Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 1382017 van 30 november 2017 Rolnummer 6423 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 251 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 1382017 van 30 november 2017 Rolnummer 6423 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 251 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 1382017 du 30 novembre 2017 Numéro du rôle : 6423 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 251 du Code des impôts sur les revenus 1964 (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 1382017 van 30 november 2017 Extrait de l'arrêt n° 1382017 du 30 novembre 2017
Rolnummer 6423 Numéro du rôle : 6423
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 251 van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 251 du Code
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 (thans artikel 346 van het des impôts sur les revenus 1964 (actuellement l'article 346 du Code
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), gesteld door het Hof van des impôts sur les revenus 1992), posée par la Cour d'appel de Liège.
Beroep te Luik.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 20 april 2016 in zake de Belgische Staat tegen de nv « Par arrêt du 20 avril 2016 en cause de l'Etat belge contre la SA «
Etablissements Jean Wust », in aanwezigheid van de nv « CBC Banque », Etablissements Jean Wust », en présence de la SA « CBC Banque », et en
en in zake de nv « Etablissements Jean Wust » tegen de nv « CBC Banque cause de la SA « Etablissements Jean Wust » contre la SA « CBC Banque
», in aanwezigheid van de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter », en présence de l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au
griffie van het Hof is ingekomen op 4 mei 2016, heeft het Hof van greffe de la Cour le 4 mai 2016, la Cour d'appel de Liège a posé la
Beroep te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 251 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 « L'article 251 du Code des impôts sur les revenus 1964 (actuellement
(thans artikel 346 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), l'article 346 du Code des impôts sur les revenus 1992), tel qu'il est
zoals van toepassing op het geding, artikel 170 van de Grondwet in de applicable à la cause, viole-t-il l'article 170 de la Constitution
interpretatie volgens welke het de administratie zou toestaan om ten dans l'interprétation selon laquelle il autoriserait l'administration
laste van een belastingplichtige die wel antwoordde binnen de termijn à établir, à charge d'un contribuable qui a effectivement répondu dans
van een maand na de verzending van het bericht van wijziging van le délai d'un mois suivant l'envoi de l'avis de rectification de la
aangifte en die niet met de wijziging van zijn aangifte heeft déclaration et qui n'a pas marqué son accord sur la rectification de
ingestemd, terwijl de rechten van de Schatkist niet in gevaar verkeren sa déclaration, alors que les droits du Trésor ne sont pas en péril
wegens een andere oorzaak dan het verstrijken van de aanslagtermijn, pour une cause autre que l'expiration des délais d'imposition, une
een aanslag te vestigen na de termijn van een maand na de verzending, cotisation après le délai d'un mois suivant l'envoi, mais avant
maar vóór het verstrijken van de termijn van een maand vanaf de derde l'expiration du délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable
werkdag volgend op de datum van verzending van het bericht van qui suit la date d'envoi de l'avis de rectification de la déclaration,
wijziging van aangifte, terwijl een dergelijke aanslag niet geldig zou alors qu'une telle cotisation ne pourrait pas valablement être établie
kunnen worden gevestigd ten aanzien van de belastingplichtige die à l'égard du contribuable qui a répondu après le délai d'un mois
antwoordde na de termijn van een maand na de verzending van het suivant l'envoi de l'avis de rectification de la déclaration, mais
bericht van wijziging van aangifte, maar binnen de termijn van een dans le délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable qui suit
maand vanaf de derde werkdag volgend op de dag van verzending van het celui de l'envoi de l'avis de rectification de la déclaration, en
bericht van wijziging van aangifte, rekening houdend met het feit dat, tenant compte du fait que, d'une part, conformément à la jurisprudence
enerzijds, overeenkomstig de rechtspraak van het Hof van Cassatie, de de la Cour de cassation, le non-respect du délai de réponse, qui est
niet-naleving van de antwoordtermijn, die een substantiële
vormvereiste is, in beginsel met de nietigheid van de aanslag moet une formalité substantielle, doit en principe être sanctionné par la
worden bestraft, en zulks ongeacht of de belastingplichtige ingevolge nullité de la cotisation, et ce que le contribuable ait ou non subi un
een dergelijke niet-naleving van de antwoordtermijn al dan niet een grief concret à la suite d'un tel non-respect du délai de réponse et
concrete grief heeft geleden, en, anderzijds, artikel 251, derde lid, que, d'autre part, l'article 251, alinéa 3 du Code des impôts sur les
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 het maar in twee revenus 1964 ne permet d'écourter le délai de réponse que dans deux
situaties mogelijk maakt de antwoordtermijn te verkorten, namelijk situations, à savoir lorsque le contribuable a marqué son accord sur
wanneer de belastingplichtige met de wijziging van zijn aangifte heeft la rectification de sa déclaration ou lorsque les droits du Trésor
ingestemd of wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar verkeren ? ». sont en péril ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid, met B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité avec
artikel 170 van de Grondwet, van artikel 251 van het Wetboek van de l'article 170 de la Constitution, de l'article 251 du Code des impôts
inkomstenbelastingen 1964 (hierna : WIB 1964), dat artikel 346 van het sur les revenus 1964 (ci-après : CIR 1964), devenu l'article 346 du
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992) is Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992) tel qu'il
geworden, zoals het op het aanslagjaar 1990 van toepassing was. était applicable à l'exercice d'imposition 1990.
Dat artikel bepaalde : Cet article disposait :
« Indien ze meent de inkomsten en andere gegevens te moeten wijzigen « Lorsque l'administration estime devoir rectifier les revenus et les
autres éléments que le contribuable a soit mentionnés dans une
welke de belastingplichtige heeft vermeld in een aangifte die voldoet déclaration répondant aux conditions de forme et de délais prévues aux
aan de vorm- en termijnvereisten van de artikelen 214 tot 218 of van articles 214 à 218 ou aux dispositions prises en exécution de
ter uitvoering van artikel 220 genomen bepalingen, dan wel l'article 220, soit admis par écrit, elle fait connaître à celui-ci,
schriftelijk heeft erkend, stelt de administratie hem bij een ter post aangetekende brief in kennis van de inkomsten en andere gegevens die zij voornemens is in de plaats te stellen van die welke zijn aangegeven of schriftelijk erkend, en vermeldt zij de redenen die naar haar oordeel de wijziging rechtvaardigen. Wanneer de administratie gebruik maakt van het bewijsmiddel bedoeld in artikel 248, § 1, eerste lid, deelt zij op dezelfde wijze het bedrag mede van de winsten of baten van drie soortgelijke belastingplichtigen, alsmede de gegevens die nodig zijn voor het verhoudingsgewijs bepalen van de winsten of baten van de betrokken belastingplichtige. Binnen de termijn van een maand na de verzending van dat bericht, welke termijn wegens wettige redenen kan worden verlengd, kan de belastingplichtige schriftelijk zijn opmerkingen inbrengen; de aanslag mag niet worden gevestigd voor die, eventueel verlengde, termijn verstreken is, behoudens indien de belastingplichtige met de wijziging van zijn aangifte schriftelijk instemt of indien de rechten van de Schatkist in gevaar verkeren wegens een andere oorzaak dan het par lettre recommandée à la poste, les revenus et les autres éléments qu'elle se propose de substituer à ceux qui ont été déclarés ou admis par écrit en indiquant les motifs qui lui paraissent justifier la rectification. Lorsque l'administration fait usage du moyen de preuve prévu à l'article 248, § 1er, alinéa 1er, elle communique de la même manière le montant des bénéfices ou profits de trois contribuables similaires ainsi que les éléments nécessaires pour établir proportionnellement le montant des bénéfices ou profits du contribuable concerné. Un délai d'un mois à compter de l'envoi de cet avis, ce délai pouvant être prolongé pour de justes motifs, est laissé au contribuable pour faire valoir ses observations par écrit; la cotisation ne peut être établie avant l'expiration de ce délai, éventuellement prolongé, sauf si le contribuable a marqué son accord par écrit sur la rectification de sa déclaration ou si les droits du Trésor sont en péril pour une
verstrijken van de aanslagtermijn ». cause autre que l'expiration des délais d'imposition ».
B.2.1. Artikel 170, § 1, van de Grondwet bepaalt : B.2.1. L'article 170, § 1er, de la Constitution dispose :
« Geen belasting ten behoeve van de Staat kan worden ingevoerd dan « Aucun impôt au profit de l'Etat ne peut être établi que par une loi
door een wet ». ».
B.2.2. Die bepaling drukt het wettigheidsbeginsel in fiscale zaken
uit, dat vereist dat de wezenlijke bestanddelen van de belasting in B.2.2. Cette disposition exprime le principe de la légalité de l'impôt
beginsel bij de wet worden bepaald, opdat geen enkele belasting kan
worden geheven zonder de instemming van de belastingplichtigen, qui exige que les éléments essentiels de l'impôt soient, en principe,
uitgedrukt door hun vertegenwoordigers. Tot de wezenlijke bestanddelen déterminés par la loi, afin qu'aucun impôt ne puisse être levé sans le
van de belasting behoren de aanwijzing van de belastingplichtigen, de consentement des contribuables, exprimé par leurs représentants. Font
belastbare materie, de belastbare grondslag, de aanslagvoet en de partie des éléments essentiels de l'impôt : la désignation des
eventuele belastingvrijstellingen en -verminderingen. contribuables, la matière imposable, la base imposable, le taux
B.3.1. De verwijzende rechter interpreteert het in het geding zijnde d'imposition et les éventuelles exonérations et diminutions d'impôt.
artikel 251 in die zin dat het de administratie toestaat om ten laste B.3.1. Le juge a quo interprète l'article 251 en cause comme
van de belastingplichtige die wel antwoordde en niet met het bericht autorisant l'administration à établir à charge du contribuable qui a
van wijziging van zijn aangifte heeft ingestemd binnen de termijn van effectivement répondu et n'a pas marqué son accord sur l'avis de
een maand na de verzending van dat bericht, een aanslag te vestigen na rectification de sa déclaration dans le délai d'un mois suivant
de termijn van een maand na de verzending, maar vóór het verstrijken l'envoi de cet avis, une cotisation après le délai d'un mois suivant
van de termijn van een maand vanaf de derde werkdag volgend op de l'envoi, mais avant l'expiration du délai d'un mois à compter du
datum van verzending van het bericht, terwijl de rechten van de troisième jour ouvrable qui suit la date d'envoi de l'avis, alors que
Schatkist niet in gevaar verkeren wegens een andere oorzaak dan het les droits du trésor ne sont pas en péril pour une cause autre que
verstrijken van de aanslagtermijn. l'expiration des délais d'imposition.
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de door de rechter opgeworpen La Cour limite son examen à l'hypothèse soulevée par le juge où les
hypothese waarin de rechten van de Schatkist niet in gevaar verkeren. droits du Trésor ne sont pas en péril.
B.3.2. De verwijzende rechter merkt op dat een dergelijke aanslag niet B.3.2. Le juge a quo relève qu'une telle cotisation ne pourrait
geldig zou kunnen worden gevestigd ten aanzien van de valablement être établie à l'égard du contribuable qui a répondu après
belastingplichtige die antwoordde na de termijn van een maand na de le délai d'un mois suivant l'envoi de l'avis de rectification de la
verzending van het bericht van wijziging van aangifte, maar binnen de déclaration, mais dans le délai d'un mois à compter du troisième jour
termijn van een maand vanaf de derde werkdag volgend op de dag van ouvrable qui suit celui de l'envoi de l'avis.
verzending van het bericht.
B.3.3. Hij verwijst naar de rechtspraak van het Hof van Cassatie B.3.3. Il renvoie à la jurisprudence de la Cour de cassation selon
volgens welke de niet-naleving van de antwoordtermijn, die een laquelle le non-respect du délai de réponse, qui constitue une
substantiële vormvereiste uitmaakt, in beginsel met de nietigheid van formalité substantielle, doit en principe être sanctionné par la
de aanslag moet worden bestraft, ongeacht of de belastingplichtige nullité de la cotisation, que le contribuable ait, ou non, subi un
ingevolge de niet-naleving van die antwoordtermijn al dan niet een grief concret à la suite du non-respect de ce délai de réponse.
concreet nadeel heeft geleden.
Bij een arrest van 12 september 2014 heeft het Hof van Cassatie Par un arrêt du 12 septembre 2014, la Cour de cassation a jugé :
geoordeeld : « 4. De appelrechters oordelen, zonder dienaangaande te worden « 4. Sans être critiqués à cet égard, les juges d'appel considèrent
bekritiseerd, dat uit de leer van de arresten van het Grondwettelijk qu'il résulte de la doctrine des arrêts de la Cour constitutionnelle
Hof van 2 juni 2010 en 28 juni 2012 volgt dat de aanslag voor het du 2 juin 2010 et du 28 juin 2012 que la cotisation pour l'exercice
aanslagjaar 1991 kon worden gevestigd na het verstrijken van de d'imposition 1991 pouvait être établie après l'expiration du délai
wachttermijn voor de administratie van een maand vanaf de dag na die d'attente prévu pour l'administration, qui est d'un mois à partir du
van de verzending van het bericht van wijziging. lendemain de l'envoi de l'avis de rectification.
Zij stellen vast dat : Ils constatent :
- het bericht van wijziging van aangifte en de door de administratie - que l'avis de rectification de cotisation et la demande à la poste
opgestelde postvordering beiden zijn gedagtekend op 25 november 1993; établie par l'administration sont tous deux datés du 25 novembre 1993;
- het niet ter betwisting staat dat de postdiensten van het - qu'il n'est pas contesté que le 25 novembre 1993, à 15h30, les
postsorteercentrum Brussel X op 25 november 1993 om 15u30 de services postaux du centre de tri postal de Bruxelles X sont allés
aangetekende brief, bevattende het bericht van wijzing van aangifte, chercher dans les bureaux de l'administration la lettre recommandée
op het kantoor van de administratie hebben opgehaald voor verzending contenant l'avis de rectification de cotisation pour envoi à la
aan de verweerster; défenderesse;
- op vrijdag 26 november 1993 in het postsorteercentrum Brussel X een - que le vendredi 26 novembre 1993, une grève imprévisible a éclaté au
niet te voorziene staking uitbrak waardoor vertraging werd opgelopen centre de tri postal de Bruxelles X, laquelle a engendré des retards,
en de aangetekende brief en het afgiftebewijs van aangetekende zending de sorte que le cachet de la poste n'a été apposé sur la lettre
slechts op 30 november 1993 werden afgestempeld en op die datum aan de recommandée et son récépissé que le 30 novembre 1993, et que l'envoi
verweerster werden verzonden. n'a été expédié à la défenderesse qu'à cette date.
5. De appelrechters mochten op grond van die vaststellingen oordelen 5. Sur la base de ces constatations, les juges d'appel pouvaient
dat de verzending plaatsgreep op 30 november 1993, zodat de op 31 considérer que l'envoi a été effectué le 30 novembre 1993, si bien que
december 1993 gevestigde aanslag werd gevestigd zonder de wachttermijn la cotisation établie le 31 décembre 1993 l'a été sans respecter le
van één maand te eerbiedigen en bijgevolg nietig is. délai d'attente d'un mois, et est donc frappée de nullité.
Het middel kan niet worden aangenomen » (RABG, 2015/10, p. 749). Le moyen ne peut être admis » (RABG, 2015/10, p. 749).
B.4.1. Bij zijn arrest nr. 66/2010 van 2 juni 2010 heeft het Hof B.4.1. Par son arrêt n° 66/2010, du 2 juin 2010, la Cour a jugé
artikel 346 van het WIB 1992 onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 l'article 346 du CIR 1992 contraire aux articles 10 et 11 de la
van de Grondwet geacht doordat het bepaalde dat de termijn van één Constitution en ce qu'il prévoyait que le délai d'un mois dont dispose
maand waarover de belastingplichtige beschikt om te antwoorden op een le contribuable pour répondre à un avis de rectification s'ouvre lors
bericht van wijziging, loopt vanaf het ogenblik van de verzending van dat bericht. de l'envoi de cet avis.
Het Hof heeft zijn beslissing als volgt gemotiveerd : La Cour a motivé sa décision comme suit :
« B.6.1. Het Hof heeft reeds herhaalde malen geoordeeld dat een « B.6.1. La Cour a déjà estimé à plusieurs reprises qu'une disposition
bepaling luidens welke de termijn waarover een persoon beschikt om een en vertu de laquelle le délai dont dispose une personne pour
jurisdictioneel (arrest nr. 170/2003 van 17 december 2003; arrest nr. introduire un recours juridictionnel (arrêt n° 170/2003 du 17 décembre
166/2005 van 16 november 2005; arrest nr. 34/2006 van 1 maart 2006; 2003; arrêt n° 166/2005 du 16 novembre 2005; arrêt n° 34/2006 du 1er
arrest nr. 43/2006 van 15 maart 2006; arrest nr. 48/2006 van 29 maart mars 2006; arrêt n° 43/2006 du 15 mars 2006; arrêt n° 48/2006 du 29
2006) of een administratief beroep (arrest nr. 85/2007 van 7 juni mars 2006) ou administratif (arrêt n° 85/2007 du 7 juin 2007; arrêt n°
2007; arrest nr. 123/2007 van 26 september 2007; arrest nr. 162/2007 123/2007 du 26 septembre 2007; arrêt n° 162/2007 du 19 décembre 2007;
van 19 december 2007; arrest nr. 178/2009 van 12 november 2009) in te arrêt n° 178/2009 du 12 novembre 2009) contre une décision prend cours
stellen tegen een beslissing aanvangt op het ogenblik van de au moment de l'envoi de cette décision, est incompatible avec les
verzending van die beslissing, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 articles 10 et 11 de la Constitution en ce que le droit de défense du
en 11 van de Grondwet in zoverre het recht van verdediging van de destinataire est limité de manière disproportionnée.
geadresseerde op onevenredige wijze wordt beperkt.
B.6.2. De in het geding zijnde bepaling dient evenwel te worden B.6.2. La disposition en cause doit toutefois être distinguée des
onderscheiden van de bepalingen waarover het Hof zich in voormelde dispositions au sujet desquelles la Cour s'est prononcée dans les
arresten heeft uitgesproken. Het bericht van wijziging houdt immers
geen beslissing van de administratie in, maar vormt het uitgangspunt arrêts précités. En effet, l'avis de rectification n'implique pas de
van tussen de administratie en de belastingplichtige ingezette décision de l'administration, mais constitue le point de départ de
onderhandelingen met het oog op de latere vaststelling van het négociations entre l'administration et le contribuable en vue de la
belastbaar inkomen. Wanneer de belastingplichtige niet binnen de in de détermination ultérieure du revenu imposable. Lorsqu'il ne fait pas
in het geding zijnde bepaling vastgestelde termijn zijn opmerkingen valoir ses observations contre l'avis de rectification dans le délai
inbrengt tegen een bericht van wijziging, verliest hij geen enkele fixé par la disposition en cause, le contribuable ne perd aucune
beroepsmogelijkheid. possibilité de recours.
B.7. Bovendien is, in tegenstelling tot de bezwaartermijn van het B.7. En outre, contrairement au délai de réclamation prévu à l'article
voormelde artikel 371 van het WIB 1992, de termijn van één maand na de 371 précité du CIR 1992, le délai d'un mois après l'envoi de l'avis de
verzending van het bericht van wijziging binnen welke de
belastingplichtige zijn opmerkingen schriftelijk kan inbrengen, niet ' rectification dans lequel le contribuable peut faire valoir ses
op straffe van verval ' vastgelegd. Hij kan door de administratie observations par écrit n'est pas prescrit ' à peine de déchéance '. Il
wegens ' wettige redenen ' worden verlengd. Ten slotte dient de in het peut être prorogé par l'administration pour de ' justes motifs '.
geding zijnde bepaling aldus te worden geïnterpreteerd dat het verzoek Enfin, la disposition en cause doit être interprétée en ce sens que la
van de belastingplichtige om een verlenging van de termijn waarbinnen demande du contribuable visant à obtenir une prorogation du délai dans
hij schriftelijke opmerkingen kan inbrengen tevens inhoudt dat hij lequel il peut introduire des observations écrites implique également
niet akkoord gaat met het bericht van wijziging, zodat geen aanslag qu'il marque son désaccord sur l'avis de rectification, de sorte qu'il
van ambtswege kan worden gevestigd, ook al zouden de door hem ne peut être procédé à la taxation d'office, même si les motifs qu'il
aangevoerde redenen niet worden aangenomen. invoque n'étaient pas admis.
B.8. Uit het voorgaande volgt dat de belastingplichtige die een B.8. Il découle de ce qui précède que le contribuable qui introduit
bezwaarschrift indient tegen een aanslagbiljet en diegene die une réclamation contre un avertissement-extrait de rôle et celui qui
antwoordt op een bericht van wijziging, zich niet in dezelfde situatie répond à un avis de rectification ne se trouvent pas dans la même
bevinden : de eerstgenoemde moet zich aan een termijn onderwerpen om situation : le premier doit se soumettre à un délai sous peine de se
zijn recht van verdediging te vrijwaren, omdat hem anders een voir atteint dans son droit de défense puisqu'il se trouverait privé,
jurisdictioneel beroep wordt ontnomen; de laatstgenoemde moet s'il ne respectait pas ledit délai, d'un recours juridictionnel; le
antwoorden op een bericht van wijziging dat geen definitieve second doit répondre à un avis de rectification qui n'implique pas de
beslissing van de administratie inhoudt, maar enkel het uitgangspunt décision définitive de l'administration, mais constitue le point de
vormt van onderhandelingen met de belastingplichtige met het oog op départ de négociations avec le contribuable en vue de la détermination
het vaststellen van het belastbaar inkomen. Dat verschil kan in de du revenu imposable. Cette différence est de nature à justifier, en
regel verantwoorden dat de door het Hof in het arrest nr. 162/2007 règle, que la solution adoptée par la Cour dans l'arrêt n° 162/2007 ne
aangenomen oplossing niet wordt omgezet naar termijnen die toepasbaar soit pas transposée aux délais applicables en matière administrative.
zijn in bestuurszaken.
B.9. Niettemin bepaalt artikel 346, eerste lid, van het WIB 1992 dat B.9. Toutefois, l'article 346, alinéa 1er, du CIR 1992 dispose que
het bericht van wijziging ' bij een ter post aangetekende brief ' l'avis de rectification est envoyé ' par lettre recommandée à la poste
wordt verzonden, en artikel 351 van hetzelfde Wetboek legt specifieke ' et l'article 351 du même Code attache des effets propres au défaut
gevolgen vast wanneer de belastingplichtige niet binnen de termijn van de réponse par le contribuable dans le délai d'un mois.
één maand heeft geantwoord.
B.10. Artikel 351 van het WIB 1992 bepaalt : B.10. L'article 351 du CIR 1992 dispose :
' De administratie kan de aanslag ambtshalve vestigen op het bedrag ' L'administration peut procéder à la taxation d'office en raison du
van de belastbare inkomsten die zij kan vermoeden op grond van de montant des revenus imposables qu'elle peut présumer eu égard aux
gegevens waarover zij beschikt, in de gevallen waarin de éléments dont elle dispose, dans les cas où le contribuable s'est
belastingplichtige nagelaten heeft : abstenu :
- ofwel een aangifte te doen binnen de termijnen bedoeld in de - soit de remettre une déclaration dans les délais prévus par les
artikelen 307 tot 311 of in de bepalingen genomen ter uitvoering van articles 307 à 311 ou par les dispositions prises en exécution de
artikel 312; l'article 312;
- ofwel aan de vormgebreken waarmede de aangifte is aangetast binnen - soit d'éliminer, dans le délai consenti à cette fin, le ou les vices
de daarvoor toegestane termijn, te verhelpen; de forme dont serait entachée sa déclaration;
- soit de communiquer les livres, documents ou registres visés à
- ofwel de in artikel 315 vermelde boeken, bescheiden en registers of l'article 315 ou les dossiers, supports ou données visés à l'article
de in artikel 315bis bedoelde dossiers, dragers of gegevens over te
leggen; 315bis;
- ofwel de op grond van artikel 316 gevraagde inlichtingen binnen de - soit de fournir dans le délai les renseignements qui lui ont été
termijn te verstrekken; demandés en vertu de l'article 316;
- ofwel binnen de in artikel 346 gestelde termijn te antwoorden op het erin bedoelde bericht. Voor de aanslag ambtshalve wordt gevestigd, geeft de administratie bij ter post aangetekende brief aan de belastingplichtige kennis van de redenen waarom zij van die procedure gebruik maakt, van het bedrag van de inkomsten en andere gegevens waarop de aanslag zal steunen, alsmede van de wijze waarop die inkomsten en gegevens zijn vastgesteld. Behalve in de laatste eventualiteit bedoeld in het eerste lid of indien de rechten van de Schatkist in gevaar verkeren ingevolge een andere oorzaak dan het verstrijken van de aanslagtermijnen of nog indien het gaat om roerende voorheffing of bedrijfsvoorheffing, wordt - soit de répondre dans le délai fixé à l'article 346 à l'avis dont il est question. Avant de procéder à la taxation d'office, l'administration notifie au contribuable, par lettre recommandée à la poste, les motifs du recours à cette procédure, le montant des revenus et les autres éléments sur lesquels la taxation sera basée, ainsi que le mode de détermination de ces revenus et éléments. Sauf dans la dernière éventualité visée à l'alinéa 1er ou si les droits du Trésor sont en péril pour une cause autre que l'expiration des délais d'imposition ou s'il s'agit de précomptes mobilier ou
aan de belastingplichtige een termijn van een maand vanaf de professionnel, un délai d'un mois à compter de l'envoi de cette
verzending van die kennisgeving toegestaan om zijn opmerkingen notification est laissé au contribuable pour faire valoir ses
schriftelijk in te brengen en mag de aanslag niet vóór het verstrijken observations par écrit et la cotisation ne peut être établie avant
van die termijn worden gevestigd '. l'expiration de ce délai '.
B.11. Krachtens die bepaling beschikt de belastingplichtige, in alle B.11. En vertu de cette disposition, dans toutes les hypothèses où
gevallen waarin de administratie de aanslag ambtshalve kan vestigen, l'administration peut procéder à la taxation d'office, le contribuable
over een termijn van één maand vanaf de verzending van de kennisgeving dispose d'un délai d'un mois à compter de l'envoi de la notification
van de redenen waarom zij van die aanslag gebruik maakt, om zijn des motifs du recours à cette taxation pour faire valoir ses
opmerkingen schriftelijk in te brengen, behalve in het geval dat hij observations par écrit, sauf dans l'hypothèse où il n'a pas répondu
niet heeft geantwoord binnen de in artikel 346 vastgestelde termijn. dans le délai fixé à l'article 346. Il s'ensuit que le contribuable
Daaruit volgt dat de belastingplichtige die, doordat hij de termijn qui, ayant mal calculé le délai d'un mois prévu par l'article 346,
van één maand waarin artikel 346, derde lid, voorziet, verkeerd heeft alinéa 3, et qui fait valoir ses observations avec, fût-ce un jour de
berekend, zijn opmerkingen inbrengt met ook maar één dag vertraging - retard - c'est l'hypothèse des litiges soumis aux deux juridictions
wat het geval is in de geschillen die zijn voorgelegd aan de twee
verwijzende rechtscolleges - ambtshalve kan worden belast waardoor, qui interrogent la Cour - pourra être taxé d'office, ce qui, en vertu
krachtens artikel 352 van hetzelfde Wetboek, de bewijslast wordt de l'article 352 du même Code, a pour effet de renverser la charge de
omgekeerd, waarbij de belastingplichtige slechts aan die sanctie la preuve, le contribuable n'échappant à cette sanction que s'il a été
ontsnapt indien ' wettige redenen ' hem hebben belet binnen de termijn empêché pour ' de justes motifs ' de répondre dans le délai d'un mois.
van één maand te antwoorden.
B.12. Door van de administratie te eisen dat zij de belastingplichtige B.12. En exigeant de l'administration qu'elle notifie au contribuable,
in kennis stelt ' bij een ter post aangetekende brief [...] van de ' par lettre recommandée à la poste, les revenus et les autres
inkomsten en andere gegevens die zij voornemens is in de plaats te éléments qu'elle se propose de substituer à ceux qui ont été déclarés
stellen van die welke zijn aangegeven ', wat een substantieel
vormvoorschrift is van de procedure van wijziging, heeft de wetgever ', ce qui constitue une règle substantielle de la procédure de
een maatregel genomen die de administratie in staat stelt om met rectification, le législateur a pris une mesure qui permet à
zekerheid het aanvangspunt te berekenen van de termijn van één maand l'administration de calculer avec certitude le point de départ du
vermeld in artikel 346, derde lid, van het WIB 1992. Hij maakt het délai d'un mois visé à l'article 346, alinéa 3, du CIR 1992. Mais il
echter mogelijk dat, op een ogenblik dat de belastingplichtige geen permet que prenne cours, à un moment où le contribuable ne peut avoir
kennis kan hebben van het bericht van wijziging, een termijn begint te connaissance de l'avis de rectification, un délai qui peut affecter
lopen die diens rechten van verdediging kan aantasten bij een ses droits de défense dans un éventuel recours ultérieur puisque la
eventueel later beroep, omdat de bewijslast zal worden omgekeerd. charge de la preuve sera inversée.
B.13. De rechten van de Schatkist zouden evenzeer zijn gevrijwaard, B.13. Les droits du Trésor seraient tout autant respectés, ceux du
die van de belastingplichtige zouden beter zijn gewaarborgd en de contribuable seraient mieux garantis et la sécurité juridique
rechtszekerheid zou ten volle zijn verzekerd indien de termijn van één pleinement assurée si le délai d'un mois commençait à courir le
maand zou ingaan op de derde dag volgend op die waarop het bericht van troisième jour qui suit celui auquel l'avis de rectification a été
wijziging aan de postdiensten werd overhandigd, tenzij de geadresseerde het tegendeel bewijst. remis aux services de la poste, sauf preuve contraire du destinataire.
B.14. Daaruit volgt dat, in het geval dat in artikel 346 van het WIB B.14. Il s'ensuit que, dans l'hypothèse visée à l'article 346 du CIR
1992 wordt beoogd, wegens de specifieke gevolgen die verbonden zijn 1992, en raison des effets spécifiques qui s'attachent à l'écoulement
aan het verstrijken van de termijn die is bepaald door het derde lid du délai prévu par l'alinéa 3 de cet article, cette disposition a des
van dat artikel, die bepaling onevenredige gevolgen heeft ». effets disproportionnés ».
B.4.2. Het Hof heeft eveneens de gelegenheid gehad zich uit te spreken B.4.2. La Cour a également eu l'occasion de se prononcer sur la
over de bestaanbaarheid van artikel 251 van het WIB 1964 met de compatibilité de l'article 251 du CIR 1964 avec les articles 10 et 11
artikelen 10 en 11 van de Grondwet bij zijn arrest nr. 85/2012 van 28 de la Constitution par son arrêt n° 85/2012, du 28 juin 2012.
juni 2012. Aan het Hof was een vraag gesteld over het verschil in behandeling dat La Cour était interrogée sur la différence de traitement qui existe
bestaat tussen twee categorieën van belastingplichtigen die een entre deux catégories de contribuables qui reçoivent un avis de
bericht van wijziging ontvangen : enerzijds, de belastingplichtigen rectification : d'une part, les contribuables qui répondent dans le
die antwoorden binnen de termijn van één maand na de verzending van délai d'un mois à compter de l'envoi de l'avis de rectification de la
het bericht van wijziging van aangifte en, anderzijds, de déclaration et, d'autre part, les contribuables qui ne répondent pas
belastingplichtigen die niet antwoorden binnen die termijn. Terwijl dans ce délai. Alors qu'une cotisation pourrait être établie à l'égard
ten aanzien van de eerste categorie van belastingplichtigen een de la première catégorie de contribuables après l'expiration de ce
aanslag zou mogen worden gevestigd na het verstrijken van die termijn, délai, mais avant l'expiration d'un délai d'un mois à compter du
maar vóór het verstrijken van een termijn van één maand vanaf de derde troisième jour ouvrable qui suit l'envoi de cet avis, une cotisation
werkdag volgend op de verzending van dat bericht, zou, in de ne pourrait être établie à l'égard de la deuxième catégorie de
interpretatie van het verwijzende rechtscollege, ten aanzien van de contribuables, dans l'interprétation de la juridiction a quo, qu'après
tweede categorie van belastingplichtigen een aanslag pas mogen worden l'expiration d'un délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable
gevestigd na het verstrijken van een termijn van één maand vanaf de qui suit l'envoi de l'avis de rectification.
derde werkdag volgend op de verzending van het bericht van wijziging.
Het Hof heeft om de volgende redenen besloten tot de niet-schending La Cour a conclu à la non-violation des dispositions
van de grondwetsbepalingen : constitutionnelles pour les motifs qui suivent :
« B.5. Wanneer een belastingplichtige antwoordt binnen de termijn van « B.5. Lorsqu'un contribuable répond dans le délai d'un mois à compter
één maand na de verzending van het bericht van wijziging, kunnen de de l'envoi de l'avis de rectification, les effets spécifiques fixés
specifieke gevolgen die artikel 256 van het WIB 1964 (thans artikel
351 van het WIB 1992) vastlegde wanneer de belastingplichtige niet par l'article 256 du CIR 1964 (actuel article 351 du CIR 1992) lorsque
binnen die termijn heeft geantwoord, zich niet voordoen. De le contribuable n'a pas répondu dans ce délai ne peuvent se produire.
belastingadministratie kan niet de aanslag ambtshalve vestigen op het L'administration fiscale ne peut pas procéder à la taxation d'office
bedrag van de belastbare inkomsten die zij kan vermoeden op grond van sur le montant des revenus imposables qu'elle peut présumer eu égard
de gegevens waarover zij beschikt. Bijgevolg is ook artikel 257, aux éléments dont elle dispose. Par conséquent, l'article 257, alinéa
eerste lid, van het WIB 1964 (thans artikel 352 van het WIB 1992), dat bepaalde dat indien hij ambtshalve is aangeslagen het aan de belastingplichtige behoort het bewijs te leveren van het juiste bedrag van de belastbare inkomsten en van de andere te zijnen name in aanmerking komende gegevens, niet van toepassing. Hieruit vloeit voort dat de rechten van de verdediging van de belastingplichtige niet worden aangetast. B.6. Daar staat tegenover dat de rechten van de Schatkist in het gedrang kunnen komen wanneer, ten aanzien van de belastingplichtige die antwoordt binnen de termijn van één maand na de verzending van het bericht van wijziging, een aanslag pas zou kunnen worden gevestigd na 1er, du CIR 1964 (actuel article 352 du CIR 1992), qui prévoyait que lorsque le contribuable est taxé d'office, la preuve du chiffre exact de ses revenus imposables et des autres éléments à envisager dans son chef lui incombe, n'est pas non plus d'application. Il en résulte que les droits de la défense du contribuable ne sont pas affectés. B.6. En revanche, les droits du Trésor pourraient être mis en péril si, à l'égard du contribuable qui répond dans le délai d'un mois à compter de l'envoi de l'avis de rectification, une cotisation ne pouvait être établie qu'après l'expiration d'un délai d'un mois à
het verstrijken van een termijn van één maand vanaf de derde werkdag compter du troisième jour ouvrable qui suit l'envoi de l'avis de
volgend op de verzending van het bericht van wijziging. Los van het rectification. Indépendamment du fait qu'une cotisation établie
feit dat een te vroeg gevestigde aanslag nietig kan worden verklaard, prématurément peut être déclarée nulle, il se pourrait que les délais
kunnen de aanslagtermijnen bepaald in de artikelen 258 tot 263 van het d'imposition fixés aux articles 258 à 263 du CIR 1964 aient expiré, de
WIB 1964 verstreken zijn, waardoor het niet langer mogelijk zou zijn sorte qu'il ne serait plus possible de procéder à la moindre taxation
enige aanslag te vestigen ». ».
B.5.1. Bij artikel 251 van het WIB 1964 wordt aan de B.5.1. L'article 251 du CIR 1964 laisse un délai d'un mois au
belastingplichtige een termijn van een maand gelaten om zijn
opmerkingen schriftelijk in te brengen tegen een bericht van wijziging contribuable pour faire valoir ses observations par écrit sur un avis
van zijn aangifte dat hem door de belastingadministratie wordt de rectification de sa déclaration qui lui est adressé par
toegestuurd. Die termijn vormt eveneens een wachttermijn voor de l'administration fiscale. Ce délai constitue également un délai
administratie, waarbij de aanslag niet kan worden gevestigd vóór het d'attente pour l'administration, la cotisation ne pouvant être établie
verstrijken van die termijn. avant l'expiration de ce délai.
B.5.2. De in het geding zijnde bepaling voorziet evenwel in twee B.5.2. La disposition en cause prévoit toutefois deux cas dans
gevallen waarin de aanslag kan worden gevestigd vóór het verstrijken lesquels la cotisation peut être établie avant l'expiration de ce
van die termijn : enerzijds, wanneer de belastingplichtige délai : lorsque le contribuable a marqué son accord par écrit sur la
schriftelijk instemt met de wijziging van zijn aangifte en, rectification de sa déclaration, d'une part, et lorsque les droits du
anderzijds, wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar verkeren Trésor sont en péril pour une cause autre que l'expiration des délais
wegens een andere oorzaak dan het verstrijken van de aanslagtermijn. d'imposition, d'autre part.
B.6.1. Bij zijn arrest nr. 66/2010 heeft het Hof geoordeeld dat, B.6.1. Par son arrêt n° 66/2010, la Cour a conclu que, sauf à violer
tenzij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet worden geschonden, de bij les articles 10 et 11 de la Constitution, le délai prescrit par
het voormelde artikel 251 voorgeschreven termijn niet kon lopen vanaf l'article 251 précité ne pouvait s'ouvrir lors de l'envoi de l'avis de
het ogenblik van de verzending van het bericht van wijziging, waarbij rectification, les droits du contribuable étant mieux garantis si ce
de rechten van de belastingplichtige beter zijn gewaarborgd indien die
termijn ingaat op de derde dag volgend op die waarop dat bericht aan délai commence à courir le troisième jour qui suit celui auquel cet
de postdiensten werd overhandigd, tenzij de geadresseerde het avis a été remis aux services de la poste, sauf preuve contraire du
tegendeel bewijst. destinataire.
B.6.2. Bij zijn arrest nr. 85/2012 heeft het Hof zich uitgesproken B.6.2. Par son arrêt n° 85/2012, la Cour s'est prononcée sur la
over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de
van artikel 251 van het WIB 1964, in de interpretatie die eraan werd l'article 251 du CIR 1964, dans l'interprétation qui en était donnée
gegeven door de verwijzende rechter, volgens welke dat artikel 251 de par le juge a quo, selon laquelle ledit article 251 autoriserait
administratie zou toestaan om een aanslag te vestigen na het l'administration à établir une cotisation après l'expiration du délai
verstrijken van de termijn van een maand na de verzending van het d'un mois suivant l'envoi de l'avis de rectification mais avant
bericht van wijziging maar vóór het verstrijken van de termijn van een maand vanaf de derde werkdag volgend op de datum van verzending van het bericht, wanneer de belastingplichtige wel antwoordde binnen de termijn van een maand vanaf de verzending van het bericht. Het Hof heeft geoordeeld dat de rechten van de Schatkist in het gedrang zouden kunnen komen wanneer, ten aanzien van de in die interpretatie bedoelde belastingplichtige, een aanslag pas zou kunnen worden gevestigd na het verstrijken van een termijn van één maand vanaf de derde werkdag volgend op de verzending van het bericht van wijziging. B.6.3. Volgens de geïntimeerde partij en de tussenkomende partij voor de verwijzende rechter zou uit de interpretatie van de verwijzende rechter in de zaak die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. l'expiration du délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable qui suit la date d'envoi de l'avis, lorsque le contribuable a effectivement répondu dans le délai d'un mois à compter de l'envoi de l'avis. La Cour a jugé que les droits du Trésor pourraient être mis en péril si, à l'égard du contribuable visé par cette interprétation, une cotisation ne pouvait être établie qu'après l'expiration d'un délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable qui suit l'envoi de l'avis de rectification. B.6.3. D'après la partie intimée et la partie intervenante devant le juge a quo, il résulterait de l'interprétation du juge a quo dans l'affaire qui a donné lieu à l'arrêt n° 85/2012 ainsi que de la
85/2012, alsook uit het antwoord dat het Hof in dat arrest heeft réponse apportée par la Cour dans cet arrêt, qu'à côté des deux
gegeven, voortvloeien dat naast de twee in artikel 251 van het WIB hypothèses prévues par l'article 251 du CIR 1964 dans lesquelles la
1964 bedoelde gevallen waarin de aanslag kan worden gevestigd vóór het cotisation peut être établie avant l'expiration du délai d'un mois
verstrijken van de in die bepaling bedoelde termijn van een maand, een derde geval in het leven wordt geroepen waarbij de termijn voor de heffing van de aanslag wordt ingekort, namelijk dat waarin de belastingplichtige binnen de termijn van een maand vanaf de verzending van het bericht van wijziging heeft geantwoord en niet met dat bericht heeft ingestemd. B.7.1. Zoals in B.2.2 wordt vermeld, vereist het wettigheidsbeginsel in fiscale zaken dat de wezenlijke bestanddelen van de belasting in beginsel bij de wet worden bepaald. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van de regels inzake de vestiging en invordering van de belasting. De belastingplichtigen, de belastbare materie, de belastbare grondslag, de aanslagvoet en de belastingvrijstellingen en -verminderingen worden in andere bepalingen van het Wetboek van de prévu par cette disposition, une troisième hypothèse de raccourcissement de délai pour la perception de la cotisation serait créée, à savoir celle dans laquelle le contribuable a répondu dans le délai d'un mois à compter de l'envoi de l'avis de rectification et n'a pas marqué son accord sur cet avis. B.7.1. Comme il est dit en B.2.2, le principe de la légalité de l'impôt exige que les éléments essentiels de l'impôt soient, en principe, déterminés par la loi. La disposition en cause fait partie des règles d'établissement et de recouvrement de l'impôt. Les contribuables, la matière imposable, la base imposable, le taux d'imposition et les exonérations et diminutions d'impôt sont
inkomstenbelastingen 1964 vastgelegd. déterminés par d'autres dispositions du CIR 1964.
B.7.2. De loutere vaststelling dat de kennisgeving, door de B.7.2. Le simple constat que la notification par l'administration au
administratie, van het bericht van wijziging aan de belastingplichtige contribuable de l'avis de rectification dans les délais prescrits par
binnen de bij artikel 251 van het WIB 1964 voorgeschreven termijnen l'article 251 du CIR 1964 constitue une formalité substantielle de la
een substantiële vormvereiste uitmaakt van de procedure van wijziging procédure de rectification dont le non-respect peut entraîner la
waarvan de niet-naleving de nietigheid van de aanslag met zich mee kan nullité de la cotisation n'a pas pour effet que cette notification
brengen, heeft niet tot gevolg dat die kennisgeving een wezenlijk
bestanddeel van de belasting vormt. constitue un élément essentiel de l'impôt.
B.8. Overigens blijkt uit artikel 251 van het WIB 1964, rekening B.8. Il ressort par ailleurs de l'article 251 du CIR 1964, compte tenu
houdend met het voormelde arrest nr. 85/2012, op voldoende duidelijke
wijze dat het de administratie is toegestaan een aanslag te vestigen de l'arrêt n° 85/2012 précité, que l'administration est autorisée à
na het verstrijken van de termijn van een maand na de verzending van établir une cotisation après l'expiration du délai d'un mois suivant
het bericht van wijziging maar vóór het verstrijken van de termijn van l'envoi de l'avis de rectification mais avant l'expiration du délai
een maand vanaf de derde werkdag volgend op de datum van verzending d'un mois à compter du troisième jour ouvrable qui suit la date
van het bericht, wanneer de belastingplichtige wel antwoordde binnen d'envoi de l'avis, lorsque le contribuable a effectivement répondu
de termijn van een maand vanaf de verzending van het bericht. dans le délai d'un mois à partir de l'envoi de l'avis.
B.9. Artikel 251 van het WIB 1964 is niet onbestaanbaar met artikel B.9. L'article 251 du CIR 1964 n'est pas incompatible avec l'article
170, § 1, van de Grondwet. 170 de la Constitution.
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 251 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1964 (thans L'article 251 du Code des impôts sur les revenus 1964 (actuellement
artikel 346 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), in de l'article 346 du Code des impôts sur les revenus 1992), dans
interpretatie volgens welke het de administratie zou toestaan om ten l'interprétation selon laquelle il autoriserait l'administration à
laste van de belastingplichtige die wel antwoordde binnen de termijn établir, à charge du contribuable qui a effectivement répondu dans le
van een maand na de verzending van het bericht van wijziging van délai d'un mois suivant l'envoi de l'avis de rectification de la
aangifte en die niet met de wijziging van zijn aangifte heeft déclaration et qui n'a pas marqué son accord sur la rectification de
ingestemd, terwijl de rechten van de Schatkist niet in gevaar verkeren sa déclaration, alors que les droits du Trésor ne sont pas en péril
wegens een andere oorzaak dan het verstrijken van de aanslagtermijn, pour une cause autre que l'expiration des délais d'imposition, une
een aanslag te vestigen na de termijn van een maand na de verzending, cotisation après le délai d'un mois suivant l'envoi, mais avant
maar vóór het verstrijken van de termijn van een maand vanaf de derde l'expiration du délai d'un mois à compter du troisième jour ouvrable
werkdag volgend op de datum van de verzending van het bericht van qui suit la date de l'envoi de l'avis de rectification de la
wijziging van aangifte, schendt artikel 170 van de Grondwet niet. déclaration, ne viole pas l'article 170 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 30 november 2017. la Cour constitutionnelle, le 30 novembre 2017.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^