← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 98/2017 van 19 juli 2017 Rolnummer : 6477 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende de artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep
te Brussel. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van
de prejudiciële vraag en rechtspleging"
| Uittreksel uit arrest nr. 98/2017 van 19 juli 2017 Rolnummer : 6477 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 98/2017 du 19 juillet 2017 Numéro du rôle : 6477 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1792 et 2270 du Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour constitutionnelle, composée de après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 98/2017 van 19 juli 2017 | Extrait de l'arrêt n° 98/2017 du 19 juillet 2017 |
| Rolnummer : 6477 | Numéro du rôle : 6477 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1792 en 2270 | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 1792 et |
| van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te | 2270 du Code civil, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. |
| Brussel. Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. |
| rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 28 juni 2016 in zake de nv « Pellikaan Bouwbedrijf » | Par arrêt du 28 juin 2016 en cause de la SA « Pellikaan Bouwbedrijf » |
| tegen de vereniging van mede-eigenaars « Résidence Jardins de Babylone | contre l'association des copropriétaires « Résidence Jardins de |
| » en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | Babylone » et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 11 juli 2016, heeft het Hof van Beroep te Brussel de | Cour le 11 juillet 2016, la Cour d'appel de Bruxelles a posé la |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek de | « Les articles 1792 et 2270 du Code civil violent-ils les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat | et 11 de la Constitution, interprétés en ce sens que ces dispositions |
| deze bepalingen voorzien in een vervaltermijn van tien jaar die | prévoient un délai de forclusion de dix ans qui déroge au droit commun |
| afwijkt van de gemeenrechtelijke verjaringsregel voor persoonlijke | de la prescription pour les actions personnelles (à l'époque l'article |
| rechtsvorderingen (destijds artikel 2262 van het Burgerlijk Wetboek en | 2262 du Code civil et actuellement l'article 2262bis, § 1er, du Code |
| thans artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek), zodat de | |
| rechtsvordering van een opdrachtgever die te maken heeft met een | |
| ernstig gebrek dat de stevigheid van het gebouw in gevaar brengt, | civil), de sorte que l'action d'un maître d'ouvrage qui porte sur un |
| minder gunstig wordt behandeld dan de rechtsvordering van de | vice grave affectant la solidité du bâtiment est traitée moins |
| opdrachtgever die bij de voorlopige oplevering-aanvaarding een | favorablement que l'action du maître d'ouvrage qui a, lors de la |
| opmerking heeft gemaakt over een zichtbaar gebrek dat de stevigheid | réception provisoire-agréation, fait une observation concernant un |
| van het gebouw niet in gevaar brengt of van de opdrachtgever die zich | vice apparent qui n'affecte pas la solidité du bâtiment ou que |
| beklaagt over een verborgen gebrek dat de stevigheid van het gebouw | l'action du maître d'ouvrage qui se plaint d'un vice caché qui |
| niet in gevaar brengt ? ». | n'affecte pas la solidité du bâtiment ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de | B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de artikelen 1792 en 2270 van | et 11 de la Constitution, des articles 1792 et 2270 du Code civil, |
| het Burgerlijk Wetboek, in de interpretatie dat die bepalingen | interprétés en ce sens que ces dispositions prévoient un délai de |
| voorzien in een vervaltermijn van tien jaar die afwijkt van de | forclusion de dix ans qui déroge au droit commun de la prescription |
| gemeenrechtelijke verjaringstermijn voor persoonlijke rechtsvorderingen (destijds artikel 2262, thans artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek), zodat de rechtsvordering van de opdrachtgever van bouwwerken die te maken heeft met een ernstig gebrek dat de stevigheid van het gebouw in gevaar brengt, minder gunstig wordt behandeld dan de rechtsvordering van de opdrachtgever die bij de voorlopige oplevering-aanvaarding een opmerking heeft gemaakt over een zichtbaar gebrek dat de stevigheid van het gebouw niet in gevaar brengt of dan de rechtsvordering van de opdrachtgever die zich beklaagt over een verborgen gebrek dat de stevigheid van het gebouw niet in gevaar brengt. | pour les actions personnelles (à l'époque, l'article 2262 du Code civil, et actuellement, l'article 2262bis, § 1er, du Code civil), de sorte que l'action du maître de l'ouvrage qui porte sur un vice grave affectant la solidité du bâtiment est traitée moins favorablement que l'action du maître de l'ouvrage qui a, lors de la réception provisoire-agréation, fait une observation concernant un vice apparent qui n'affecte pas la solidité du bâtiment ou que l'action du maître de l'ouvrage qui se plaint d'un vice caché qui n'affecte pas la solidité du bâtiment. |
| B.2. Artikel 1792 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2. L'article 1792 du Code civil dispose : |
| « Indien een gebouw dat tegen vaste prijs is opgericht, geheel of | « Si l'édifice construit à prix fait périt en tout ou en partie par le |
| gedeeltelijk teniet gaat door een gebrek in de bouw, zelfs door de | vice de la construction, même par le vice du sol, les architecte et |
| ongeschiktheid van de grond, zijn de architect en de aannemer daarvoor | |
| gedurende tien jaren aansprakelijk ». | entrepreneur en sont responsables pendant dix ans ». |
| Artikel 2270 van hetzelfde Wetboek bepaalt : | L'article 2270 du même Code dispose : |
| « Na verloop van tien jaren zijn architecten en aannemers ontslagen | |
| van hun aansprakelijkheid met betrekking tot de grote werken die zij | « Après dix ans, l'architecte et les entrepreneurs sont déchargés de |
| hebben uitgevoerd of geleid ». | la garantie des gros ouvrages qu'ils ont faits ou dirigés ». |
| Artikel 2262bis, § 1, eerste lid, van hetzelfde Wetboek bepaalt : | L'article 2262bis, § 1er, alinéa 1er, du même Code dispose : |
| « Alle persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar ». | « Toutes les actions personnelles sont prescrites par dix ans ». |
| B.3.1. Volgens de Ministerraad zou het antwoord op de prejudiciële | B.3.1. Selon le Conseil des ministres, la réponse à la question |
| vraag klaarblijkelijk niet nuttig zijn voor de beslechting van het | préjudicielle ne serait de toute évidence pas utile pour trancher le |
| bodemgeschil, vermits de artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek op dat geschil klaarblijkelijk niet van toepassing zouden zijn. B.3.2. In de regel komt het de verwijzende rechter die het Hof een vraag stelt toe vast te stellen welke de normen zijn die toepasselijk zijn op het aan hem voorgelegde geschil, en, algemener, na te gaan of het antwoord op een prejudiciële vraag nuttig is om dat geschil te beslechten. Enkel wanneer het antwoord klaarblijkelijk niet nuttig is om het geschil te beslechten, met name omdat de in het geding zijnde normen klaarblijkelijk niet erop van toepassing zijn, vermag het Hof te beslissen dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft, wat te dezen niet het geval is. De exceptie wordt verworpen. B.4.1. In de interpretatie van de verwijzende rechter voorzien de | litige soumis au juge a quo, puisque les articles 1792 et 2270 du Code civil ne s'appliqueraient manifestement pas à ce litige. B.3.2. Il revient en règle au juge a quo qui interroge la Cour de déterminer les normes applicables au litige dont il est saisi, et plus généralement, d'apprécier si la réponse à une question préjudicielle est utile à la solution de ce litige. Ce n'est que lorsque la réponse n'est manifestement pas utile à la solution du litige, notamment parce que les normes en cause ne sont manifestement pas applicables à celui-ci, que la Cour peut décider que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse, ce qui n'est pas le cas en l'espèce. L'exception est rejetée. B.4.1. Dans l'interprétation que leur donne le juge a quo, les |
| artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek in een van het | articles 1792 et 2270 du Code civil prévoient un délai de forclusion |
| gemeen recht afwijkende, tienjarige vervaltermijn voor de | de dix ans, dérogatoire au droit commun, pour l'action du maître de |
| rechtsvordering van de opdrachtgever van bouwwerken die geconfronteerd | l'ouvrage confronté à un vice grave mettant en péril la solidité de |
| wordt met een ernstig gebrek dat de stevigheid van het gebouw in | |
| gevaar brengt. | l'édifice. |
| B.4.2. Het staat in de regel aan de verwijzende rechter om de | B.4.2. Il appartient en règle au juge a quo d'interpréter les |
| bepalingen die hij van toepassing acht te interpreteren, onder | dispositions qu'il estime applicables, sous réserve d'une lecture |
| voorbehoud van een kennelijk verkeerde lezing van de in het geding | manifestement erronée de la disposition en cause, ce qui n'est pas le |
| zijnde bepaling, wat te dezen niet het geval is. Het Hof van Cassatie | cas en l'espèce. La Cour de cassation considère également que le délai |
| is eveneens van oordeel dat de in de artikelen 1792 en 2270 van het | prévu par les articles 1792 et 2270 du Code civil est un délai de |
| Burgerlijk Wetboek bedoelde termijn een « fatale termijn » is die niet | |
| geschorst noch gestuit kan worden (Cass., 22 december 2006, Arr. | forclusion qui ne peut être ni interrompu ni suspendu (Cass., 22 |
| Cass., 2006, nr. 670). | décembre 2006, Pas., n° 670). |
| Het Hof onderzoekt het verschil in behandeling dan ook in de | La Cour examine en conséquence la différence de traitement dans |
| interpretatie van de verwijzende rechter. | l'interprétation que lui donne le juge a quo. |
| B.5.1. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.5.1. La différence de traitement entre certaines catégories de |
| personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
| procedureregels in verschillende omstandigheden, houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
| discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
| verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
| procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
| daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
| B.5.2. In tegenstelling tot de vordering van de opdrachtgever van | B.5.2. A la différence de l'action du maître de l'ouvrage confronté à |
| bouwwerken die geconfronteerd wordt met een gebrek dat de stevigheid | un vice qui ne met pas en péril la solidité de l'édifice, qu'il |
| van het gebouw niet in gevaar brengt, zij het een zichtbaar gebrek | |
| waarvoor bij de oplevering voorbehoud werd gemaakt, dan wel een | s'agisse d'un vice apparent, pour lequel des réserves ont été |
| verborgen gebrek, waarop de verjaringstermijn van tien jaar, bepaald | formulées lors de la réception, ou d'un vice caché, qui est soumise au |
| in artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, van toepassing | délai de prescription de dix ans prévu par l'article 2262bis, § 1er, |
| is, termijn die kan worden gestuit of geschorst, is op de vordering | du Code civil, délai qui peut être interrompu ou suspendu, l'action du |
| van de opdrachtgever die geconfronteerd wordt met een ernstig gebrek | maître de l'ouvrage confronté à un vice grave mettant en péril la |
| dat de stevigheid van het gebouw in gevaar brengt, de vervaltermijn | solidité de l'édifice est soumise au délai de forclusion de dix ans |
| van tien jaar, bepaald in de artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk | prévu par les articles 1792 et 2270 du Code civil, délai qui ne peut |
| Wetboek, van toepassing, termijn die niet kan worden gestuit of | être ni interrompu ni suspendu. La Cour doit vérifier si cette |
| geschorst. Het Hof dient na te gaan of dat verschil in behandeling | |
| geen onevenredige beperking met zich meebrengt van de rechten van de | différence de traitement n'entraîne pas une limitation |
| opdrachtgever die geconfronteerd wordt met een ernstig gebrek dat de | disproportionnée des droits du maître de l'ouvrage confronté à un vice |
| stevigheid van het gebouw in gevaar brengt. | grave mettant en péril la solidité de l'édifice. |
| B.5.3. De in het geding zijnde artikelen 1792 en 2270 van het | B.5.3. Les articles 1792 et 2270 du Code civil, en cause, visent |
| Burgerlijk Wetboek streven het algemeen belang en meer bepaald de | l'intérêt général et plus spécifiquement la protection de la sécurité |
| bescherming van de openbare veiligheid na. Door de contractuele | publique. En prolongeant au-delà de la fin du contrat la |
| aansprakelijkheid voor architecten en aannemers te verlengen na afloop | responsabilité contractuelle des architectes et des entrepreneurs |
| van het contract wanneer de stevigheid van het opgerichte gebouw in | lorsque la solidité du bâtiment construit est menacée, le législateur |
| gevaar wordt gebracht, heeft de wetgever de belangen van de | a voulu protéger les intérêts du maître de l'ouvrage mais aussi |
| opdrachtgever willen beschermen maar ook de openbare veiligheid willen | |
| waarborgen die door gebrekkige constructies in gevaar wordt gebracht, | garantir la sécurité publique menacée par des constructions viciées et |
| en de rechtszekerheid willen verzekeren. Het Hof van Cassatie heeft | assurer la sécurité juridique. La Cour de cassation a d'ailleurs jugé |
| trouwens geoordeeld dat de tienjarige aansprakelijkheid van de | que la responsabilité décennale de l'architecte qui résulte de |
| architect die uit artikel 1792 van het Burgerlijk Wetboek voortvloeit, | l'article 1792 du Code civil « est d'ordre public et ne peut dès lors |
| « van openbare orde [is] en [...] mitsdien contractueel niet [kan] | |
| worden uitgesloten of beperkt » (Cass., 5 september 2014, Arr. Cass., | pas être exclue ou limitée contractuellement » (Cass., 5 septembre |
| 2014, nr. 495). | 2014, Pas., n° 495). |
| Terwijl de aannemings- of architectuurovereenkomst normaliter wordt | Alors que le contrat d'entreprise ou d'architecture se termine |
| normalement par l'agréation des travaux, la responsabilité | |
| beëindigd door de aanvaarding van de werken, blijft de architect of de | contractuelle de l'architecte ou de l'entrepreneur demeure susceptible |
| aannemer contractueel aansprakelijk tijdens een bijkomende periode van | d'être engagée pendant une période supplémentaire de dix ans pour les |
| tien jaar voor ernstige gebreken. De wetgever heeft de tienjarige | vices graves. Le législateur a dès lors limité dans le temps la |
| aansprakelijkheid bijgevolg beperkt in de tijd via een vervaltermijn | responsabilité décennale par un délai de forclusion qui échappe aux |
| die buiten de in de artikelen 2242 en volgende van het Burgerlijk | causes de suspension et d'interruption prévues aux articles 2242 et |
| Wetboek bedoelde schorsings- en stuitingsgronden valt. Het niet | |
| activeren van de aansprakelijkheid binnen een termijn van tien jaar | suivants du Code civil. La non-activation de la responsabilité dans un |
| brengt het verval ervan met zich mee. De vordering dient daarentegen | délai de dix ans entraîne son extinction. Par contre, l'action ne doit |
| niet te worden ingesteld binnen een nuttige termijn vanaf de | pas être introduite dans un délai utile à partir de la découverte du |
| ontdekking van het gebrek (Cass., 4 april 2003, Arr. Cass., 2003, nr. | vice (Cass., 4 avril 2003, Pas., 2003, I, n° 227; 2 février 2006, |
| 227; 2 februari 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 69). | Pas., 2006, I, n° 69). |
| B.5.4. De in artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek bedoelde | B.5.4. La prescription de droit commun prévue par l'article 2262bis du |
| gemeenrechtelijke verjaring heeft betrekking op de gemeenrechtelijke | Code civil vise, quant à elle, la responsabilité de droit commun des |
| aansprakelijkheid van de architecten of aannemers die, op grond van | architectes ou des entrepreneurs qui peut être mise en oeuvre, sur la |
| artikel 1147 van het Burgerlijk Wetboek, na de oplevering aangevoerd | base de l'article 1147 du Code civil, après la réception, pour vices |
| kan worden wegens lichte gebreken, namelijk tekortkomingen die de | véniels, soit les défauts qui n'affectent pas la solidité des |
| stevigheid van de gebouwen niet in gevaar brengen. Zij is niet van | bâtiments. Elle n'est pas d'ordre public et peut faire l'objet de |
| openbare orde en kan het voorwerp uitmaken van ontheffings- of | clauses exonératoires ou limitatives, dans les limites du droit |
| beperkende clausules, binnen de perken van het gemeen recht, aangezien | commun, dès lors qu'elle vise la protection du maître de l'ouvrage et |
| zij de bescherming van de opdrachtgever en niet de openbare veiligheid | non la sécurité publique. Cette action en responsabilité doit en outre |
| beoogt. Die aansprakelijkheidsvordering dient bovendien tijdig te | |
| worden ingesteld door de opdrachtgever na de ontdekking van het gebrek | être introduite en temps utile par le maître de l'ouvrage après la |
| (Cass., 8 april 1988, Arr. Cass., 1988, I, p. 921; 15 september 1994, | découverte du vice (Cass., 8 avril 1988, Pas., 1988, I, p. 921; 15 |
| Arr. Cass., 1994, nr. 382). | septembre 1994, Pas., 1994, n° 382). |
| B.5.5. De termijn van tien jaar volstaat daarenboven om het bestaan | B.5.5. Le délai de dix ans est par ailleurs suffisant pour apprécier |
| van de door artikel 1792 van het Burgerlijk Wetboek gedekte ernstige | l'existence des risques graves couverts par l'article 1792 du Code |
| risico's te beoordelen. Bijgevolg is het in het geding zijnde verschil | civil. Par conséquent, la différence de traitement en cause n'est pas |
| in behandeling niet zonder redelijke verantwoording. | sans justification raisonnable. |
| B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek schenden de | Les articles 1792 et 2270 du Code civil ne violent pas les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | et 11 de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 19 juli 2017. | la Cour constitutionnelle, le 19 juillet 2017. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| E. De Groot | E. De Groot |