Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 Rolnummer 6330 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne. Het Gr samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 Rolnummer 6330 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne. Het Gr samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...) Extrait de l'arrêt n° 7/2017 du 25 janvier 2017 Numéro du rôle : 6330 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du Code civil, posées par le Tribunal correctionnel du Luxembourg, division Marche-en-Famenne. La Cour composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snapp(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 Extrait de l'arrêt n° 7/2017 du 25 janvier 2017
Rolnummer 6330 Numéro du rôle : 6330
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du
Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg, Code civil, posées par le Tribunal correctionnel du Luxembourg,
afdeling Marche-en-Famenne. division Marche-en-Famenne.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y.
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 2 december 2015 in zake Thomas Vauchel en de bvba « Par jugement du 2 décembre 2015 en cause de Thomas Vauchel et la SPRL
Gillet Frédéric » tegen de Franse Gemeenschap en anderen, waarvan de « Gillet Frédéric » contre la Communauté française et autres, dont
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 12 januari 2016, l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 12 janvier 2016, le
heeft de Correctionele Rechtbank Luxemburg, afdeling Tribunal correctionnel du Luxembourg, division Marche-en-Famenne, a
Marche-en-Famenne, de volgende prejudiciële vragen gesteld : posé les questions préjudicielles suivantes :
« - Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin « - L'article 1382 du Code civil interprété a) comme permettant à la
geïnterpreteerd a) dat het de Franse Gemeenschap, handelend in haar Communauté française, agissant en sa qualité d'employeur public,
hoedanigheid van openbare werkgever, de mogelijkheid biedt d'obtenir remboursement de la totalité de la rémunération et des
terugbetaling te verkrijgen van de volledige bezoldiging en de daarop charges grevant celle-ci payée à l'un de ses agents durant ses
geheven lasten betaald aan één van haar personeelsleden tijdens diens absences consécutives à un accident, car elle n'a pu bénéficier de
afwezigheden ingevolge een ongeval, omdat zij geen arbeidsprestaties
als tegenprestatie heeft kunnen genieten, ten laste van de daarvoor prestations de travail en contrepartie, à charge du tiers responsable
aansprakelijke derde; b) maar dat het de Franse Gemeenschap, handelend de celui-ci; b) mais comme ne permettant pas à la Communauté
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de française, agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29/05/1959 tot wijziging van aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant certaines
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid dispositions de la législation de l'enseignement, d'obtenir le
biedt de terugbetaling van diezelfde bedragen te verkrijgen, de remboursement de ces mêmes montants, viole-t-il les articles 10 et 11
artikelen 10 en 11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in et le cas échéant, 24 de la Constitution, en ce que, dans les deux
zoverre in beide gevallen de betaling van die bezoldiging voor hypothèses, le paiement de cette rémunération incombe à la Communauté
rekening is van de Franse Gemeenschap ? française ?
- Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin - L'article 1382 du Code civil interprété (cf., par exemple, l'arrêt
geïnterpreteerd (cf., bijvoorbeeld, het arrest van het Hof van de la Cour de cassation du 05/03/2015, RG. C.14.0197.F) comme ne
Cassatie van 05/03/2015, AR. C.14.0197.F) dat het niet als grondslag pouvant pas fonder l'indemnisation de la Communauté française lorsque
kan dienen voor de schadeloosstelling van de Franse Gemeenschap celle-ci poursuit le remboursement de la totalité des
wanneer die de terugbetaling vordert van alle weddetoelagen en de subventions-traitements et des charges les grevant versées
daarop geheven lasten die (overeenkomstig de artikelen 25 tot 29 van (conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant
de wet van 29/05/1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de certaines dispositions de la législation de l'enseignement) durant les
onderwijswetgeving) werden gestort tijdens de afwezigheden van de absences de son bénéficiaire et ce, à charge du tiers responsable de
begunstigde ervan en zulks ten laste van de derde die aansprakelijk is l'accident qui en est la cause, alors que la même interprétation
voor het ongeval dat de oorzaak ervan is, terwijl dezelfde
interpretatie de volledige vergoeding van het nadeel van de Franse autorise l'indemnisation intégrale du préjudice de la Communauté
Gemeenschap via een dergelijke terugbetaling toestaat wanneer het française par la voie d'un tel remboursement lorsque le membre du
personeelslid één van haar ambtenaren is, de artikelen 10 en 11 en, in personnel est l'un de ses agents, viole-t-il les articles 10 et 11 et
voorkomend geval, 24 van de Grondwet ? le cas échéant, 24 de la Constitution ?
- Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin - L'article 1382 du Code civil interprété (cf., par exemple, l'arrêt
geïnterpreteerd (cf., bijvoorbeeld, het arrest van het Hof van
Cassatie van 07/11/2014, AR. C.13.0199.N) dat het de Franse de la Cour de cassation du 07/11/2014, RG. C.13.0199.N) comme
Gemeenschap, handelend als subsidiërende overheid, de mogelijkheid permettant à la Communauté française, agissant comme pouvoir
biedt terugbetaling te verkrijgen van alle weddetoelagen en de daarop subsidiant, d'obtenir remboursement de la totalité des
subventions-traitements et des charges les grevant versées
geheven lasten die (overeenkomstig de artikelen 25 tot 29 van de wet (conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant
van 29/05/1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de certaines dispositions de la législation de l'enseignement) durant les
onderwijswetgeving) werden gestort tijdens de afwezigheden van de absences de son bénéficiaire et ce, à charge du tiers responsable de
begunstigde ervan en zulks ten laste van de derde die aansprakelijk is l'accident qui en est la cause, dès lors que la circonstance qu'elle
voor het ongeval dat de oorzaak ervan is, aangezien de omstandigheid n'est pas l'employeur proprement dit ne déroge pas au fait que la
dat zij niet de eigenlijke werkgever is, geen afbreuk doet aan het Communauté française verse la rémunération de ce membre du personnel
feit dat de Franse Gemeenschap de bezoldiging van dat personeelslid au cours de la période d'incapacité de travail temporaire de celui-ci
stort tijdens de periode van diens tijdelijke arbeidsongeschiktheid, en dehors de tout lien de subordination et sans bénéficier des
los van elke band van ondergeschiktheid en zonder de overeenkomstige prestations de travail correspondantes et subit en conséquence un
arbeidsprestaties te genieten, en bijgevolg eigen schade lijdt die op
grond van die bepaling voor vergoeding in aanmerking komt, de dommage propre indemnisable sur pied de cette disposition, viole-t-il
artikelen 10 en 11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet ? ». les articles 10 et 11 et le cas échéant, 24 de la Constitution ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling Quant à la disposition en cause
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1382 van het B.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 1382 du Code
Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : civil, qui dispose :
« Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt « Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage,
veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ». oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ».
B.2.1. In de eerste twee prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de B.2.1. Les deux premières questions préjudicielles invitent la Cour à
bestaanbaarheid te onderzoeken van die bepaling met de artikelen 10, examiner la compatibilité de cette disposition avec les articles 10,
11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in de interpretatie 11 et, le cas échéant, 24 de la Constitution, dans l'interprétation
volgens welke zij de Franse Gemeenschap, handelend in haar selon laquelle elle ne permettrait pas à la Communauté française,
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25 agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles
tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de
van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid zou bieden de
terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven la législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la
lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde. absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de
In de derde prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de celui-ci. La troisième question préjudicielle invite la Cour à examiner la
bestaanbaarheid te onderzoeken van die bepaling met de artikelen 10, compatibilité de cette disposition avec les articles 10, 11 et, le cas
11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in de interpretatie échéant, 24 de la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle
volgens welke zij de Franse Gemeenschap, handelend in haar
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25 elle permettrait à la Communauté française, agissant en sa qualité de
tot 29 van de voormelde wet van 29 mei 1959, de mogelijkheid zou pouvoir subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29
bieden de terugbetaling te verkrijgen van alle weddetoelagen en de mai 1959 précitée, d'obtenir le remboursement de la totalité des
daarop geheven lasten die werden gestort tijdens de afwezigheden van subventions-traitements et des charges les grevant, versées durant les
de begunstigde ervan, ten laste van de derde die aansprakelijk is voor absences de leur bénéficiaire, à charge du tiers responsable de
het ongeval dat de oorzaak ervan is. l'accident qui en est la cause.
B.2.2. De prejudiciële vragen moeten in die zin worden begrepen dat B.2.2. Les questions préjudicielles doivent être comprises comme
het Hof daarin wordt verzocht de situatie van de Franse Gemeenschap, invitant la Cour à comparer la situation de la Communauté française,
handelend als subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs, agissant en tant que pouvoir subsidiant de l'enseignement
te vergelijken met die van elke openbare werkgever, zijzelf inbegrepen subventionné, à celle de tout employeur public, en ce compris
wanneer zij onderwijs inricht, ten aanzien van hun recht om, op grond elle-même lorsqu'elle organise un enseignement, quant à leur droit à
van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, vergoeding te verkrijgen obtenir, sur la base de l'article 1382 du Code civil, réparation du
voor de schade die zij lijden door het feit dat zij de bezoldiging van dommage qu'ils subissent du fait qu'ils payent la rémunération d'un
een personeelslid dat slachtoffer is van een ongeval veroorzaakt door agent victime d'un accident causé par un tiers et les charges grevant
een derde en de daarop geheven lasten betalen tijdens diens celle-ci durant son absence due à cet accident.
afwezigheid ingevolge dat ongeval.
B.3.1. Wanneer het ongeval eveneens een arbeidsongeval of een ongeval B.3.1. Lorsque l'accident constitue également un accident du travail
op de weg naar en van het werk is, treedt de openbare werkgever in de ou survenu sur le chemin du travail, l'employeur public est subrogé
rechten van het slachtoffer van het arbeidsongeval, overeenkomstig dans les droits de la victime de l'accident du travail, conformément à
artikel 14, § 3, van de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie l'article 14, § 3, de la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou la
van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op réparation des dommages résultant des accidents du travail, des
de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies
overheidssector. professionnelles dans le secteur public.
Wanneer het ongeval geen arbeidsongeval of ongeval op de weg naar en Lorsque l'accident n'est pas un accident du travail ou survenu sur le
van het werk is, beschikken de openbare werkgevers eveneens over een chemin du travail, les employeurs publics disposent également d'un
recht op wettelijke (zie, voor de federale overheidsdiensten, artikel droit de subrogation légale (voy., pour les services publics fédéraux,
160 van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse l'article 160 de la loi du 21 décembre 1994 portant des dispositions
bepalingen) of bedongen subrogatie. sociales et diverses) ou conventionnelle.
Die subrogatoire vordering maakt het de openbare werkgever mogelijk op Cette action subrogatoire permet à l'employeur public d'agir en lieu
te treden in de plaats van het slachtoffer, binnen de perken van de et place de la victime, dans les limites du dommage subi directement
schade die rechtstreeks door dat slachtoffer is geleden en die, in de par cette dernière, calculé, en règle, sur la base du salaire net.
regel, op basis van het nettoloon wordt berekend.
B.3.2. Het antwoord op de vraag of de openbare werkgever, teneinde de B.3.2. La réponse à la question de savoir si l'employeur public
terugbetaling van de gedragen lasten te verkrijgen, eveneens beschikt dispose aussi, pour obtenir le remboursement des charges supportées,
over een vordering op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk d'une action fondée sur l'article 1382 du Code civil et si les
Wetboek en of de door de publieke werkgever uitgevoerde betalingen (op paiements effectués par l'employeur public (sur la base de son
basis van zijn wettelijke, reglementaire of contractuele verplichting obligation législative, réglementaire ou contractuelle et sans obtenir
en zonder in ruil daarvoor arbeidsprestaties te verkrijgen) een
vergoedbaar nadeel vormen, waarbij tussen dat nadeel en de fout van de de prestations de travail en contrepartie) constituent un préjudice
derde een oorzakelijk verband bestaat, is in de rechtspraak van het indemnisable, en relation causale avec la faute du tiers, a connu une
Hof van Cassatie geëvolueerd. Het heeft die vraag in het verleden évolution dans la jurisprudence de la Cour de cassation. Elle y a,
ontkennend beantwoord. Sinds 2001 kent het het voordeel van artikel dans le passé, répondu négativement. Depuis 2001, elle reconnaît le
1382 van het Burgerlijk Wetboek toe aan de werkgever, die dus niet bénéfice de l'article 1382 du Code civil à l'employeur, lequel ne se
langer stuit op de beperkingen die voortvloeien uit de subrogatoire vordering. heurte donc plus aux restrictions découlant de l'action subrogatoire.
Het beslist immers : Elle décide en effet :
« Overwegende dat, krachtens de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, degene die door zijn schuld aan een ander schade berokkent, verplicht is deze schade integraal te vergoeden, wat impliceert dat de benadeelde teruggeplaatst wordt in de toestand waarin hij zich zou hebben bevonden indien die daad waarover hij zich beklaagt, niet was gesteld; Dat de overheid die ingevolge de fout van een derde krachtens de op haar rustende wettelijke of reglementaire verplichtingen de wedde en de op die wedde rustende bijdragen moet doorbetalen zonder arbeidsprestaties te ontvangen, gerechtigd is op schadevergoeding voor zover zij hierdoor schade lijdt; « Attendu qu'en vertu des articles 1382 et 1383 du Code civil, celui qui cause à autrui un dommage par sa faute est tenu d'indemniser intégralement ce dommage, ce qui implique le rétablissement du préjudicié dans l'état où il serait demeuré si l'acte dont il se plaint n'avait pas été commis; Que l'autorité qui, à la suite de la faute d'un tiers, est tenue, en vertu d'une obligation légale ou réglementaire qui lui incombe, de continuer à payer le traitement et les cotisations dues sur ce traitement sans recevoir des prestations de travail en contrepartie, a droit à une indemnité dans la mesure où elle subit ainsi un dommage;
Dat immers het bestaan van een contractuele, wettelijke of Qu'en effet, l'existence d'une obligation contractuelle, légale ou
reglementaire verplichting niet uitsluit dat schade, in de zin van réglementaire n'exclut pas qu'il y ait un dommage au sens de l'article
artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek ontstaat, tenzij wanneer, 1382 du Code civil, sauf s'il résulte de la teneur ou de la portée de
blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, de wet of het la convention, de la loi ou du règlement, que la dépense ou la
reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief voor prestation à intervenir doit définitivement rester à charge de celui
rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden of qui s'y est obligé ou qui doit l'exécuter en vertu de la loi ou du
die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten » (Cass., 19 règlement » (Cass., 19 février 2001, Pas., 2001, n° 99; voy. aussi :
februari 2001, Arr. Cass., 2001, nr. 99; zie eveneens Cass., 30
januari 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 63; 4 maart 2002, Arr. Cass., Cass., 30 janvier 2002, Pas., 2002, n° 63; 4 mars 2002, Pas., 2002, n°
2002, nr. 154; 9 april 2003, Arr. Cass., 2003, nr. 235; 10 april 2003, 154; 9 avril 2003, Pas., 2003, n° 235; 10 avril 2003, Pas., 2003, n°
Arr. Cass., 2003, nr. 245; 3 december 2003, Arr. Cass., 2003, nr. 614; 245; 3 décembre 2003, Pas., 2003, n° 614; 23 février 2004, Pas., 2004,
23 februari 2004, Arr. Cass., 2004, nr. 94; 16 januari 2006, Arr. n° 94; 16 janvier 2006, Pas., 2006, n° 35; 1er octobre 2007, Pas.,
Cass., 2006, nr. 35; 1 oktober 2007, Arr. Cass., 2007, nr. 443; 18
november 2011, Arr. Cass., 2011, nr. 625; 14 mei 2012, Arr. Cass., 2007, n° 443; 18 novembre 2011, Pas., 2011, n° 625; 14 mai 2012, Pas.,
2012, nr. 298; 3 mei 2013, Arr. Cass., 2013, nr. 279; 23 oktober 2013, 2012, n° 298; 3 mai 2013, Pas., 2013, n° 279; 23 octobre 2013, Pas.,
Arr. Cass., 2013, nr. 543). 2013, n° 543).
B.3.3. Krachtens die rechtspraak wordt het bestaan van vergoedbare B.3.3. En vertu de cette jurisprudence, l'existence d'un dommage
schade in de zin van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk indemnisable au sens des articles 1382 et 1383 du Code civil, subi
Wetboek, die persoonlijk is geleden door de openbare werkgever van het personnellement par l'employeur public de la victime d'un accident
slachtoffer van een ongeval dat door de fout van een derde is
veroorzaakt en die kan worden gecumuleerd met zijn subrogatoire causé par la faute d'un tiers et qui peut se cumuler avec son action
vordering, beoordeeld in het licht van « de betalingen die zijn subrogatoire, s'apprécie à l'aune des « montants payés sans recevoir
verricht zonder tegenprestaties van arbeid te genieten », « tenzij de prestations de travail en contrepartie », « sauf s'il résulte de la
wanneer, blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, de teneur ou de la portée de la convention, de la loi ou du règlement,
wet of het reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief que la dépense ou la prestation à intervenir doit définitivement
voor rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden rester à charge de celui qui s'y est obligé ou qui doit l'exécuter en
of die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten ». vertu de la loi ou du règlement ».
De vraag of de uitgave of de prestatie al dan niet definitief voor La question de savoir si la dépense ou la prestation doit ou non
rekening moet blijven van de openbare werkgever die ertoe is verplicht rester définitivement à charge de l'employeur public qui y est obligé
op basis van de overeenkomst, de wet of het reglement, valt onder de sur la base de la convention, de la loi ou du règlement, relève de
beoordeling van de feitenrechter blijkens de inhoud of de strekking l'appréciation du juge du fond en fonction de la teneur ou de la
van de overeenkomst, de wet of het reglement (Cass., 7 mei 2015, Arr. portée du contrat, de la loi ou du règlement (Cass., 7 mai 2015, Pas.,
Cass., 2015, nr. 296). 2015, n° 296).
B.3.4. Wanneer de openbare werkgever door de arbeidsongeschiktheid van B.3.4. Lorsque l'employeur public doit, en raison de l'incapacité de
zijn personeelslid dat het slachtoffer is van een ongeval dat door een travail frappant son agent victime d'un accident causé par un tiers,
derde is veroorzaakt, krachtens de contractuele, wettelijke of continuer à payer à cet agent, en vertu des obligations
reglementaire verplichtingen die op hem rusten, aan dat personeelslid contractuelles, légales ou réglementaires qui lui incombent, la
de bezoldiging en de lasten met betrekking tot die bezoldiging moet rémunération et les charges afférentes à cette rémunération, sans
blijven betalen, zonder tegenprestaties van arbeid te ontvangen, heeft
hij bijgevolg recht op een vergoeding voor die persoonlijke schade op recevoir de prestations de travail en contrepartie, il a dès lors
grond van het gemeen recht van de aansprakelijkheid dat uit de droit à une indemnisation pour ce dommage personnel sur la base du
artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek voortvloeit. droit commun de la responsabilité découlant des articles 1382 et 1383
De rechtstreekse vordering op grond van die bepalingen biedt de du Code civil. L'action directe fondée sur ces dispositions permet ainsi à
werkgever aldus de mogelijkheid om de terugbetaling te verkrijgen van l'employeur d'obtenir le remboursement des rémunérations brutes, et
de brutolonen, en niet van de nettolonen die hij kan vorderen door de non des rémunérations nettes qu'il peut réclamer en exerçant les
rechten van het slachtoffer op grond van zijn subrogatoire vordering droits de la victime sur la base de son action subrogatoire (voy., par
uit te oefenen (zie, bijvoorbeeld, Cass., 23 oktober 2013, Arr. Cass., exemple, Cass., 23 octobre 2013, Pas., 2013, n° 543; 4 février 2014,
2013, nr. 543; 4 februari 2014, Arr. Cass., 2014, nr. 92). Pas., 2014, n° 92).
B.4. Bij het arrest nr. 136/2016 van 20 oktober 2016 heeft het Hof B.4. Par son arrêt n° 136/2016 du 20 octobre 2016, la Cour a dit pour
voor recht gezegd : droit :
« De artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin « Les articles 1382 et 1383 du Code civil, interprétés en ce que le
geïnterpreteerd dat de schade geleden door de openbare werkgever dommage subi par l'employeur public lorsqu'un de ses agents est
wanneer een van zijn personeelsleden het slachtoffer is van een
ongeval dat voor vergoeding in aanmerking komt in de zin van die victime d'un accident qui est indemnisable au sens de ces dispositions
bepalingen, is beperkt tot de betalingen die hij heeft verricht zonder est limité aux paiements qu'il a opérés sans bénéficier de la
de normale tegenprestatie van arbeid te genieten, schenden de contrepartie normale de prestations de travail, ne violent pas les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet ». articles 10 et 11 de la Constitution ».
Ten aanzien van de eerste twee prejudiciële vragen Quant aux deux premières questions préjudicielles
B.5.1. Het Hof onderzoekt de eerste twee prejudiciële vragen, die B.5.1. La Cour examine ensemble les deux premières questions
berusten op de interpretatie die door het Hof van Cassatie in zijn préjudicielles, qui reposent sur l'interprétation donnée à l'article
arrest van 5 maart 2015 aan artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek 1382 du Code civil par la Cour de cassation dans son arrêt du 5 mars
wordt gegeven, samen. Bij dat arrest heeft het Hof van Cassatie geoordeeld : 2015. Par cet arrêt, la Cour de cassation a jugé :
« Het bestreden vonnis, dat overweegt dat ' niet de betaling van het « Le jugement attaqué, qui considère que ' ce n'est pas le paiement de
loon vormt de eigen schade, maar het feit dat er voor die betaling la rémunération qui constitue le dommage propre mais l'absence de
geen tegenprestatie wordt ontvangen ' en dat ' in deze zaak het contrepartie à ce paiement ' et que, ' s'agissant [...] d'un
slachtoffer een leerkracht van het gesubsidieerde net is, zodat de enseignant du réseau subsidié, ce n'est pas [la Communauté française]
niet-ontvangen prestaties niet de [Franse Gemeenschap] maar de qui subit les inconvénients liés à l'absence de prestations mais bien
werkgever nadeel berokkenen ', verantwoordt naar recht zijn beslissing l'employeur ', justifie légalement sa décision que ' [la Communauté
dat ' [de Franse Gemeenschap] haar rechtsvordering in voorliggend française] n'est pas en droit [...] de fonder son action sur l'article
geval niet mag gronden op artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 1382 du Code civil et qu'elle ne peut invoquer que le mécanisme prévu
dat zij zich enkel kan beroepen op het mechanisme van artikel 14 van
de wet van 3 juli 1967 ' » (Cass., 5 maart 2015, Arr. Cass., 2015, nr. par l'article 14 de la loi du 3 juillet 1967 ' » (Cass., 5 mars 2015,
164). Pas., 2015, n° 164).
B.5.2. In die interpretatie doet de in het geding zijnde bepaling een B.5.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause crée une
verschil in behandeling ontstaan onder de overheden die ertoe gehouden différence de traitement entre les autorités publiques tenues de
zijn een bezoldiging te storten aan een personeelslid dat afwezig is verser une rémunération à un membre du personnel absent en raison
wegens een tijdelijke arbeidsongeschiktheid die veroorzaakt is door d'une incapacité de travail temporaire causée par un accident, selon
een ongeval, naargelang zij die bezoldiging storten als werkgever of qu'elles versent cette rémunération en tant qu'employeur ou en tant
als subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs. In het que pouvoir subsidiant de l'enseignement subventionné. Dans le premier
eerste geval mogen zij eigen schade doen gelden, waarvan zij cas, elles sont admises à faire valoir un dommage propre, dont elles
vergoeding kunnen verkrijgen ten laste van de persoon die peuvent obtenir réparation à charge de la personne responsable de
aansprakelijk is voor het ongeval, terwijl zij in het tweede geval l'accident, alors que dans le second cas, elles ne sont pas admises à
geen eigen schade mogen doen gelden en bijgevolg geen vordering tot faire valoir un dommage propre et ne peuvent en conséquence fonder une
vergoeding kunnen gronden op de in het geding zijnde bepaling. action en réparation sur la disposition en cause.
B.6.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.6.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
berust en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.6.2. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op de B.6.2. La différence de traitement en cause repose sur la circonstance
omstandigheid dat de overheid, in het ene geval, de werkgever is van que l'autorité publique est, dans un cas, l'employeur de la victime de
het arbeidsongeschikte slachtoffer van het ongeval en, in het andere l'accident en incapacité de travail et, dans l'autre cas, le pouvoir
geval, de subsidiërende overheid van het onderwijsnet waarvan de subsidiant du réseau d'enseignement dont dépend le pouvoir
inrichtende macht die de werkgever van het slachtoffer is, afhangt. organisateur qui est l'employeur de la victime. Ce critère de
Dat criterium van onderscheid is objectief. Het Hof moet nog distinction est objectif. La Cour doit encore examiner s'il est
onderzoeken of het relevant is. pertinent.
B.7.1. Hoewel zij niet de werkgever is van de personeelsleden van de B.7.1. Bien qu'elle ne soit pas l'employeur des membres du personnel
onderwijsinstellingen die tot de gesubsidieerde netten behoren, des établissements d'enseignement appartenant aux réseaux
betaalt de Franse Gemeenschap hun bezoldiging, via het mechanisme van subventionnés, la Communauté française s'acquitte de leur
de weddetoelagen, in ruil voor het werk dat zij verrichten ten rémunération, par le biais du mécanisme des subventions-traitements,
voordele van de in die instellingen ingeschreven leerlingen en en contrepartie du travail qu'ils accomplissent au bénéfice des élèves
studenten. Dat werk is identiek aan het werk dat wordt verricht door et étudiants inscrits dans ces établissements. Ce travail est
de personeelsleden van de door de Franse Gemeenschap ingerichte identique à celui qui est accompli par les membres du personnel des
onderwijsinstellingen, ten aanzien waarvan zij als de werkgever wordt établissements d'enseignement organisés par la Communauté française,
beschouwd, ten voordele van de in die instellingen ingeschreven vis-à-vis desquels elle est considérée comme l'employeur, au bénéfice
leerlingen en studenten. des élèves et étudiants inscrits dans ces établissements.
De gevolgen van de tijdelijke afwezigheid van een personeelslid, of Les conséquences de l'absence temporaire d'un membre du personnel,
het zijn ambt nu uitoefent in een gesubsidieerde instelling dan wel in qu'il exerce ses fonctions dans un établissement subventionné ou dans
een instelling van de Gemeenschap, zijn identiek, zowel voor de un établissement de la Communauté, sont identiques tant pour les
leerlingen of de studenten als voor de directie en de personeelsleden élèves ou les étudiants que pour la direction et les membres du
van de betrokken instelling. De gevolgen zijn ook dezelfde voor de personnel de l'établissement concerné. Les conséquences sont également
Gemeenschap, met name in zoverre, indien de afwezigheid blijft duren les mêmes pour la Communauté dans la mesure notamment où, si l'absence
en het personeelslid dat het slachtoffer is van het ongeval tijdelijk se prolonge et que le membre du personnel victime de l'accident vient
wordt vervangen, zij de aan de vervanger betaalde bezoldiging alsook à être temporairement remplacé, elle doit supporter la rémunération
de daarop geheven lasten moet dragen, ongeacht het net waartoe de payée au remplaçant ainsi que des charges grevant celle-ci, quel que
betrokken instelling behoort. soit le réseau auquel appartient l'établissement concerné.
B.7.2. In zoverre aan de openbare werkgever een vorderingsrecht tot B.7.2. Dans la mesure où un droit d'action en réparation sur la base
herstel op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek wordt toegekend omdat hij geacht wordt een nadeel te ondergaan wegens het feit dat hij een bezoldiging en de daarop geheven lasten betaalt aan een ambtenaar wiens afwezigheid te wijten is aan een ongeval veroorzaakt door een derde, is het niet verantwoord hetzelfde vorderingsrecht tot herstel niet toe te kennen aan de Gemeenschap die, in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs, via het mechanisme van de weddetoelage, de bezoldiging van een personeelslid dat in dezelfde omstandigheden afwezig is, heeft betaald. In beide gevallen is het door de openbare werkgever en door de Gemeenschap geleden nadeel immers identiek. De omstandigheid dat in de netten van het gesubsidieerd onderwijs een van de Gemeenschap onderscheiden inrichtende macht de werkgever van de personeelsleden van de onderwijsinstellingen is, doet geen afbreuk aan het feit dat de Gemeenschap een bezoldiging en de daarop geheven lasten heeft betaald zonder dat de prestaties waarvoor zij normaal verschuldigd was, werden verricht. de l'article 1382 du Code civil est reconnu à l'employeur public parce qu'il est réputé subir un préjudice du fait qu'il paye une rémunération et les charges qui la grèvent à un agent dont l'absence est due à un accident causé par un tiers, il n'est pas justifié de ne pas reconnaître le même droit d'action en réparation à la Communauté qui, en sa qualité de pouvoir subsidiant de l'enseignement subventionné, a payé, via le mécanisme de la subvention-traitement, la rémunération d'un membre du personnel absent dans les mêmes circonstances. En effet, dans les deux cas, le préjudice subi par l'employeur public et par la Communauté est identique. La circonstance que, dans les réseaux d'enseignement subventionné, un pouvoir organisateur distinct de la Communauté est l'employeur des membres du personnel des établissements d'enseignement ne porte pas atteinte au fait que la Communauté a payé une rémunération et les charges la grevant sans que les prestations pour lesquelles elle était normalement due aient été accomplies.
B.7.3. Ten slotte kan de mogelijkheid om het subrogatoir verhaal uit B.7.3. Enfin, la possibilité d'exercer le recours subrogatoire sur la
te oefenen op grond van artikel 14 van de wet van 3 juli 1967 base de l'article 14 de la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou
betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des
arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies
voor beroepsziekten in de overheidssector, het in het geding zijnde professionnelles dans le secteur public n'est pas de nature à
verschil in behandeling niet verantwoorden aangezien dezelfde justifier la différence de traitement en cause, dès lors que la même
mogelijkheid bestaat voor alle openbare werkgevers die, krachtens de possibilité existe pour tous les employeurs publics qui peuvent, en
in B.3.3 vermelde interpretatie van artikel 1382 van het Burgerlijk vertu de l'interprétation de l'article 1382 du Code civil mentionnée
Wetboek, ervoor kunnen kiezen rechtstreeks dan wel via de subrogatoire en B.3.3, choisir d'agir de manière directe ou par la voie
weg in rechte op te treden. subrogatoire.
B.8. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin B.8. L'article 1382 du Code civil, interprété comme ne permettant pas
geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap, handelend in haar à la Communauté française, agissant en sa qualité de pouvoir
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25
tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959
van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid biedt de terugbetaling modifiant certaines dispositions de la législation de l'enseignement,
te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven lasten betaald d'obtenir le remboursement de la rémunération et des charges grevant
aan een personeelslid van een gesubsidieerde onderwijsinstelling celle-ci, payée à un membre du personnel d'un établissement
tijdens diens afwezigheid ingevolge een ongeval, ten laste van de d'enseignement subventionné durant son absence due à un accident, à
daarvoor aansprakelijke derde, is niet bestaanbaar met de artikelen 10 charge du tiers responsable de celui-ci, n'est pas compatible avec les
en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution.
B.9.1. Het Hof doet evenwel opmerken dat artikel 1382 van het B.9.1. La Cour relève toutefois que l'article 1382 du Code civil est
Burgerlijk Wetboek in die zin kan worden geïnterpreteerd dat het de
vergoeding mogelijk maakt van schade die eigen is aan de Franse
Gemeenschap, die de bezoldiging van een personeelslid tewerkgesteld in susceptible d'être interprété comme permettant l'indemnisation d'un
een gesubsidieerde onderwijsinstelling en de daarop geheven lasten dommage propre à la Communauté française qui a payé la rémunération
heeft betaald tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid ingevolge d'un membre du personnel occupé dans un établissement d'enseignement
een ongeval veroorzaakt door een aansprakelijke derde. Dat is subventionné et les charges la grevant pendant une période
overigens de interpretatie van die bepaling die het Hof van Cassatie d'incapacité due à un accident causé par un tiers responsable. Telle
in het door het verwijzende rechtscollege in de derde prejudiciële est, du reste, l'interprétation de cette disposition retenue par la
vraag aangehaalde arrest van 7 november 2014 (Arr. Cass., 2014, nr. Cour de cassation dans l'arrêt du 7 novembre 2014 (Pas., 2014, n° 679)
679) in aanmerking heeft genomen. cité par la juridiction a quo dans la troisième question
préjudicielle.
B.9.2. In die interpretatie doet artikel 1382 niet het in B.5.2 B.9.2. Dans cette interprétation, l'article 1382 ne crée pas la
vermelde verschil in behandeling ontstaan en is het niet onbestaanbaar différence de traitement mentionnée en B.5.2 et il n'est pas
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
Het onderzoek van de prejudiciële vragen ten aanzien van artikel 24 L'examen des questions préjudicielles au regard de l'article 24 de la
van de Grondwet kan niet tot een andere conclusie leiden. Constitution ne saurait conduire à une conclusion différente.
B.10. Rekening houdend met het antwoord op de eerste twee prejudiciële B.10. Compte tenu de la réponse aux deux premières questions
vragen, behoeft de derde vraag geen antwoord. préjudicielles, la troisième question n'appelle pas de réponse.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- In die zin geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap, handelend - Interprété comme ne permettant pas à la Communauté française,
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid la législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la
biedt de terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du
geheven lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde, schendt artikel 1382 absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de
van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. celui-ci, l'article 1382 du Code civil viole les articles 10 et 11 de
la Constitution.
- In die zin geïnterpreteerd dat zij de Franse Gemeenschap, handelend - Interprétée comme permettant à la Communauté française, agissant en
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, de mogelijkheid biedt de
terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la
lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde, schendt dezelfde absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de
bepaling de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet niet. celui-ci, la même disposition ne viole pas les articles 10, 11 et 24
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel de la Constitution. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 25 januari 2017. la Cour constitutionnelle, le 25 janvier 2017.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^