Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 157/2016 van 8 december 2016 Rolnummer 6392 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2 van de wet van 7 mei 2009 « houdende instemming met en uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 decemb Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 157/2016 van 8 december 2016 Rolnummer 6392 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2 van de wet van 7 mei 2009 « houdende instemming met en uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 decemb Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 157/2016 du 8 décembre 2016 Numéro du rôle : 6392 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2 de la loi du 7 mai 2009 « portant assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 20 La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges J.-(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 157/2016 van 8 december 2016 Extrait de l'arrêt n° 157/2016 du 8 décembre 2016
Rolnummer 6392 Numéro du rôle : 6392
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2 van de wet van 7 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2 de la loi
mei 2009 « houdende instemming met en uitvoering van het Avenant, du 7 mai 2009 « portant assentiment à et exécution de l'Avenant, signé
ondertekend te Brussel op 12 december 2008, bij de Overeenkomst tussen à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention entre la Belgique et
België en Frankrijk tot voorkoming van dubbele belasting en tot la France tendant à éviter les doubles impositions et à établir des
regeling van wederzijdse administratieve en juridische bijstand inzake règles d'assistance administrative et juridique réciproque en matière
inkomstenbelastingen, ondertekend te Brussel op 10 maart 1964 en d'impôts sur les revenus, signée à Bruxelles le 10 mars 1964 et
gewijzigd door de Avenanten van 15 februari 1971 en 8 februari 1999 », modifiée par les Avenants du 15 février 1971 et du 8 février 1999 »,
gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. posée par la Cour d'appel de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges
rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R. J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen,
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De
voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 17 maart 2016 in zake de Belgische Staat tegen Philippe Par arrêt du 17 mars 2016 en cause de l'Etat belge contre Philippe
Delsaut en Alessandra Timmerman, waarvan de expeditie ter griffie van Delsaut et Alessandra Timmerman, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 7 april 2016, heeft het Hof van Beroep te greffe de la Cour le 7 avril 2016, la Cour d'appel de Bruxelles a posé
Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 2 van de wet van 7 mei 2009 houdende instemming met « L'article 2 de la loi du 7 mai 2009 portant assentiment à et
en uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 december exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles, le 12 décembre 2008, à la
2008, bij de Overeenkomst tussen België en Frankrijk tot voorkoming Convention entre la Belgique et la France tendant à éviter les doubles
van dubbele belasting en tot regeling van wederzijdse administratieve impositions et à établir des règles d'assistance administrative et
en juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen, ondertekend te juridique réciproque en matière d'impôts sur les revenus, signée à
Brussel op 10 maart 1964 en gewijzigd door de Avenanten van 15 Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les Avenants du 15 février
februari 1971 en 8 februari 1999, de artikelen 10, 11 en 172 van de 1971 et du 8 février 1999, viole-t-il les articles 10, 11 et 172 de la
Grondwet indien het zo wordt geïnterpreteerd dat het met terugwerkende Constitution, s'il est interprété en ce sens qu'il s'applique
kracht van toepassing is op de aanslagjaren 2009 en 2010, zonder rétroactivement aux exercices d'imposition 2009 et 2010, sans
onderscheid tussen belastingplichtigen die hun woonplaats hebben in distinction entre les contribuables domiciliés dans une commune située
een gemeente gelegen in de Belgische grenszone in de zin van artikel dans la zone frontalière belge au sens de l'article 11, § 2, c),
11, § 2, c), tweede lid, van het Belgisch-Frans alinéa 2, de la convention belgo-française préventive de la double
dubbelbelastingverdrag, en belastingplichtigen die hun woonplaats imposition et les contribuables domiciliés dans une commune située en
hebben in een gemeente gelegen buiten die grenszone, ermee rekening dehors de cette zone frontalière, compte tenu du fait que, selon la
houdend dat volgens de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof de jurisprudence de la Cour constitutionnelle, la rétroactivité de la loi
terugwerkende kracht van de voormelde instemmingswet verantwoord is d'assentiment précitée est justifiée en ce qui concerne les communes
wat betreft de gemeenten gelegen in de Belgische grenszone ? ». situées dans la zone frontalière belge ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 2 van de wet B.1. La question préjudicielle concerne l'article 2 de la loi du 7 mai
van 7 mei 2009 « houdende instemming met en uitvoering van het 2009 « portant assentiment à et exécution de l'Avenant, signé à
Avenant, ondertekend te Brussel op 12 december 2008, bij de Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention entre la Belgique et la
Overeenkomst tussen België en Frankrijk tot voorkoming van dubbele France tendant à éviter les doubles impositions et à établir des
belasting en tot regeling van wederzijdse administratieve en règles d'assistance administrative et juridique réciproque en matière
juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen, ondertekend te
Brussel op 10 maart 1964 en gewijzigd door de Avenanten van 15 d'impôts sur les revenus, signée à Bruxelles le 10 mars 1964 et
februari 1971 en 8 februari 1999 ». modifiée par les Avenants du 15 février 1971 et du 8 février 1999 ».
Dat artikel 2 bepaalt : Cet article 2 dispose :
« Het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 december 2008, bij de « L'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la Convention
Overeenkomst tussen België en Frankrijk tot voorkoming van dubbele entre la Belgique et la France tendant à éviter les doubles
belasting en tot regeling van wederzijdse administratieve en impositions et à établir des règles d'assistance administrative et
juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen, ondertekend te juridique réciproque en matière d'impôts sur les revenus, signée à
Brussel op 10 maart 1964 en gewijzigd door de Avenanten van 15 Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les Avenants du 15 février
februari 1971 en 8 februari 1999, (hierna ' het Avenant ' genoemd), 1971 et du 8 février 1999, (ci-après ' l'Avenant '), sortira son plein
zal volkomen gevolg hebben ». et entier effet ».
De wet van 7 mei 2009 werd bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad La loi du 7 mai 2009 a été publiée au Moniteur belge du 8 janvier
van 8 januari 2010. 2010.
B.2. Het Avenant waarmee de in het geding zijnde wet instemt, bevat B.2. L'Avenant auquel la loi en cause porte assentiment contient un
een artikel 3 dat bepaalt : article 3, qui dispose :
« In het Slotprotocol van 10 maart 1964 wordt na het punt 6 een punt 7 « Il est ajouté au Protocole final du 10 mars 1964 un point 7 sous le
toegevoegd dat als volgt luidt : point 6 rédigé comme suit :
' 7. Voor het vaststellen van de aanvullende belastingen die worden ' 7. Nonobstant toute autre disposition de la Convention et du
Protocole additionnel relatif aux travailleurs frontaliers, la
gevestigd door de Belgische gemeenten en agglomeraties, houdt België, Belgique tient compte, pour la détermination des taxes additionnelles
niettegenstaande elke andere bepaling van de Overeenkomst en van het établies par les communes et les agglomérations belges, des revenus
Aanvullend Protocol inzake grensarbeiders, rekening met de professionnels exemptés de l'impôt en Belgique conformément à la
beroepsinkomsten die in België vrijgesteld zijn van belasting volgens Convention et audit Protocole. Ces taxes additionnelles sont calculées
de Overeenkomst en dit Protocol. Die aanvullende belastingen worden sur l'impôt qui serait dû en Belgique si les revenus professionnels en
berekend op de belasting die verschuldigd zou zijn in België indien de question étaient de source belge. Cette disposition est applicable à
desbetreffende beroepsinkomsten van Belgische oorsprong zouden zijn.
Deze bepaling is van toepassing vanaf 1 januari 2009 ' ». compter du 1er janvier 2009 ' ».
B.3.1. Volgens de Ministerraad zou het Hof niet bevoegd zijn om van de B.3.1. Selon le Conseil des ministres, la Cour ne serait pas
prejudiciële vraag kennis te nemen, vermits de in het geding zijnde compétente pour connaître de la question préjudicielle car la
terugwerkende kracht niet zou voortvloeien uit de instemmingswet van 7 rétroactivité en cause ne découlerait pas de la loi d'assentiment du 7
mei 2009, maar uit de toepassing van artikel 3 van het Avenant van 12 mai 2009, mais de l'application de l'article 3 de l'Avenant du 12
december 2008. décembre 2008.
B.3.2. Uit de prejudiciële vraag blijkt dat zij betrekking heeft op B.3.2. Il ressort de la question préjudicielle qu'elle concerne
artikel 2 van de wet van 7 mei 2009 houdende instemming met en l'article 2 de la loi du 7 mai 2009 portant assentiment à et exécution
uitvoering van het voormelde Avenant. de l'Avenant précité.
Enkel de wetten waardoor een constituerend verdrag betreffende de Seules les lois par lesquelles un traité constituant de l'Union
Europese Unie of het Europees Verdrag voor de rechten van de mens of européenne ou la Convention européenne des droits de l'homme ou un
een Aanvullend Protocol bij dat Verdrag instemming verkrijgt, zijn aan Protocole additionnel à cette Convention reçoit l'assentiment sont
de prejudiciële bevoegdheid van het Hof onttrokken (artikel 26, § exclues de la compétence préjudicielle de la Cour (article 26, § 1erbis,
1bis, van de bijzondere wet van 6 januari 1989). de la loi spéciale du 6 janvier 1989).
Het Hof kan een wet houdende instemming met een verdrag niet op La Cour ne peut utilement contrôler une loi d'assentiment à un traité
zinvolle wijze toetsen zonder de inhoud van de relevante bepalingen sans inclure dans son examen le contenu des dispositions pertinentes
van dat verdrag in zijn onderzoek te betrekken. de ce traité.
Daar de toetsing van het Hof het onderzoek van de inhoud van het Puisque son contrôle inclut l'examen du contenu de l'article 3,
voormelde artikel 3 van het Avenant omvat, moet het Hof ermee rekening précité, de l'Avenant, la Cour doit tenir compte du fait qu'il ne
houden dat het niet gaat om een eenzijdige soevereiniteitsakte, maar s'agit pas d'un acte de souveraineté unilatéral, mais d'une norme
om een verdragsnorm waartoe België zich ten aanzien van een andere conventionnelle par laquelle la Belgique a pris un engagement de droit
Staat volkenrechtelijk heeft verbonden. international à l'égard d'un autre Etat.
B.3.3. De exceptie wordt verworpen. B.3.3. L'exception est rejetée.
B.4.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of de in B.4.1. Le juge a quo demande à la Cour si la disposition en cause est
het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en compatible avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution
172 van de Grondwet, indien zij zo wordt geïnterpreteerd dat zij met lorsqu'elle est interprétée en ce sens qu'elle s'applique
terugwerkende kracht van toepassing is op de aanslagjaren 2009 en rétroactivement aux exercices d'imposition 2009 et 2010, sans
2010, zonder onderscheid tussen belastingplichtigen naargelang zij distinction entre les contribuables selon qu'ils sont domiciliés dans
gedomicilieerd zijn in of buiten de Belgische grenszone in de zin van
artikel 11, paragraaf 2, c), tweede lid, van de voormelde Overeenkomst ou en dehors de la zone frontalière belge au sens de l'article 11, §
van 10 maart 1964. B.4.2. Zoals het van toepassing was op het voor de verwijzende rechter hangende geschil bepaalde het tweede lid van dat artikel 11, paragraaf 2, c) : « De grenszone van elke Staat omvat alle gemeenten die gelegen zijn in de zone begrensd door de gemeenschappelijke grens van de overeenkomstsluitende Staten en een lijn getrokken op een afstand van twintig kilometer van die grens, met dien verstande dat de gemeenten die door deze lijn worden doorsneden, in de grenszone worden opgenomen ». Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de geïntimeerden voor de verwijzende rechter niet zijn gedomicilieerd in de Belgische grenszone 2, c), alinéa 2, de la Convention précitée du 10 mars 1964. B.4.2. Cet article 11, § 2, c), alinéa 2, tel qu'il était applicable au litige pendant devant le juge a quo, disposait : « La zone frontalière de chaque Etat comprend toutes les communes situées dans la zone délimitée par la frontière commune aux Etats contractants et une ligne tracée à une distance de vingt kilomètres de cette frontière, étant entendu que les communes traversées par cette ligne sont incorporées dans la zone frontalière ». Il ressort de la décision de renvoi que les intimés devant le juge a quo ne sont pas domiciliés dans la zone frontalière belge au sens de
in de zin van het voormelde artikel 11, paragraaf 2, c), tweede lid. l'article 11, § 2, c), alinéa 2, précité.
B.5. Het Avenant waarmee de in het geding zijnde wet instemt, heeft, B.5. L'Avenant auquel la loi en cause porte assentiment a pour objet,
in essentie, ten doel de afwijkende fiscale regeling voor en substance, de supprimer le régime fiscal dérogatoire des
grensarbeiders ingesteld door de Overeenkomst van 10 maart 1964 op te travailleurs frontaliers établi par la Convention du 10 mars 1964, en
heffen, krachtens welke zij belastbaar waren in hun verblijfstaat, en,
in beginsel, de algemene bepalingen krachtens welke zij belastbaar vertu duquel ceux-ci étaient imposables dans leur Etat de résidence,
zijn in de Staat waar zij hun activiteiten uitoefenen op hen et de leur rendre applicable, en principe, les dispositions générales
toepasselijk te maken (Parl. St., Senaat, 2008-2009, nr. 4-1143/1, pp. en vertu desquelles ils le sont dans l'Etat où ils exercent leurs
2 tot 8). activités (Doc. parl., Sénat, 2008-2009, n° 4-1143/1, pp. 2 à 8).
B.6.1. In de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde B.6.1. Les travaux préparatoires de la loi en cause indiquent les
wet worden de redenen aangegeven die ten grondslag hebben gelegen aan motifs qui ont présidé à l'adoption des dispositions permettant
de aanneming van de bepalingen die het mogelijk maken de aanvullende d'imposer la taxe communale additionnelle aux contribuables résidant
gemeentebelasting op te leggen aan de belastingplichtigen die in en Belgique mais exerçant en France une activité professionnelle
België verblijven, maar een voortaan aan de Franse belasting
onderworpen beroepsactiviteit in Frankrijk uitoefenen : désormais soumise à l'impôt français :
« Het Avenant biedt tevens een oplossing voor de financiële problemen « L'Avenant apporte également une solution aux problèmes financiers de
van heel wat Belgische gemeenten. nombre de communes belges.
Reeds vele jaren moeten de gemeenten uit de grensstreek met Frankrijk En effet, depuis de nombreuses années, les communes situées dans la
immers het hoofd bieden aan belangrijke financieringsproblemen. Die zone frontalière avec la France doivent faire face à d'importants
problemen zijn meer bepaald te wijten aan de aanwezigheid op hun problèmes de financement. Ces problèmes sont dus, notamment, à la
grondgebied van inwoners (bijvoorbeeld Franse ambtenaren) waarvan de présence sur leur territoire de résidents (par exemple, des
beroepsinkomsten ingevolge de Overeenkomst in Frankrijk belastbaar fonctionnaires français) dont les revenus professionnels sont
zijn. Conform de huidige bepalingen van die Overeenkomst betalen die imposables en France en vertu de la Convention. Conformément aux
personen, die in België vrijgesteld zijn van de personenbelasting, dispositions actuelles de cette Convention, ces résidents exonérés de
evenmin gemeentelijke opcentiemen, hetgeen voor de begroting van die l'impôt des personnes physiques en Belgique ne paient pas non plus
gemeenten een winstderving betekent die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn. De door het nieuwe Avenant voorziene belastingheffing in Frankrijk van ' Belgische ' grensarbeiders had nog voor grotere problemen kunnen zorgen. Dit zal echter niet het geval zijn. Het Avenant zal België immers in de mogelijkheid stellen om gemeentelijke opcentiemen te heffen van de beroepsinkomsten van zijn inwoners - grensarbeiders of anderen - die in België belastingvrijstelling genieten op grond van de Overeenkomst en van het Avenant. d'additionnels communaux, ce qui représente un manque à gagner, dans certains cas très important, pour le budget de ces communes. L'imposition en France des travailleurs frontaliers ' belges ' prévue par le nouvel Avenant aurait pu encore accroître l'ampleur de ces problèmes. Il n'en sera toutefois rien. L'Avenant permettra en effet à la Belgique de percevoir les additionnels communaux sur les revenus professionnels de ses résidents - frontaliers ou autres - qui sont exemptés d'impôt en Belgique en vertu de la Convention et de l'Avenant. On peut également noter qu'en ne permettant pas aux personnes ayant
Door niet toe te staan dat personen die op 31 december 2008 hun leur foyer permanent d'habitation en Belgique au 31 décembre 2008
duurzaam tehuis in België hebben nog langer het voordeel van de
grensarbeidersregeling genieten, zal het Avenant ook een einde maken d'encore bénéficier du régime frontalier, l'Avenant mettra un terme au
aan het verschijnsel van de massale fiscale emigratie naar de Franse
grensstreek (2 000 belastingplichtigen per jaar), die eveneens nadelig phénomène d'émigration fiscale massive (2 000 contribuables par an)
vers la zone frontalière française, qui est lui aussi préjudiciable
is voor de financiën van de Belgische gemeenten » (Parl. St., Senaat, aux finances des communes belges » (Doc. parl., Sénat, 2008-2009, n°
2008-2009, nr. 4-1143/1, pp. 8 en 9; in dezelfde zin, ibid., pp. 24 en 4-1143/1, pp. 8 et 9; dans le même sens, ibid., pp. 24 et 25; n°
25; nr. 4-1143/2, pp. 3 en 4). 4-1143/2, pp. 3 et 4).
Die bepalingen van het Avenant zijn een afspiegeling van artikel Ces dispositions de l'Avenant font écho à l'article 466bis du Code des
466bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (WIB 1992), dat luidt : impôts sur les revenus 1992 (CIR 1992) qui prévoit :
« Wanneer een rijksinwoner beroepsinkomsten uit het buitenland « Lorsqu'un habitant du Royaume reçoit de l'étranger des revenus
professionnels qui sont exonérés de l'impôt des personnes physiques en
verkrijgt die krachtens een internationale overeenkomst ter voorkoming Belgique en vertu d'une convention internationale préventive de la
van dubbele belasting in België van personenbelasting zijn double imposition, la taxe communale additionnelle et la taxe
vrijgesteld, worden de in artikel 466 bedoelde aanvullende d'agglomération additionnelle visées à l'article 466 sont néanmoins
gemeentebelasting en aanvullende agglomeratiebelasting desalniettemin,
voor zover de internationale overeenkomst zulks toelaat, berekend op calculées, pour autant que la convention internationale le permette,
de personenbelasting die verschuldigd zou zijn in België indien de sur l'impôt des personnes physiques qui serait dû en Belgique si les
beroepsinkomsten in kwestie uit bronnen in België zouden zijn revenus professionnels en question étaient tirés de sources situées en
verkregen ». Belgique ».
B.6.2. In dezelfde parlementaire voorbereiding wordt voorts aangegeven B.6.2. Les mêmes travaux préparatoires indiquent encore que lesdites
dat de genoemde aanvullende belastingen kunnen worden geïnd vanaf het taxes additionnelles peuvent être perçues à partir de l'exercice
aanslagjaar 2009, dat betrekking heeft op de inkomsten van 2008 d'imposition 2009, se rapportant aux revenus de 2008 (ibid., n°
(ibid., nr. 4-1143/1, pp. 25 en 51; nr. 4-1143/2, p. 3). Omdat de 4-1143/1, pp. 25 et 51; n° 4-1143/2, p. 3). Jugeant possible que
wetgever het mogelijk achtte dat de inwerkingtreding van het Avenant
uitbleef (ibid., nr. 4-1143/1, p. 36) en hij zich vragen stelde over l'Avenant tarde à entrer en vigueur (ibid., n° 4-1143/1, p. 36) et
de duur van de goedkeuringsprocedure in Frankrijk (Parl. St., Kamer, s'interrogeant sur la durée de la procédure d'approbation en France
2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 4), heeft hij in artikel 8 van de wet, (Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 4), le
« voornamelijk » teneinde « te verzekeren dat België, mocht de législateur a prévu, dans l'article 8 de la loi, en vue «
inwerkingtreding van het Avenant uitblijven, vanaf aanslagjaar 2009 principalement [de] garantir, dans l'éventualité où l'Avenant
gemeentelijke opcentiemen kan heffen van de personenbelasting op de tarderait à entrer en vigueur, le droit de la Belgique de percevoir,
beroepsinkomsten van inwoners van België die op grond van de dès l'exercice d'imposition 2009, les additionnels communaux à l'impôt
Overeenkomst en van het Avenant in België vrijgesteld zijn van des personnes physiques sur les revenus professionnels des résidents
belasting en belastbaar zijn in Frankrijk » (Parl. St., Senaat, belges qui sont exonérés en Belgique et imposables en France en vertu
2008-2009, nr. 4-1143/1, p. 36), bepaald dat de belastingen en de de la Convention et de l'Avenant » (Doc. parl., Sénat, 2008-2009, n°
aanvullende belastingen die voortvloeien uit de toepassing van het 4-1143/1, p. 36), que les impôts et suppléments d'impôts résultant de
Avenant zelfs buiten de aanslagtermijnen waarin is voorzien in het WIB l'application de l'Avenant pourraient être établis même en dehors des
1992, zouden mogen worden gevestigd. délais d'imposition prévus par le CIR 1992.
B.7. Inzake de inkomstenbelasting ontstaat de belastingschuld B.7. En matière d'impôts sur les revenus, la dette d'impôt naît
definitief op de datum van afsluiting van de periode waarin de définitivement à la date de clôture de la période au cours de laquelle
inkomsten die de belastingbasis uitmaken, verworven zijn. Bovendien is les revenus qui constituent la base d'imposition ont été acquis. Par
aan de personenbelasting in België onderworpen elke persoon die op 1 ailleurs, est soumise à l'impôt des personnes physiques en Belgique
januari van het jaar waarnaar het aanslagjaar wordt genoemd als toute personne considérée comme habitant du Royaume au 1er janvier de
rijksinwoner wordt beschouwd (artikel 308 van het WIB 1992) en de l'année dont le millésime désigne l'exercice d'imposition (article 308
du CIR 1992) et la taxe communale additionnelle est établie à charge
aanvullende gemeentebelasting wordt geheven ten laste van de de l'habitant du Royaume qui est imposable dans cette commune (article
rijksinwoner die in die gemeente belastbaar is (artikel 467 van het 467 du CIR 1992).
WIB 1992). B.8. Uit de in B.6.2 aangegeven elementen volgt dat de in het geding B.8. Il résulte des éléments indiqués en B.6.2 que les dispositions en
zijnde bepalingen, in zoverre zij van toepassing zijn op feiten, cause, en ce qu'elles s'appliquent à des faits, actes et situations
handelingen en toestanden (de inkomsten verkregen in 2008 en in 2009) (les revenus perçus en 2008 et en 2009) qui étaient définitifs au
die definitief waren voltrokken op het ogenblik dat zij in werking moment où elles sont entrées en vigueur (la loi d'assentiment a été
zijn getreden (de instemmingswet werd bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 8 januari 2010), een retroactief karakter hebben. B.9. De terugwerkende kracht van wetsbepalingen, die van die aard is dat zij rechtsonzekerheid in het leven kan roepen, kan enkel worden verantwoord op grond van bijzondere omstandigheden, inzonderheid wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. B.10.1. De terugwerkende kracht van de in het geding zijnde bepalingen kan worden verantwoord door de bekommernis om de financiering te waarborgen van de gemeenten wier diensten vroeger werden gebruikt door inwoners die er een duurzaam tehuis hadden, maar er geen lokale belastingen betaalden, rekening houdend met het feit dat zij niet aan de Belgische belasting waren onderworpen. De wetgever heeft in dat publiée au Moniteur belge du 8 janvier 2010), ont un caractère rétroactif. B.9. La rétroactivité de dispositions législatives, qui est de nature à créer une insécurité juridique, ne peut se justifier que par des circonstances particulières, notamment lorsqu'elle est nécessaire pour réaliser un objectif d'intérêt général. B.10.1. L'effet rétroactif des dispositions en cause peut se justifier par le souci de garantir le financement des communes dont les services étaient antérieurement utilisés par des résidents y ayant un foyer permanent d'habitation mais n'y payant pas d'impôts locaux compte tenu du fait qu'ils n'étaient pas soumis à l'impôt belge. Dans cette
opzicht rekening kunnen houden met de datum van 31 december 2008, optique, le législateur a pu tenir compte de la date du 31 décembre
vanaf wanneer die belastingplichtigen niet langer het voordeel van de 2008, à compter de laquelle ces contribuables ne peuvent plus
grensarbeidersregeling kunnen genieten (Parl. St., Senaat, 2008-2009, bénéficier du régime des travailleurs frontaliers (Doc. parl., Sénat,
nr. 4-1143/1, p. 9). 2008-2009, n° 4-1143/1, p. 9).
In de parlementaire voorbereiding wordt in verband met artikel 3 van Les travaux préparatoires indiquent d'ailleurs à propos de l'article 3
het Avenant trouwens aangegeven : de l'Avenant :
« De tekst preciseert dat die bepaling met ingang van 1 januari 2009 « Le texte précise que cette disposition est applicable à partir du 1er
van toepassing is. Met andere woorden, vanaf die datum mag België voor janvier 2009. En d'autres termes, la Belgique peut, à partir de cette
het bepalen van de gemeentelijke opcentiemen op de personenbelasting date, tenir compte des revenus professionnels exemptés en vertu de la
rekening houden met de beroepsinkomsten die krachtens de Overeenkomst Convention et de l'Avenant pour la détermination des additionnels
en het Avenant vrijgesteld zijn. Teneinde alle betrokken communaux à l'impôt des personnes physiques. Afin de traiter tous les
belastingplichtigen op dezelfde manier te behandelen, zal de bepaling contribuables concernés de la même manière, la disposition sera
worden toegepast vanaf het eerste aanslagjaar dat aanvangt vanaf die appliquée à partir du premier exercice d'imposition débutant à partir
datum, te weten aanslagjaar 2009 (dat betrekking heeft op de inkomsten de cette date, soit l'exercice d'imposition 2009 (qui se rapporte aux
van 2008) » (Parl. St., Senaat, 2008-2009, nr. 4-1143/1, p. 25; in revenus de 2008) » (Doc. parl., Sénat, 2008-2009, n° 4-1143/1, p. 25;
dezelfde zin, Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 6). dans le même sens, Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 6).
B.10.2. Bij zijn voormelde arrest nr. 137/2012 heeft het Hof B.10.2. Par son arrêt n° 137/2012, précité, la Cour a jugé que la
geoordeeld dat de in het geding zijnde maatregel niet op onevenredige mesure en cause ne porte pas une atteinte disproportionnée aux droits
wijze afbreuk doet aan de rechten van de betrokken belastingplichtigen des contribuables concernés qui sont domiciliés dans la zone
die in de Belgische grenszone gedomicilieerd zijn en die in 2008 en frontalière belge et ont perçu des revenus professionnels en 2008 et
2009 bedrijfsinkomsten hebben verkregen, aangezien, enerzijds, het en 2009 dès lors, d'une part, que le public a été informé de l'Avenant
publiek over het Avenant was voorgelicht zodra het was ondertekend (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 5) en, anderzijds, zoals aangegeven in de parlementaire voorbereiding, het niveau van de belastingen waaraan die belastingplichtigen in Frankrijk zijn onderworpen, in de regel minder hoog is dan het niveau van de belastingen waaraan zij in België waren onderworpen. B.11. Aan het voorgaande wordt geenszins afbreuk gedaan door het feit dat, in tegenstelling tot de zaak die tot het voormelde arrest nr. 137/2012 heeft geleid, te dezen de betrokken belastingplichtigen niet in de Belgische grenszone zijn gedomicilieerd. Het feit al dan niet in die grenszone te wonen is immers niet relevant, vermits de in het geding zijnde maatregel in voorkomend geval van toepassing is op alle belastingplichtigen, ongeacht of zij al dan niet buiten de Belgische dès sa signature (Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 5) et, d'autre part, comme l'indiquent les travaux préparatoires, que le niveau des impôts auxquels ces contribuables sont soumis en France est en règle moins élevé que celui des impôts auxquels ils étaient soumis en Belgique. B.11. Le fait qu'en l'espèce, contrairement à ce qui était le cas dans l'affaire ayant conduit à l'arrêt n° 137/2012, précité, les contribuables concernés ne soient pas domiciliés dans la zone frontalière belge ne change rien à ce qui précède. En effet, le fait d'habiter ou non dans cette zone frontalière est dénué de toute pertinence, étant donné que, le cas échéant, la mesure en cause s'applique à tous les contribuables, qu'ils soient ou non domiciliés
grenszone zijn gedomicilieerd. In de parlementaire voorbereiding wordt en dehors de la zone frontalière belge. Ce point de vue est
die zienswijze uitdrukkelijk bevestigd. De wetgever vermocht bovendien expressément confirmé dans les travaux préparatoires. Le législateur a
ervan uit te gaan dat de financiën van de gemeenten moesten kunnen pu, en outre, considérer que les finances des communes devaient
worden beschermd, ongeacht of die gemeenten al dan niet binnen die pouvoir être protégées, que ces communes soient ou non situées dans
zone gelegen zijn. cette zone.
In de memorie van toelichting wordt daaromtrent aangegeven : L'exposé des motifs indique :
« [Het Avenant bevat] een bepaling die de Belgische gemeenten in de « [L']Avenant comporte une disposition qui permettra aux communes
mogelijkheid zal stellen om hun opcentiemen te heffen van de belges de percevoir leurs additionnels sur les revenus professionnels
beroepsinkomsten van hun inwoners die op grond van de Overeenkomst en de leurs résidents qui sont imposables en France en vertu de la
van het Avenant belastbaar zijn in Frankrijk. Convention et de l'Avenant.
Deze bepaling (die vergelijkbaar is met die welke voorkomt in de Cette disposition (analogue à celle qui figure dans la Convention
Belgisch-Nederlandse Overeenkomst van 5 juni 2001 alsook in de meeste belgo-néerlandaise du 5 juin 2001 ainsi que dans la plupart des
van de recentelijk door België gesloten overeenkomsten) betreft dus conventions récemment conclues par la Belgique) ne concerne donc pas
niet alleen de ' Belgische ' grensarbeiders die op grond van het seulement les travailleurs frontaliers ' belges ' qui deviennent
Avenant in Frankrijk belastbaar worden, maar ook alle andere inwoners imposables en France en vertu de l'Avenant mais également tous les
van België - ongeacht of ze in of buiten de grensstreek wonen - van autres résidents de Belgique - qu'ils résident dans la zone
wie de beroepsinkomsten reeds belastbaar waren in Frankrijk op grond frontalière ou en dehors de celle-ci - dont les revenus professionnels
van de Overeenkomst. Deze bepaling is van toepassing op de étaient déjà imposables en France en vertu de la Convention. Cette
beroepsinkomsten van alle aard die worden beoogd in artikel 23 van het disposition est applicable aux revenus professionnels de toute nature
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en dus niet alleen op de visés à l'article 23 du Code des impôts sur les revenus 1992 et donc
beloningen van de bezoldigde werknemers » (Parl. St., Senaat, pas seulement aux rémunérations des travailleurs salariés » (Doc.
2008-2009, nr. 4-1143/1, pp. 24-25). parl., Sénat, 2008-2009, n° 4-1143/1, pp. 24-25).
In het verslag van de Commissie van de Kamer van Dans le rapport de la Commission de la Chambre des représentants, on
volksvertegenwoordigers staat te lezen : peut lire :
« Zoals aangestipt op bladzijde 25 van de memorie van toelichting (Doc « Comme indiqué en page 25 de l'exposé des motifs (Doc Sénat
Senaat 4-1143/1), kan België, voor de berekening van de gemeentelijke 4-1143/1), la Belgique peut donc tenir compte des revenus
opcentiemen op de vanaf 1 januari 2009 vastgestelde personenbelasting, professionnels des résidents de Belgique - frontaliers ou autres - qui
dus rekening houden met de beroepsinkomsten van de inwoners van België sont exemptés en vertu de la Convention et de l'Avenant pour la
(grensarbeiders of anderen) die krachtens de Overeenkomst en het détermination des additionnels communaux à l'impôt des personnes
Avenant vrijgesteld zijn van belastingen » (Parl. St., Kamer, physiques établi à partir du 1er janvier 2009 » (Doc. parl., Chambre,
2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 6). 2008-2009, DOC 52-1858/002, p. 6).
B.12. De in het geding zijnde bepaling is niet onbestaanbaar met de B.12. La disposition en cause n'est pas incompatible avec les articles
artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet. 10, 11 et 172 de la Constitution.
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 2 van de wet van 7 mei 2009 « houdende instemming met en L'article 2 de la loi du 7 mai 2009 « portant assentiment à et
uitvoering van het Avenant, ondertekend te Brussel op 12 december exécution de l'Avenant, signé à Bruxelles le 12 décembre 2008, à la
2008, bij de Overeenkomst tussen België en Frankrijk tot voorkoming Convention entre la Belgique et la France tendant à éviter les doubles
van dubbele belasting en tot regeling van wederzijdse administratieve impositions et à établir des règles d'assistance administrative et
en juridische bijstand inzake inkomstenbelastingen, ondertekend te juridique réciproque en matière d'impôts sur les revenus, signée à
Brussel op 10 maart 1964 en gewijzigd door de Avenanten van 15 Bruxelles le 10 mars 1964 et modifiée par les Avenants du 15 février
februari 1971 en 8 februari 1999 » schendt de artikelen 10, 11 en 172 1971 et du 8 février 1999 », ne viole pas les articles 10, 11 et 172
van de Grondwet niet. de la Constitution.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 8 december 2016. la Cour constitutionnelle, le 8 décembre 2016.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
E. De Groot E. De Groot
^