Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 142/2016 van 17 november 2016 Rolnummer 6262 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 572bis, 7°, en 591, 14°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd bij de wet van 30 juli 2013 betreffende de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 142/2016 van 17 november 2016 Rolnummer 6262 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 572bis, 7°, en 591, 14°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd bij de wet van 30 juli 2013 betreffende de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 142/2016 du 17 novembre 2016 Numéro du rôle : 6262 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 572bis, 7°, et 591, 14°, du Code judiciaire, tel qu'il a été modifié par la loi du 30 juillet 2013 portant cré La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 142/2016 van 17 november 2016 Extrait de l'arrêt n° 142/2016 du 17 novembre 2016
Rolnummer 6262 Numéro du rôle : 6262
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 572bis, 7°, En cause : la question préjudicielle relative aux articles 572bis, 7°,
en 591, 14°, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd bij de wet et 591, 14°, du Code judiciaire, tel qu'il a été modifié par la loi du
van 30 juli 2013 betreffende de invoering van een familie- en 30 juillet 2013 portant création d'un tribunal de la famille et de la
jeugdrechtbank, gesteld door de Vrederechter van Luik I. jeunesse, posée par le Juge de paix de Liège I.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût,
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J.
voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 11 september 2015 in zake A.S. en het openbaar centrum Par jugement du 11 septembre 2015 en cause de A.S. et du centre public
voor maatschappelijk welzijn van Luik tegen D.S., waarvan de expeditie d'action sociale de Liège contre D.S., dont l'expédition est parvenue
ter griffie van het Hof is ingekomen op 18 september 2015, heeft de au greffe de la Cour le 18 septembre 2015, le Juge de paix de Liège I
Vrederechter van Luik I de volgende prejudiciële vraag gesteld : a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 572bis, 7°, en 591, 14°, van het Gerechtelijk « Les articles 572bis, 7°, et 591, 14°, du Code judiciaire violent-ils
Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij aan de les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'ils attribuent au
familierechtbank de bevoegdheid toewijzen om kennis te nemen van tribunal de la famille la compétence de connaître des demandes liées
vorderingen met betrekking tot onderhoudsverplichtingen, met aux obligations alimentaires, à l'exception de celles qui sont liées
uitzondering van die welke betrekking hebben op het leefloon, die aan au droit au revenu d'intégration sociale, lesquelles sont attribuées
de vrederechter worden toegewezen ? ». au juge de paix ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 572bis van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : B.1. L'article 572bis du Code judiciaire dispose :
« Onverminderd de bijzondere bevoegdheden die zijn toegekend aan de « Sans préjudice des compétences spéciales reconnues au juge de paix
vrederechter en de bijzondere wetgevingen, neemt de familierechtbank kennis van : et des législations particulières, le tribunal de la famille connaît :
[...] [...]
7° vorderingen met betrekking tot onderhoudsverplichtingen, met 7° des demandes liées aux obligations alimentaires, à l'exception de
uitzondering van die welke betrekking hebben op het leefloon; celles qui sont liées au droit au revenu d'intégration sociale;
[...] ». [...] ».
Artikel 591 van hetzelfde Wetboek bepaalt : L'article 591 du même Code dispose :
« Ongeacht het bedrag van de vordering, neemt de vrederechter kennis : « Le juge de paix connaît, quel que soit le montant de la demande :
[...] [...]
14° [van] de aan het leefloon gerelateerde verplichtingen tot 14° des obligations alimentaires liées au droit au revenu
levensonderhoud; d'intégration sociale;
[...] ». [...] ».
B.2.1. Bij de verwijzende rechter is een vordering aanhangig gemaakt B.2.1. Le juge a quo est saisi d'une demande introduite par un
die is ingesteld door een onderhoudsgerechtigde en, uit eigen naam,
door het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW) en die créancier d'aliments et, en son nom propre, par le centre public
ertoe strekt de vader van de onderhoudsgerechtigde te laten d'action sociale (CPAS) tendant à faire condamner le père du créancier
veroordelen tot het betalen van 850 euro per maand, som die met d'aliments au paiement de 850 euros par mois, somme qui a été versée
toepassing van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op par le CPAS au créancier d'aliments en application de la loi du 26 mai
maatschappelijke integratie door het OCMW aan de onderhoudsgerechtigde 2002 concernant le droit à l'intégration sociale. Conformément à
is gestort. Overeenkomstig artikel 4, §§ 1 en 3, van de voormelde wet l'article 4, §§ 1er et 3, de la loi précitée, le CPAS peut agir de
kan het OCMW van rechtswege uit naam en ten voordele van de betrokkene plein droit au nom et en faveur de l'intéressé pour faire valoir ses
optreden om zijn rechten, met name, zoals te dezen, ten aanzien van droits, notamment, comme en l'espèce, à l'égard d'un ascendant du
een ascendent in de eerste graad, te laten gelden. premier degré.
B.2.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of het voormelde artikel B.2.2. Le juge a quo interroge la Cour sur le point de savoir si
591, 14°, van het Gerechtelijk Wetboek, dat aan de vrederechter de l'article 591, 14°, précité du Code judiciaire, qui attribue au juge
bevoegdheid toewijst om kennis te nemen van de vordering met de paix le pouvoir de connaître de la demande portant sur les
betrekking tot de aan het leefloon gerelateerde verplichtingen tot obligations alimentaires liées au revenu d'intégration sociale, viole
levensonderhoud, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in les articles 10 et 11 de la Constitution dans la mesure où, par
zoverre daarenboven bij artikel 572bis, 7°, van hetzelfde Wetboek de ailleurs, l'article 572bis, 7°, du même Code réserve au tribunal de la
bevoegdheid om kennis te nemen van alle andere vorderingen met
betrekking tot onderhoudsverplichtingen aan de familierechtbank wordt famille la compétence de connaître de toutes les autres demandes
voorbehouden. relatives aux obligations alimentaires.
B.3.1. De Ministerraad is van mening dat de prejudiciële vraag geen B.3.1. Le Conseil des ministres estime que la question préjudicielle
antwoord behoeft omdat de te dezen vergeleken categorieën van personen n'appelle pas de réponse à défaut d'identifier clairement les
daarin niet duidelijk worden geïdentificeerd en daarin niet wordt catégories de personnes comparées en l'espèce et d'indiquer en quoi
aangegeven in welk opzicht zij het slachtoffer van een schending van elles seraient victimes d'une violation du principe d'égalité et de
het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie zouden zijn. non-discrimination.
B.3.2. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad aanvoert, somt de B.3.2. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, le
verwijzende rechter in de verwijzingsbeslissing een reeks verschillen juge a quo énumère, dans la décision de renvoi, une série de
in behandeling tussen onderhoudsgerechtigden op naargelang de différences de traitement entre les créanciers d'aliments selon que
onderhoudsverplichting al dan niet betrekking heeft op l'obligation alimentaire est ou non liée à l'intégration sociale.
maatschappelijke integratie. Volgens de verwijzende rechter zouden de Selon le juge a quo, les créanciers d'aliments bénéficieraient de
onderhoudsgerechtigden bijzondere procedurele waarborgen voor de garanties procédurales particulières devant le tribunal de la famille,
familierechtbank genieten waarover zij niet zouden beschikken wanneer dont ils ne disposeraient pas lorsque le contentieux a pour objet une
de geschillenregeling een onderhoudsverplichting met betrekking tot obligation alimentaire liée au revenu d'intégration sociale relevant
het leefloon betreft die tot de bevoegdheid van de vrederechter de la compétence du juge de paix.
behoort. B.4. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van B.4. La différence de traitement entre certaines catégories de
personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende personnes qui découle de l'application de règles procédurales
procedureregels in verschillende omstandigheden, houdt op zich geen différentes dans des circonstances différentes n'est pas
discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination
verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces
procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des
daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. droits des personnes concernées.
B.5. De bedoeling van de wetgever om een familie- en jeugdrechtbank op B.5. La volonté du législateur de créer un tribunal de la famille et
te richten wordt volgens de toelichting die aan het wetsvoorstel de la jeunesse, selon les développements précédant la proposition de
betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank loi portant création du tribunal de la famille et de la jeunesse, «
voorafgaat, verklaard door het feit dat « het bestaande juridische s'explique de par le fait que le système judiciaire mis en place pour
systeem voor de aanpak van familiale conflicten [...] voor de les conflits familiaux est incohérent, incompréhensible pour les
rechtzoekenden onbegrijpelijk, incoherent en niet langer aangepast justiciables, et ne répond absolument plus à l'évolution de la famille
[is] aan de huidige evolutie van het gezin ». Die bedoeling berust op aujourd'hui ». Cette volonté repose sur le constat qu'il est «
de vaststelling dat « het wenselijk [is] om het geheel aan familiale souhaitable de regrouper autour d'un même juge l'ensemble des matières
zaken te groeperen rond eenzelfde rechter, door een familierechtbank familiales, en créant un tribunal de la famille qui pourrait réunir
op te richten die bevoegd is voor alle familiale aangelegenheden » dans ses compétences toutes les questions familiales » (Doc. parl.,
(Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-0682/001, pp. 3 en 4). Chambre, 2010-2011, DOC 53-0682/001, pp. 3 et 4).
De oprichting van de familie- en jeugdrechtbank hield een herverdeling La création du tribunal de la famille et de la jeunesse impliquait que
in van de bevoegdheden die vroeger, enerzijds, aan de rechtbank van l'on redistribue les compétences dévolues naguère au tribunal de
eerste aanleg en, anderzijds, aan de vrederechter waren toegewezen. première instance, d'une part, et au juge de paix, d'autre part. On
Dienaangaande staat in de parlementaire voorbereiding te lezen : peut lire à ce sujet dans les travaux préparatoires :
« Enerzijds werd beslist om alle onbekwaamheidsstatuten toe te wijzen « D'une part, il a été décidé d'attribuer toutes les incapacités aux
aan de vrederechters. Er wordt immers unaniem aangenomen dat de juges de paix. Le juge de paix est en effet unanimement apprécié dans
vrederechter een beschermende rol speelt ten aanzien van de meest son rôle en matière de protection des personnes les plus vulnérables.
kwetsbaren. Hij beschikt over een belangrijke knowhow terzake die zich Il dispose d'un grand savoir-faire en la matière qui se combine
op ideale wijze combineert met zijn nabijheidsrol. Het is dus idéalement avec son rôle d'acteur de proximité. Il est donc apparu
fundamenteel gebleken dat de geschillen met betrekking tot de fondamental de maintenir le contentieux relatif aux incapables au
onbekwamen op kantonaal niveau behouden blijven, en er materies aan niveau cantonal, en y intégrant des matières qui sont aujourd'hui
toe te voegen die momenteel aan de rechtbank van eerste aanleg zijn attribuées au tribunal de première instance. Tel est notamment le cas
toegewezen. Dit is met name het geval voor de ontvoogding of de de l'émancipation ou de la minorité prolongée.
verlengde minderjarigheid.
[...] [...]
Ten slotte worden momenteel ook andere pistes onderzocht om de Enfin, d'autres pistes sont également à l'examen à l'heure actuelle
vrederechter een echte nabijheidsrol te geven in de steunverlening aan pour donner au juge de paix un vrai rôle de proximité pour le soutien
de zwaksten, zoals werd voorgesteld door de Hoge Raad voor Justitie in des personnes très démunies, comme l'a proposé le Conseil supérieur de
zijn advies van 1 december 2010 » (Parl. St., Senaat, 2012-2013, nr. la Justice dans son avis du 1er décembre 2010 » (Doc. parl., Sénat,
5-1189/7, p. 8; in dezelfde zin, Kamer, 2010-2011, DOC 53-0682/001, p. 2012-2013, n° 5-1189/7, p. 8; dans le même sens, Chambre, 2010-2011,
8). DOC 53-0682/001, p. 8).
B.6. Via een amendement (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-0682/020, B.6. C'est par la voie d'un amendement (Doc. parl., Chambre,
amendement nr. 290, p. 11) werden de aan het leefloon gerelateerde 2012-2013, DOC 53-0682/020, amendement n° 290, p. 11) que les
verplichtingen tot levensonderhoud toegewezen aan de bevoegdheid van obligations alimentaires liées au droit au revenu d'intégration
de vrederechter. De verantwoording ervan luidt als volgt : sociale ont été attribuées à la compétence du juge de paix. Sa
« Dit amendement strekt ertoe de OCMW's, die in de rechten van de justification est libellée en ces termes :
alimentatiegerechtigde treden, de mogelijkheid te bieden de « L'amendement est justifié afin de permettre aux CPAS, subrogés dans
alimentatieplichtige te dagvaarden voor de vrederechter van zijn les droits du créancier d'aliments de citer le débiteur d'aliments
woonplaats om de voorschotten en/of het leefloon terug te krijgen. Het devant le juge de paix de son domicile afin de récupérer les avances
gemeen recht van artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek is van et/ou revenu d'intégration sociale. Le droit commun de l'article 624
toepassing » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-0682/020, p. 11). du Code judiciaire s'applique » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-0682/020, p. 11).
B.7. De in het geding zijnde bepaling ontzegt de betrokken personen B.7. La disposition en cause ne prive toutefois pas les personnes
evenwel niet het recht op toegang tot de rechter. Dat recht omvat niet concernées de leur droit d'accès au juge. Ce droit ne comprend pas le
het recht op een rechter naar zijn keuze. droit d'accéder à un juge de son choix.
Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om te Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de décider quel
beslissen welke rechter het meest geschikt is om een bepaalde soort
van geschillen te beslechten. Het enkele gegeven dat de wetgever de juge est le plus apte à trancher un type donné de contestations. Le
vorderingen inzake levensonderhoud aan verschillende rechters heeft seul fait que le législateur a confié à différents juges les créances
toevertrouwd naargelang de onderhoudsverplichting al dan niet aan het alimentaires selon que l'obligation alimentaire est liée ou non au
leefloon is gerelateerd, doet niet op onevenredige wijze afbreuk aan droit au revenu d'intégration sociale ne porte pas une atteinte
de rechten van de betrokken personen. disproportionnée aux droits des personnes concernées.
B.8. Daaruit vloeit voort dat de toewijzing, aan de vrederechter, van B.8. Il résulte de ceci que l'attribution au juge de paix des demandes
vorderingen betreffende onderhoudsverplichtingen die betrekking hebben relatives aux obligations alimentaires liées au droit au revenu
op het leefloon, redelijk verantwoord is en geenszins afbreuk doet aan d'intégration sociale est raisonnablement justifiée et n'affecte en
het recht van de rechtzoekenden om, met inachtneming van de artikelen rien le droit des justiciables de bénéficier, dans le respect des
10 en 11 van de Grondwet, toegang te hebben tot een bevoegde rechter articles 10 et 11 de la Constitution, de l'accès à un juge compétent
die op weloverwogen wijze kennis kan nemen van de geschillen met susceptible de connaître de manière éclairée des différends liés à
betrekking tot die aangelegenheid. cette matière.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 572bis, 7°, en 591, 14°, van het Gerechtelijk Wetboek Les articles 572bis, 7°, et 591, 14°, du Code judiciaire ne violent
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 17 november 2016. la Cour constitutionnelle, le 17 novembre 2016.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^