Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 45/2017 van 27 april 2017 Rolnummer 6360 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9, vierde lid, van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, gesteld door de R Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 45/2017 van 27 april 2017 Rolnummer 6360 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9, vierde lid, van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, gesteld door de R Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 45/2017 du 27 avril 2017 Numéro du rôle : 6360 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la législation de l'enseignement, posée p La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 45/2017 van 27 april 2017 Extrait de l'arrêt n° 45/2017 du 27 avril 2017
Rolnummer 6360 Numéro du rôle : 6360
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9, vierde lid, van En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9, alinéa 4,
de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la
onderwijswetgeving, gesteld door de Raad van State. législation de l'enseignement, posée par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest nr. 233.763 van 5 februari 2016 in zake het hoofd van de Par arrêt n° 233.763 du 5 février 2016 en cause du chef du culte
orthodoxe eredienst in België tegen de Franse Gemeenschap, orthodoxe en Belgique contre la Communauté française, partie
tussenkomende partij : C.D., waarvan de expeditie ter griffie van het intervenante : C.D., dont l'expédition est parvenue au greffe de la
Hof is ingekomen op 18 februari 2016, heeft de Raad van State de Cour le 18 février 2016, le Conseil d'Etat a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 9, vierde lid, van de wet van 29 mei 1959 tot « Interprété en ce sens que l'inspecteur de religion qui a perdu la
wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, in die zin confiance du chef du culte dont il relève doit être privé de la
geïnterpreteerd dat de inspecteur godsdienst die het vertrouwen heeft fonction dont il est titulaire sans que son employeur, la Communauté
verloren van het hoofd van de eredienst waartoe hij behoort, moet française, puis le Conseil d'Etat ne puissent exercer de contrôle
worden ontzet uit het ambt waarvan hij titularis is, zonder dat zijn
werkgever, de Franse Gemeenschap, en vervolgens de Raad van State quant aux motifs qui ont entraîné cette perte de confiance, l'article
controle kunnen uitoefenen ten aanzien van de redenen die tot dat 9, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions
verlies van vertrouwen hebben geleid, de artikelen 10, 11 en 24 van de de la législation de l'enseignement viole-t-il les articles 10, 11 et
Grondwet, in voorkomend geval in samenhang gelezen met de artikelen 6, 24 de la Constitution, combinés le cas échéant avec les articles 6, 13
13 en 14 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en et 14 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et des
de fundamentele vrijheden, in zoverre de voormelde wetsbepaling de libertés fondamentales, dans la mesure où tant sur le plan
inspecteur godsdienst, zowel op administratief als jurisdictioneel administratif que juridictionnel, la disposition légale précitée
vlak, aan een regeling inzake ambtsneerlegging onderwerpt die minder soumet l'inspecteur de religion à un régime de cessation des fonctions
gunstig is dan die welke voor de andere categorieën van inspecteurs qui est moins favorable que celui prévalant pour les autres catégories
van het onderwijs van de Franse Gemeenschap geldt ? ». d'inspecteurs de l'enseignement de la Communauté française ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 9, vierde lid, B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 9, alinéa 4, de la
van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la législation
onderwijswetgeving (de zogeheten « Schoolpactwet »), zoals het van de l'enseignement (dite « loi sur le Pacte scolaire »), tel qu'il est
toepassing is in de Franse Gemeenschap, dat bepaalt : applicable en Communauté française, qui dispose :
« De inspectie van de godsdienstcursussen in de onderwijsinrichtingen « L'inspection des cours de religion dans les établissements
van de Staat wordt verricht door de afgevaardigden van de hoofden der d'enseignement de l'Etat est assurée par les délégués des chefs des
erediensten, die door de Minister van Openbaar Onderwijs op voordracht cultes nommés par le Ministre de l'Instruction publique sur
van de hoofden van de betrokken erediensten worden benoemd ». proposition des chefs des cultes intéressés ».
B.2. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, met B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles
de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, al dan niet in samenhang 10, 11 et 24 de la Constitution, combinés ou non avec les articles 6,
gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees Verdrag voor de 13 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, de cette
rechten van de mens, van die bepaling in die zin geïnterpreteerd dat « disposition interprétée en ce sens que « l'inspecteur de religion qui
de inspecteur godsdienst die het vertrouwen heeft verloren van het a perdu la confiance du chef du culte dont il relève doit être privé
hoofd van de eredienst waartoe hij behoort, moet worden ontzet uit het de la fonction dont il est titulaire sans que son employeur, la
ambt waarvan hij titularis is, zonder dat zijn werkgever, de Franse Communauté française, puis le Conseil d'Etat, ne puissent exercer de
Gemeenschap, en vervolgens de Raad van State controle kunnen contrôle quant aux motifs qui ont entraîné cette perte de confiance »
uitoefenen ten aanzien van de redenen die tot dat verlies van
vertrouwen hebben geleid » : in die interpretatie zou de inspecteur : dans cette interprétation, l'inspecteur de religion serait soumis,
godsdienst, zowel op administratief als op jurisdictioneel vlak, zijn tant sur le plan administratif que juridictionnel, à un régime de
onderworpen aan een regeling inzake ambtsneerlegging die minder cessation des fonctions moins favorable que celui prévalant pour les
gunstig is dan die welke voor de andere categorieën van inspecteurs autres catégories d'inspecteurs de l'enseignement de la Communauté
van het onderwijs van de Franse Gemeenschap geldt. française.
B.3.1. Het geschil ten gronde betreft het beroep tegen de impliciete B.3.1. Le litige a quo concerne le recours dirigé contre le refus
weigering om een inspecteur orthodoxe godsdienst die door de Franse implicite de révoquer un inspecteur de religion orthodoxe nommé par la
Gemeenschap in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs is Communauté française dans l'enseignement fondamental et dans
benoemd, af te zetten. l'enseignement secondaire.
Dat verzoek om afzetting, dat het hoofd van de orthodoxe eredienst aan Cette demande de révocation, émanant du chef du culte orthodoxe à
de Franse Gemeenschap heeft gericht, steunt op het feit dat die l'attention de la Communauté française, se fonde sur le fait que cet
inspecteur godsdienst niet langer het vertrouwen en de erkenning van inspecteur de religion ne jouit plus de la confiance et de la
het hoofd van de eredienst geniet, en dit op basis van overwegingen reconnaissance du chef du culte, en raison de considérations qui,
die, volgens het hoofd van de orthodoxe eredienst, niet van selon le chef du culte orthodoxe, ne seraient pas de nature
tuchtrechtelijke aard zouden zijn, maar die verband zouden houden « disciplinaire, mais « liées à la sphère religieuse propre aux
met de religieuze sfeer eigen aan eredienstautoriteiten ». autorités cultuelles ».
B.3.2. In zijn verwijzingsbeslissing heeft de Raad van State, ten B.3.2. Dans sa décision de renvoi, le Conseil d'Etat a jugé, en ce qui
aanzien van de in het geding zijnde bepaling, geoordeeld : concerne la disposition en cause :
« dat uit die wetsbepaling voortvloeit dat het het hoofd van de « qu'il ressort de cette disposition légale, que c'est au chef du
eredienst toekomt de personen te kiezen die de inspectie moeten culte qu'il revient de choisir les personnes qui sont appelées à
verzekeren van de cursussen van die godsdienst die in het door de assurer l'inspection des cours de cette religion qui sont dispensés
Franse Gemeenschap ingerichte onderwijs worden gegeven; dat, zonder dans l'enseignement organisé par la Communauté française; que sans
die voordracht, de Franse Gemeenschapsregering en de ministers die cette proposition, le Gouvernement de la Communauté française et les
voor onderwijs bevoegd zijn, niet kunnen overgaan tot een benoeming ministres qui ont l'enseignement dans leurs attributions ne peuvent
als inspecteur godsdienst; dat die beginselen inzake de toetreding tot procéder à aucune nomination en tant qu'inspecteur de religion; que
dat bevorderingsambt tevens gelden voor het behoud ervan; dat die ces principes qui régissent l'accession à cette fonction de promotion
inspecteurs, om hun opdracht verder te kunnen uitvoeren, immers de valent également pour le maintien dans celle-ci; que pour pouvoir
erkenning moeten behouden van het hoofd van de eredienst die aldus continuer leur mission, ces inspecteurs doivent en effet conserver la
bevestigt dat zij beschikken over de vereiste religieuze bekwaamheden reconnaissance du chef du culte lequel atteste ainsi qu'ils ont les
en kennis voor het ambt in kwestie; dat die erkenning, zodra die is capacités et les connaissances religieuses requises pour la fonction
verleend, wordt geacht te gelden totdat die uitdrukkelijk wordt en cause; qu'une fois donnée, cette reconnaissance est censée valoir
ingetrokken door het hoofd van de eredienst die als enige ertoe jusqu'à ce qu'elle soit explicitement retirée par le chef du culte
gemachtigd is om te oordelen over de gegrondheid van de redenen van de lequel est seul habilité à apprécier le bien-fondé des motifs du
intrekking; dat een eventuele controle van die redenen grotendeels zou retrait; qu'un éventuel contrôle de ces motifs buterait en grande
stuiten op de in artikel 21 van de Grondwet verankerde beginselen van partie sur les principes, consacrés par l'article 21 de la
de scheiding tussen Kerk en Staat, alsook van de organisatorische Constitution, de la séparation de l'Etat et de l'Eglise ainsi que de
autonomie van elke geloofsovertuiging; dat, rekening houdend met die l'autonomie organisationnelle de chaque confession religieuse; que
grondwetsbepaling, het noch de voor onderwijs bevoegde minister, noch compte tenu de cette disposition constitutionnelle, il n'appartient ni
au ministre qui a l'enseignement dans ses attributions, ni au Conseil
de Raad van State toekomt toe te zien op de redenen waarom een orgaan d'Etat de contrôler les raisons pour lesquelles un organe [du] culte
van de eredienst zijn vertrouwen in een van zijn vertegenwoordigers retire sa confiance à l'un de ses représentants; qu'ainsi interprété,
intrekt; dat artikel 9, vierde lid, van de voormelde wet van 29 mei l'article 9, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959 précitée soumet les
1959, aldus geïnterpreteerd, de inspecteurs van de cursussen inspecteurs des cours de religion à un régime de cessation des
godsdienst onderwerpt aan een regeling inzake ambtsneerlegging die fonctions qui est moins favorable que celui prévalant pour les autres
minder gunstig is dan die welke voor de andere categorieën van catégories d'inspecteurs de l'enseignement de la Communauté française
inspecteurs van het onderwijs van de Franse Gemeenschap geldt ». ». B.4. Il ressort dès lors de la formulation de la question
B.4. Uit de formulering van de prejudiciële vraag en de motieven van préjudicielle et des motifs de la décision de renvoi que la Cour est
de verwijzingsbeslissing blijkt bijgevolg dat het Hof wordt verzocht invitée à examiner la différence de traitement, en ce qui concerne le
het verschil in behandeling te onderzoeken, ten aanzien van de régime de cessation des fonctions, tant sur le plan administratif que
regeling inzake ambtsneerlegging, zowel op administratief als op
jurisdictioneel vlak, tussen de inspecteurs godsdienst en alle andere juridictionnel, entre les inspecteurs de religion et tous les autres
inspecteurs van het onderwijs van de Franse Gemeenschap wanneer de in inspecteurs de l'enseignement de la Communauté française si la
het geding zijnde bepaling zo wordt geïnterpreteerd dat de inspecteur disposition en cause est interprétée en ce sens que l'inspecteur de
godsdienst die het vertrouwen heeft verloren van het hoofd van de religion qui a perdu la confiance du chef du culte dont il relève doit
eredienst waartoe hij behoort, moet worden ontzet uit zijn ambt, être révoqué sans que la Communauté française, puis le Conseil d'Etat,
zonder dat de Franse Gemeenschap en vervolgens de Raad van State een puissent exercer un contrôle des motifs de cette perte de confiance
controle kunnen uitoefenen op de redenen van dat verlies van
vertrouwen en, derhalve, ongeacht wat die redenen zijn. et, partant, quels que soient ces motifs.
Ten aanzien van de bevoegdheid van het Hof Quant à la compétence de la Cour
B.5. In haar memorie van tussenkomst voert de verzoekende partij voor B.5. Dans son mémoire en intervention, la partie requérante devant le
de verwijzende rechter aan dat het Hof niet bevoegd is om zich uit te juge a quo soulève l'incompétence de la Cour pour se prononcer sur la
spreken over de prejudiciële vraag, die betrekking zou hebben op een question préjudicielle, qui porterait sur un choix du Constituant, dès
keuze van de Grondwetgever, aangezien het opgeworpen verschil in lors que la différence de traitement soulevée trouverait sa source non
behandeling niet zou voortvloeien uit de in het geding zijnde
bepaling, maar uit het beginsel van de scheiding tussen Kerk en Staat dans la disposition en cause, mais dans le principe de la séparation
verankerd in artikel 21 van de Grondwet, of op zijn minst uit de in de l'Eglise et de l'Etat consacré à l'article 21 de la Constitution
het geding zijnde bepaling in samenhang gelezen met artikel 21 van de Grondwet. ou, à tout le moins, dans la disposition en cause combinée avec l'article 21 de la Constitution.
B.6.1. Artikel 21 van de Grondwet bepaalt : B.6.1. L'article 21 de la Constitution dispose :
« De Staat heeft niet het recht zich te bemoeien met de benoeming of « L'Etat n'a le droit d'intervenir ni dans la nomination ni dans
de installatie der bedienaren van enige eredienst of hun te verbieden l'installation des ministres d'un culte quelconque, ni de défendre à
briefwisseling te houden met hun overheid en de akten van deze
overheid openbaar te maken, onverminderd, in laatstgenoemd geval, de ceux-ci de correspondre avec leurs supérieurs, et de publier leurs
gewone aansprakelijkheid inzake drukpers en openbaarmaking. actes, sauf, en ce dernier cas, la responsabilité ordinaire en matière
Het burgerlijk huwelijk moet altijd aan de huwelijksinzegening de presse et de publication.
voorafgaan, behoudens de uitzonderingen door de wet te stellen, indien Le mariage civil devra toujours précéder la bénédiction nuptiale, sauf
daartoe redenen zijn ». les exceptions à établir par la loi, s'il y a lieu ».
B.6.2. Krachtens artikel 21, eerste lid, van de Grondwet mag de Staat B.6.2. En vertu de l'article 21, alinéa 1er, de la Constitution,
zich niet bemoeien met de benoeming of de installatie van de l'Etat ne peut intervenir dans la nomination et l'installation des
bedienaren van een eredienst, noch hun verbieden briefwisseling te ministres d'un culte, ni leur interdire de correspondre avec leur
houden met hun overheid of hun akten openbaar te maken. De in artikel supérieur ou de publier leurs actes. La liberté de culte garantie par
21, eerste lid, van de Grondwet gewaarborgde vrijheid van eredienst l'article 21, alinéa 1er, de la Constitution reconnaît l'autonomie
erkent de organisatorische autonomie van de geloofsgemeenschappen. d'organisation des communautés religieuses. Chaque religion est libre
Elke godsdienst is vrij zijn eigen organisatie in te richten waarin de d'avoir sa propre organisation dans laquelle l'Etat ne peut, en
Staat in beginsel niet vermag tussen te komen. principe, intervenir.
De organisatorische autonomie van de geloofsgemeenschappen valt immers L'autonomie organisationnelle des communautés religieuses relève en
onder de bescherming van de vrijheid van godsdienst, die onder meer de effet de la protection de la liberté de religion qui comprend, entre
vrijheid omvat om zijn godsdienst te belijden, hetzij alleen, hetzij autres, la liberté d'exprimer sa religion, soit seul, soit avec
met anderen, en die is beschermd bij de artikelen 19 en 21, eerste d'autres, et qui est protégée tant par les articles 19 et 21, alinéa 1er,
lid, van de Grondwet en bij artikel 9 van het Europees Verdrag voor de de la Constitution que par l'article 9 de la Convention européenne des
rechten van de mens. droits de l'homme.
B.7.1. Het beginsel van de scheiding tussen Kerk en Staat dat onder B.7.1. Le principe de séparation de l'Eglise et de l'Etat, déduit
meer is afgeleid uit artikel 21, eerste lid, van de Grondwet is niet notamment de l'article 21, alinéa 1er, de la Constitution, n'est pas
absoluut en verzet zich niet tegen elke inmenging van de Staat in de absolu et ne s'oppose pas à toute ingérence de l'Etat dans l'autonomie
autonomie van de geloofsgemeenschappen. des communautés religieuses.
Een inmenging in het recht van de erkende erediensten om hun werking Une ingérence dans le droit des cultes reconnus de régler de manière
autonoom te regelen, kan immers verenigbaar zijn met de vrijheid van autonome leur fonctionnement peut en effet être compatible avec la
godsdienst en met de vrijheid van eredienst, op voorwaarde dat de liberté de religion et avec la liberté de culte, pour autant que la
maatregel het voorwerp uitmaakt van een voldoende toegankelijke en mesure fasse l'objet d'une réglementation suffisamment accessible et
precieze regeling, een wettig doel nastreeft en nodig is in een précise, qu'elle poursuive un objectif légitime et qu'elle soit
democratische samenleving, hetgeen inhoudt dat de inmenging moet nécessaire dans une société démocratique, ce qui implique que
beantwoorden aan « een dwingende maatschappelijke behoefte » en dat l'ingérence doit répondre à « un besoin social impérieux » et qu'il
een redelijk verband van evenredigheid moet bestaan tussen het doit exister un lien raisonnable de proportionnalité entre le but
nagestreefde wettige doel, enerzijds, en de beperking van die légitime poursuivi, d'une part, et la limitation de ces libertés,
vrijheden, anderzijds. d'autre part.
B.7.2. De draagwijdte van het beginsel van de scheiding tussen Kerk en B.7.2. Par ailleurs, la portée du principe de séparation de l'Eglise
Staat is overigens intrinsiek vatbaar voor veranderingen en et de l'Etat est intrinsèquement variable et évolutive.
ontwikkelingen. De naleving van de autonomie van de geloofsgemeenschappen past in een Le respect de l'autonomie des communautés religieuses s'intègre dans
bepaalde juridische staatsordening en valt bijgevolg onder de naleving un ordre juridique étatique donné, et, partant, dans le respect et les
en de perken van het door de Staat vastgestelde juridische kader : er limites du cadre juridique fixé par l'Etat : il existe en effet « dans
bestaat immers « in de praktijk van de Europese Staten, een grote la pratique des Etats européens, une grande variété de modèles
verscheidenheid aan grondwettelijke modellen die de betrekkingen constitutionnels régissant les relations entre l'Etat et les cultes »
tussen de Staat en de erediensten regelen » (EHRM, grote kamer, 9 juli (CEDH, grande chambre, 9 juillet 2013, Sindicatul « Pastorul cel Bun »
2013, Sindicatul « Pastorul cel Bun » t. Roemenië, § 138; grote kamer,
12 juli 2014, Fernssndez Mart¤nez t. Spanje, § 130). Het Europees Hof c. Roumanie, § 138; grande chambre, 12 juillet 2014, Fernssndez
voor de Rechten van de Mens kent aan de Staten overigens een ruime Mart¤nez c. Espagne, § 130). La Cour européenne des droits de l'homme
beoordelingsmarge toe « wanneer de Staat een afweging dient te maken reconnaît d'ailleurs aux Etats une large marge d'appréciation «
tussen tegenstrijdige privé- en overheidsbelangen of tussen lorsque l'Etat doit ménager un équilibre entre des intérêts privés et
verschillende door de Grondwet beschermde rechten » (EHRM, 23 publics concurrents ou entre différents droits protégés par la
september 2010, Obst t. Duitsland, § 42; 23 september 2010, Schüth t. Convention » (CEDH, 23 septembre 2010, Obst c. Allemagne, § 42; 23
Duitsland, § 56). septembre 2010, Schüth c. Allemagne, § 56).
De naleving van de autonomie van de geloofsgemeenschappen kan Le respect de l'autonomie des communautés religieuses peut, en outre,
bovendien variëren naar gelang van de omstandigheden en het tijdperk, varier en fonction des circonstances et de l'époque, mais aussi des
maar ook in het licht van de bijzondere kenmerken van de particularités de la matière à laquelle il s'applique.
aangelegenheid waarop die van toepassing is.
B.8.1. Op het gebied van onderwijs moet het beginsel van de scheiding B.8.1. Dans le domaine de l'enseignement, le principe de séparation de
tussen Kerk en Staat worden beoordeeld rekening houdend met het l'Eglise et de l'Etat doit s'apprécier en tenant compte de l'existence
historisch bestaan, in België, van de verschillende onderwijsnetten, historique, en Belgique, des différents réseaux d'enseignement, qui
die beantwoorden aan de zorg van de Grondwetgever om de vrijheid van s'inscrivent dans le souci du Constituant de garantir la liberté des
meningsuiting beschermd bij artikel 19 van de Grondwet, alsook de opinions protégée par l'article 19 de la Constitution de même que la
vrijheid van onderwijs gewaarborgd bij artikel 24 van de Grondwet, die liberté d'enseignement garantie par l'article 24 de la Constitution,
onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, te waarborgen . ces deux libertés constitutionnelles étant indissociables.
B.8.2. De verhoudingen tussen de verschillende onderwijsnetten worden B.8.2. Les rapports entre les différents réseaux d'enseignement sont
geregeld in het Schoolpact, dat met name werd geconcretiseerd door de réglés dans le Pacte scolaire concrétisé, notamment, par la loi du 29
wet van 29 mei 1959, alsook door artikel 24 van de Grondwet, zoals mai 1959, ainsi que par l'article 24 de la Constitution, tel qu'il a
gewijzigd bij de grondwetsherziening van 15 juli 1988. été modifié par la révision constitutionnelle du 15 juillet 1988.
Uit de parlementaire voorbereiding van die grondwetsherziening blijkt Il ressort des travaux préparatoires de cette révision
dat de Grondwetgever, met die bepaling, « de basisprinciepen van het constitutionnelle que, par cette disposition, le Constituant «
[voulait] traduire les principes de bases du pacte scolaire dans une
schoolpact [wilde vertalen] in een grondwettelijke tekst en [voegen] disposition constitutionnelle qui viendrait compléter les garanties
bij de waarborgen, die nu reeds vervat zijn in artikel 17 » (Parl. déjà prévues à l'article 17 » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n°
St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 100-1/1, p. 2). Die « princiepen », 100-1/1°, p. 2). Ces « principes », complétés par les principes déjà
aangevuld met de beginselen die reeds werden gewaarborgd in het
vroegere artikel 17 (thans artikel 24) van de Grondwet, beogen aldus garantis à l'article 17 ancien (24 actuel) de la Constitution, visent
de actieve en de passieve vrijheid van onderwijs, de mogelijkheid voor ainsi la liberté active et passive d'enseignement, la possibilité pour
de gemeenschappen om zelf onderwijs in te richten dat voldoet aan de les communautés d'organiser elles-mêmes un enseignement répondant à
neutraliteitsvereiste, de mogelijkheid voor de gemeenschappen als une exigence de neutralité, la possibilité pour les communautés, en
inrichtende macht om bevoegdheden over te dragen aan autonome organen, tant que pouvoirs organisateurs, de déléguer des compétences à des
het recht op onderwijs en de beginselen van wettigheid en gelijkheid organes autonomes, le droit à l'enseignement et les principes de
in onderwijszaken. légalité et d'égalité en matière d'enseignement.
B.8.3. Artikel 24, § 1, vierde lid, van de Grondwet heeft overigens, B.8.3. Par ailleurs, l'article 24, § 1er, alinéa 4, de la
door de openbare besturen die scholen inrichten ertoe te verplichten Constitution, en imposant aux pouvoirs publics, qui organisent des
de keuze te bieden tussen het onderricht in een van de erkende écoles, d'offrir le choix entre l'enseignement d'une des religions
godsdiensten en dat in de niet-confessionele zedenleer, een reconnues et celui de la morale non confessionnelle, a défini un droit
fundamenteel recht vastgelegd. Met dat fundamenteel recht dat aan de fondamental. A ce droit fondamental reconnu aux parents et aux élèves,
ouders en de leerlingen is toegekend, stemt, voor de overheid die correspond dans le chef des pouvoirs publics organisant un
onderwijs inricht, de verplichting overeen om met name cursussen enseignement l'obligation d'organiser, notamment, des cours de
godsdienst in te richten. religion.
B.8.4. Krachtens artikel 24, § 3, van de Grondwet heeft ieder recht op B.8.4. En vertu de l'article 24, § 3, de la Constitution, chacun a
onderwijs met eerbiediging van de fundamentele rechten en vrijheden. droit à l'enseignement dans le respect des libertés et droits
Tot die fundamentele rechten behoort het recht van de ouders, met name fondamentaux. Parmi ces droits fondamentaux figure le droit des
gewaarborgd bij artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het parents, garanti notamment par l'article 2 du Premier Protocole
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat het door de overheid additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, de faire
georganiseerde onderwijs aan de kinderen wordt verstrekt met naleving assurer l'enseignement dispensé par les pouvoirs publics aux enfants
van hun godsdienstige en filosofische overtuigingen. dans le respect de leurs convictions religieuses et philosophiques.
B.9.1. Het Hof is niet bevoegd om zich uit te spreken over een B.9.1. La Cour n'est pas compétente pour se prononcer sur une
verschil in behandeling of een beperking van een grondrecht différence de traitement ou une limitation d'un droit fondamental
voortvloeiende uit een door de Grondwetgever zelf gemaakte keuze. découlant d'un choix opéré par le Constituant lui-même.
Hoewel die keuze in beginsel moet blijken uit de tekst van de Bien que ce choix doive en principe ressortir du texte de la
Grondwet, kan die eveneens voortvloeien uit de economie van de Constitution, il peut également découler de l'économie de la
Grondwet in haar geheel, wanneer de combinatie van verschillende Constitution dans son ensemble, lorsque la combinaison de plusieurs
grondwetsbepalingen een onbetwistbare keuze van de Grondwetgever kan dispositions constitutionnelles permet de faire la clarté concernant
verduidelijken. un choix indéniable du Constituant.
B.9.2. Artikel 24, § 1, van de Grondwet legt aan de scholen ingericht B.9.2. L'article 24, § 1er, de la Constitution impose aux écoles
door openbare besturen op, tot het einde van de leerplicht, de keuze organisées par les pouvoirs publics d'offrir, jusqu'à la fin de
aan te bieden tussen onderricht in een der erkende godsdiensten en de l'obligation scolaire, le choix entre l'enseignement d'une des
niet-confessionele zedenleer. Wanneer de wetgever de inspectie van die religions reconnues et celui de la morale non confessionnelle. Lorsque
cursussen godsdienst inricht, is hij verplicht met toepassing van le législateur organise l'inspection de ces cours de religion, il est
artikel 21, eerste lid, van de Grondwet, de autonomie van de obligé, en application de l'article 21, alinéa 1er, de la
geloofsgemeenschappen te eerbiedigen.
B.9.3. Die vaststelling houdt evenwel niet in dat de in het geding Constitution, de respecter l'autonomie des communautés religieuses.
zijnde bepaling ontsnapt aan de controle van het Hof. Zoals reeds is B.9.3. Ce constat n'implique cependant pas que la disposition en cause
vermeld in B.7, is de eerbiediging van de autonomie van de échappe au contrôle de la Cour. En effet, comme il est dit en B.7, le
geloofsgemeenschappen immers niet absoluut en heeft die een respect de l'autonomie des communautés religieuses n'est pas absolu et
evoluerende draagwijdte. a une portée évolutive.
B.9.4. Terwijl de tekst van de in het geding zijnde bepaling alleen de B.9.4. Alors que le texte de la disposition en cause ne vise que la
benoeming van de inspecteur godsdienst op voordracht van het hoofd van
de eredienst beoogt, geeft de verwijzende rechter daaraan een ruime nomination de l'inspecteur de religion sur proposition du chef du
interpretatie en leidt hij hieruit af dat het verlies van vertrouwen culte, le juge a quo l'interprète largement et en déduit que la perte
vanwege het hoofd van de eredienst vereist dat het ambt van de door de de la confiance du chef du culte impose la cessation des fonctions de
Franse Gemeenschap benoemde inspecteur godsdienst wordt neergelegd.
Ook al gaat die interpretatie, die verder reikt dan de letter van de l'inspecteur de religion nommé par la Communauté française.
in het geding zijnde bepaling, uit van de zorg om in overeenstemming Même si cette interprétation, qui dépasse la lettre de la disposition
te zijn met het beginsel van de scheiding tussen Kerk en Staat, dat en cause, procède du souci de se conformer au principe de la
voortvloeit uit artikel 21, eerste lid, van de Grondwet, kan die séparation de l'Eglise et de l'Etat, découlant de l'article 21, alinéa
interpretatie in het licht van een doel van de Grondwetgever evenwel 1er, de la Constitution, il ne peut toutefois résulter de cette
niet ertoe leiden dat de in het geding zijnde bepaling, zoals die door interprétation à la lumière d'un objectif du Constituant que la
de verwijzende rechter is geïnterpreteerd, voortvloeit uit een keuze disposition en cause, telle qu'elle est interprétée par le juge a quo,
van de Grondwetgever. découle d'un choix du Constituant.
B.9.5. De exceptie wordt verworpen. B.9.5. L'exception est rejetée.
Ten gronde Quant au fond
B.10. In de interpretatie van de verwijzende rechter zou de in het B.10. Dans l'interprétation du juge a quo, la disposition en cause
geding zijnde bepaling de Franse Gemeenschap ertoe verplichten het créerait une obligation pour la Communauté française de mettre fin aux
ambt te beëindigen van de inspecteur godsdienst die zij op voordracht fonctions de l'inspecteur de religion qu'elle a nommé sur proposition
van het hoofd van de eredienst heeft benoemd, indien die inspecteur du chef du culte si cet inspecteur a perdu la confiance du chef du
het vertrouwen van het hoofd van de eredienst heeft verloren, zonder
dat de Franse Gemeenschap, noch, in geval van beroep, de Raad van culte, sans aucun contrôle des motifs de cette perte de confiance, ni
State enige controle kunnen uitoefenen op de redenen van dat verlies par la Communauté française ni, en cas de recours, par le Conseil
van vertrouwen. d'Etat.
In die interpretatie voert de in het geding zijnde bepaling een Dans cette interprétation, la disposition en cause crée une différence
verschil in behandeling in, zowel op administratief als op de traitement, tant sur le plan administratif que juridictionnel, en
jurisdictioneel vlak, ten aanzien van de regeling inzake ce qui concerne le régime de cessation des fonctions, entre les
ambtsneerlegging, tussen de inspecteurs godsdienst en de andere inspecteurs de religion et les autres inspecteurs de l'enseignement de
inspecteurs van het onderwijs van de Franse Gemeenschap. la Communauté française.
In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te spreken La question préjudicielle invite à se prononcer sur la compatibilité
over de bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de
artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, al dan niet in samenhang de cette différence de traitement avec les articles 10, 11 et 24 de la
gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees Verdrag voor de Constitution, combinés ou non avec les articles 6, 13 et 14 de la
rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
B.11.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel B.11.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le
van gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 24, § 4, van de Grondwet principe d'égalité et de non-discrimination. L'article 24, § 4, de la
is een bijzondere toepassing van dat beginsel in onderwijszaken. Constitution constitue une application particulière de ce principe en
matière d'enseignement.
B.11.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.11.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
berust en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.12.1. In haar memorie van tussenkomst is de verzoekende partij voor B.12.1. Dans son mémoire en intervention, la partie requérante devant
de verwijzende rechter van mening dat de inspecteurs van de cursussen le juge a quo estime que les inspecteurs des cours de religion et les
godsdienst en de inspecteurs van de andere cursussen van het onderwijs inspecteurs des autres cours de l'enseignement de la Communauté
van de Franse Gemeenschap niet vergelijkbaar zijn, aangezien de française ne sont pas comparables, dès lors que les premiers feraient
eerstgenoemden deel zouden uitmaken van de eredienst die zij binnen partie du culte qu'ils sont chargés de représenter au sein de
het onderwijs moeten vertegenwoordigen. l'enseignement.
B.12.2. Men mag verschil en niet-vergelijkbaarheid niet verwarren. Te B.12.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. En
dezen moet het Hof de inspecteurs van de cursussen godsdienst
vergelijken met de inspecteurs van de andere onderwijscursussen. Die l'espèce, la Cour doit comparer les inspecteurs des cours de religion
inspecteurs, die allen zijn benoemd door de Franse Gemeenschap en avec les inspecteurs des autres cours d'enseignement. Ces inspecteurs,
onder het gezag van de coördinerende inspecteur-generaal vallen qui sont tous nommés par la Communauté française et relèvent de
(artikel 1, § 1, derde lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap l'autorité de l'inspecteur général coordonnateur (article 1er, alinéa
van 8 maart 2007), hebben de opdracht te waken over de kwaliteit van 3, du décret de la Communauté française du 8 mars 2007), ont pour
het onderwijs; zij bevinden zich in situaties die niet dermate mission de veiller à la qualité de l'enseignement; ils se trouvent
verschillend zijn dat zij niet met elkaar zouden kunnen worden dans des situations qui ne sont pas à ce point différentes qu'elles ne
vergeleken ten aanzien van de neerlegging van hun ambt. pourraient être comparées entre elles en ce qui concerne la cessation de leurs fonctions.
B.13.1. De in het geding zijnde bepaling « beperkt er zich toe de B.13.1. La disposition en cause « se borne à adapter la législation
bestaande wetgeving aan te passen aan de nieuwe vereisten die existante aux nécessités nouvelles résultant de la [loi sur le Pacte
voortspruiten uit de [Schoolpactwet] » (Parl. St., Kamer, 1958-1959, scolaire] » (Doc. parl., Chambre, 1958-1959, n° 199/1, p. 11); elle
nr. 199/1, p. 11); zij neemt de vroegere regeling over die « een reprend le régime existant antérieurement qui « implique toujours un
dubbele instemming [impliceert] : die van de inrichtende macht en die double consentement : celui du pouvoir organisateur et celui des chefs
van de hoofden of de vertegenwoordigers van de betrokken erediensten » (ibid., p. 12). ou des représentants des cultes intéressés » (ibid., p. 12).
De in het geding zijnde bepaling neemt aldus de tekst over die was La disposition en cause reprend ainsi le texte de l'article 7, alinéa
opgenomen in artikel 7, tweede lid, van de wet van 27 juli 1955 « 2, de la loi du 27 juillet 1955 « fixant des règles d'organisation de
houdende regelen inzake inrichting van het onderwijs van de Staat, de l'enseignement de l'Etat, des provinces et des communes, et de
provincies en de gemeenten, en inzake subsidiëring door de Staat van subvention, par l'Etat, d'établissements d'enseignement moyen, normal
inrichtingen voor middelbaar, normaal- en technisch onderwijs », dat et technique », qui est devenu l'article 8, alinéa 2, des lois
artikel 8, tweede lid, van de gecoördineerde wetten van 30 april 1957 coordonnées du 30 avril 1957 sur l'enseignement normal et l'article
op het normaalonderwijs en artikel 19, tweede lid, van de
gecoördineerde wetten van 30 april 1957 op het middelbaar onderwijs is 19, alinéa 2, des lois coordonnées du 30 avril 1957 sur l'enseignement
geworden. moyen.
Artikel 7, tweede lid, van de wet van 27 juli 1955 vindt zelf zijn L'article 7, alinéa 2, de la loi du 27 juillet 1955 trouve lui-même
oorsprong in de regeling die was vastgesteld sinds de organieke wet
van 23 september 1842 betreffende het lager onderwijs; in son origine dans le régime établi depuis la loi du 23 septembre 1842
tegenstelling evenwel tot die regeling, die erin voorzag dat de organique de l'instruction primaire; à la différence toutefois de ce
inspectie van de cursussen godsdienst werd uitgeoefend door régime, qui prévoyait que l'inspection des cours de religion était
afgevaardigden van de hoofden van de eredienst, heeft artikel 7, exercée par des délégués des chefs du culte, l'article 7, alinéa 2, de
tweede lid, van de wet van 27 juli 1955 bepaald dat de inspectie van la loi du 27 juillet 1955 a prévu que l'inspection des cours de
de cursussen godsdienst wordt uitgeoefend door afgevaardigden van de religion est exercée par des délégués du culte, nommés par le ministre
eredienst, benoemd door de minister van Openbaar Onderwijs op de l'Instruction publique sur proposition du chef du culte.
voordracht van het hoofd van de eredienst.
In tegenstelling tot artikel 7, tweede lid, betreffende de inspectie A la différence de l'article 7, alinéa 2, relatif à l'inspection des
van de cursussen godsdienst, ingevoerd via een amendement van de cours de religion, introduit par le biais d'un amendement du
Regering, heeft artikel 7, eerste lid, van de wet van 27 juli 1955, Gouvernement, l'article 7, alinéa 1er, de la loi du 27 juillet 1955,
dat het optreden van het hoofd van de eredienst ten aanzien van de qui a modifié de la même manière l'intervention du chef du culte en ce
leerkrachten godsdienst op dezelfde manier heeft gewijzigd, het qui concerne les professeurs de religion, a fait l'objet de
voorwerp uitgemaakt van parlementaire besprekingen. discussions parlementaires.
In de parlementaire voorbereiding met betrekking tot die bepaling is Dans les travaux préparatoires relatifs à cette disposition, il est
uiteengezet : exposé :
« De benoeming van de godsdienstleraars die door de Minister van « La nomination par le Ministre de l'Instruction publique, de
Openbaar Onderwijs worden benoemd, op de voordracht van de hoofden van professeurs de religion, sur proposition des chefs des cultes
de erediensten is normaal, aangezien die personen deel uitmaken van intéressés, est normale, étant donné que ces personnes font partie du
het onderwijzend personeel en hij in voorkomend geval kan verplicht corps enseignant et qu'il peut être amené à prendre des mesures
zijn te hunnen opzichte tuchtmaatregelen te nemen » (Parl. St., Kamer, disciplinaires à leur égard » (Doc. parl., Chambre, 1954-1955, n°
1954-1955, nr. 217/22, p. 5). 217/22, p. 5).
Aan een lid dat vroeg « waarom de godsdienstleraars niet meer door de A un membre qui s'informait de « la raison pour laquelle les
kerkelijke overheid zullen worden benoemd zoals vroeger » heeft de nominations des professeurs de religion ne seront plus faites par
Minister geantwoord : l'autorité religieuse comme par le passé », le ministre a répondu :
« Als principe geldt dat de leraars door de Koning worden benoemd. Dat « Le principe est que le Roi nomme les professeurs. C'est ce que
bepaalt ook het ontwerp, met dien verstande dat de benoeming geschiedt prévoit le projet étant entendu que la nomination se fait sur
op de voordracht en met instemming van de kerkelijke overheid. proposition des autorités religieuses et de leur accord.
Staat en kerkelijke overheid zullen beide met tuchtmacht gewapend L'Etat et l'autorité auront chacun un pouvoir disciplinaire : l'un
zijn, de ene uitsluitend om de wetten, de andere met de rechten die uniquement pour le respect des lois, l'autre comme employeur avec les
eruit voortvloeien als werkgever » (ibid., p. 28). droits qui en découlent » (ibid., p. 28).
B.13.2. Artikel 31 van het koninklijk besluit van 25 oktober 1971 « B.13.2. L'article 31 de l'arrêté royal du 25 octobre 1971 « fixant le
tot vaststelling van het statuut van de leermeesters, de leraars en de statut des maîtres de religion, des professeurs de religion et des
inspecteurs katholieke, protestantse, Israëlitische, orthodoxe en inspecteurs des religions catholique, protestante, israélite,
islamitische godsdienst der onderwijsinrichtingen van de Franse orthodoxe et islamique des établissements d'enseignement de la
Gemeenschap » (hierna : koninklijk besluit van 25 oktober 1971) Communauté française » (ci-après : arrêté royal du 25 octobre 1971)
bepaalt eveneens : prévoit également :
« De inspecteurs godsdienst van de inrichtingen van de Staat worden « Les inspecteurs de religion des établissements de l'Etat sont nommés
door de Minister vastbenoemd in een vacant ambt op voorstel van het à titre définitif dans un emploi vacant par le Ministre sur
hoofd van de eredienst. proposition du chef du culte.
Zij moeten aan onderstaande voorwaarden voldoen : Ces inspecteurs doivent remplir les conditions ci-après :
1° in het rijksonderwijs vast benoemd zijn in een ambt van leermeester 1) être nommé à titre définitif, dans l'enseignement de l'Etat, à la
of leraar godsdienst; fonction de maître de religion ou de professeur de religion;
2° in actieve dienst zijn in het rijksonderwijs; 2) être en activité de service dans l'enseignement de l'Etat;
3° [...] 3) [...]
4° in het door de Franse Gemeenschap ingericht of gesubsidieerd 4) compter une ancienneté de fonction de cinq ans au moins dans
onderwijs ten minste vijf jaar anciënniteit in hun ambt tellen. Bij de berekening ervan mag de anciënniteit verworven in een ambt in een gesubsidieerde onderwijsinrichting, voor ten hoogste drie jaar in aanmerking worden genomen. Voor de protestantse, Israëlitische, orthodoxe en islamitische godsdienst bedraagt de vereiste ambtsanciënniteit ten minste twee jaar in het door de Franse Gemeenschap ingericht of gesubsidieerd onderwijs, waarin de ambtsanciënniteit verworven in een gesubsidieerde onderwijsinrichting voor ten hoogste een jaar in aanmerking mag worden genomen. l'enseignement organisé ou subventionné par la Communauté française. Dans celle-ci, l'ancienneté de fonction acquise dans un établissement d'enseignement subventionné peut intervenir pour un maximum de trois ans. Pour les religions protestante, israélite, orthodoxe et islamique, l'ancienneté de fonction exigée est de deux ans au moins dans l'enseignement organisé ou subventionné par la Communauté française, dans laquelle l'ancienneté de fonction acquise dans un établissement d'enseignement subventionné peut intervenir pour un maximum d'un an.
[...] ». [...] ».
Artikel 32 van het koninklijk besluit van 25 oktober 1971, zoals L'article 32 de l'arrêté royal du 25 octobre 1971, tel qu'il a été
gewijzigd bij artikel 183 van het decreet van de Franse Gemeenschap modifié par l'article 183 du décret de la Communauté française du 8
van 8 maart 2007 en bij artikel 170 van het decreet van de Franse mars 2007 et par l'article 170 du décret de la Communauté française du
Gemeenschap van 10 maart 2006, bepaalt : 10 mars 2006, dispose :
« De artikelen 122 tot 127 en 131 tot 134 van voormeld koninklijk « Les articles 122 à 127 et 131 à 134 de l'arrêté royal du 22 mars
besluit van 22 maart 1969 zijn van toepassing op de leermeesters en de 1969 susmentionné sont d'application pour les maîtres de religion et
leraars godsdienst. les professeurs de religion.
Voor de inspecteurs godsdienst worden alle straffen voorgesteld door Pour les inspecteurs de religion, toutes les peines sont proposées par
de coördinerende inspecteur-generaal van de algemene inspectiedienst l'Inspecteur général coordonnateur du Service général de l'Inspection
opgericht bij het decreet van 8 maart 2007 betreffende de algemene créé par le décret du 8 mars 2007 relatif au Service général de
inspectiedienst, de dienst voor pedagogische raadgeving en begeleiding l'Inspection, au Service de conseil et de soutien pédagogiques de
van het door de Franse Gemeenschap georganiseerde onderwijs, de cellen l'enseignement organisé par la Communauté française, aux Cellules de
voor pedagogische raadgeving en begeleiding van het door de Franse conseil et de soutien pédagogiques de l'enseignement subventionné par
Gemeenschap gesubsidieerde onderwijs en betreffende het statuut van de la Communauté française et aux statuts des membres du personnel du
personeelsleden van de algemene inspectiedienst en van de pedagogische Service général de l'Inspection et des Conseillers pédagogiques.
adviseurs. De tuchtstraffen worden voorgesteld na raadpleging van het hoofd van Les peines disciplinaires sont proposées après consultation du chef du
de eredienst ». culte ».
B.14.1. Door te bepalen dat, in de onderwijsinrichtingen van de B.14.1. En prévoyant que, dans les établissements d'enseignement de la
Gemeenschap, de inspectie van de cursussen godsdienst wordt verzekerd Communauté, l'inspection des cours de religion est assurée par les
door de inspecteurs benoemd door de minister « op voordracht van de inspecteurs nommés par le ministre « sur proposition des chefs des
hoofden van de betrokken erediensten », gaat de in het geding zijnde cultes intéressés », la disposition en cause procède du souci de
bepaling uit van de zorg om de authenticiteit van het
godsdienstonderwijs te waarborgen door het de hoofden van de betrokken garantir l'authenticité de l'enseignement de la religion en permettant
erediensten mogelijk te maken deel te nemen aan de benoeming van de aux chefs du culte intéressés de participer à la nomination des
inspecteurs godsdienst. Zij strekt bijgevolg ertoe de autonomie van de inspecteurs de religion. Elle vise ainsi à garantir l'autonomie des
geloofsgemeenschappen te waarborgen bij het bepalen van de inhoud van communautés religieuses dans la détermination du contenu de
het godsdienstonderwijs.
De in het geding zijnde bepaling strekt aldus ertoe de eerbiediging te l'enseignement de la religion.
verzekeren van de organisatorische autonomie van de La disposition en cause tend dès lors à assurer le respect de
geloofsgemeenschappen, zijnde een doelstelling die voortvloeit uit l'autonomie organisationnelle des communautés religieuses, qui est un
artikel 21, eerste lid, van de Grondwet. objectif découlant de l'article 21, alinéa 1er, de la Constitution.
B.14.2. De inspectie van de cursussen godsdienst in de B.14.2. L'inspection des cours de religion dans les établissements
onderwijsinrichtingen van de Gemeenschap gebeurt door een d'enseignement de la Communauté est effectuée par un délégué du chef
afgevaardigde van het hoofd van de eredienst die door de Gemeenschap
vastbenoemd is, in tegenstelling tot de inspectie van de cursussen du culte nommé à titre définitif par la Communauté, à la différence de
godsdienst in de andere inrichtingen van het officieel onderwijs, l'inspection des cours de religion dans les autres établissements
alsook in de inrichtingen van het vrij gesubsidieerd onderwijs, die, officiels d'enseignement ainsi que dans les établissements
krachtens artikel 9, vijfde tot zevende lid, van de Schoolpactwet, in d'enseignement libre subventionné, qui, en vertu de l'article 9,
principe gebeurt door een afgevaardigde van het hoofd van de eredienst alinéas 5 à 7, de la loi sur le Pacte scolaire, est en principe
die door die laatstgenoemde wordt benoemd. effectuée par un délégué du chef du culte nommé par ce dernier.
De Schoolpactwet heeft dus het beginsel overgenomen volgens hetwelk, La loi sur le Pacte scolaire a donc repris le principe que, dans les
in de onderwijsinrichtingen van de Gemeenschap, de inspectie van de établissements d'enseignement de la Communauté, l'inspection des cours
cursussen godsdienst ressorteert onder een afgevaardigde van het hoofd de religion relève d'un délégué du chef du culte mais dont la fonction
van de eredienst, maar wiens ambt niet volkomen wordt overgelaten aan n'est pas entièrement laissée à l'appréciation du chef du culte; ce
het oordeel van het hoofd van de eredienst; die laatste komt vooraf dernier intervient préalablement à la nomination, effectuée par
tussen in de benoeming, uitgevoerd door de overheid zelf. Zoals blijkt l'autorité publique elle-même. Comme il ressort des travaux
uit de parlementaire voorbereiding die in B.13.1 wordt vermeld, geniet préparatoires cités en B.13.1, cet inspecteur de religion, en raison
die inspecteur godsdienst, wegens zijn benoeming door de Gemeenschap, de sa nomination par la Communauté, jouit également du statut de
eveneens het statuut van ambtenaar. Hij heeft bijgevolg een hybride fonctionnaire. Il bénéficie dès lors d'un statut hybride, relevant
statuut en ressorteert zowel onder de sfeer van de eredienst als onder tant de la sphère cultuelle que de la fonction publique.
het openbaar ambt.
De door de Gemeenschap benoemde inspecteur godsdienst oefent zijn ambt Par ailleurs, l'inspecteur de religion nommé par la Communauté exerce
overigens uit onder het gezag van de coördinerende inspecteur-generaal ses fonctions sous l'autorité de l'inspecteur général coordonnateur
bedoeld in het decreet van 8 maart 2007. Overeenkomstig artikel 32 van visé dans le décret du 8 mars 2007. Conformément à l'article 32 de
het koninklijk besluit van 25 oktober 1971 worden de tuchtstraffen ten l'arrêté royal du 25 octobre 1971, les peines disciplinaires à l'égard
aanzien van een inspecteur godsdienst voorgesteld door de d'un inspecteur de religion sont proposées par l'inspecteur général
coördinerende inspecteur-generaal, na raadpleging van het hoofd van de coordonnateur, après consultation du chef du culte.
eredienst. B.14.3. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat de inspecteurs B.14.3. Il résulte de ce qui précède que les inspecteurs de religion
godsdienst in de inrichtingen van de Franse Gemeenschap, voor wat de dans les établissements de la Communauté française sont, en ce qui
procedures inzake de benoeming en de tuchtstraffen betreft, zijn concerne les procédures de nomination et de sanctions disciplinaires,
onderworpen aan een ander statuut dan dat van de inspecteurs van de soumis à un statut différent de celui des inspecteurs des autres cours
andere cursussen die door de Franse Gemeenschap worden benoemd. Dat nommés par la Communauté française. Cette différence découle de
verschil vloeit voort uit de gezamenlijke tussenkomst van de overheid l'intervention conjointe des pouvoirs publics et du chef du culte dans
en van het hoofd van de eredienst in de loopbaan van de inspecteur godsdienst. B.15. Dat verschil in behandeling berust op een objectief en pertinent criterium, namelijk de aangelegenheid waarop de inspectie betrekking heeft, die, in het licht van hetgeen in B.14.1 is vermeld, verantwoordt dat het hoofd van de eredienst wordt betrokken bij de benoeming en bij de tuchtregeling van de inspecteurs die het voor de benoeming heeft voorgedragen. B.16. Er moet worden onderzocht of de in het geding zijnde bepaling, zoals zij door de verwijzende rechter is geïnterpreteerd, geen onevenredige gevolgen heeft ten aanzien van het nagestreefde doel. la carrière de l'inspecteur de religion. B.15. Cette différence de traitement est fondée sur un critère objectif et pertinent, à savoir la matière sur laquelle porte l'inspection, qui justifie, au regard de ce qui est dit en B.14.1, que le chef du culte soit associé à la nomination et au régime disciplinaire des inspecteurs qu'il a proposé de nommer. B.16. Il convient d'examiner si, telle qu'elle est interprétée par le juge a quo, la disposition en cause n'entraîne pas d'effets disproportionnés au regard du but poursuivi.
B.17. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil betreft de B.17. Le litige devant le juge a quo concerne les effets, sur le droit
gevolgen, voor het recht van het openbaar ambt, van de intrekking van de la fonction publique, du retrait de la confiance du chef du culte à
het vertrouwen van het hoofd van de eredienst ten aanzien van een l'égard d'un inspecteur de religion qu'il a proposé à une nomination
inspecteur godsdienst die het hoofd heeft voorgedragen voor een par la Communauté française. Telle qu'elle est interprétée par le juge
benoeming door de Franse Gemeenschap. Zoals geïnterpreteerd door de a quo, la disposition en cause implique que la confiance du chef du
verwijzende rechter impliceert de in het geding zijnde bepaling dat culte, témoignée lors de la proposition à la nomination, doit perdurer
het vertrouwen van het hoofd van de eredienst, waarvan de voordracht tout au long de l'exercice de la fonction et qu'en cas de retrait de
voor de benoeming getuigt, moet blijven bestaan tijdens de hele cette confiance, la Communauté serait tenue de mettre fin aux
uitoefening van het ambt en dat, wanneer dat vertrouwen wordt
ingetrokken, de Gemeenschap ertoe gehouden zou zijn het ambt van de fonctions de l'inspecteur de religion concerné.
inspecteur van de betrokken godsdienst te beëindigen. Dans l'interprétation du juge a quo, la disposition en cause créerait
In de interpretatie van de verwijzende rechter zou de in het geding une cause absolue de révocation d'un fonctionnaire nommé à titre
zijnde bepaling een absolute grond van afzetting van een vastbenoemde
ambtenaar invoeren, zonder dat de redenen van die afzetting kunnen définitif, sans que les motifs de cette révocation puissent être
worden beoordeeld door de Gemeenschap of door de Raad van State. appréciés par la Communauté ou par le Conseil d'Etat.
B.18.1. Zoals hiervoor is vastgesteld, wordt de inspecteur godsdienst, B.18.1. Comme il a été constaté précédemment, même s'il représente le
ook al vertegenwoordigt hij het hoofd van de eredienst, is hij benoemd chef du culte, a été nommé sur sa proposition et est chargé de
op diens voordracht en is hij ermee belast de authenticiteit van het vérifier l'authenticité de l'enseignement de la religion, l'inspecteur
godsdienstonderwijs na te gaan, vanaf zijn benoeming een ambtenaar van
de Gemeenschap. Door die benoeming door de overheid kan de inspecteur de religion devient, dès sa nomination, un fonctionnaire de la
godsdienst niet worden gelijkgesteld met een bedienaar van de Communauté. En raison de cette nomination par l'autorité publique,
eredienst of met een werknemer van de eredienst die door het hoofd van l'inspecteur de religion ne peut pas être assimilé à un ministre du
de eredienst wordt benoemd en wiens relatie met het hoofd van de culte ou à un employé du culte nommé par le chef du culte, dont la
eredienst uitsluitend valt onder de sfeer van de eredienst, relation avec le chef du culte relève de la seule sphère cultuelle,
overeenkomstig het principe dat voortvloeit uit artikel 21, eerste conformément au principe découlant de l'article 21, alinéa 1er, de la
lid, van de Grondwet. Constitution.
Hoewel het statuut van die inspecteur godsdienst hybride is, vloeit Si le statut de cet inspecteur de religion est hybride, il ressort du
uit de tekst van de in het geding zijnde bepaling voort dat zijn texte même de la disposition en cause que sa mission relève de
opdracht valt onder het algemeen belang om een kwalitatief onderwijs l'intérêt général d'assurer un enseignement de qualité et présente, de
te verzekeren en een overwegend openbaar karakter vertoont. De manière prépondérante, un caractère public. La nomination de cet
benoeming van die inspecteur godsdienst, door de overheid, geeft dat inspecteur de religion, par l'autorité publique, traduit ce caractère
overwegend openbaar karakter weer. public prépondérant.
B.18.2. De Schoolpactwet heeft de inspectie van de cursussen B.18.2. En effet, la loi sur le Pacte scolaire n'a pas abandonné
godsdienst immers niet uitsluitend overgelaten aan het oordeel van het
hoofd van de betrokken eredienst, aangezien zij het beginsel heeft l'inspection des cours de religion à la seule appréciation du chef du
gevestigd dat, in de onderwijsinrichtingen van de Gemeenschap, de culte concerné, puisqu'elle a posé le principe que, dans les
inspectie van de cursussen godsdienst niet ressorteert onder een établissements d'enseignement de la Communauté, l'inspection des cours
afgevaardigde van het hoofd van de eredienst die door die de religion ne relève pas d'un délégué du chef du culte nommé par ce
laatstgenoemde wordt benoemd, maar onder een afgevaardigde van het dernier, mais d'un délégué du chef du culte nommé à titre définitif
hoofd van de eredienst die door de Gemeenschap vastbenoemd is. Door de par la Communauté. Par le choix posé par cette disposition,
keuze die in die bepaling wordt gemaakt, valt de inspectie van de l'inspection des cours de religion dans les établissements
cursussen godsdienst in de onderwijsinrichtingen van de Gemeenschap d'enseignement de la Communauté relève d'une fonction publique, à
onder een openbaar ambt, waarop bijgevolg, in beginsel, de regels laquelle s'appliquent dès lors, en principe, les règles de stabilité
inzake vastheid van betrekking en continuïteit van de openbare dienst de l'emploi et de continuité du service public.
van toepassing zijn.
B.18.3. Door erin te voorzien dat de inspecteurs godsdienst worden B.18.3. En prévoyant que les inspecteurs de religion sont nommés par
benoemd door de Gemeenschap op voordracht van het hoofd van de la Communauté sur proposition du chef du culte, la disposition en
eredienst, definieert de in het geding zijnde bepaling de voordracht cause définit dès lors la proposition du chef du culte comme un
van het hoofd van de eredienst bijgevolg als een voorwaarde voor zijn préalable à sa nomination par la Communauté. A partir de sa
benoeming door de Gemeenschap. Vanaf zijn benoeming wordt de nomination, l'inspecteur devient un fonctionnaire sous l'autorité de
inspecteur een ambtenaar onder het gezag van de coördinerende l'inspecteur général coordonnateur, le chef du culte n'étant consulté
inspecteur-generaal, waarbij het hoofd van de eredienst alleen wordt qu'en cas de sanction disciplinaire.
geraadpleegd in geval van een tuchtstraf.
Indien aan de intrekking van het vertrouwen van het hoofd van de Si l'on conférait au retrait de la confiance du chef du culte une
eredienst een absolute verplichting zou worden gekoppeld om de door de obligation absolue de révoquer l'inspecteur de religion nommé par la
Franse Gemeenschap benoemde inspecteur godsdienst af te zetten, dan
zou de keuze in het Schoolpact voor een benoeming van de inspecteur Communauté française, le choix repris dans le Pacte scolaire d'une
godsdienst door de overheid « op voordracht van het hoofd van de nomination de l'inspecteur de religion par l'autorité publique « sur
betrokken eredienst » zich niet meer onderscheiden van een benoeming proposition du chef du culte intéressé » ne se distinguerait plus
door het hoofd van de eredienst zelf. d'une nomination par le chef du culte lui-même.
B.19.1. In die interpretatie dat het verlies van vertrouwen van het B.19.1. Dans l'interprétation selon laquelle la perte de la confiance
hoofd van de eredienst de ambtsneerlegging van de inspecteur du chef du culte impose la cessation des fonctions de l'inspecteur de
godsdienst vereist, zonder enige controle op de redenen van dat religion, sans aucun contrôle des motifs de cette perte de confiance,
verlies van vertrouwen, heeft de in het geding zijnde bepaling la disposition en cause entraîne des effets qui dépassent ce qu'exige
gevolgen die verder reiken dan datgene dat de eerbiediging van de le respect de l'autonomie des communautés religieuses dans
autonomie van de geloofsgemeenschappen vereist bij de inspectie van de l'inspection des cours de religion.
cursussen godsdienst.
B.19.2. Aldus geïnterpreteerd zou de in het geding zijnde bepaling B.19.2. En effet, ainsi interprétée, la disposition en cause créerait
immers een inmenging inhouden vanwege het hoofd van de eredienst in une ingérence du chef du culte dans la fonction publique, puisque le
het openbaar ambt, aangezien het hoofd van de eredienst de Gemeenschap chef du culte pourrait imposer à la Communauté la révocation d'un
ertoe zou kunnen dwingen een inspecteur godsdienst af te zetten om inspecteur de religion, pour des motifs non seulement d'ordre
redenen die niet enkel van religieuze aard zijn, maar ook om religieux, mais aussi disciplinaires, alors même que c'est à
tuchtredenen, terwijl het de coördinerende inspecteur-generaal toekomt l'inspecteur général coordonnateur qu'il appartient de proposer des
tuchtstraffen voor te stellen, na raadpleging van het hoofd van de eredienst. Die religieuze maar ook disciplinaire redenen zouden bijgevolg ressorteren onder het soevereine oordeel van het hoofd van de eredienst, zonder enige waarborg dat het beginsel van de tegenspraak of van de evenredigheid van de maatregel wordt nageleefd, en zonder enig daadwerkelijk beroep voor een rechter. B.19.3. In de interpretatie van de verwijzende rechter dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.20.1. Zoals de Franse Gemeenschap betoogt, kan de in het geding zijnde bepaling evenwel zo worden geïnterpreteerd dat zij in overeenstemming is met zowel het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie als met de autonomie van de geloofsgemeenschappen. De in het geding zijnde bepaling kan immers zo worden geïnterpreteerd dat, net zoals het hoofd van de eredienst tussenkomt in de benoeming van de inspecteur godsdienst door hem voor te dragen, hij zijn afzetting kan voorstellen wanneer de betrokken inspecteur niet meer in staat zou zijn de authenticiteit van het godsdienstonderwijs te waarborgen. B.20.2. De inspecteur godsdienst die het vertrouwen heeft verloren van het hoofd van de eredienst waartoe hij behoort, moet door zijn werkgever, te dezen de Franse Gemeenschap, uit zijn ambt worden ontzet, maar uitsluitend wanneer de redenen die tot dat verlies van peines disciplinaires, après consultation du chef du culte. Ces motifs, religieux mais aussi disciplinaires, relèveraient dès lors de l'appréciation souveraine du chef du culte, sans aucune garantie du respect du principe du contradictoire ou de la proportionnalité de la mesure, et sans aucun recours effectif devant un juge. B.19.3. Dans l'interprétation du juge a quo, la question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.20.1. Comme le soutient la Communauté française, la disposition en cause peut cependant être interprétée dans un sens qui soit conforme tant au principe d'égalité et de non-discrimination qu'à l'autonomie des communautés religieuses. En effet, la disposition en cause peut être interprétée en ce sens que, de la même manière que le chef du culte intervient dans la nomination de l'inspecteur de religion en le proposant, il peut proposer sa révocation lorsque l'inspecteur concerné ne serait plus à même de garantir l'authenticité de l'enseignement de la religion. B.20.2. L'inspecteur de religion qui a perdu la confiance du chef du culte dont il relève doit être privé de sa fonction par son employeur,
vertrouwen hebben geleid van dien aard zijn dat zij redelijkerwijs en l'espèce la Communauté française, mais uniquement lorsque les
aantonen dat de betrokkene afbreuk heeft gedaan aan de motifs de cette perte de confiance sont de nature à indiquer
loyauteitsplicht ten aanzien van de godsdienstige gemeenschap waartoe raisonnablement que l'intéressé a porté atteinte au devoir de loyauté
hij behoort én die redenen kunnen worden aanvaard in een democratische dû à la communauté religieuse dont il relève et que ces motifs peuvent
samenleving. être admis dans une société démocratique.
B.20.3. Wanneer de fundamentele rechten van de betrokkene in het B.20.3. Lorsque les droits fondamentaux de l'intéressé sont en cause,
geding zijn, moet het hoofd van de eredienst, in het licht van de le chef du culte doit démontrer, à la lumière des circonstances du cas
omstandigheden van de zaak, aantonen dat het risico van aantasting van d'espèce, que le risque d'atteinte à l'autonomie de la communauté
de autonomie van de geloofsgemeenschap waarschijnlijk en ernstig is, religieuse est probable et sérieux, que l'ingérence dans le droit
dat de inmenging in het fundamenteel recht van betrokkene niet verder fondamental de l'intéressé ne va pas au-delà de ce qui est nécessaire
gaat dan noodzakelijk is om dat risico te vermijden en dat met die pour écarter ce risque et que cette ingérence ne sert pas un but
inmenging geen doel wordt nagestreefd dat vreemd is aan de uitoefening
van de autonomie van de geloofsgemeenschap. Er mag geen afbreuk worden étranger à l'exercice de l'autonomie de la communauté religieuse. Elle
gedaan aan de essentie van de fundamentele rechten van betrokkene. Het ne doit pas porter atteinte à l'essence des droits fondamentaux de
komt de Franse Gemeenschap in eerste instantie, en de bevoegde rechter l'intéressé. Il appartient, en premier lieu, à la Communauté française
in tweede instantie, toe een grondig onderzoek te wijden aan de et, en second lieu, au juge compétent de procéder à un examen
omstandigheden van de zaak en een uitvoerige afweging te maken van de approfondi des circonstances de l'affaire et à une mise en balance
tegenstrijdige in het geding zijnde belangen (vgl. EHRM, grote kamer, circonstanciée des intérêts divergents en jeu (comparer CEDH, grande
12 juni 2014, Fernssndez Mart¤nez t. Spanje, § 132). chambre, 12 juin 2014, Fernssndez Mart¤nez c. Espagne, § 132).
B.20.4. De autonomie van de geloofsgemeenschap staat niet eraan in de B.20.4. L'autonomie de la communauté religieuse ne fait pas obstacle à
weg dat de rechtscolleges nagaan of de beslissing van het hoofd van de ce que les juridictions vérifient si la décision du chef du culte est
eredienst behoorlijk is gemotiveerd, niet is aangetast door willekeur dûment motivée, qu'elle n'est pas entachée d'arbitraire et qu'elle n'a
en genomen is met een oogmerk dat vreemd is aan de uitoefening van de pas été prise dans un but étranger à l'exercice de l'autonomie de la
autonomie van de betrokken geloofsgemeenschap. communauté religieuse concernée.
De mogelijkheid om de redenen van de intrekking van het vertrouwen van La possibilité de contester les motifs du retrait de la confiance du
het hoofd van de eredienst te betwisten, veronderstelt dat de chef du culte suppose que l'inspecteur de religion ait pu en avoir
inspecteur godsdienst daarvan kennis kon hebben teneinde zich te connaissance afin de pouvoir se défendre dans le cadre d'un débat
kunnen verdedigen in het kader van een debat op tegenspraak voor de contradictoire devant l'autorité administrative compétente. Le respect
bevoegde bestuurlijke overheid. De naleving van artikel 6 van het de l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme
Europees Verdrag voor de rechten van de mens vereist immers dat, vóór impose en effet que, préalablement à la révocation de l'inspecteur de
de afzetting van de inspecteur godsdienst, het beginsel van de religion, le principe du contradictoire ait été respecté, ce qu'il
tegenspraak in acht is genomen, hetgeen in voorkomend geval door de appartient le cas échéant au juge a quo de contrôler. Si l'inspecteur
verwijzende rechter moet worden gecontroleerd. Indien de betrokken de religion concerné n'a pas pu connaître les motifs de la perte de
inspecteur godsdienst geen kennis kon hebben van de redenen van het confiance du chef du culte et n'a, dès lors, pu les contester dans le
verlies van vertrouwen van het hoofd van de eredienst en deze cadre d'un débat contradictoire, la mesure de révocation serait
bijgevolg niet heeft kunnen betwisten in het kader van een debat op manifestement disproportionnée.
tegenspraak, zou de maatregel van afzetting kennelijk onevenredig
zijn. B.21. Wanneer de motieven van het verlies van vertrouwen vreemd zijn B.21. Lorsque les motifs de la perte de confiance sont étrangers au
aan de voormelde loyauteitsplicht verantwoordt niets dat zij devoir de loyauté précité, rien ne justifie qu'ils échappent à un
ontsnappen aan een volledige controle van de Franse Gemeenschap en in contrôle plénier de la Communauté française et, le cas échéant, du
voorkomend geval van de Raad van State. Er zij in dat verband eraan Conseil d'Etat. Il convient à cet égard de rappeler que le régime
herinnerd dat de tuchtregeling voor inspecteurs godsdienst valt onder disciplinaire des inspecteurs de religion relève de l'inspecteur
de coördinerende inspecteur-generaal, overeenkomstig artikel 32 van général coordonnateur, conformément à l'article 32 de l'arrêté royal
het koninklijk besluit van 25 oktober 1971, na raadpleging van het du 25 octobre 1971, après consultation du chef du culte.
hoofd van de eredienst. B.22. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te B.22. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une
worden beantwoord. réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- In die zin geïnterpreteerd dat de inspecteur godsdienst die het - Interprété en ce sens que l'inspecteur de religion qui a perdu la
vertrouwen heeft verloren van het hoofd van de eredienst waartoe hij confiance du chef du culte dont il relève doit être privé de la
behoort, moet worden ontzet uit het ambt waarvan hij titularis is, fonction dont il est titulaire sans que son employeur, la Communauté
zonder dat zijn werkgever, de Franse Gemeenschap, en vervolgens de française, puis le Conseil d'Etat, ne puissent exercer de contrôle
Raad van State, controle kunnen uitoefenen op de redenen die tot dat quant aux motifs qui ont entraîné cette perte de confiance, l'article
verlies van vertrouwen hebben geleid, schendt artikel 9, vierde lid,
van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de 9, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions
onderwijswetgeving de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, in de la législation de l'enseignement viole les articles 10, 11 et 24 de
samenhang gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees la Constitution, combinés avec les articles 6, 13 et 14 de la
Verdrag voor de rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
- In die zin geïnterpreteerd dat in zodanig geval de Franse - Interprété en ce sens que, dans un tel cas, la Communauté française,
Gemeenschap, en vervolgens de Raad van State, de in B.20 en B.21 puis le Conseil d'Etat, peuvent exercer le contrôle indiqué en B.20 et
aangegeven controle kunnen uitoefenen, schendt artikel 9, vierde lid,
van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de B.21, l'article 9, alinéa 4, de la loi du 29 mai 1959 modifiant
certaines dispositions de la législation de l'enseignement ne viole
onderwijswetgeving niet de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, in pas les articles 10, 11 et 24 de la Constitution, combinés avec les
samenhang gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees articles 6, 13 et 14 de la Convention européenne des droits de
Verdrag voor de rechten van de mens. l'homme.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 27 april 2017. la Cour constitutionnelle, le 27 avril 2017.
De griffier Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^