← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 102/2016 van 30 juni 2016 Rolnummer : 6218 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering, gesteld
door het Hof van Cassatie. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I.
Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging"
Uittreksel uit arrest nr. 102/2016 van 30 juni 2016 Rolnummer : 6218 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Cassatie. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 102/2016 du 30 juin 2016 Numéro du rôle : 6218 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 235bis, § 6, du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour de cassation. La Cour constitutionnelle, |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 102/2016 van 30 juni 2016 | Extrait de l'arrêt n° 102/2016 du 30 juin 2016 |
Rolnummer : 6218 | Numéro du rôle : 6218 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 235bis, § 6, van | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 235bis, § 6, |
het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Cassatie. | du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour de cassation. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de | composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij arrest van 12 mei 2015 in zake S. V.D. en E.P. tegen A.L., G.G. en | Par arrêt du 12 mai 2015 en cause de S. V.D. et E.P. contre A.L., G.G. |
D.V., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 | et D.V., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 5 juin |
juni 2015, heeft het Hof van Cassatie de volgende prejudiciële vraag | 2015, la Cour de cassation a posé la question préjudicielle suivante : |
gesteld : « Schendt het artikel 235bis, § 6, Wetboek van Strafvordering de | « L'article 235bis, § 6, du Code d'instruction criminelle viole-t-il |
artikelen 10 en 11 Grondwet, in samenhang gelezen met het recht op een | les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec le |
eerlijk proces uit artikel 6 EVRM en met het algemeen rechtsbeginsel | droit à un procès équitable consacré par l'article 6 de la Convention |
européenne des droits de l'homme et avec le principe général relatif | |
van het recht van verdediging, in zoverre dit artikel 235bis, § 6, | aux droits de la défense, en ce que cet article 235bis, § 6, du Code |
Wetboek van Strafvordering er sinds de wijziging ervan door de wet van | d'instruction criminelle prévoit, depuis sa modification par la loi du |
14 december 2012 in voorziet dat de kamer van inbeschuldigingstelling | 14 décembre 2012, que la chambre des mises en accusation statue - dans |
- met inachtneming van de rechten van de andere partijen - oordeelt in | le respect des droits des autres parties - dans quelle mesure les |
welke mate de ter griffie neergelegde nietigverklaarde stukken nog in | pièces annulées déposées au greffe peuvent encore être consultées lors |
de strafprocedure door een partij mogen worden ingezien en aangewend, | de la procédure pénale et utilisées par une partie, et ce dès lors que |
en zulks nu : | : |
- hierdoor een niet redelijk te verantwoorden onderscheid lijkt tot | - une distinction non raisonnablement justifiée semble ainsi être |
stand gebracht te worden tussen de partijen die reeds aanwezig waren | établie entre les parties qui étaient déjà présentes devant la |
voor het onderzoeksgerecht op het ogenblik dat dit tot de zuivering | juridiction d'instruction au moment où celle-ci a procédé à la purge |
der nietigheden overging en het in het kader daarvan ook bepaalde in | des nullités et a également déterminé, dans ce cadre, dans quelle |
welke mate de nietigverklaarde stukken nog in de strafprocedure mogen | mesure les pièces annulées peuvent encore être consultées lors de la |
worden ingezien en aangewend door een partij, en de partijen die pas | procédure pénale et utilisées par une partie, et les parties qui ne |
nadien in de hangende strafzaak worden betrokken; | sont impliquées dans l'affaire pénale pendante qu'ultérieurement; |
- hierdoor een niet redelijk te verantwoorden onderscheid lijkt tot | - une distinction non raisonnablement justifiée semble ainsi établie |
stand gebracht te worden tussen de partijen die aanwezig zijn in een | entre les parties qui sont présentes dans une procédure pénale dans le |
strafprocedure waarbij het onderzoeksgerecht tot de zuivering der | cadre de laquelle la juridiction d'instruction a procédé à la purge |
nietigheden overging en het in het kader daarvan ook bepaalde in welke | des nullités et a également déterminé, dans ce cadre, dans quelle |
mate de nietigverklaarde stukken nog in de strafprocedure mogen worden | mesure les pièces annulées peuvent encore être consultées lors de la |
ingezien en aangewend door een partij, en de partijen die aanwezig | procédure pénale et utilisées par une partie, et les parties qui sont |
zijn in de strafprocedure waarin dergelijke zuivering zich niet | présentes dans la procédure pénale dans le cadre de laquelle une telle |
voordeed; | purge n'a pas eu lieu; |
- de mogelijkheid tot het volledig uitsluiten van bewijsgegevens, dit | - la possibilité d'exclure entièrement des éléments de preuve, donc |
is ook voor de beklaagde als bewijselement à décharge, ook in het | également pour le prévenu comme élément de preuve à décharge, semble |
algemeen strijdig lijkt zowel met het recht op het eerlijk proces uit | aussi, de manière générale, contraire tant au droit à un procès |
artikel 6 EVRM, als met het recht van verdediging ? ». | équitable, inscrit à l'article 6 de la Convention européenne des |
droits de l'homme, qu'au droit de défense ? ». | |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. Het Hof wordt ondervraagd over artikel 235bis, § 6, van het | B.1.1. La Cour est interrogée au sujet de l'article 235bis, § 6, du |
Wetboek van strafvordering, zoals gewijzigd bij de wet van 14 december | Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été modifié par la loi du |
2012 tot verbetering van de aanpak van seksueel misbruik en feiten van | 14 décembre 2012 améliorant l'approche des abus sexuels et des faits |
pedofilie binnen een gezagsrelatie. | de pédophilie dans une relation d'autorité. |
B.1.2. Op het ogenblik van de verwijzingsbeslissing bepaalde artikel | B.1.2. Au moment de la décision de renvoi, l'article 235bis du Code |
235bis van het Wetboek van strafvordering : | d'instruction criminelle disposait : |
« § 1. Bij de regeling van de rechtspleging onderzoekt de kamer van | « § 1er. Lors du règlement de la procédure, la chambre des mises en |
inbeschuldigingstelling, op vordering van het openbaar ministerie of | accusation contrôle, sur la réquisition du ministère public ou à la |
op verzoek van een van de partijen, de regelmatigheid van de haar | requête d'une des parties, la régularité de la procédure qui lui est |
voorgelegde procedure. Zij kan dit zelfs ambtshalve doen. | soumise. Elle peut même le faire d'office. |
§ 2. De kamer van inbeschuldigingstelling handelt op dezelfde wijze in | § 2. La chambre des mises en accusation agit de même, dans les autres |
de andere gevallen waarin ze kennis neemt van de zaak. | cas de saisine. |
§ 3 Wanneer de kamer van inbeschuldigingstelling ambtshalve de | § 3. Lorsque la chambre des mises en accusation contrôle d'office la |
regelmatigheid van de rechtspleging onderzoekt en er een nietigheid, | régularité de la procédure et qu'il peut exister une cause de nullité, |
een grond van niet-ontvankelijkheid of van verval van de | d'irrecevabilité ou d'extinction de l'action publique, elle ordonne la |
strafvordering kan bestaan, beveelt ze de debatten te heropenen. | réouverture des débats. |
§ 4. De kamer van inbeschuldigingstelling hoort, in openbare | § 4. La chambre des mises en accusation entend, en audience publique |
terechtzitting indien ze op verzoek van een partij daartoe besluit, de | |
opmerkingen van de procureur-generaal, de burgerlijke partij en de | si elle en décide ainsi à la demande de l'une des parties, le |
inverdenkinggestelde, en zulks ongeacht of het toezicht op de regeling | procureur général, la partie civile et l'inculpé en leurs observations |
van de rechtspleging gebeurt op verzoek van een partij dan wel op | et ce, que le contrôle du règlement de la procédure ait lieu sur la |
vordering van het openbaar ministerie. | réquisition du ministère public ou à la requête d'une des parties. |
§ 5. De onregelmatigheden, verzuimen of nietigheden als bedoeld in | § 5. Les irrégularités, omissions ou causes de nullités visées à |
artikel 131, § 1, of met betrekking tot de verwijzingsbeschikking die | l'article 131, § 1er, ou relatives à l'ordonnance de renvoi, et qui |
door de kamer van inbeschuldigingstelling zijn onderzocht, kunnen niet | ont été examinées devant la chambre des mises en accusation ne peuvent |
meer opgeworpen worden voor de feitenrechter, behoudens de middelen | plus l'être devant le juge du fond, sans préjudice des moyens touchant |
die verband houden met de bewijswaardering. Hetzelfde geldt voor de | à l'appréciation de la preuve. Il en va de même pour les causes |
gronden van niet-ontvankelijkheid of van verval van de strafvordering, | d'irrecevabilité ou d'extinction de l'action publique, sauf |
behalve wanneer ze zijn ontstaan na de debatten voor de kamer van | lorsqu'elles ne sont acquises que postérieurement aux débats devant la |
inbeschuldigingstelling. De bepalingen van deze paragraaf zijn niet | chambre des mises en accusation. Les dispositions du présent |
van toepassing ten aanzien van de partijen die pas na de verwijzing | paragraphe ne sont pas applicables à l'égard des parties qui ne sont |
naar het vonnisgerecht in de rechtspleging betrokken zijn, behalve | appelées dans l'instance qu'après le renvoi à la juridiction de |
indien de stukken uit het dossier worden verwijderd overeenkomstig | jugement, sauf si les pièces sont retirées du dossier conformément à |
artikel 131, § 2, of overeenkomstig § 6 van dit artikel. | l'article 131, § 2, ou au § 6 du présent article. |
§ 6. Wanneer de kamer van inbeschuldigingstelling een | § 6. Lorsque la chambre des mises en accusation constate une |
onregelmatigheid, verzuim of nietigheid als bedoeld in artikel 131, § | irrégularité, omission ou cause de nullité visée à l'article 131, § 1er, |
1, of een grond van niet-ontvankelijkheid of van verval van de | |
strafvordering vaststelt, spreekt zij, als daartoe grond bestaat, de | ou une cause d'irrecevabilité ou d'extinction de l'action publique, |
nietigheid uit van de handeling die erdoor is aangetast en van een | elle prononce, le cas échéant, la nullité de l'acte qui en est entaché |
deel of het geheel van de erop volgende rechtspleging. | et de tout ou partie de la procédure ultérieure. Les pièces annulées |
Nietigverklaarde stukken worden uit het dossier verwijderd en | sont retirées du dossier et déposées au greffe du tribunal de première |
neergelegd ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg, na het | instance après l'expiration du délai de cassation. La chambre des |
verstrijken van de termijn voor cassatieberoep. De kamer van | mises en accusation statue, dans le respect des droits des autres |
inbeschuldigingstelling oordeelt, met inachtneming van de rechten van | parties, dans quelle mesure les pièces déposées au greffe peuvent |
de andere partijen, in welke mate de ter griffie neergelegde stukken | encore être consultées lors de la procédure pénale et utilisées par |
nog in de strafprocedure mogen worden ingezien en aangewend door een | une partie. La chambre des mises en accusation indique dans sa |
partij. De kamer van inbeschuldigingstelling geeft in haar beslissing | |
aan, aan wie de stukken moeten worden teruggegeven, dan wel wat er | décision à qui il faut rendre les pièces ou ce qu'il advient des |
gebeurt met de nietigverklaarde stukken. » | pièces annulées ». |
B.1.3. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag blijkt dat aan | B.1.3. Il ressort du libellé de la question préjudicielle que la Cour |
het Hof een vraag wordt gesteld over de voorlaatste zin van artikel | est interrogée sur l'avant-dernière phrase de l'article 235bis, § 6, |
235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering. | du Code d'instruction criminelle. |
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepaling. | La Cour limite son examen à cette disposition. |
B.2. Het verwijzende rechtscollege wenst van het Hof te vernemen of de | B.2. La juridiction a quo demande si la disposition en cause est |
in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés |
van de Grondwet, in samenhang gelezen met het recht op een eerlijk | |
proces, zoals gewaarborgd bij artikel 6 van het Europees Verdrag voor | avec le droit à un procès équitable, garanti par l'article 6 de la |
de rechten van de mens, en met het algemeen beginsel van de rechten | Convention européenne des droits de l'homme, et avec le principe |
van verdediging, in zoverre de kamer van inbeschuldigingstelling de | général des droits de la défense, en ce que la chambre des mises en |
bevoegdheid heeft om nietigverklaarde stukken volledig uit te sluiten, | accusation est compétente pour exclure entièrement des pièces |
ook voor de beklaagde als bewijselement tot staving van zijn verdediging. Voorts wenst het verwijzende rechtscollege van het Hof te vernemen of de in het geding zijnde bepaling leidt tot twee andere niet verantwoorde verschillen in behandeling, enerzijds, tussen de partijen die reeds in de strafprocedure betrokken zijn op het ogenblik dat de kamer van inbeschuldigingstelling de nietigheid van onregelmatige handelingen uitspreekt en de partijen die pas nadien in de strafprocedure betrokken worden en, anderzijds, tussen partijen die betrokken zijn in een strafprocedure waarin de kamer van inbeschuldigingstelling de nietigheid van onregelmatige handelingen uitspreekt en partijen in een strafprocedure waarin geen nietigheid is uitgesproken. B.3. Het voor het verwijzende rechtscollege hangende geschil heeft betrekking op een beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling waarbij bepaalde stukken uit het dossier nietig worden verklaard en wordt geoordeeld dat die stukken niet meer door de partijen mogen worden aangewend in de verdere rechtspleging, terwijl de inverdenkinggestelden die stukken wensen aan te wenden voor hun verdediging. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die hypothese. | annulées, aussi pour le prévenu, comme élément de preuve à l'appui de sa défense. La juridiction a quo souhaite ensuite savoir si la disposition en cause aboutit à deux autres différences de traitement injustifiées, d'une part, entre les parties qui sont déjà impliquées dans la procédure pénale au moment où la chambre des mises en accusation prononce la nullité des actes irréguliers et les parties qui ne sont impliquées dans la procédure pénale qu'ultérieurement et, d'autre part, entre les parties qui sont impliquées dans une procédure pénale dans laquelle la chambre des mises en accusation prononce la nullité des actes irréguliers et les parties dans une procédure pénale dans laquelle aucune nullité n'a été prononcée. B.3. Le litige pendant devant la juridiction a quo porte sur une décision de la chambre des mises en accusation selon laquelle certaines pièces du dossier sont annulées et selon laquelle ces pièces ne peuvent plus être utilisées par les parties durant la suite de la procédure, alors que les inculpés souhaitent utiliser ces pièces pour leur défense. La Cour limite son examen à cette hypothèse. |
B.4.1. Volgens de Ministerraad behoeven het eerste en het tweede | B.4.1. Selon le Conseil des ministres, les deux premières parties de |
onderdeel van de prejudiciële vraag geen antwoord. Noch uit de | la question préjudicielle n'appellent pas de réponse. Ni la |
bewoordingen van de vraag, noch uit de motivering van de | formulation de la question ni la motivation de la décision de renvoi |
verwijzingsbeslissing zou kunnen worden afgeleid op welke wijze de | ne permettraient de déduire en quoi le traitement inégal des |
ongelijke behandeling van de aangehaalde categorieën van personen een | catégories de personnes citées violerait le principe d'égalité et de |
schending uitmaakt van het beginsel van gelijkheid en | |
niet-discriminatie, in samenhang gelezen met het recht op een eerlijk | non-discrimination, combiné avec le droit à un procès équitable et |
proces en met de rechten van verdediging. | avec les droits de la défense. |
B.4.2. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag en uit de | B.4.2. Il apparaît de la formulation de la question préjudicielle et |
rechtspleging in het bodemgeschil blijkt dat de prejudiciële vraag zo | de la procédure antérieure que la question préjudicielle peut être |
kan worden begrepen dat zij betrekking heeft, enerzijds, op het | interprétée en ce sens qu'elle porte, d'une part, sur la différence de |
verschil in behandeling tussen de partijen die reeds in de | traitement entre les parties qui sont déjà impliquées dans la |
strafprocedure betrokken zijn op het ogenblik dat de kamer van | procédure pénale au moment où la chambre des mises en accusation |
inbeschuldigingstelling de nietigheid van onregelmatige handelingen | prononce la nullité d'actes irréguliers et les parties qui ne sont |
uitspreekt en de partijen die pas nadien in de strafprocedure | impliquées dans la procédure pénale qu'ultérieurement, en ce que |
betrokken worden, doordat enkel eerstgenoemden zich hebben kunnen | seules les parties citées en premier lieu ont pu se défendre en ce qui |
verdedigen wat de mogelijkheid tot inzage en gebruik van de | concerne la possibilité de consulter et d'utiliser les pièces annulées |
nietigverklaarde stukken in de verdere rechtspleging betreft (eerste | durant la suite de la procédure (première partie) et, d'autre part, |
onderdeel) en, anderzijds, op het verschil in behandeling tussen | sur la différence de traitement entre les parties qui sont impliquées |
partijen die betrokken zijn in een strafprocedure waarin de kamer van | dans une procédure pénale dans laquelle la chambre des mises en |
inbeschuldigingstelling de nietigheid van onregelmatige handelingen | accusation prononce la nullité d'actes irréguliers et les parties dans |
uitspreekt en partijen in een strafprocedure waarin geen nietigheid is | une procédure pénale dans laquelle aucune nullité n'a été prononcée, |
uitgesproken, doordat enkel eerstgenoemden bepaalde stukken uit het | en ce que seules les parties citées en premier lieu risquent de ne pas |
dossier mogelijks niet zullen kunnen inzien en aanwenden in de | pouvoir consulter et utiliser certaines pièces du dossier dans la |
strafprocedure (tweede onderdeel). | procédure pénale (deuxième partie). |
B.4.3. Volgens de Ministerraad behoeft de prejudiciële vraag evenmin | B.4.3. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle |
een antwoord in zoverre daarin de schending van de artikelen 10 en 11 | n'appelle pas davantage de réponse en ce qu'est invoquée la violation |
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees | des articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6 de |
Verdrag voor de rechten van de mens wordt aangevoerd, vermits het Hof | la Convention européenne des droits de l'homme, étant donné que la |
slechts een schending van die verdragsbepaling zou kunnen vaststellen | |
indien de in het geding zijnde bepaling het recht op een eerlijk | Cour ne pourrait constater une violation de cette disposition |
proces en de rechten van verdediging a priori dermate beperkt dat zij onmogelijk daarmee in overeenstemming kan zijn. Het onderzoek van die exceptie valt samen met het onderzoek van de grond van de zaak. B.5. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat er in het geschil voor het verwijzende rechtscollege geen sprake is van partijen die pas in de strafprocedure werden betrokken na de beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling waarbij de nietigverklaring van onregelmatige handelingen werd uitgesproken en geoordeeld in welke mate de nietigverklaarde stukken nog door de partijen kunnen worden aangewend in de verdere rechtspleging. In zoverre het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag een discriminatie aanvoert van die categorie van personen, doordat zij | conventionnelle que si la disposition en cause limite a priori le droit à un procès équitable et les droits de la défense au point qu'elle ne saurait être compatible avec cette disposition conventionnelle. L'examen de cette exception coïncide avec celui du fond de l'affaire. B.5. Il ressort de la décision de renvoi que, dans le litige soumis à la juridiction a quo, aucune partie n'a été impliquée dans la procédure pénale après la décision de la chambre des mises en accusation par laquelle des actes irréguliers ont été annulés et par laquelle il a été dit dans quelle mesure les pièces annulées pouvaient encore être utilisées par les parties durant la suite de la procédure. |
zich niet zouden hebben kunnen verdedigen inzake de mogelijkheid tot | En ce que la première partie de la question préjudicielle invoque une |
inzage en gebruik van de nietigverklaarde stukken in de | discrimination de cette catégorie de personnes, en tant qu'elles |
strafprocedure, is het antwoord op de prejudiciële vraag | n'auraient pas pu se défendre quant à la possibilité de consulter et |
d'utiliser dans la procédure pénale les pièces qui ont été annulées, | |
klaarblijkelijk niet nuttig voor de oplossing van het geding voor het | la réponse à la question préjudicielle n'est manifestement pas utile à |
verwijzende rechtscollege. | la solution du litige soumis à la juridiction a quo. |
Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag behoeft dan ook geen | La première partie de la question préjudicielle n'appelle donc pas de |
antwoord. | réponse. |
B.6.1. Artikel 235bis van het Wetboek van strafvordering werd | B.6.1. L'article 235bis du Code d'instruction criminelle a été inséré |
ingevoegd bij de wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de | par la loi du 12 mars 1998 relative à l'amélioration de la procédure |
strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het | |
gerechtelijk onderzoek. | |
Vóór de aanneming van die wet preciseerde het Wetboek van | pénale au stade de l'information et de l'instruction. |
strafvordering niet de bevoegdheden van de onderzoeksgerechten ten | Avant l'adoption de cette loi, le Code d'instruction criminelle ne |
aanzien van onregelmatige handelingen en bood geen enkele tekst de | précisait pas les pouvoirs des juridictions d'instruction à l'égard |
mogelijkheid om de stukken waarvan de onregelmatigheid zou zijn | des actes entachés d'irrégularité et aucun texte ne permettait |
vastgesteld, uit het dossier te weren. | d'écarter du dossier les pièces dont l'irrégularité aurait été |
B.6.2. De wet van 12 maart 1998 heeft de controle op het | constatée. B.6.2. La loi du 12 mars 1998 a renforcé le contrôle sur l'information |
opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek versterkt. | et l'instruction judiciaires. |
Sinds het bij de voormelde wet is gewijzigd, maakt artikel 131, § 1, | Ainsi, depuis sa modification par la loi précitée, l'article 131, § 1er, |
van het Wetboek van strafvordering het aldus voor de raadkamer | du Code d'instruction criminelle permet à la chambre du conseil de « |
mogelijk het dossier te « zuiveren » van eventuele onregelmatigheden | purger » le dossier des irrégularités éventuelles de l'instruction en |
van het onderzoek door de nietigheid uit te spreken van een handeling | |
wanneer zij een onregelmatigheid, verzuim of nietigheid vaststelt die | prononçant la nullité d'un acte lorsqu'elle constate une irrégularité, |
invloed heeft op een handeling van het onderzoek of op de | une omission ou une cause de nullité affectant un acte d'instruction |
bewijsverkrijging. Artikel 131, § 2, preciseert dat de | ou l'obtention de la preuve. L'article 131, § 2, précise que les |
nietigverklaarde stukken uit het dossier worden verwijderd en | pièces déclarées nulles sont retirées du dossier et déposées au greffe |
neergelegd ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg, indien geen | du tribunal de première instance, s'il n'y a pas eu d'appel dans le |
hoger beroep is ingesteld binnen de bij artikel 135 bepaalde termijn. | délai prévu par l'article 135. |
Artikel 235bis van het Wetboek van strafvordering verleent aan de | L'article 235bis du Code d'instruction criminelle confère à la chambre |
kamer van inbeschuldigingstelling dezelfde bevoegdheid om | des mises en accusation le même pouvoir de déclarer nuls les actes |
onregelmatige handelingen, zoals bedoeld in voormeld artikel 131, | irréguliers visés à l'article 131 précité, soit sur la réquisition du |
nietig te verklaren, hetzij op vordering van het openbaar ministerie | ministère public, soit à la requête d'une des parties, soit d'office. |
of op verzoek van één van de partijen, hetzij ambtshalve. Artikel | |
235bis, § 6, preciseert dat de nietigverklaarde stukken uit het | L'article 235bis, § 6, précise que les pièces annulées sont retirées |
dossier worden verwijderd en neergelegd ter griffie van de rechtbank | du dossier et déposées au greffe du tribunal de première instance. |
van eerste aanleg. | |
B.6.3. De « zuivering » van de nietigheden door de onderzoeksgerechten | B.6.3. La « purge » des nullités par les juridictions d'instruction |
overeenkomstig de voormelde bepalingen beoogt een dubbel doel : | conformément aux dispositions précitées vise un double objectif : |
enerzijds, vermijden dat de vonnisrechter bij de vorming van zijn | d'une part, éviter que la juridiction de jugement, lorsqu'elle forme |
overtuiging ongewild beïnvloed wordt door zijn feitelijke kennis van | sa conviction, ne soit involontairement influencée par la connaissance |
de inhoud van de nietige stukken, en, anderzijds, het | de fait du contenu des pièces déclarées nulles et, d'autre part, |
onderzoeksgerecht toelaten nog op een nuttig tijdstip nietige | permettre à la juridiction d'instruction de recommencer ou de |
onderzoeksdaden op regelmatige wijze over te doen of te herstellen | rectifier en temps utile et de manière régulière des actes |
(Cass., 28 maart 2000, Arr. Cass., 2000, nr. 208, en Cass., 11 | d'instruction déclarés nuls (Cass., 28 mars 2000, Pas., I, 2000, n° |
december 2001, Arr. Cass., 2001, nr. 694). | 208, et Cass., 11 décembre 2001, Pas., 2001, n° 694). |
B.6.4. Bij de wet van 4 juli 2001 tot wijziging van sommige bepalingen | B.6.4. Par la loi du 4 juillet 2001 modifiant certaines dispositions |
van het Wetboek van strafvordering en tot wijziging van de wet van 19 | du Code d'instruction criminelle et modifiant la loi du 19 février |
februari 2001 betreffende de proceduregebonden bemiddeling in | 2001 relative à la médiation en matière familiale dans le cadre d'une |
familiezaken werden de artikelen 131, § 2, en 235bis, § 6, van het | procédure judiciaire, les articles 131, § 2, et 235bis, § 6, du Code |
Wetboek van strafvordering aangevuld als volgt : | d'instruction criminelle ont été complétés comme suit : |
« De ter griffie neergelegde stukken mogen niet worden ingezien, en | « Les pièces déposées au greffe ne peuvent pas être consultées, et ne |
mogen niet in de strafprocedure worden aangewend ». | peuvent pas être utilisées dans la procédure pénale ». |
Die zin werd ingevoegd als reactie op de rechtspraak van het Hof van | Cette phrase a été insérée afin de réagir à la jurisprudence de la |
Cassatie (Cass. 3 november 1999, Arr. Cass., 1999, nr. 583), waarin | Cour de cassation (Cass. 3 novembre 1999, Pas., 1999, n° 583), qui |
werd geoordeeld dat de beklaagde of de beschuldigde het recht heeft om | avait jugé que le prévenu ou l'accusé a le droit d'invoquer des pièces déclarées nulles à l'appui de sa défense. |
nietige stukken tot staving van zijn verdediging aan te voeren. | Le législateur souhaitait mettre fin à l'insécurité juridique qui |
De wetgever wenste een einde te maken aan de rechtsonzekerheid die | avait résulté de cette jurisprudence concernant la portée des effets |
ingevolge die rechtspraak was ontstaan inzake de draagwijdte van de | de la déclaration de nullité d'éléments de preuve, plus |
gevolgen van de nietigverklaring van bewijselementen, meer in het | particulièrement en prévoyant une solution univoque traitant de |
bijzonder door te voorzien in een eenduidige oplossing die alle | manière identique toutes les personnes concernées sous l'angle du |
betrokkenen in het opzicht van het bewijsrecht identiek behandelt | droit de la preuve (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-0912/005, |
(Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-0912/005, pp. 1-2). | pp. 1-2). |
B.6.5. Bij zijn arrest nr. 86/2002 van 8 mei 2002 heeft het Hof de | B.6.5. Par son arrêt n° 86/2002 du 8 mai 2002, la Cour a annulé la |
voormelde zin, zoals ingevoegd bij de wet van 4 juli 2001 in de | phrase précitée, ainsi insérée par la loi du 4 juillet 2001 dans les |
artikelen 131, § 2, en 235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering, vernietigd. | articles 131, § 2, et 235bis, § 6, du Code d'instruction criminelle. |
Het Hof oordeelde : | La Cour a jugé : |
« B.6.2. De absolute onmogelijkheid om voor de rechter ten gronde | « B.6.2. L'impossibilité absolue d'utiliser devant le juge du fond des |
nietigverklaarde handelingen aan te wenden, staat niet in verhouding | actes dont la nullité a été prononcée n'est pas proportionnée à |
tot het doel rechtsonzekerheid te vermijden. Het doel van de regels | l'objectif consistant à prévenir toute insécurité juridique. |
van het Wetboek van Strafvordering, namelijk de waarheidsvinding met | L'objectif que poursuivent les règles du Code d'instruction |
het oog op de bestraffing van misdrijven, is niet minder noodzakelijk | criminelle, à savoir la recherche de la vérité en vue de la répression |
wanneer het dossier van onregelmatigheden is gezuiverd. Door op | des infractions, ne s'impose pas moins lorsqu'un dossier a été purgé |
absolute en algemene wijze te bepalen dat de door een | de ses irrégularités. En décidant de manière absolue et générale que |
onderzoeksgerecht nietigverklaarde stukken niet mogen worden ingezien | les pièces annulées par une juridiction d'instruction ne peuvent pas |
en in de strafprocedure niet mogen worden aangewend, zelfs niet | être consultées et ne peuvent pas être utilisées dans la procédure |
wanneer zij elementen bevatten die onontbeerlijk kunnen zijn voor de | pénale, même lorsqu'elles contiennent des éléments qui peuvent être |
verdediging van een partij, doen de bestreden bepalingen op | indispensables à la défense d'une partie, les dispositions attaquées |
onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van verdediging. | portent une atteinte disproportionnée aux droits de la défense. |
Het was immers mogelijk geweest om de in B.4 beschreven doelstellingen | Il eût en effet été possible de concilier les objectifs décrits en B.4 |
te verzoenen met de vereisten van een eerlijk proces door erin te | avec les exigences du procès équitable en prévoyant qu'un juge |
voorzien dat een rechter beoordeelt in welke mate de eerbiediging van | apprécie dans quelle mesure le respect des droits de la défense exige |
de rechten van verdediging vereist dat een partij nietigverklaarde | qu'une partie puisse utiliser des pièces déclarées nulles, tout en |
stukken kan aanwenden, daarbij erover wakend de rechten van de andere | veillant à ne pas léser les droits des autres parties. |
partijen niet te schaden. | |
B.6.3. De bestreden bepalingen zijn niet bestaanbaar met de artikelen | B.6.3. Les dispositions entreprises ne sont pas compatibles avec les |
10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van | articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le principe des |
het recht van verdediging ». | droits de la défense ». |
B.6.6. Rekening houdend met dat arrest nr. 86/2002, heeft de wetgever | B.6.6. Compte tenu de l'arrêt n° 86/2002, le législateur a complété |
bij de wet van 14 december 2012 tot verbetering van de aanpak van | comme suit, par la loi du 14 décembre 2012 améliorant l'approche des |
seksueel misbruik en feiten van pedofilie binnen een gezagsrelatie | abus sexuels et des faits de pédophilie dans une relation d'autorité, |
artikel 235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering aangevuld als | l'article 235bis, § 6, du Code d'instruction criminelle : |
volgt : « De kamer van inbeschuldigingstelling oordeelt, met inachtneming van | « La chambre des mises en accusation statue, dans le respect des |
de rechten van de andere partijen, in welke mate de ter griffie | droits des autres parties, dans quelle mesure les pièces déposées au |
neergelegde stukken nog in de strafprocedure mogen worden ingezien en | greffe peuvent encore être consultées lors de la procédure pénale et |
aangewend door een partij. De kamer van inbeschuldigingstelling geeft | utilisées par une partie. La chambre des mises en accusation indique |
in haar beslissing aan, aan wie de stukken moeten worden teruggegeven, | dans sa décision à qui il faut rendre les pièces ou ce qu'il advient |
dan wel wat er gebeurt met de nietigverklaarde stukken ». | des pièces annulées ». |
De voorlaatste en de laatste zin van artikel 131, § 2, die bij | Les avant-dernière et dernière phrases de l'article 131, § 2, qui ont |
dezelfde wet van 14 december 2012 in het Wetboek van strafvordering | été insérées par la même loi du 14 décembre 2012 dans le Code |
werden ingevoegd, verlenen aan de raadkamer dezelfde bevoegdheid om te | d'instruction criminelle, donnent à la chambre du conseil la même |
beslissen in welke mate de nietigverklaarde stukken nog mogen worden | compétence pour décider dans quelle mesure les pièces annulées peuvent |
ingezien en aangewend, en wat er met de nietigverklaarde stukken moet | encore être consultées et utilisées et ce qu'il doit advenir des |
gebeuren. | pièces annulées. |
B.7. Het Hof dient te beoordelen of artikel 235bis, § 6, voorlaatste | B.7. La Cour doit examiner si l'article 235bis, § 6, avant-dernière |
zin, van het Wetboek van strafvordering op discriminerende wijze | phrase, du Code d'instruction criminelle porte une atteinte |
afbreuk doet aan het recht op een eerlijk proces, zoals gewaarborgd | discriminatoire au droit à un procès équitable, tel qu'il est garanti |
bij artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, en | par l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, et |
aan het algemeen beginsel van de rechten van verdediging, doordat het | au principe général des droits de la défense, en ce qu'il habilite la |
aan de kamer van inbeschuldigingstelling de bevoegdheid toekent om te | chambre des mises en accusation à examiner, dans le respect des droits |
beoordelen, met inachtneming van de rechten van de andere partijen, in | des autres parties, dans quelle mesure les pièces déposées au greffe |
welke mate de ter griffie neergelegde stukken nog in de strafprocedure | peuvent encore être consultées et utilisées par une partie au cours de |
mogen worden ingezien en aangewend door een partij, waarbij de kamer | la procédure pénale, la chambre des mises en accusation pouvant |
van inbeschuldigingstelling kan beslissen dat de nietigverklaarde | décider qu'aucune partie ne peut encore consulter et utiliser les |
stukken door geen van de partijen nog mogen worden ingezien en | |
aangewend, zelfs niet als bewijselement à décharge. | pièces annulées, même comme preuve à décharge. |
B.8.1. De Ministerraad voert aan dat artikel 6 van het Europees | B.8.1. Le Conseil des ministres soutient que l'article 6 de la |
Verdrag voor de rechten van de mens te dezen niet toepasselijk is. | Convention européenne des droits de l'homme n'est pas applicable en l'espèce. |
B.8.2. Al is artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | B.8.2. Même si l'article 6 de la Convention européenne des droits de |
mens in beginsel niet van toepassing in de fase voorafgaand aan de | l'homme n'est en principe pas applicable au cours de la phase |
strafrechtspleging voor de rechtscolleges die over de gegrondheid van | préalable à la procédure pénale devant les juridictions qui statuent |
de strafvordering uitspraak doen, toch dient ermee rekening te worden | sur le bien-fondé de l'action publique, il convient d'avoir égard au |
gehouden dat de vereisten van artikel 6 een rol kunnen spelen vóór de | fait que les exigences de l'article 6 peuvent jouer un rôle avant la |
aanhangigmaking van de zaak bij de rechter ten gronde, indien en voor | saisine du juge du fond si et dans la mesure où leur inobservation |
zover de initiële miskenning ervan het eerlijk karakter van het proces | initiale risque de compromettre gravement le caractère équitable du |
ernstig in het gedrang dreigt te brengen (EHRM, 24 november 1993, | procès (CEDH, 24 novembre 1993, Imbrioscia c. Suisse). |
Imbrioscia t. Zwitserland). | |
B.9. De wetgever heeft, rekening houdend met het arrest nr. 86/2002 | B.9. Tenant compte de l'arrêt n° 86/2002 de la Cour, le législateur a |
van het Hof, aan de onderzoeksgerechten de bevoegdheid toegekend om | habilité les juridictions d'instruction à juger, dans le cadre de la |
bij de beslissing tot nietigverklaring van stukken uit het | décision relative à l'annulation de pièces du dossier répressif, dans |
strafdossier te oordelen in welke mate die nietigverklaarde stukken | quelle mesure ces pièces annulées peuvent encore être consultées et |
nog door de partijen mogen worden ingezien en aangewend in de | utilisées par les parties au cours de la procédure pénale. Elles |
strafprocedure. Zij kunnen daarbij in voorkomend geval de inzage en de | peuvent, ce faisant, exclure le cas échéant la consultation et |
aanwending van die stukken uitsluiten. | l'utilisation de ces pièces. |
Overeenkomstig artikel 235bis, §§ 3 en 4, van het Wetboek van | Conformément à l'article 235bis, §§ 3 et 4, du Code d'instruction |
strafvordering is de procedure tot zuivering van het dossier van | criminelle, la procédure de la purge des nullités dans le dossier |
nietigheden voor de kamer van inbeschuldigingstelling op tegenspraak. | devant la chambre des mises en accusation est contradictoire. Toutes |
Alle partijen die op dat ogenblik in de strafprocedure betrokken zijn, | les parties qui sont à ce moment-là impliquées dans la procédure |
moeten worden opgeroepen en gehoord over de mogelijke nietigverklaring | pénale doivent être convoquées et entendues concernant l'éventuelle |
van stukken en, in voorkomend geval, over de mogelijkheid tot inzage | annulation de pièces et, le cas échéant, concernant la possibilité de |
en gebruik van die nietigverklaarde stukken in de verdere | consulter et d'utiliser ces pièces annulées durant la suite de la |
strafprocedure. | procédure pénale. |
De wetgever heeft aan de kamer van inbeschuldigingstelling | Le législateur a expressément enjoint à la chambre des mises en |
uitdrukkelijk opgedragen om bij die beslissing de rechten van alle | accusation de respecter les droits de toutes les parties dans le cadre |
partijen in acht te nemen. Ook ter gelegenheid van de parlementaire | de cette décision. Au cours des travaux préparatoires relatifs à la |
voorbereiding van de in het geding zijnde bepaling werd verduidelijkt | disposition en cause, il a été aussi précisé que la chambre des mises |
dat de kamer van inbeschuldigingstelling zal beoordelen « in welke | en accusation appréciera « dans quelle mesure le respect des droits |
mate de eerbiediging van de rechten van partijen vereist dat een | |
partij nietigverklaarde stukken kan aanwenden, daarbij erover wakend | des parties exige qu'une partie puisse utiliser des pièces annulées, |
de rechten van de andere partijen niet te schaden » (Parl. St., Kamer, | tout en veillant à ne pas porter préjudice aux droits des autres |
2011-2012, DOC 53-2275/001, p. 11). Bijgevolg kan de kamer van | parties » (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-2275/001, p. 11). |
inbeschuldigingstelling de inzage en het gebruik van nietigverklaarde | Par conséquent, la chambre des mises en accusation peut exclure la |
stukken uitsluiten, zelfs wanneer die voor de inverdenkinggestelde | consultation et l'utilisation de pièces annulées, même lorsque |
bewijselementen à décharge bevatten, doch enkel in zoverre zulks | celles-ci contiennent des éléments de preuve à décharge pour |
verenigbaar is met het recht op een eerlijk proces en met de rechten | l'inculpé, mais uniquement si cette exclusion est compatible avec le |
van verdediging. | droit à un procès équitable et avec les droits de la défense. |
Tegen de beslissing van de kamer van inbeschuldigingstelling op grond | La décision de la chambre des mises en accusation fondée sur l'article |
van artikel 235bis, § 6, van het Wetboek van strafvordering kan een | 235bis, § 6, du Code d'instruction criminelle peut faire l'objet d'un |
voorziening in cassatie worden ingesteld. Het Hof van Cassatie zal | pourvoi en cassation. La Cour de cassation pourra veiller à ce que la |
erover kunnen waken dat de kamer van inbeschuldigingstelling, door te | chambre des mises en accusation, en décidant dans quelle mesure les |
beslissen in welke mate de nietigverklaarde stukken nog kunnen worden | pièces annulées peuvent encore être consultées et utilisées dans la |
ingezien en aangewend in de strafprocedure, geen inbreuk pleegt op het | procédure pénale, ne porte pas atteinte au droit à un procès équitable |
recht op een eerlijk proces en de rechten van verdediging. | et aux droits de la défense. |
B.10. De in het geding zijnde bepaling doet derhalve niet op | B.10. La disposition en cause ne porte dès lors pas d'atteinte |
discriminerende wijze afbreuk aan het recht op een eerlijk proces en | discriminatoire au droit à un procès équitable et aux droits de la |
de rechten van verdediging. | défense. |
B.11. Het tweede en het derde onderdeel van de prejudiciële vraag | B.11. Les deuxième et troisième parties de la question préjudicielle |
dienen ontkennend te worden beantwoord. | appellent une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag behoeft geen | - La première partie de la question préjudicielle n'appelle pas de |
antwoord. | réponse. |
- Artikel 235bis, § 6, voorlaatste zin, van het Wetboek van | - L'article 235bis, § 6, avant-dernière phrase, du Code d'instruction |
strafvordering schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | criminelle ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, |
samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de | combinés avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de |
rechten van de mens en met het algemeen rechtsbeginsel van de rechten | l'homme et avec le principe général des droits de la défense. |
van verdediging. | |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 30 juni 2016. | la Cour constitutionnelle, le 30 juin 2016. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
E. De Groot | E. De Groot |