← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 Rolnummer 6330 In zake : de prejudiciële
vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg,
afdeling Marche-en-Famenne. Het Gr samengesteld uit de voorzitters
J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 Rolnummer 6330 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne. Het Gr samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J(...) | Extrait de l'arrêt n° 7/2017 du 25 janvier 2017 Numéro du rôle : 6330 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du Code civil, posées par le Tribunal correctionnel du Luxembourg, division Marche-en-Famenne. La Cour composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snapp(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 7/2017 van 25 januari 2017 | Extrait de l'arrêt n° 7/2017 du 25 janvier 2017 |
Rolnummer 6330 | Numéro du rôle : 6330 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du |
Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luxemburg, | Code civil, posées par le Tribunal correctionnel du Luxembourg, |
afdeling Marche-en-Famenne. | division Marche-en-Famenne. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de | Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y. |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. | Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 2 december 2015 in zake Thomas Vauchel en de bvba « | Par jugement du 2 décembre 2015 en cause de Thomas Vauchel et la SPRL |
Gillet Frédéric » tegen de Franse Gemeenschap en anderen, waarvan de | « Gillet Frédéric » contre la Communauté française et autres, dont |
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 12 januari 2016, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 12 janvier 2016, le |
heeft de Correctionele Rechtbank Luxemburg, afdeling | Tribunal correctionnel du Luxembourg, division Marche-en-Famenne, a |
Marche-en-Famenne, de volgende prejudiciële vragen gesteld : | posé les questions préjudicielles suivantes : |
« - Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin | « - L'article 1382 du Code civil interprété a) comme permettant à la |
geïnterpreteerd a) dat het de Franse Gemeenschap, handelend in haar | Communauté française, agissant en sa qualité d'employeur public, |
hoedanigheid van openbare werkgever, de mogelijkheid biedt | d'obtenir remboursement de la totalité de la rémunération et des |
terugbetaling te verkrijgen van de volledige bezoldiging en de daarop | charges grevant celle-ci payée à l'un de ses agents durant ses |
geheven lasten betaald aan één van haar personeelsleden tijdens diens | absences consécutives à un accident, car elle n'a pu bénéficier de |
afwezigheden ingevolge een ongeval, omdat zij geen arbeidsprestaties | |
als tegenprestatie heeft kunnen genieten, ten laste van de daarvoor | prestations de travail en contrepartie, à charge du tiers responsable |
aansprakelijke derde; b) maar dat het de Franse Gemeenschap, handelend | de celui-ci; b) mais comme ne permettant pas à la Communauté |
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de | française, agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément |
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29/05/1959 tot wijziging van | aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant certaines |
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid | dispositions de la législation de l'enseignement, d'obtenir le |
biedt de terugbetaling van diezelfde bedragen te verkrijgen, de | remboursement de ces mêmes montants, viole-t-il les articles 10 et 11 |
artikelen 10 en 11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in | et le cas échéant, 24 de la Constitution, en ce que, dans les deux |
zoverre in beide gevallen de betaling van die bezoldiging voor | hypothèses, le paiement de cette rémunération incombe à la Communauté |
rekening is van de Franse Gemeenschap ? | française ? |
- Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin | - L'article 1382 du Code civil interprété (cf., par exemple, l'arrêt |
geïnterpreteerd (cf., bijvoorbeeld, het arrest van het Hof van | de la Cour de cassation du 05/03/2015, RG. C.14.0197.F) comme ne |
Cassatie van 05/03/2015, AR. C.14.0197.F) dat het niet als grondslag | pouvant pas fonder l'indemnisation de la Communauté française lorsque |
kan dienen voor de schadeloosstelling van de Franse Gemeenschap | celle-ci poursuit le remboursement de la totalité des |
wanneer die de terugbetaling vordert van alle weddetoelagen en de | subventions-traitements et des charges les grevant versées |
daarop geheven lasten die (overeenkomstig de artikelen 25 tot 29 van | (conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant |
de wet van 29/05/1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de | certaines dispositions de la législation de l'enseignement) durant les |
onderwijswetgeving) werden gestort tijdens de afwezigheden van de | absences de son bénéficiaire et ce, à charge du tiers responsable de |
begunstigde ervan en zulks ten laste van de derde die aansprakelijk is | l'accident qui en est la cause, alors que la même interprétation |
voor het ongeval dat de oorzaak ervan is, terwijl dezelfde | |
interpretatie de volledige vergoeding van het nadeel van de Franse | autorise l'indemnisation intégrale du préjudice de la Communauté |
Gemeenschap via een dergelijke terugbetaling toestaat wanneer het | française par la voie d'un tel remboursement lorsque le membre du |
personeelslid één van haar ambtenaren is, de artikelen 10 en 11 en, in | personnel est l'un de ses agents, viole-t-il les articles 10 et 11 et |
voorkomend geval, 24 van de Grondwet ? | le cas échéant, 24 de la Constitution ? |
- Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin | - L'article 1382 du Code civil interprété (cf., par exemple, l'arrêt |
geïnterpreteerd (cf., bijvoorbeeld, het arrest van het Hof van | |
Cassatie van 07/11/2014, AR. C.13.0199.N) dat het de Franse | de la Cour de cassation du 07/11/2014, RG. C.13.0199.N) comme |
Gemeenschap, handelend als subsidiërende overheid, de mogelijkheid | permettant à la Communauté française, agissant comme pouvoir |
biedt terugbetaling te verkrijgen van alle weddetoelagen en de daarop | subsidiant, d'obtenir remboursement de la totalité des |
subventions-traitements et des charges les grevant versées | |
geheven lasten die (overeenkomstig de artikelen 25 tot 29 van de wet | (conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29/05/1959 modifiant |
van 29/05/1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de | certaines dispositions de la législation de l'enseignement) durant les |
onderwijswetgeving) werden gestort tijdens de afwezigheden van de | absences de son bénéficiaire et ce, à charge du tiers responsable de |
begunstigde ervan en zulks ten laste van de derde die aansprakelijk is | l'accident qui en est la cause, dès lors que la circonstance qu'elle |
voor het ongeval dat de oorzaak ervan is, aangezien de omstandigheid | n'est pas l'employeur proprement dit ne déroge pas au fait que la |
dat zij niet de eigenlijke werkgever is, geen afbreuk doet aan het | Communauté française verse la rémunération de ce membre du personnel |
feit dat de Franse Gemeenschap de bezoldiging van dat personeelslid | au cours de la période d'incapacité de travail temporaire de celui-ci |
stort tijdens de periode van diens tijdelijke arbeidsongeschiktheid, | en dehors de tout lien de subordination et sans bénéficier des |
los van elke band van ondergeschiktheid en zonder de overeenkomstige | prestations de travail correspondantes et subit en conséquence un |
arbeidsprestaties te genieten, en bijgevolg eigen schade lijdt die op | |
grond van die bepaling voor vergoeding in aanmerking komt, de | dommage propre indemnisable sur pied de cette disposition, viole-t-il |
artikelen 10 en 11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet ? ». | les articles 10 et 11 et le cas échéant, 24 de la Constitution ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling | Quant à la disposition en cause |
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 1382 van het | B.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 1382 du Code |
Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : | civil, qui dispose : |
« Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt | « Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, |
veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ». | oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». |
B.2.1. In de eerste twee prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de | B.2.1. Les deux premières questions préjudicielles invitent la Cour à |
bestaanbaarheid te onderzoeken van die bepaling met de artikelen 10, | examiner la compatibilité de cette disposition avec les articles 10, |
11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in de interpretatie | 11 et, le cas échéant, 24 de la Constitution, dans l'interprétation |
volgens welke zij de Franse Gemeenschap, handelend in haar | selon laquelle elle ne permettrait pas à la Communauté française, |
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25 | agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles |
tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen | 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de |
van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid zou bieden de | |
terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven | la législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la |
lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde | rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du |
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, | personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses |
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde. | absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de |
In de derde prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de | celui-ci. La troisième question préjudicielle invite la Cour à examiner la |
bestaanbaarheid te onderzoeken van die bepaling met de artikelen 10, | compatibilité de cette disposition avec les articles 10, 11 et, le cas |
11 en, in voorkomend geval, 24 van de Grondwet, in de interpretatie | échéant, 24 de la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle |
volgens welke zij de Franse Gemeenschap, handelend in haar | |
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25 | elle permettrait à la Communauté française, agissant en sa qualité de |
tot 29 van de voormelde wet van 29 mei 1959, de mogelijkheid zou | pouvoir subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29 |
bieden de terugbetaling te verkrijgen van alle weddetoelagen en de | mai 1959 précitée, d'obtenir le remboursement de la totalité des |
daarop geheven lasten die werden gestort tijdens de afwezigheden van | subventions-traitements et des charges les grevant, versées durant les |
de begunstigde ervan, ten laste van de derde die aansprakelijk is voor | absences de leur bénéficiaire, à charge du tiers responsable de |
het ongeval dat de oorzaak ervan is. | l'accident qui en est la cause. |
B.2.2. De prejudiciële vragen moeten in die zin worden begrepen dat | B.2.2. Les questions préjudicielles doivent être comprises comme |
het Hof daarin wordt verzocht de situatie van de Franse Gemeenschap, | invitant la Cour à comparer la situation de la Communauté française, |
handelend als subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs, | agissant en tant que pouvoir subsidiant de l'enseignement |
te vergelijken met die van elke openbare werkgever, zijzelf inbegrepen | subventionné, à celle de tout employeur public, en ce compris |
wanneer zij onderwijs inricht, ten aanzien van hun recht om, op grond | elle-même lorsqu'elle organise un enseignement, quant à leur droit à |
van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, vergoeding te verkrijgen | obtenir, sur la base de l'article 1382 du Code civil, réparation du |
voor de schade die zij lijden door het feit dat zij de bezoldiging van | dommage qu'ils subissent du fait qu'ils payent la rémunération d'un |
een personeelslid dat slachtoffer is van een ongeval veroorzaakt door | agent victime d'un accident causé par un tiers et les charges grevant |
een derde en de daarop geheven lasten betalen tijdens diens | celle-ci durant son absence due à cet accident. |
afwezigheid ingevolge dat ongeval. | |
B.3.1. Wanneer het ongeval eveneens een arbeidsongeval of een ongeval | B.3.1. Lorsque l'accident constitue également un accident du travail |
op de weg naar en van het werk is, treedt de openbare werkgever in de | ou survenu sur le chemin du travail, l'employeur public est subrogé |
rechten van het slachtoffer van het arbeidsongeval, overeenkomstig | dans les droits de la victime de l'accident du travail, conformément à |
artikel 14, § 3, van de wet van 3 juli 1967 betreffende de preventie | l'article 14, § 3, de la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou la |
van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor ongevallen op | réparation des dommages résultant des accidents du travail, des |
de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de | accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies |
overheidssector. | professionnelles dans le secteur public. |
Wanneer het ongeval geen arbeidsongeval of ongeval op de weg naar en | Lorsque l'accident n'est pas un accident du travail ou survenu sur le |
van het werk is, beschikken de openbare werkgevers eveneens over een | chemin du travail, les employeurs publics disposent également d'un |
recht op wettelijke (zie, voor de federale overheidsdiensten, artikel | droit de subrogation légale (voy., pour les services publics fédéraux, |
160 van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en diverse | l'article 160 de la loi du 21 décembre 1994 portant des dispositions |
bepalingen) of bedongen subrogatie. | sociales et diverses) ou conventionnelle. |
Die subrogatoire vordering maakt het de openbare werkgever mogelijk op | Cette action subrogatoire permet à l'employeur public d'agir en lieu |
te treden in de plaats van het slachtoffer, binnen de perken van de | et place de la victime, dans les limites du dommage subi directement |
schade die rechtstreeks door dat slachtoffer is geleden en die, in de | par cette dernière, calculé, en règle, sur la base du salaire net. |
regel, op basis van het nettoloon wordt berekend. | |
B.3.2. Het antwoord op de vraag of de openbare werkgever, teneinde de | B.3.2. La réponse à la question de savoir si l'employeur public |
terugbetaling van de gedragen lasten te verkrijgen, eveneens beschikt | dispose aussi, pour obtenir le remboursement des charges supportées, |
over een vordering op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk | d'une action fondée sur l'article 1382 du Code civil et si les |
Wetboek en of de door de publieke werkgever uitgevoerde betalingen (op | paiements effectués par l'employeur public (sur la base de son |
basis van zijn wettelijke, reglementaire of contractuele verplichting | obligation législative, réglementaire ou contractuelle et sans obtenir |
en zonder in ruil daarvoor arbeidsprestaties te verkrijgen) een | |
vergoedbaar nadeel vormen, waarbij tussen dat nadeel en de fout van de | de prestations de travail en contrepartie) constituent un préjudice |
derde een oorzakelijk verband bestaat, is in de rechtspraak van het | indemnisable, en relation causale avec la faute du tiers, a connu une |
Hof van Cassatie geëvolueerd. Het heeft die vraag in het verleden | évolution dans la jurisprudence de la Cour de cassation. Elle y a, |
ontkennend beantwoord. Sinds 2001 kent het het voordeel van artikel | dans le passé, répondu négativement. Depuis 2001, elle reconnaît le |
1382 van het Burgerlijk Wetboek toe aan de werkgever, die dus niet | bénéfice de l'article 1382 du Code civil à l'employeur, lequel ne se |
langer stuit op de beperkingen die voortvloeien uit de subrogatoire vordering. | heurte donc plus aux restrictions découlant de l'action subrogatoire. |
Het beslist immers : | Elle décide en effet : |
« Overwegende dat, krachtens de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, degene die door zijn schuld aan een ander schade berokkent, verplicht is deze schade integraal te vergoeden, wat impliceert dat de benadeelde teruggeplaatst wordt in de toestand waarin hij zich zou hebben bevonden indien die daad waarover hij zich beklaagt, niet was gesteld; Dat de overheid die ingevolge de fout van een derde krachtens de op haar rustende wettelijke of reglementaire verplichtingen de wedde en de op die wedde rustende bijdragen moet doorbetalen zonder arbeidsprestaties te ontvangen, gerechtigd is op schadevergoeding voor zover zij hierdoor schade lijdt; | « Attendu qu'en vertu des articles 1382 et 1383 du Code civil, celui qui cause à autrui un dommage par sa faute est tenu d'indemniser intégralement ce dommage, ce qui implique le rétablissement du préjudicié dans l'état où il serait demeuré si l'acte dont il se plaint n'avait pas été commis; Que l'autorité qui, à la suite de la faute d'un tiers, est tenue, en vertu d'une obligation légale ou réglementaire qui lui incombe, de continuer à payer le traitement et les cotisations dues sur ce traitement sans recevoir des prestations de travail en contrepartie, a droit à une indemnité dans la mesure où elle subit ainsi un dommage; |
Dat immers het bestaan van een contractuele, wettelijke of | Qu'en effet, l'existence d'une obligation contractuelle, légale ou |
reglementaire verplichting niet uitsluit dat schade, in de zin van | réglementaire n'exclut pas qu'il y ait un dommage au sens de l'article |
artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek ontstaat, tenzij wanneer, | 1382 du Code civil, sauf s'il résulte de la teneur ou de la portée de |
blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, de wet of het | la convention, de la loi ou du règlement, que la dépense ou la |
reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief voor | prestation à intervenir doit définitivement rester à charge de celui |
rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden of | qui s'y est obligé ou qui doit l'exécuter en vertu de la loi ou du |
die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten » (Cass., 19 | règlement » (Cass., 19 février 2001, Pas., 2001, n° 99; voy. aussi : |
februari 2001, Arr. Cass., 2001, nr. 99; zie eveneens Cass., 30 | |
januari 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 63; 4 maart 2002, Arr. Cass., | Cass., 30 janvier 2002, Pas., 2002, n° 63; 4 mars 2002, Pas., 2002, n° |
2002, nr. 154; 9 april 2003, Arr. Cass., 2003, nr. 235; 10 april 2003, | 154; 9 avril 2003, Pas., 2003, n° 235; 10 avril 2003, Pas., 2003, n° |
Arr. Cass., 2003, nr. 245; 3 december 2003, Arr. Cass., 2003, nr. 614; | 245; 3 décembre 2003, Pas., 2003, n° 614; 23 février 2004, Pas., 2004, |
23 februari 2004, Arr. Cass., 2004, nr. 94; 16 januari 2006, Arr. | n° 94; 16 janvier 2006, Pas., 2006, n° 35; 1er octobre 2007, Pas., |
Cass., 2006, nr. 35; 1 oktober 2007, Arr. Cass., 2007, nr. 443; 18 | |
november 2011, Arr. Cass., 2011, nr. 625; 14 mei 2012, Arr. Cass., | 2007, n° 443; 18 novembre 2011, Pas., 2011, n° 625; 14 mai 2012, Pas., |
2012, nr. 298; 3 mei 2013, Arr. Cass., 2013, nr. 279; 23 oktober 2013, | 2012, n° 298; 3 mai 2013, Pas., 2013, n° 279; 23 octobre 2013, Pas., |
Arr. Cass., 2013, nr. 543). | 2013, n° 543). |
B.3.3. Krachtens die rechtspraak wordt het bestaan van vergoedbare | B.3.3. En vertu de cette jurisprudence, l'existence d'un dommage |
schade in de zin van de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk | indemnisable au sens des articles 1382 et 1383 du Code civil, subi |
Wetboek, die persoonlijk is geleden door de openbare werkgever van het | personnellement par l'employeur public de la victime d'un accident |
slachtoffer van een ongeval dat door de fout van een derde is | |
veroorzaakt en die kan worden gecumuleerd met zijn subrogatoire | causé par la faute d'un tiers et qui peut se cumuler avec son action |
vordering, beoordeeld in het licht van « de betalingen die zijn | subrogatoire, s'apprécie à l'aune des « montants payés sans recevoir |
verricht zonder tegenprestaties van arbeid te genieten », « tenzij | de prestations de travail en contrepartie », « sauf s'il résulte de la |
wanneer, blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, de | teneur ou de la portée de la convention, de la loi ou du règlement, |
wet of het reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief | que la dépense ou la prestation à intervenir doit définitivement |
voor rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden | rester à charge de celui qui s'y est obligé ou qui doit l'exécuter en |
of die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten ». | vertu de la loi ou du règlement ». |
De vraag of de uitgave of de prestatie al dan niet definitief voor | La question de savoir si la dépense ou la prestation doit ou non |
rekening moet blijven van de openbare werkgever die ertoe is verplicht | rester définitivement à charge de l'employeur public qui y est obligé |
op basis van de overeenkomst, de wet of het reglement, valt onder de | sur la base de la convention, de la loi ou du règlement, relève de |
beoordeling van de feitenrechter blijkens de inhoud of de strekking | l'appréciation du juge du fond en fonction de la teneur ou de la |
van de overeenkomst, de wet of het reglement (Cass., 7 mei 2015, Arr. | portée du contrat, de la loi ou du règlement (Cass., 7 mai 2015, Pas., |
Cass., 2015, nr. 296). | 2015, n° 296). |
B.3.4. Wanneer de openbare werkgever door de arbeidsongeschiktheid van | B.3.4. Lorsque l'employeur public doit, en raison de l'incapacité de |
zijn personeelslid dat het slachtoffer is van een ongeval dat door een | travail frappant son agent victime d'un accident causé par un tiers, |
derde is veroorzaakt, krachtens de contractuele, wettelijke of | continuer à payer à cet agent, en vertu des obligations |
reglementaire verplichtingen die op hem rusten, aan dat personeelslid | contractuelles, légales ou réglementaires qui lui incombent, la |
de bezoldiging en de lasten met betrekking tot die bezoldiging moet | rémunération et les charges afférentes à cette rémunération, sans |
blijven betalen, zonder tegenprestaties van arbeid te ontvangen, heeft | |
hij bijgevolg recht op een vergoeding voor die persoonlijke schade op | recevoir de prestations de travail en contrepartie, il a dès lors |
grond van het gemeen recht van de aansprakelijkheid dat uit de | droit à une indemnisation pour ce dommage personnel sur la base du |
artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek voortvloeit. | droit commun de la responsabilité découlant des articles 1382 et 1383 |
De rechtstreekse vordering op grond van die bepalingen biedt de | du Code civil. L'action directe fondée sur ces dispositions permet ainsi à |
werkgever aldus de mogelijkheid om de terugbetaling te verkrijgen van | l'employeur d'obtenir le remboursement des rémunérations brutes, et |
de brutolonen, en niet van de nettolonen die hij kan vorderen door de | non des rémunérations nettes qu'il peut réclamer en exerçant les |
rechten van het slachtoffer op grond van zijn subrogatoire vordering | droits de la victime sur la base de son action subrogatoire (voy., par |
uit te oefenen (zie, bijvoorbeeld, Cass., 23 oktober 2013, Arr. Cass., | exemple, Cass., 23 octobre 2013, Pas., 2013, n° 543; 4 février 2014, |
2013, nr. 543; 4 februari 2014, Arr. Cass., 2014, nr. 92). | Pas., 2014, n° 92). |
B.4. Bij het arrest nr. 136/2016 van 20 oktober 2016 heeft het Hof | B.4. Par son arrêt n° 136/2016 du 20 octobre 2016, la Cour a dit pour |
voor recht gezegd : | droit : |
« De artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin | « Les articles 1382 et 1383 du Code civil, interprétés en ce que le |
geïnterpreteerd dat de schade geleden door de openbare werkgever | dommage subi par l'employeur public lorsqu'un de ses agents est |
wanneer een van zijn personeelsleden het slachtoffer is van een | |
ongeval dat voor vergoeding in aanmerking komt in de zin van die | victime d'un accident qui est indemnisable au sens de ces dispositions |
bepalingen, is beperkt tot de betalingen die hij heeft verricht zonder | est limité aux paiements qu'il a opérés sans bénéficier de la |
de normale tegenprestatie van arbeid te genieten, schenden de | contrepartie normale de prestations de travail, ne violent pas les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet ». | articles 10 et 11 de la Constitution ». |
Ten aanzien van de eerste twee prejudiciële vragen | Quant aux deux premières questions préjudicielles |
B.5.1. Het Hof onderzoekt de eerste twee prejudiciële vragen, die | B.5.1. La Cour examine ensemble les deux premières questions |
berusten op de interpretatie die door het Hof van Cassatie in zijn | préjudicielles, qui reposent sur l'interprétation donnée à l'article |
arrest van 5 maart 2015 aan artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek | 1382 du Code civil par la Cour de cassation dans son arrêt du 5 mars |
wordt gegeven, samen. Bij dat arrest heeft het Hof van Cassatie geoordeeld : | 2015. Par cet arrêt, la Cour de cassation a jugé : |
« Het bestreden vonnis, dat overweegt dat ' niet de betaling van het | « Le jugement attaqué, qui considère que ' ce n'est pas le paiement de |
loon vormt de eigen schade, maar het feit dat er voor die betaling | la rémunération qui constitue le dommage propre mais l'absence de |
geen tegenprestatie wordt ontvangen ' en dat ' in deze zaak het | contrepartie à ce paiement ' et que, ' s'agissant [...] d'un |
slachtoffer een leerkracht van het gesubsidieerde net is, zodat de | enseignant du réseau subsidié, ce n'est pas [la Communauté française] |
niet-ontvangen prestaties niet de [Franse Gemeenschap] maar de | qui subit les inconvénients liés à l'absence de prestations mais bien |
werkgever nadeel berokkenen ', verantwoordt naar recht zijn beslissing | l'employeur ', justifie légalement sa décision que ' [la Communauté |
dat ' [de Franse Gemeenschap] haar rechtsvordering in voorliggend | française] n'est pas en droit [...] de fonder son action sur l'article |
geval niet mag gronden op artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek en | 1382 du Code civil et qu'elle ne peut invoquer que le mécanisme prévu |
dat zij zich enkel kan beroepen op het mechanisme van artikel 14 van | |
de wet van 3 juli 1967 ' » (Cass., 5 maart 2015, Arr. Cass., 2015, nr. | par l'article 14 de la loi du 3 juillet 1967 ' » (Cass., 5 mars 2015, |
164). | Pas., 2015, n° 164). |
B.5.2. In die interpretatie doet de in het geding zijnde bepaling een | B.5.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause crée une |
verschil in behandeling ontstaan onder de overheden die ertoe gehouden | différence de traitement entre les autorités publiques tenues de |
zijn een bezoldiging te storten aan een personeelslid dat afwezig is | verser une rémunération à un membre du personnel absent en raison |
wegens een tijdelijke arbeidsongeschiktheid die veroorzaakt is door | d'une incapacité de travail temporaire causée par un accident, selon |
een ongeval, naargelang zij die bezoldiging storten als werkgever of | qu'elles versent cette rémunération en tant qu'employeur ou en tant |
als subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs. In het | que pouvoir subsidiant de l'enseignement subventionné. Dans le premier |
eerste geval mogen zij eigen schade doen gelden, waarvan zij | cas, elles sont admises à faire valoir un dommage propre, dont elles |
vergoeding kunnen verkrijgen ten laste van de persoon die | peuvent obtenir réparation à charge de la personne responsable de |
aansprakelijk is voor het ongeval, terwijl zij in het tweede geval | l'accident, alors que dans le second cas, elles ne sont pas admises à |
geen eigen schade mogen doen gelden en bijgevolg geen vordering tot | faire valoir un dommage propre et ne peuvent en conséquence fonder une |
vergoeding kunnen gronden op de in het geding zijnde bepaling. | action en réparation sur la disposition en cause. |
B.6.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet | B.6.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
berust en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
B.6.2. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op de | B.6.2. La différence de traitement en cause repose sur la circonstance |
omstandigheid dat de overheid, in het ene geval, de werkgever is van | que l'autorité publique est, dans un cas, l'employeur de la victime de |
het arbeidsongeschikte slachtoffer van het ongeval en, in het andere | l'accident en incapacité de travail et, dans l'autre cas, le pouvoir |
geval, de subsidiërende overheid van het onderwijsnet waarvan de | subsidiant du réseau d'enseignement dont dépend le pouvoir |
inrichtende macht die de werkgever van het slachtoffer is, afhangt. | organisateur qui est l'employeur de la victime. Ce critère de |
Dat criterium van onderscheid is objectief. Het Hof moet nog | distinction est objectif. La Cour doit encore examiner s'il est |
onderzoeken of het relevant is. | pertinent. |
B.7.1. Hoewel zij niet de werkgever is van de personeelsleden van de | B.7.1. Bien qu'elle ne soit pas l'employeur des membres du personnel |
onderwijsinstellingen die tot de gesubsidieerde netten behoren, | des établissements d'enseignement appartenant aux réseaux |
betaalt de Franse Gemeenschap hun bezoldiging, via het mechanisme van | subventionnés, la Communauté française s'acquitte de leur |
de weddetoelagen, in ruil voor het werk dat zij verrichten ten | rémunération, par le biais du mécanisme des subventions-traitements, |
voordele van de in die instellingen ingeschreven leerlingen en | en contrepartie du travail qu'ils accomplissent au bénéfice des élèves |
studenten. Dat werk is identiek aan het werk dat wordt verricht door | et étudiants inscrits dans ces établissements. Ce travail est |
de personeelsleden van de door de Franse Gemeenschap ingerichte | identique à celui qui est accompli par les membres du personnel des |
onderwijsinstellingen, ten aanzien waarvan zij als de werkgever wordt | établissements d'enseignement organisés par la Communauté française, |
beschouwd, ten voordele van de in die instellingen ingeschreven | vis-à-vis desquels elle est considérée comme l'employeur, au bénéfice |
leerlingen en studenten. | des élèves et étudiants inscrits dans ces établissements. |
De gevolgen van de tijdelijke afwezigheid van een personeelslid, of | Les conséquences de l'absence temporaire d'un membre du personnel, |
het zijn ambt nu uitoefent in een gesubsidieerde instelling dan wel in | qu'il exerce ses fonctions dans un établissement subventionné ou dans |
een instelling van de Gemeenschap, zijn identiek, zowel voor de | un établissement de la Communauté, sont identiques tant pour les |
leerlingen of de studenten als voor de directie en de personeelsleden | élèves ou les étudiants que pour la direction et les membres du |
van de betrokken instelling. De gevolgen zijn ook dezelfde voor de | personnel de l'établissement concerné. Les conséquences sont également |
Gemeenschap, met name in zoverre, indien de afwezigheid blijft duren | les mêmes pour la Communauté dans la mesure notamment où, si l'absence |
en het personeelslid dat het slachtoffer is van het ongeval tijdelijk | se prolonge et que le membre du personnel victime de l'accident vient |
wordt vervangen, zij de aan de vervanger betaalde bezoldiging alsook | à être temporairement remplacé, elle doit supporter la rémunération |
de daarop geheven lasten moet dragen, ongeacht het net waartoe de | payée au remplaçant ainsi que des charges grevant celle-ci, quel que |
betrokken instelling behoort. | soit le réseau auquel appartient l'établissement concerné. |
B.7.2. In zoverre aan de openbare werkgever een vorderingsrecht tot | B.7.2. Dans la mesure où un droit d'action en réparation sur la base |
herstel op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek wordt toegekend omdat hij geacht wordt een nadeel te ondergaan wegens het feit dat hij een bezoldiging en de daarop geheven lasten betaalt aan een ambtenaar wiens afwezigheid te wijten is aan een ongeval veroorzaakt door een derde, is het niet verantwoord hetzelfde vorderingsrecht tot herstel niet toe te kennen aan de Gemeenschap die, in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs, via het mechanisme van de weddetoelage, de bezoldiging van een personeelslid dat in dezelfde omstandigheden afwezig is, heeft betaald. In beide gevallen is het door de openbare werkgever en door de Gemeenschap geleden nadeel immers identiek. De omstandigheid dat in de netten van het gesubsidieerd onderwijs een van de Gemeenschap onderscheiden inrichtende macht de werkgever van de personeelsleden van de onderwijsinstellingen is, doet geen afbreuk aan het feit dat de Gemeenschap een bezoldiging en de daarop geheven lasten heeft betaald zonder dat de prestaties waarvoor zij normaal verschuldigd was, werden verricht. | de l'article 1382 du Code civil est reconnu à l'employeur public parce qu'il est réputé subir un préjudice du fait qu'il paye une rémunération et les charges qui la grèvent à un agent dont l'absence est due à un accident causé par un tiers, il n'est pas justifié de ne pas reconnaître le même droit d'action en réparation à la Communauté qui, en sa qualité de pouvoir subsidiant de l'enseignement subventionné, a payé, via le mécanisme de la subvention-traitement, la rémunération d'un membre du personnel absent dans les mêmes circonstances. En effet, dans les deux cas, le préjudice subi par l'employeur public et par la Communauté est identique. La circonstance que, dans les réseaux d'enseignement subventionné, un pouvoir organisateur distinct de la Communauté est l'employeur des membres du personnel des établissements d'enseignement ne porte pas atteinte au fait que la Communauté a payé une rémunération et les charges la grevant sans que les prestations pour lesquelles elle était normalement due aient été accomplies. |
B.7.3. Ten slotte kan de mogelijkheid om het subrogatoir verhaal uit | B.7.3. Enfin, la possibilité d'exercer le recours subrogatoire sur la |
te oefenen op grond van artikel 14 van de wet van 3 juli 1967 | base de l'article 14 de la loi du 3 juillet 1967 sur la prévention ou |
betreffende de preventie van of de schadevergoeding voor | la réparation des dommages résultant des accidents du travail, des |
arbeidsongevallen, voor ongevallen op de weg naar en van het werk en | accidents survenus sur le chemin du travail et des maladies |
voor beroepsziekten in de overheidssector, het in het geding zijnde | professionnelles dans le secteur public n'est pas de nature à |
verschil in behandeling niet verantwoorden aangezien dezelfde | justifier la différence de traitement en cause, dès lors que la même |
mogelijkheid bestaat voor alle openbare werkgevers die, krachtens de | possibilité existe pour tous les employeurs publics qui peuvent, en |
in B.3.3 vermelde interpretatie van artikel 1382 van het Burgerlijk | vertu de l'interprétation de l'article 1382 du Code civil mentionnée |
Wetboek, ervoor kunnen kiezen rechtstreeks dan wel via de subrogatoire | en B.3.3, choisir d'agir de manière directe ou par la voie |
weg in rechte op te treden. | subrogatoire. |
B.8. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin | B.8. L'article 1382 du Code civil, interprété comme ne permettant pas |
geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap, handelend in haar | à la Communauté française, agissant en sa qualité de pouvoir |
hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de artikelen 25 | |
tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen | subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959 |
van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid biedt de terugbetaling | modifiant certaines dispositions de la législation de l'enseignement, |
te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven lasten betaald | d'obtenir le remboursement de la rémunération et des charges grevant |
aan een personeelslid van een gesubsidieerde onderwijsinstelling | celle-ci, payée à un membre du personnel d'un établissement |
tijdens diens afwezigheid ingevolge een ongeval, ten laste van de | d'enseignement subventionné durant son absence due à un accident, à |
daarvoor aansprakelijke derde, is niet bestaanbaar met de artikelen 10 | charge du tiers responsable de celui-ci, n'est pas compatible avec les |
en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.9.1. Het Hof doet evenwel opmerken dat artikel 1382 van het | B.9.1. La Cour relève toutefois que l'article 1382 du Code civil est |
Burgerlijk Wetboek in die zin kan worden geïnterpreteerd dat het de | |
vergoeding mogelijk maakt van schade die eigen is aan de Franse | |
Gemeenschap, die de bezoldiging van een personeelslid tewerkgesteld in | susceptible d'être interprété comme permettant l'indemnisation d'un |
een gesubsidieerde onderwijsinstelling en de daarop geheven lasten | dommage propre à la Communauté française qui a payé la rémunération |
heeft betaald tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid ingevolge | d'un membre du personnel occupé dans un établissement d'enseignement |
een ongeval veroorzaakt door een aansprakelijke derde. Dat is | subventionné et les charges la grevant pendant une période |
overigens de interpretatie van die bepaling die het Hof van Cassatie | d'incapacité due à un accident causé par un tiers responsable. Telle |
in het door het verwijzende rechtscollege in de derde prejudiciële | est, du reste, l'interprétation de cette disposition retenue par la |
vraag aangehaalde arrest van 7 november 2014 (Arr. Cass., 2014, nr. | Cour de cassation dans l'arrêt du 7 novembre 2014 (Pas., 2014, n° 679) |
679) in aanmerking heeft genomen. | cité par la juridiction a quo dans la troisième question |
préjudicielle. | |
B.9.2. In die interpretatie doet artikel 1382 niet het in B.5.2 | B.9.2. Dans cette interprétation, l'article 1382 ne crée pas la |
vermelde verschil in behandeling ontstaan en is het niet onbestaanbaar | différence de traitement mentionnée en B.5.2 et il n'est pas |
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Het onderzoek van de prejudiciële vragen ten aanzien van artikel 24 | L'examen des questions préjudicielles au regard de l'article 24 de la |
van de Grondwet kan niet tot een andere conclusie leiden. | Constitution ne saurait conduire à une conclusion différente. |
B.10. Rekening houdend met het antwoord op de eerste twee prejudiciële | B.10. Compte tenu de la réponse aux deux premières questions |
vragen, behoeft de derde vraag geen antwoord. | préjudicielles, la troisième question n'appelle pas de réponse. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- In die zin geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap, handelend | - Interprété comme ne permettant pas à la Communauté française, |
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de | agissant en sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles |
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van | 25 à 29 de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de |
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, niet de mogelijkheid | la législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la |
biedt de terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop | rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du |
geheven lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde | |
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, | personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses |
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde, schendt artikel 1382 | absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de |
van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | celui-ci, l'article 1382 du Code civil viole les articles 10 et 11 de |
la Constitution. | |
- In die zin geïnterpreteerd dat zij de Franse Gemeenschap, handelend | - Interprétée comme permettant à la Communauté française, agissant en |
in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid overeenkomstig de | sa qualité de pouvoir subsidiant conformément aux articles 25 à 29 de |
artikelen 25 tot 29 van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van | la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la |
sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, de mogelijkheid biedt de | |
terugbetaling te verkrijgen van de bezoldiging en de daarop geheven | législation de l'enseignement, d'obtenir le remboursement de la |
lasten betaald aan een personeelslid van een gesubsidieerde | rémunération et des charges grevant celle-ci, payée à un membre du |
onderwijsinstelling tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval, | personnel d'un établissement d'enseignement subventionné durant ses |
ten laste van de daarvoor aansprakelijke derde, schendt dezelfde | absences dues à un accident, à charge du tiers responsable de |
bepaling de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet niet. | celui-ci, la même disposition ne viole pas les articles 10, 11 et 24 |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | de la Constitution. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 25 januari 2017. | la Cour constitutionnelle, le 25 janvier 2017. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |