7 en 7ter | faire usage des possibilités prévues aux articles 7 et 7ter de la loi |
van de wet van 15 juni 1935 bedoelde mogelijkheden om de zaak | du 15 juin 1935 afin de saisir le tribunal de la langue utilisée dans |
aanhangig te maken bij de rechtbank van de taal die in hun sociale | leurs relations sociales (lorsqu'elles sont domiciliées dans |
betrekkingen is gebruikt (wanneer zij in het gerechtelijk | |
arrondissement Brussel zijn gedomicilieerd), of vragen dat de | l'arrondissement judiciaire de Bruxelles), ou de demander que la |
rechtspleging wordt voortgezet voor die rechtbank. | procédure soit poursuivie devant ce tribunal. |
Overeenkomstig de beginselen die aan de basis liggen van artikel 4, § | Conformément aux principes qui fondent l'article 4, § 1er, de la loi |
1, van de wet van 15 juni 1935 is het evenwel niet zonder redelijke | du 15 juin 1935, il n'est toutefois pas dénué de justification |
verantwoording dat hiertoe de instemming van de verweerder in het | raisonnable que l'accord du défendeur soit requis à cet effet. |
geding is vereist. B.10.5. Ten slotte dient erop te worden gewezen dat overeenkomstig | B.10.5. Enfin, il convient de relever que, conformément à l'article 30 |
artikel 30 van de wet van 15 juni 1935 de procespartijen voor hun | de la loi du 15 juin 1935, les parties au procès peuvent, pour leurs |
verklaringen op de zitting van de rechtbank de taal kunnen gebruiken | déclarations à l'audience du tribunal, utiliser la langue de leur |
die zij verkiezen. | choix. |
B.11. Bijgevolg doet de in het geding zijnde bepaling niet op | B.11. Par conséquent, la disposition en cause ne porte pas une |
onevenredige wijze afbreuk aan het recht van de werkgever op toegang | atteinte disproportionnée au droit de l'employeur d'avoir accès à un |
tot de rechter. | juge. |
B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 4, § 1, van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen | L'article 4, § 1er, de la loi du 15 juin 1935 concernant l'emploi des |
in gerechtszaken schendt niet de artikelen 10, 11 en 30 van de | langues en matière judiciaire ne viole pas les articles 10, 11 et 30 |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag | de la Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention |
voor de rechten van de mens, in zoverre het een werkgever, die geen | européenne des droits de l'homme, en ce qu'il impose à un employeur |
privaat nijverheids-, handels- of financiebedrijf is, wiens | qui n'est pas une entreprise industrielle, commerciale ou financière, |
exploitatiezetel in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad is | dont le siège d'exploitation est situé dans la région bilingue de |
gelegen, ertoe verplicht de akte tot inleiding van het geding tegen | Bruxelles-Capitale, d'établir en néerlandais l'acte introductif |
een werknemer die in het Nederlandse taalgebied woonachtig is in het | d'instance contre un travailleur domicilié dans la région de langue |
Nederlands te stellen en in zoverre, behoudens een verzoek tot | néerlandaise et en ce que, sauf demande de changement de langue |
taalwijziging uitgaande van de werknemer, het geding in het Nederlands | émanant du travailleur, l'instance est poursuivie en néerlandais, |
wordt voortgezet, terwijl de partijen in hun sociale betrekkingen het | alors que les parties ont utilisé le français dans leurs relations |
Frans hebben gebruikt. | sociales. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 4 oktober 2018. | la Cour constitutionnelle, le 4 octobre 2018. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
F. Daoût | F. Daoût |