Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 64/2018 van 31 mei 2018 Rolnummer 6675 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 52 en 59, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, geste Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 64/2018 van 31 mei 2018 Rolnummer 6675 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 52 en 59, 4°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, geste Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 64/2018 du 31 mai 2018 Numéro du rôle : 6675 1En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 52 et 59, 4°, du décret de la Région flamande du 15 juillet 2016 relatif à la politique d'implantation commerc La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L. Lavr(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 64/2018 van 31 mei 2018 Extrait de l'arrêt n° 64/2018 du 31 mai 2018
Rolnummer 6675 Numéro du rôle : 6675
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 52 en 59, 4°, van 1En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 52 et
het decreet van het Vlaamse Gewest van 15 juli 2016 betreffende het 59, 4°, du décret de la Région flamande du 15 juillet 2016 relatif à
integraal handelsvestigingsbeleid, gesteld door de Raad van State. la politique d'implantation commerciale intégrale, posées par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût, T. Giet en R. Lavrysen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest nr. 238.415 van 6 juni 2017 in zake Christiaan Hendrickx en Par arrêt n° 238.415 du 6 juin 2017 en cause de Christiaan Hendrickx
Paul De Hert tegen het Vlaamse Gewest, met als tussenkomende partij de et Paul De Hert contre la Région flamande, avec, comme partie
intervenante, la société en commandite de droit allemand « Lidl
commanditaire vennootschap naar Duits recht « Lidl Belgium GmbH & Co. Belgium GmbH & Co. KG », dont l'expédition est parvenue au greffe de
KG », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 14 la Cour le 14 juin 2017, le Conseil d'Etat a posé les questions
juni 2017, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vragen gesteld : préjudicielles suivantes :
« Schenden de artikelen 52 j° 59, 4° Handelsvestigingsdecreet de « Les articles 52 et 59, 4°, du décret de la Région flamande du 15
juillet 2016 relatif à la politique d'implantation commerciale
artikelen 10 en 11 Grondwet j° het rechtszekerheidsbeginsel doordat intégrale, lus ensemble, violent-ils les articles 10 et 11 de la
Constitution, combinés avec le principe de la sécurité juridique, en
ce que des autorisations d'implantation commerciale expirées après le
handelsvestigingsvergunningen die na 1 juli 2014 vervallen zijn alsnog 1er juillet 2014 retrouvent leur validité, alors que les autorisations
herleven, terwijl handelsvestigingsvergunningen die op 1 juli 2014 d'implantation commerciale déjà expirées à la date du 1er juillet 2014
reeds vervallen waren niet herleven, zelfs al wordt aan de ne retrouvent pas leur validité, même s'il est satisfait aux
inhoudelijke voorwaarden van artikel 52 voldaan ? conditions de fond de l'article 52 ?
Schenden de artikelen 52, 1ste lid j° 59, 4° Handelsvestigingsdecreet Les articles 52, alinéa 1er, et 59, 4°, du décret de la Région
flamande du 15 juillet 2016 relatif à la politique d'implantation
de artikelen 10 en 11 Grondwet j° artikel 6, 1° EVRM j° het commerciale intégrale, lus ensemble, violent-ils les articles 10 et 11
rechtszekerheidsbeginsel doordat vervallen de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention
européenne des droits de l'homme et avec le principe de la sécurité
handelsvestigingsvergunningen komen te herleven als gevolg van een juridique, en ce que des autorisations d'implantation commerciale
vernietigingsprocedure bij de Raad van State die door expirées retrouvent leur validité par suite d'une procédure en
annulation intentée devant le Conseil d'Etat par des tiers intéressés,
derden-belanghebbenden werd ingesteld op een ogenblik dat dit à un moment où ce recours en annulation n'avait pas un tel effet, a
vernietigingsberoep dergelijk effect niet had, a fortiori indien de fortiori lorsque le titulaire de l'autorisation d'implantation
houder van de handelsvestigingsvergunning geen gebruik heeft gemaakt commerciale n'a pas fait usage de la possibilité de prolongation
van de verlengingsmogelijkheid van artikel 13 Handelsvestigingswet ? prévue par l'article 13 de la loi relative à l'autorisation d'implantations commerciales ?
Schenden de artikelen 52, 2de lid j° 59, 4° Handelsvestigingsdecreet Les articles 52, alinéa 2, et 59, 4°, du décret de la Région flamande
de artikelen 10 en 11 Grondwet j° het rechtszekerheidsbeginsel doordat de koppeling tussen de handelsvestigingsvergunning, de stedenbouwkundige vergunning en de milieuvergunning met terugwerkende kracht wordt ingesteld op alle handelsvestigingsvergunningen die nog niet waren vervallen op 1 juli 2014 in plaats van op alle handelsvestigingsvergunningen die werden aangevraagd na 1 juli 2014 ? Schendt artikel 52, 2de lid Handelsvestigingsdecreet in die interpretatie dat geen rekening wordt gehouden met definitief geweigerde stedenbouwkundige vergunningen, alhoewel zij dateren van na 1 juli 2014 en na afgifte van de handelsvestigingsvergunning, de du 15 juillet 2016 relatif à la politique d'implantation commerciale intégrale, lus ensemble, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le principe de la sécurité juridique, en ce que le lien entre l'autorisation d'implantation commerciale, le permis d'urbanisme et le permis d'environnement est instauré avec effet rétroactif pour toutes les autorisations d'implantation commerciale qui n'étaient pas encore expirées le 1er juillet 2014 au lieu de s'appliquer aux autorisations d'implantation commerciale qui ont été demandées après le 1er juillet 2014 ? L'article 52, alinéa 2, du décret de la Région flamande du 15 juillet 2016 relatif à la politique d'implantation commerciale intégrale, interprété en ce sens qu'il n'est pas tenu compte des permis d'urbanisme définitivement refusés, bien qu'ils soient postérieurs au 1er juillet 2014 et à la délivrance de l'autorisation d'implantation
artikelen 10 en 11 van de Grondwet j° artikel 6, 1° EVRM doordat de commerciale, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution,
combinés avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de
vervaltermijn van de op 1 juli 2014 niet vervallen l'homme, en ce que le délai de validité de l'autorisation
handelsvestigingsvergunning geschorst blijft zolang geen definitieve d'implantation commerciale non encore expirée à la date du 1er juillet
stedenbouwkundige vergunning en de milieuvergunning is verleend, 2014 est suspendu tant que le permis d'urbanisme et le permis
terwijl de stedenbouwkundige vergunning en de milieuvergunning van d'environnement n'ont pas été définitivement octroyés, alors que le
rechtswege vervallen indien de gekoppelde vergunning definitief permis d'urbanisme et le permis d'environnement sont nuls de plein
geweigerd wordt ? ». droit lorsque l'autorisation qui y est liée est définitivement refusée ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Blijkens de verwijzingsbeslissing werd op 14 december 2015 bij B.1.1. Selon la décision de renvoi, le juge a quo a été saisi le 14
de verwijzende rechter een beroep tot vernietiging ingesteld tegen een
socio-economische vergunning die op 29 november 2011 was toegekend.
Die vergunning zou krachtens artikel 13 van de wet van 13 augustus
2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen op 29 november 2015 vervallen zijn. Evenwel voorziet het op 1 juli 2014 in werking getreden artikel 52 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 15 juli 2016 betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid in een aantal schorsingsgronden van de vervaltermijn waardoor er geen verval zou zijn ingetreden en de vergunning retroactief zou herleven. B.1.2. De verwijzende rechter ondervraagt met zijn vier prejudiciële décembre 2015 d'un recours en annulation introduit contre une autorisation socio-économique qui avait été délivrée le 29 novembre 2011. En vertu de l'article 13 de la loi du 13 août 2004 relative à l'autorisation d'implantations commerciales, cette autorisation aurait été périmée le 29 novembre 2015. L'article 52 du décret de la Région flamande du 15 juillet 2016 relatif à la politique d'implantation commerciale intégrale, qui est entré en vigueur le 1er juillet 2014, prévoit toutefois plusieurs motifs de suspension du délai de péremption, ce qui implique qu'il n'y aurait pas péremption et que l'autorisation reprendrait vigueur avec effet rétroactif. B.1.2. Par ses quatre questions préjudicielles, le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec le principe de la
vragen het Hof over de bestaanbaarheid van artikel 52 van het decreet sécurité juridique, de l'article 52 du décret de la Région flamande du
van het Vlaamse Gewest van 15 juli 2016, al dan niet in samenhang 15 juillet 2016, combiné ou non avec l'article 59, 4°, du même décret,
gelezen met artikel 59, 4°, van hetzelfde decreet, met de artikelen 10
en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel en raison de son application rétroactive à partir du 1er juillet 2014
6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met het
rechtszekerheidsbeginsel, wegens de retroactieve toepassing ervan à toutes les autorisations d'implantations commerciales qui étaient
vanaf 1 juli 2014 op alle handelsvestigingsvergunningen die op dat
moment nog geldig waren. encore valables à ce moment.
B.2. Bij zijn arrest nr. 51/2018 van 26 april 2018 heeft het Hof dat B.2. Par son arrêt n° 51/2018, du 26 avril 2018, la Cour a annulé cet
artikel 59, 4°, van het decreet van 15 juli 2016 vernietigd. article 59, 4°, du décret du 15 juillet 2016.
Het voormelde artikel 52 bepaalt : L'article 52 précité dispose :
« De vervaltermijn voorzien in artikel 13 van de wet van 13 augustus « L'échéance prévue à l'article 13 de la loi du 13 août 2004 relative
2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen voor nog à l'autorisation d'implantations commerciales pour les autorisations
geldende vergunningen voor handelsvestigingen die verleend werden met d'implantations commerciales encore valables octroyées en application
toepassing van de wet van 29 juni 1975 betreffende de de la loi du 29 juin 1975 sur les implantations commerciales et la loi
handelsvestigingen en de wet van 13 augustus 2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen, wordt geschorst zolang een beroep tot vernietiging van de vergunning aanhangig is bij de Raad van State en zolang een beroep tot vernietiging van eventuele andere vergunningen, machtigingen of toelatingen, benodigd voor het project, aanhangig is bij de Raad van State of de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Dezelfde vervaltermijn, wanneer van toepassing op een socio-economische vergunning voor een handelsvestiging waarvoor eveneens een stedenbouwkundige of een milieuvergunning nodig is, wordt geschorst zolang de stedenbouwkundige vergunning of de milieuvergunning niet definitief werd verleend. In dat geval gaat de termijn bepaald in artikel 13 van de wet van 13 augustus 2004 betreffende de vergunning van handelsvestigingen pas in op de dag dat de stedenbouwkundige vergunning en/of de milieuvergunning definitief wordt verleend ». du 13 août 2004 relative à l'autorisation d'implantations commerciales est suspendue tant qu'un recours en annulation de l'autorisation est en instance auprès du Conseil d'Etat et tant qu'un appel en annulation d'éventuels autres permis, habilitations ou autorisations requis pour le projet est en instance au Conseil d'Etat ou au Conseil [pour les contestations des autorisations]. La même échéance, si elle s'applique à un permis socio-économique pour une exploitation commerciale pour laquelle un permis d'urbanisme ou un permis d'environnement sont également requis, est suspendue tant que le permis d'urbanisme ou le permis d'environnement n'ont pas été définitivement octroyés. Dans ce cas, l'échéance prévue à l'article 13 de la loi du 13 août 2004 relative à l'autorisation d'implantations commerciales ne commence qu'au jour où le permis d'urbanisme et/ou le permis d'environnement sont définitivement délivrés ».
Vóór de vernietiging ervan bepaalde artikel 59, 4° : Avant son annulation l'article 59, 4°, précité disposait :
« Dit decreet treedt in werking op de datum van publicatie in het « Le présent décret entre en vigueur à la date de publication au
Belgisch Staatsblad, met uitzondering van : Moniteur belge, à l'exception de :
[...] [...]
4° artikel 52. Dit artikel heeft uitwerking vanaf 1 juli 2014 ». 4° l'article 52. Le présent article produit ses effets à partir du 1er juillet 2014 ».
B.3. Het in het geding zijnde artikel 52 van het decreet van 15 juli B.3. L'article 52, en cause, du décret du 15 juillet 2016 prévoit, en
2016 voorziet, wat de vervaltermijn voor de ce qui concerne le délai de péremption de l'autorisation
handelsvestigingsvergunning betreft, in een overgangsregeling voor de d'implantation commerciale, un régime transitoire pour les
nog geldende vergunningen voor handelsvestigingen die werden verleend autorisations d'implantations commerciales encore valables octroyées
met toepassing van de wet van 29 juni 1975 betreffende de en application de la loi du 29 juin 1975 relative aux implantations
handelsvestigingen en de wet van 13 augustus 2004 betreffende de commerciales et de la loi du 13 août 2004 relative à l'autorisation
vergunning van handelsvestigingen. d'implantations commerciales.
Artikel 13 van de laatstgenoemde wet van 13 augustus 2004 bepaalt dat L'article 13 de la loi précitée du 13 août 2004 dispose que
de vergunning van rechtswege vervalt wanneer de uitvoering van het l'autorisation expire de plein droit lorsque le projet n'a pas été mis
project niet wordt aangevat binnen een termijn van vier jaar na de en oeuvre dans un délai de quatre années à compter du jour où elle a
afgifte ervan, die op verzoek van de aanvrager met één jaar kan worden été délivrée, autorisation qui peut être prorogée pour une période
verlengd. Anders dan artikel 101 van het decreet van 25 april 2014 d'un an, à la requête du demandeur. Contrairement à l'article 101 du
voorziet de voormelde wet niet in een schorsing van de vervaltermijn décret du 25 avril 2014, la loi précitée ne prévoit pas de suspension
in welbepaalde situaties. du délai de déchéance dans certaines situations.
Krachtens artikel 52 van het decreet van 15 juli 2016 wordt de En vertu de l'article 52 du décret du 15 juillet 2016, le délai de
vervaltermijn waarin is voorzien in artikel 13 van de wet van 13 déchéance prévu à l'article 13 de la loi du 13 août 2004 en ce qui
augustus 2004 voor de nog geldende vergunningen verleend met concerne les autorisations encore valables qui ont été octroyées en
toepassing van de federale wetgeving geschorst zolang een beroep tot application de la législation fédérale est suspendu tant qu'un recours
vernietiging van de vergunning of van andere vergunningen, en annulation de l'autorisation ou d'autres permis, habilitations ou
machtigingen of toelatingen benodigd voor hetzelfde project aanhangig autorisations requis pour le même projet est en instance auprès du
is bij de Raad van State of bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, Conseil d'Etat ou du Conseil pour les contestations des autorisations,
alsook zolang de stedenbouwkundige vergunning of de milieuvergunning et tant que le permis d'urbanisme ou le permis d'environnement requis
die benodigd is voor het project niet definitief werd verleend. pour le projet n'ont pas été définitivement octroyés.
B.4. Artikel 59 van het decreet van 15 juli 2016 bepaalt de B.4. L'article 59 du décret du 15 juillet 2016 fixe l'entrée en
inwerkingtreding van het decreet op de datum van bekendmaking in het vigueur du décret à la date de sa publication au Moniteur belge, à
Belgisch Staatsblad, zij het met uitzondering van verschillende l'exception toutefois de plusieurs dispositions. Avant l'annulation de
bepalingen. Het in het geding zijnde artikel 52 had vóór de l'article 59, 4°, l'article 52, en cause, avait produit ses effets à
vernietiging van artikel 59, 4°, uitwerking vanaf 1 juli 2014. partir du 1er juillet 2014.
B.5. Bij zijn arrest nr. 51/2018 van 26 april 2018 heeft het Hof B.5. Par son arrêt n° 51/2018 du 26 avril 2018, la Cour a annulé cet
artikel 59, 4°, van het decreet van 15 juli 2016 vernietigd op grond van volgende overwegingen : « B.13.1. De niet-retroactiviteit van de wetten is een waarborg die tot doel heeft rechtsonzekerheid te voorkomen. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende de gevolgen van een bepaalde handeling in redelijke mate kan voorzien op het ogenblik dat die handeling wordt gesteld. De terugwerkende kracht is enkel verantwoord indien die absoluut noodzakelijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien blijkt dat de terugwerkende kracht bovendien tot doel of tot gevolg heeft dat de afloop van gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges verhinderd worden zich uit te spreken over een aanhangig gemaakte rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang een verantwoording bieden voor het optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden. article 59, 4°, du décret du 15 juillet 2016 pour les motifs suivants : « B.13.1. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité ne se justifie que si elle est indispensable à la réalisation d'un objectif d'intérêt général. S'il s'avère que la rétroactivité a en outre pour but ou pour conséquence d'influencer l'issue de procédures juridictionnelles dans un sens déterminé ou d'empêcher les juridictions de se prononcer sur une question de droit dont elles ont été saisies, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur, laquelle porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous.
B.13.2. Doordat het bestreden artikel 59, 4°, van het decreet van 15 B.13.2. Etant donné que l'article 59, 4°, attaqué, du décret du 15
juli 2016 de inwerkingtreding van artikel 52 met terugwerkende kracht juillet 2016 fixe rétroactivement la date d'entrée en vigueur de
bepaalt, kan de afloop van hangende gerechtelijke procedures worden l'article 52 du même décret, l'issue des procédures juridictionnelles
gewijzigd, nu de rechtscolleges op grond van die bepalingen zullen pendantes peut changer, dès lors que les juridictions devront
moeten vaststellen dat een vergunning die op grond van artikel 13 van constater, sur la base de ces dispositions, qu'une autorisation qui
de wet van 13 augustus 2004 vervallen was, opnieuw geldig wordt. avait expiré en vertu de l'article 13 de la loi du 13 août 2004 est à
Bijgevolg moet het Hof nagaan of de terugwerkende kracht absoluut nouveau valable. Partant, la Cour doit examiner si la rétroactivité
noodzakelijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van est absolument nécessaire pour la réalisation d'un objectif d'intérêt
algemeen belang en verantwoord is door uitzonderlijke omstandigheden général et si elle est justifiée par des circonstances exceptionnelles
of dwingende motieven van algemeen belang. ou des motifs impérieux d'intérêt général.
B.14.1. De retroactieve inwerkingtreding van het bestreden artikel 52 B.14.1. La rétroactivité de l'article 52 attaqué a été justifiée comme
werd in de memorie van toelichting als volgt verantwoord : suit dans l'exposé des motifs : ' Pour des raisons d'égalité et d'équité, il est nécessaire
' Om redenen van gelijkheid en billijkheid is het noodzakelijk de d'appliquer le régime de suspension - censé supprimer, au moyen de
schorsingsregeling die, middels het ontworpen artikel 52 (dat samen l'article 52 en projet (à combiner avec l'article 53), l'iniquité du
met artikel 53 moet worden gelezen), de onbillijkheid van de régime de déchéance, tel qu'il est prévu par l'article 13 de la loi du
vervalregeling zoals voorzien in artikel 13 van de wet van 13 augustus 13 août 2004 - aux autorisations d'implantations commerciales qui
2004 moet wegnemen, toe te passen op de vergunningen handelsvestiging étaient encore exécutoires au moment du transfert vers les régions de
die op het ogenblik van de bevoegdheidsoverdracht inzake de la compétence relative aux implantations commerciales, c'est-à-dire au
handelsvestiging naar de gewesten, zijnde 1 juli 2014, nog uitvoerbaar 1er juillet 2014. Ce transfert de compétence est aussi l'occasion
waren. Van deze bevoegdheidsoverdracht wordt gebruikgemaakt om de d'offrir la sécurité juridique nécessaire aux entrepreneurs qui
ondernemers die op 1 juli 2014 beschikten over een vergunning disposaient d'une autorisation d'implantation commerciale au 1er
handelsvestiging, de nodige rechtszekerheid te verlenen. Vermits de juillet 2014. Puisque la compétence relative aux implantations
bevoegdheid inzake de handelsvestiging vóór 1 juli 2014 bij de commerciales était du ressort de l'autorité fédérale avant le 1er
federale overheid lag, kan de inwerkingtreding van de slotbepaling die juillet 2014, l'entrée en vigueur de la disposition finale instaurée
middels onderhavig decreet wordt ingevoerd zich niet situeren vóór de au moyen du présent décret ne peut être antérieure à la date du 1er
datum van 1 juli 2014. De datum van 1 juli 2014 is aldus inherent juillet 2014. La date du 1er juillet 2014 est donc indissociablement
verbonden aan de bevoegdheidsrechtelijke verdeling. De retroactieve liée aux règles répartitrices de compétence. La rétroactivité de
werking van het ontworpen artikel 52 is derhalve onontbeerlijk om de gelijkheid te bewaren tussen alle houders van een op 1 juli 2014 uitvoerbare vergunning handelsvestiging en om maximaal de onbillijkheid weg te nemen en rechtszekerheid te creëren. Het is passend erop te wijzen dat de Raad van State reeds in arresten het standpunt heeft ingenomen dat zolang er onzekerheid is over de geldigheid van een machtiging en van de ermee samenhangende verplichtingen, de toegekende termijn om de machtiging aan te wenden wordt gestuit ten aanzien van degene die nalaat er gebruik van te maken : [...]. De voorgestelde bepaling zorgt aldus voor een rechtszekere verankering l'article 52 en projet est dès lors indispensable pour conserver l'égalité entre tous les titulaires d'une autorisation d'implantation commerciale qui était exécutoire au 1er juillet 2014, pour supprimer au maximum l'iniquité et pour créer la sécurité juridique. Il convient de souligner que le Conseil d'Etat a déjà jugé, dans ses arrêts, qu'aussi longtemps que subsiste l'incertitude quant à la validité de l'autorisation et, partant, des obligations qui en sont le corollaire, le délai imparti pour mettre en oeuvre l'autorisation est interrompu à l'égard de celui qui s'abstient d'en faire usage : [...] La disposition proposée consacre donc la jurisprudence du Conseil
van deze stelling van de Raad van State ' (Parl. St., Vlaams d'Etat ' (Doc. parl., Parlement flamand, 2015-2016, n° 767/1, pp.
Parlement, 2015-2016, nr. 767/1, pp. 89-90). 89-90).
B.14.2. Aldus blijkt dat de decreetgever de terugwerkende kracht van B.14.2. Il apparaît dès lors que le législateur décrétal a considéré
artikel 52 van het decreet van 15 juli 2016 ' onontbeerlijk [achtte] la rétroactivité de l'article 52 du décret du 15 juillet 2016 comme
étant ' indispensable pour conserver l'égalité entre tous les
om de gelijkheid te bewaren tussen alle houders van een op 1 juli 2014 titulaires d'une autorisation d'implantation commerciale qui était
uitvoerbare vergunning handelsvestiging en om maximaal de exécutoire au 1er juillet 2014, pour supprimer au maximum l'iniquité
onbillijkheid weg te nemen en rechtszekerheid te creëren '. et pour créer la sécurité juridique '.
B.14.3. De onbillijkheid en de nood aan rechtszekerheid waarnaar de B.14.3. L'iniquité et la sécurité juridique nécessaire auxquelles le
decreetgever verwijst, betreft de situatie die volgens hem voortvloeit législateur décrétal fait référence concernent la situation qui, selon
uit artikel 13 van de wet van 13 augustus 2004 ' waarbij in sommige lui, découle de l'article 13 de la loi du 13 août 2004 et dans
gevallen een vergunning betreffende de handelsvestiging niet kan laquelle ' une autorisation d'implantation commerciale ne peut parfois
uitgevoerd worden omdat andere noodzakelijke vergunningen niet être mise en oeuvre parce que d'autres permis requis ne sont pas
uitvoerbaar zijn omwille van vernietigingsprocedures, terwijl exécutoires en raison de procédures d'annulation, alors que, d'autre
anderzijds de vervaltermijn, voorzien om de projecthouder aan te part, le délai de déchéance, prévu pour inciter le titulaire du projet
zetten tot realisatie van zijn project, blijft doorlopen ' (Parl. St., à réaliser son projet, continue à s'écouler ' (Doc. parl., Parlement
Vlaams Parlement, 2015-2016, nr. 767/1, p. 85). flamand, 2015-2016, n° 767/1, p. 85).
B.15.1. Het behoort tot de beoordelingsvrijheid van de decreetgever te B.15.1. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur décrétal de
beslissen op welke wijze hij gebruik maakt van de aan de gewesten
overgedragen bevoegdheden en hij vermag daarbij te voorzien in een décider des modalités selon lesquelles il fait usage des compétences
andere regeling dan diegene die van kracht was onder de voordien transférées aux régions et il peut prévoir un autre régime que celui
geldende federale wetgeving. Het wegwerken van de onbillijkheid en vigueur sous l'empire de la législation fédérale antérieure. La
waartoe de vroegere federale regeling inzake het verval van de handelsvestigingsvergunning volgens de decreetgever aanleiding geeft, is weliswaar een doelstelling die hem ertoe kan brengen die regeling te wijzigen, maar zij volstaat op zich niet om retroactieve werking aan de bestreden bepaling te verlenen. B.15.2. Hetzelfde geldt ten aanzien van de doelstelling om de door de decreetgever aangehaalde rechtspraak van de Raad van State wettelijk te verankeren. Die rechtspraak had bovendien uitsluitend betrekking op geschillen waarbij de handelsvestigingsvergunning zelf werd betwist en had een beperktere draagwijdte dan het bestreden artikel 52. Voorts kon die rechtspraak niet als zodanig vaststaand en voorspelbaar worden beschouwd dat de rechtsonderhorigen daarop gewettigde verwachtingen konden gronden met betrekking tot de geldigheid van de vergunning die suppression de l'iniquité née, selon le législateur décrétal, de l'ancienne législation fédérale relative à la péremption des autorisations d'implantations commerciales est certes un objectif qui peut amener le législateur décrétal à modifier ce régime, mais elle n'est pas suffisante pour justifier la rétroactivité de la disposition attaquée. B.15.2. Le même raisonnement vaut en ce qui concerne l'objectif consistant à ancrer dans un texte législatif la jurisprudence du Conseil d'Etat citée par le législateur décrétal. Cette jurisprudence concernait en outre exclusivement les litiges mettant en cause l'autorisation même d'implantation commerciale et avait une portée plus limitée que l'article 52 attaqué. De surcroît, cette jurisprudence ne pouvait être considérée comme constante et prévisible au point de susciter chez les justiciables des attentes légitimes quant à la validité de l'autorisation qui avait été délivrée en vertu
op basis van de federale wetgeving was verleend en die niet in een de la législation fédérale, laquelle ne prévoyait pas de suspension du
schorsing van de vervaltermijn voorzag. délai de déchéance.
B.16.1. De terugwerkende kracht van het bestreden artikel 52 wordt eveneens verantwoord door de noodzaak om alle houders van een op 1 juli 2014 nog geldige vergunning voor handelsvestigingen, gelijk te behandelen. Voor de keuze van die datum wordt verwezen naar het feit dat de gewesten sedert die datum bevoegd zijn inzake de handelsvestigingen, met inbegrip van de vergunningen daartoe. B.16.2. Het feit dat het Vlaamse Gewest sedert 1 juli 2014 bevoegd is om de handelsvestigingen te regelen, begrenst zijn bevoegdheid in de tijd maar biedt geen verantwoording om de nieuwe regeling tot die datum te laten terugwerken. Zolang de decreetgever van zijn bevoegdheid geen gebruik heeft gemaakt, is immers de voorheen geldende federale wetgeving van toepassing gebleven. De decreetgever vermag niet de rechtsorde retroactief te wijzigen, zonder dat voldaan is aan de in B.13.1 vermelde voorwaarden. B.16.3. De personen die op 1 juli 2014 over een geldige B.16.1. La rétroactivité de l'article 52 attaqué a été également justifiée par la nécessité de traiter de manière égale tous les titulaires d'une autorisation qui était encore valable au 1er juillet 2014. Pour justifier le choix de cette date, il est renvoyé au fait que c'est depuis celle-ci que les régions sont compétentes en matière d'implantations commerciales, y compris en matière d'autorisations d'implantations commerciales. B.16.2. Le fait que la Région flamande soit compétente pour régler les implantations commerciales depuis le 1er juillet 2014 limite sa compétence dans le temps mais ne saurait justifier la rétroactivité du nouveau régime jusqu'à cette date. En effet, tant que le législateur décrétal n'avait pas fait usage de sa compétence, la législation fédérale antérieure est restée d'application. Le législateur décrétal ne peut modifier rétroactivement l'ordre juridique sans qu'il soit satisfait aux conditions mentionnées en B.13.1. B.16.3. Les personnes qui disposaient d'une autorisation
handelsvestigingsvergunning beschikten, bevonden zich op het ogenblik d'implantation commerciale valable au 1er juillet 2014 se trouvaient
van de bekendmaking van de bestreden bepalingen in wezenlijk au moment de la publication des dispositions attaquées dans des
verschillende situaties, naargelang die vergunning op dat ogenblik al situations essentiellement différentes selon qu'à ce moment cette
dan niet vervallen was op grond van de vroegere federale wetgeving. autorisation avait expiré ou non en vertu de l'ancienne législation
B.17.1. Zonder de terugwerkende kracht die door artikel 59, 4°, van fédérale. B.17.1. Sans la rétroactivité qui lui est conférée par l'article 59,
het decreet van 15 juli 2016 wordt verleend aan artikel 52, zou de laatstvermelde bepaling overeenkomstig artikel 59 in werking zijn getreden op de datum van de bekendmaking van het decreet in het Belgisch Staatsblad. Aldus zou artikel 52, door de onmiddellijke inwerkingtreding ervan, enkel van toepassing zijn op de houders van een handelsvestigingsvergunning die op die datum nog geldig was. Door aan die bepaling terugwerkende kracht te verlenen, beoogt artikel 59, 4°, van het decreet derhalve ten goede te komen aan de personen die op 1 juli 2014 over een geldige vergunning beschikten, doch wier vergunning op de datum van de bekendmaking van het bestreden decreet in het Belgisch Staatsblad op grond van de vroegere federale regeling 4°, du décret du 15 juillet 2016, l'article 52 dudit décret serait entré en vigueur à la date de la publication du décret au Moniteur belge, conformément à l'article 59. Si l'article 52 était entré en vigueur immédiatement, il n'aurait été applicable qu'aux titulaires d'une autorisation encore valable à cette date. En donnant un effet rétroactif à cette disposition, l'article 59, 4°, du décret vise dès lors à faire bénéficier de celle-ci les personnes qui disposaient d'une autorisation valable au 1er juillet 2014, mais dont l'autorisation avait expiré à la date de la publication du décret attaqué au Moniteur belge, conformément à la législation fédérale
reeds was vervallen. De terugwerkende kracht van het bestreden artikel antérieure. La rétroactivité de l'article 52, attaqué, peut en effet
52 kan immers tot gevolg hebben dat die vervallen avoir pour conséquence que ces autorisations d'implantations
handelsvestigingsvergunningen van rechtswege opnieuw geldig worden. commerciales périmées redeviennent valables de plein droit. Ce régime
Aldus beschermt die regeling voornamelijk private belangen. protège donc principalement des intérêts privés.
De personen van wie de handelsvestigingsvergunning was vervallen op Les personnes dont l'autorisation d'implantation commerciale avait
grond van de vroegere federale wetgeving vóór de totstandkoming van expiré conformément à l'ancienne législation fédérale avant l'adoption
het decreet van 15 juli 2016 konden geen gewettigde verwachting hebben dat die vergunning alsnog zou herleven door een optreden van de decreetgever met terugwerkende kracht. B.17.2. Een dergelijke terugwerkende kracht heeft tot gevolg dat wordt ingegrepen in definitief voltrokken situaties en kan afbreuk doen aan het gewettigd vertrouwen en aan de rechtssituatie van andere personen dan de gewezen vergunninghouders. Het is immers mogelijk dat ingevolge het verval van een handelsvestigingsvergunning andere personen dan de oorspronkelijke vergunninghouder een handelsvestigingsvergunning hebben verkregen voor hetzelfde ruimtelijk gebied en reeds investeringen hebben gedaan om hun project te realiseren. Voorts is het mogelijk dat de vergunningverlenende overheid, rekening houdend met het verval van een vergunning, haar beleid voor de betrokken locatie heeft herzien en haar handelen daarop heeft afgestemd. Ten slotte is het ook mogelijk dat andere derden zich op die situatie hebben gebaseerd om bepaalde rechtshandelingen te stellen. B.17.3. In zoverre het van rechtswege opnieuw geldig worden van vervallen vergunningen aldus aanleiding kan geven tot het gelijktijdig bestaan van met elkaar onverzoenbare vergunnings- en beleidsbeslissingen of afbreuk kan doen aan het gewettigd vertrouwen van de burgers, brengen de bestreden bepalingen de rechtszekerheid in het gedrang voor derden die zich in hun handelen hebben laten leiden door het verval van de toegekende handelsvestigingsvergunningen. du décret du 15 juillet 2016 ne pouvaient pas s'attendre légitimement à ce que cette autorisation « renaisse » du fait d'une intervention rétroactive du législateur décrétal. B.17.2. Une telle rétroactivité a pour conséquence d'influencer des situations définitivement acquises et peut porter atteinte à la confiance légitime et à la situation juridique de personnes autres que les anciens titulaires d'autorisations. Il se peut en effet que, suite à la péremption d'une autorisation d'implantation commerciale, des personnes autres que le titulaire de l'autorisation initiale aient obtenu une autorisation d'implantation commerciale pour la même zone territoriale et aient déjà fait des investissements en vue de réaliser leur projet. De plus, il est possible que l'autorité qui délivre les autorisations ait revu sa politique pour le lieu concerné en tenant compte de la péremption d'une autorisation et ait aligné ses actes sur cette révision. Enfin, il est également possible que d'autres tiers se soient fondés sur cette situation pour poser certains actes juridiques. B.17.3. Dès lors que la « renaissance » de plein droit d'autorisations périmées peut donc conduire à l'existence simultanée de décisions d'autorisation ou de décisions de l'autorité inconciliables ou peut porter atteinte à la confiance légitime des citoyens, les dispositions attaquées compromettent la sécurité juridique pour les tiers qui ont agi en fonction de la péremption des autorisations d'implantation commerciale délivrées.
Het bestreden artikel 59, 4°, van het decreet van 15 juli 2016 brengt L'article 59, 4°, attaqué, du décret du 15 juillet 2016 ne crée donc
derhalve geen billijk evenwicht tot stand tussen, enerzijds, de pas un juste équilibre entre, d'une part, les intérêts privés des
private belangen van de gewezen vergunninghouders en, anderzijds, die anciens titulaires d'autorisations et, d'autre part, ceux des pouvoirs
van de overheden en andere derden die hun handelen op het verval van publics et autres tiers qui ont agi en fonction de la péremption des
de bedoelde vergunningen hadden afgestemd. autorisations visées.
B.17.4. Het verhelpen, met terugwerkende kracht, van de situatie van B.17.4. Le fait de remédier rétroactivement à la situation des
de personen die op 1 juli 2014 nog een geldige personnes qui disposaient encore d'une autorisation d'implantation
handelsvestigingsvergunning hadden, kan niet als noodzakelijk worden commerciale valable au 1er juillet 2014 ne saurait être considéré
beschouwd voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen comme nécessaire à la réalisation d'un objectif d'intérêt général et
belang en is niet gerechtvaardigd door uitzonderlijke omstandigheden n'est pas justifié par des circonstances exceptionnelles ou des motifs
of dwingende motieven van algemeen belang. impérieux d'intérêt général.
B.18. Het eerste middel in de zaak nr. 6603 en het eerste middel in de B.18. Le premier moyen dans l'affaire n° 6603 et le premier moyen dans
zaak nr. 6604 zijn gegrond. Artikel 59, 4°, van het decreet van 15 l'affaire n° 6604 sont fondés. L'article 59, 4°, du décret du 15
juli 2016 dient bijgevolg te worden vernietigd ». juillet 2016 doit dès lors être annulé ».
B.6. Aldus is artikel 59, 4°, van het decreet van 15 juli 2016 ex tunc B.6. Par conséquent, l'article 59, 4°, du décret du 15 juillet 2016 a
uit het rechtsverkeer verdwenen, hetgeen tot gevolg heeft dat artikel disparu ex tunc de l'ordre juridique, ce qui a pour conséquence que
52 van het decreet van 15 juli 2016 slechts uitwerking heeft gehad l'article 52 du décret du 15 juillet 2016 n'a produit des effets qu'à
vanaf 29 juli 2016, zijnde de datum van bekendmaking van voormeld partir du 29 juillet 2016, date de la publication de ce décret au
decreet in het Belgisch Staatsblad. Moniteur belge.
B.7.1. Uit het voorgaande volgt dat de eerste, de tweede en derde B.7.1. Il résulte de ce qui précède que les première, deuxième et
prejudiciële vraag zonder voorwerp zijn geworden. troisième questions préjudicielles sont devenues sans objet.
B.7.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe de normen vast B.7.2. Il revient en règle à la juridiction a quo de déterminer les
te stellen die toepasselijk zijn op het hem voorgelegde geschil. normes applicables au litige qui lui est soumis. Lorsque, toutefois,
Wanneer evenwel aan het Hof bepalingen worden voorgelegd die des dispositions qui manifestement ne peuvent être appliquées au
klaarblijkelijk niet op het bodemgeschil kunnen worden toegepast, litige au fond sont soumises à la Cour, celle-ci n'en examine pas la
constitutionnalité.
onderzoekt het Hof de grondwettigheid van zulke bepalingen niet. Dès lors que la rétroactivité ne s'applique plus, eu égard à ce qui
Aangezien aan artikel 52 van het decreet van 15 juli 2016, gelet op précède, à l'article 52 du décret du 15 juillet 2016, cette
het voorgaande, geen terugwerkende kracht meer toekomt, trad die
bepaling in werking op 29 juli 2016 zodat de voor de verwijzende disposition est entrée en vigueur le 29 juillet 2016, de sorte que
rechter in het geding zijnde socio-economische vergunning krachtens l'autorisation socio-économique en cause devant le juge a quo était
artikel 13 van de wet van 13 augustus 2004 betreffende de vergunning définitivement périmée le 29 novembre 2015 en vertu de l'article 13 de
van handelsvestigingen op 29 november 2015 definitief was vervallen. la loi du 13 août 2004 relative à l'autorisation d'implantations commerciales.
Artikel 52 kan bijgevolg klaarblijkelijk niet op het bodemgeschil En conséquence, l'article 52 ne peut manifestement pas être appliqué
worden toegepast. au litige soumis à la juridiction a quo.
De vierde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. La quatrième question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- De eerste, de tweede en de derde prejudiciële vraag zijn zonder - Les première, deuxième et troisième questions préjudicielles sont
voorwerp. sans objet.
- De vierde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. - La quatrième question préjudicielle n'appelle pas de réponse.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 31 mei 2018. la Cour constitutionnelle, le 31 mai 2018.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^