Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 40/2017 van 22 maart 2017 Rolnummers 6561 en 6575 In zake : de beroepen tot vernietiging van artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 22 december 1994 betreffende de onroerende voorhe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 40/2017 van 22 maart 2017 Rolnummers 6561 en 6575 In zake : de beroepen tot vernietiging van artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 22 december 1994 betreffende de onroerende voorhe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 40/2017 du 22 mars 2017 Numéros du rôle : 6561 et 6575 En cause : les recours en annulation de l'article 2 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 22 décembre 1994 relative au précompte immobilier, introdui La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 40/2017 van 22 maart 2017 Extrait de l'arrêt n° 40/2017 du 22 mars 2017
Rolnummers 6561 en 6575 Numéros du rôle : 6561 et 6575
In zake : de beroepen tot vernietiging van artikel 2 van de En cause : les recours en annulation de l'article 2 de l'ordonnance de
ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 22 december la Région de Bruxelles-Capitale du 22 décembre 1994 relative au
1994 betreffende de onroerende voorheffing, ingesteld door de Franse précompte immobilier, introduits par le Gouvernement de la Communauté
Gemeenschapsregering en door de Publiekrechtelijke Maatschappij voor française et par la Société publique d'administration des bâtiments
het beheer van de Brusselse Schoolgebouwen. scolaires bruxellois.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges
rechters J.-P. Snappe, E. Derycke, T. MerckxVan Goey, P. Nihoul en R. J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et R. Leysen,
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J.
voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédures
De zaak met rolnummer 6561 L'affaire portant le numéro 6561 du rôle
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14
2016 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15 décembre 2016 et parvenue au greffe le 15 décembre 2016, le
december 2016, heeft, ingevolge het arrest van het Hof nr. 111/2016
van 14 juli 2016 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 4
oktober 2016), de Franse Gemeenschapsregering, bijgestaan en Gouvernement de la Communauté française, assisté et représenté par Me
vertegenwoordigd door Mr. D. Lagasse en Mr. G. Ninane, advocaten bij D. Lagasse et Me G. Ninane, avocats au barreau de Bruxelles, a
de balie te Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 2 introduit un recours en annulation de l'article 2 de l'ordonnance de
van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 22 la Région de Bruxelles-Capitale du 22 décembre 1994 relative au
december 1994 betreffende de onroerende voorheffing. précompte immobilier, à la suite de l'arrêt de la Cour n° 111/2016 du
Op 22 december 2016 hebben de rechters-verslaggevers P. Nihoul en E. 14 juillet 2016 (publié au Moniteur belge du 4 octobre 2016).
Derycke, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere Le 22 décembre 2016, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les
kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te juges-rapporteurs P. Nihoul et E. Derycke ont informé la Cour qu'ils
stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de
voorafgaande rechtspleging. l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire.
(...) (...)
De zaak met rolnummer 6575 L'affaire portant le numéro 6575 du rôle
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 29
2016 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 décembre 2016 et parvenue au greffe le 30 décembre 2016, la Société
december 2016, heeft, eveneens ingevolge het arrest van het Hof nr.
111/2016, de Publiekrechtelijke Maatschappij voor het beheer van de publique d'administration des bâtiments scolaires bruxellois, assistée
Brusselse Schoolgebouwen, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. et représentée par Me J. Vanden Eynde et Me L. Delmotte, avocats au
Vanden Eynde en Mr. L. Delmotte, advocaten bij de balie te Brussel, barreau de Bruxelles, a introduit un second recours en annulation de
een tweede beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 2 van l'article 2 de la même ordonnance, également à la suite de l'arrêt de
dezelfde ordonnantie. la Cour n° 111/2016.
Op 18 januari 2017 hebben de rechters-verslaggevers F. Daoût en T. Le 18 janvier 2017, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la
Merckx-Van Goey, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les
ervan in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht juges-rapporteurs F. Daoût et T. Merckx-Van Goey ont informé la Cour
voor te stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest qu'ils pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de
gewezen op voorafgaande rechtspleging. l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1.1. De beroepen tot vernietiging hebben betrekking op artikel 2 van B.1.1. Les recours en annulation portent sur l'article 2 de
de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 22 l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 22 décembre 1994
december 1994 betreffende de onroerende voorheffing. In de zaak nr. relative au précompte immobilier. Dans l'affaire n° 6575, la partie
6575 preciseert de verzoekende partij dat haar verzoekschrift die requérante précise que sa requête vise cette disposition, « tant dans
bepaling « zowel in de vroegere als in de nieuwe redactie ervan » son ancienne que dans sa nouvelle rédaction ».
beoogt. B.1.2. Artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke B.1.2. L'article 2 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale
Gewest van 22 december 1994, zoals gewijzigd bij artikel 14 van de du 22 décembre 1994, tel qu'il a été modifié par l'article 14 de
ordonnantie van 18 december 2015 houdende het eerste deel van de l'ordonnance du 18 décembre 2015 portant la première partie de la
fiscale hervorming, in werking getreden op 1 januari 2015, bepaalt : réforme fiscale, lequel est entré en vigueur le 1er janvier 2015, dispose :
« In afwijking van artikel 253 van het Wetboek van de « Par dérogation à l'article 253 du Code des impôts sur les revenus
Inkomstenbelastingen 1992, wordt geen vrijstelling verleend als het 1992, il n'y a pas d'exonération lorsque l'immeuble appartient, en
onroerend goed in eigendom of medeëigendom toebehoort aan : propriété ou en copropriété :
1° ofwel een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke persoon 1° soit à une Communauté, à une Région ou à une personne de droit
die onder een zodanige instelling ressorteert; public qui dépend d'une telle institution;
2° ofwel de federale overheid, een federale instelling van openbaar 2° soit à l'autorité fédérale, à un organisme fédéral d'intérêt public
nut of een federaal autonoom overheidsbedrijf, uitsluitend inzake de ou à une entreprise fédérale, publique autonome, uniquement en ce qui
eigendommen bedoeld in artikel 63, § 2, tweede lid, van de bijzondere concerne les propriétés visées à l'article 63, § 2, alinéa 2, de la
wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de loi spéciale du 16 janvier 1989 relative au financement des
Gemeenschappen en de Gewesten ». Communautés et des Régions ».
Artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest L'article 2 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 22
van 22 december 1994, in de versie die vóór 1 januari 2015 van décembre 1994, dans sa version applicable avant le 1er janvier 2015,
toepassing was, bepaalde : disposait :
« In afwijking van artikel 253 van het Wetboek van de « Par dérogation à l'article 253 du Code des impôts sur les revenus
Inkomstenbelastingen 1992, wordt vrijstelling van onroerende
voorheffing verleend ten belope van 28 procent van het kadastraal 1992, le précompte immobilier est immunisé à concurrence de 28 % du
inkomen als het onroerend goed in eigendom of medeëigendom toebehoort revenu cadastral lorsque l'immeuble appartient, en propriété ou en
aan : copropriété :
1° ofwel een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke persoon 1° soit à une Communauté, à une Région ou à une personne de droit
die onder een zodanige instelling ressorteert; public qui dépend d'une telle institution;
2° ofwel de federale overheid, een federale instelling van openbaar 2° soit à l'autorité fédérale, à un organisme fédéral d'intérêt public
nut of een federaal autonoom overheidsbedrijf, uitsluitend inzake de ou à une entreprise fédérale, publique autonome, uniquement en ce qui
eigendommen bedoeld in artikel 63, § 2, tweede lid, van de bijzondere concerne les propriétés visées à l'article 63, § 2, alinéa 2, de la
wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de loi spéciale du 16 janvier 1989 relative au financement des
Gemeenschappen en de Gewesten ». Communautés et des Régions ».
Artikel 253 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : L'article 253 du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR
WIB 1992) bepaalt : 1992) dispose :
« Van de onroerende voorheffing wordt het kadastraal inkomen « Est exonéré du précompte immobilier, le revenu cadastral :
vrijgesteld : 1° van de in artikel 12, § 1, vermelde onroerende goederen of delen 1° des biens immobiliers ou des parties de biens immobiliers visés à
van onroerende goederen; l'article 12, § 1er;
2° van de in artikel 231, § 1, 1°, vermelde onroerende goederen; 2° des biens immobiliers visés à l'article 231, § 1er, 1°;
3° van onroerende goederen die de aard van nationale domeingoederen 3° des biens immobiliers qui ont le caractère de domaines nationaux,
hebben, op zichzelf niets opbrengen en voor een openbare dienst of sont improductifs par eux-mêmes et sont affectés à un service public
voor een dienst van algemeen nut worden gebruikt; de vrijstelling is ou d'intérêt général : l'exonération est subordonnée à la réunion de
van de drie voorwaarden samen afhankelijk ». ces trois conditions ».
De in artikel 12, § 1, van hetzelfde Wetboek bedoelde goederen zijn : Les biens visés à l'article 12, § 1er, du même Code sont :
« [...] onroerende goederen of delen van onroerende goederen gelegen « [...] les [...] biens immobiliers ou [...] parties de biens
in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte die een immobiliers sis dans un Etat membre de l'Espace économique européen
belastingplichtige of een bewoner zonder winstoogmerk heeft bestemd qu'un contribuable ou un occupant a affectés sans but de lucre à
voor het openbaar uitoefenen van een eredienst of van de vrijzinnige l'exercice public d'un culte, ou de l'assistance morale laïque, à
morele dienstverlening, voor onderwijs, voor het vestigen van l'enseignement, à l'installation d'hôpitaux, de cliniques, de
hospitalen, klinieken, dispensaria, rusthuizen, vakantiehuizen voor dispensaires, de maisons de repos, de homes de vacances pour enfants
kinderen of gepensioneerden, of van andere soortgelijke ou personnes pensionnées, ou d'autres oeuvres analogues de
weldadigheidsinstellingen ». bienfaisance ».
B.2.1. De beroepen zijn ingesteld op grond van artikel 4, tweede lid, B.2.1. Les recours sont introduits sur la base de l'article 4, alinéa
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle,
dat bepaalt : qui dispose :
« Voor de Ministerraad, voor de Regering van een Gemeenschap of van « Un nouveau délai de six mois est ouvert pour l'introduction d'un
een Gewest, voor de voorzitters van de wetgevende vergaderingen op
verzoek van twee derde van hun leden of voor iedere natuurlijke
persoon of rechtspersoon die doet blijken van een belang staat een recours en annulation d'une loi, d'un décret ou d'une règle visée à
nieuwe termijn van zes maanden open voor het instellen van een beroep
tot vernietiging tegen een wet, een decreet of een in artikel 134 van l'article 134 de la Constitution par le Conseil des Ministres, par le
de Grondwet bedoelde regel, wanneer het Hof, uitspraak doende op een Gouvernement de Communauté ou de Région, par les présidents des
assemblées législatives à la demande de deux tiers de leurs membres ou
par toute personne physique ou morale justifiant d'un intérêt, lorsque
prejudiciële vraag, verklaard heeft dat die wet, dat decreet of die in la Cour, statuant sur une question préjudicielle, a déclaré que cette
artikel 134 van de Grondwet bedoelde regel een van de in artikel 1 loi, ce décret ou cette règle visée à l'article 134 de la Constitution
bedoelde regels of artikelen van de Grondwet schendt. De termijn gaat viole une des règles ou un des articles de la Constitution visés à
in op de dag na de datum van de bekendmaking van het arrest in het l'article 1er. Le délai prend cours le lendemain de la date de la
Belgisch Staatsblad ». publication de l'arrêt au Moniteur belge ».
B.2.2. Door het aannemen van het voormelde artikel 4, tweede lid, B.2.2. Par l'adoption de l'article 4, alinéa 2, précité, le
heeft de bijzondere wetgever willen beletten dat bepalingen in de législateur spécial a voulu éviter le maintien dans l'ordre juridique
rechtsorde behouden blijven wanneer het Hof op prejudiciële vraag de dispositions que la Cour, sur question préjudicielle, a déclarées
heeft verklaard dat zij strijdig zijn met de regels die het Hof moet contraires aux règles que la Cour est habilitée à faire respecter
doen naleven (zie Parl. St., Senaat, 2000-2001, nr. 2-897/1, p. 6). (voy. Doc. parl., Sénat, 2000-2001, n° 2-897/1, p. 6).
B.2.3. Uitspraak doende over een beroep tot vernietiging dat is B.2.3. Statuant sur un recours en annulation introduit sur la base de
ingesteld op grond van artikel 4, tweede lid, kan het Hof dus ertoe l'article 4, alinéa 2, la Cour peut donc être amenée à annuler la
worden gebracht de bestreden norm te vernietigen in zoverre het vooraf norme attaquée dans la mesure dans laquelle elle en a auparavant
de ongrondwettigheid heeft vastgesteld in het prejudiciële contentieux. constaté l'inconstitutionnalité au contentieux préjudiciel.
B.3. Bij zijn arrest nr. 111/2016 van 14 juli 2016 heeft het Hof voor B.3. Par son arrêt n° 111/2016 du 14 juillet 2016, la Cour a dit pour
recht gezegd : droit :
« Artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke « L'article 2 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 22
Gewest van 22 december 1994 betreffende de onroerende voorheffing décembre 1994 relative au précompte immobilier viole les articles 10
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het de et 11 de la Constitution en ce qu'il soumet les bâtiments scolaires
schoolgebouwen die toebehoren aan ' een Gemeenschap, een Gewest of een appartenant ' à une communauté, à une région ou à une personne de
publiekrechtelijke persoon die onder een zodanige instelling droit public qui dépend d'une telle institution ' à un régime fiscal
ressorteert ', aan een minder gunstige fiscale regeling onderwerpt dan
de schoolgebouwen die toebehoren aan andere openbare overheden of aan moins favorable que les bâtiments scolaires qui appartiennent à
particulieren ». d'autres autorités publiques ou à des particuliers ».
B.4. De verzoekende partijen leiden een enig middel af uit de B.4. Les parties requérantes prennent un moyen unique de la violation,
schending, door de bestreden bepaling, van de artikelen 10, 11, 24 en par la disposition attaquée, des articles 10, 11, 24 et 172 de la
172 van de Grondwet. Zij voeren aan dat de bestreden bepaling een Constitution. Elles font valoir que la disposition attaquée crée une
discriminerend verschil in behandeling invoert tussen de différence de traitement discriminatoire entre les communautés, les
gemeenschappen, de gewesten en de publiekrechtelijke rechtspersonen régions et les personnes morales de droit public qui en dépendent, qui
die daaronder ressorteren, die niet of slechts gedeeltelijk zijn ne sont pas exonérées, ou qui ne le sont qu'en partie, du précompte
vrijgesteld van de onroerende voorheffing voor schoolgebouwen waarvan immobilier relatif aux bâtiments scolaires dont elles sont
zij eigenaar zijn, en de andere openbare overheden en inrichtende propriétaires et les autres autorités publiques et les pouvoirs
machten van het vrij onderwijs, die volledig zijn vrijgesteld van de organisateurs de l'enseignement libre, qui sont totalement exonérés du
onroerende voorheffing voor schoolgebouwen waarvan zij eigenaar zijn précompte immobilier relatif aux bâtiments scolaires dont ils sont
krachtens de voormelde artikelen 12, § 1, en 253 van het WIB 1992. B.5.1. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn voormelde arrest nr. 111/2016, is er geen verantwoording voor het verschil in behandeling tussen, enerzijds, schoolgebouwen die toebehoren aan « een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke persoon die onder een zodanige instelling ressorteert » en, anderzijds, schoolgebouwen die toebehoren aan een andere openbare overheid of aan een private eigenaar. B.5.2. Door de in artikel 12, § 1, van het WIB 1992 bedoelde onroerende goederen van de onroerende voorheffing vrij te stellen, propriétaires en vertu des articles 12, § 1er, et 253 précités du CIR 1992. B.5.1. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 111/2016 précité, il n'y a pas de justification à la différence de traitement entre, d'une part, les bâtiments scolaires « qui appartiennent à une communauté, une région ou une personne de droit public qui dépend d'une telle institution », et, d'autre part, les bâtiments scolaires qui appartiennent à une autre autorité publique ou à un propriétaire privé. B.5.2. En immunisant du précompte immobilier les biens immobiliers visés dans l'article 12, § 1er, du CIR 1992, le législateur vise
beoogt de wetgever de bestemming van gebouwen tot dergelijke l'affectation d'immeubles à de telles destinations par des autorités
doeleinden door openbare overheden en private eigenaren die daarbij publiques et des propriétaires privés qui ne poursuivent aucun but de
geen winstoogmerk nastreven. Die doelstelling geldt ongeacht welke lucre à cet égard. Cet objectif s'applique indépendamment de
overheid de eigenaar van die gebouwen is. l'autorité qui est propriétaire de ces bâtiments.
B.5.3. Artikel 2 van de ordonnantie van 22 december 1994 betreffende B.5.3. L'article 2 de l'ordonnance du 22 décembre 1994 relative au
de onroerende voorheffing is niet bestaanbaar met het beginsel van précompte immobilier n'est pas compatible avec le principe d'égalité
gelijkheid en niet-discriminatie, in zoverre het de schoolgebouwen die et de non-discrimination, dans la mesure où il soumet les bâtiments
toebehoren aan « een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke scolaires appartenant « à une Communauté, à une Région ou à une
persoon die onder een zodanige instelling ressorteert », aan een personne de droit public qui dépend d'une telle institution » à un
minder gunstige fiscale regeling onderwerpt dan de schoolgebouwen die régime fiscal moins favorable que celui des bâtiments scolaires qui
toebehoren aan andere openbare overheden of aan particulieren. appartiennent à d'autres autorités publiques ou à des particuliers.
B.5.4. In elk van de samengevoegde zaken is het enige middel gegrond. B.5.4. Dans chacune des affaires jointes, le moyen unique est fondé.
B.6. Artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke B.6. Il convient d'annuler l'article 2 de l'ordonnance de la Région de
Gewest van 22 december 1994 betreffende de onroerende voorheffing Bruxelles-Capitale du 22 décembre 1994 relative au précompte
dient te worden vernietigd, in zoverre het toepassingsgebied, door de immobilier en ce que son champ d'application, en visant les immeubles
gebouwen te beogen « die in eigendom of mede-eigendom [toebehoren] aan appartenant, « en propriété ou en copropriété, soit à une Communauté,
ofwel een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke persoon à une Région ou à une personne de droit public qui dépend d'une telle
die onder een zodanige instelling ressorteert », de schoolgebouwen omvat. institution », englobe les bâtiments scolaires.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
vernietigt artikel 2 van de ordonnantie van het Brusselse annule l'article 2 de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale
Hoofdstedelijke Gewest van 22 december 1994 betreffende de onroerende voorheffing, in zoverre het toepassingsgebied ervan, door de gebouwen te beogen « die in eigendom of mede-eigendom [toebehoren] aan ofwel een Gemeenschap, een Gewest of een publiekrechtelijke persoon die onder een zodanige instelling ressorteert », de schoolgebouwen omvat. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 22 maart 2017. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, du 22 décembre 1994 relative au précompte immobilier en ce que son champ d'application, en visant les immeubles appartenant, « en propriété ou en copropriété, soit à une Communauté, à une Région ou à une personne de droit public qui dépend d'une telle institution », englobe les bâtiments scolaires. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 22 mars 2017. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^