← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 52/2016 van 24 maart 2016 Rolnummer : 6206 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de beslagrechter
van de Rechtbank van eerste aanleg Waals-Brabant. Het samengesteld
uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters A. Alen, T. Merckx-Van (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 52/2016 van 24 maart 2016 Rolnummer : 6206 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de beslagrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Waals-Brabant. Het samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters A. Alen, T. Merckx-Van (...) | Extrait de l'arrêt n° 52/2016 du 24 mars 2016 Numéro du rôle : 6206 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1408 du Code judiciaire, posée par le juge des saisies du Tribunal de première instance du Brabant wallon. La Cou composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. N(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 52/2016 van 24 maart 2016 | Extrait de l'arrêt n° 52/2016 du 24 mars 2016 |
| Rolnummer : 6206 | Numéro du rôle : 6206 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1408 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1408 du Code |
| Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de beslagrechter van de Rechtbank | judiciaire, posée par le juge des saisies du Tribunal de première |
| van eerste aanleg Waals-Brabant. | instance du Brabant wallon. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de | composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. |
| rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, | Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij beschikking van 4 mei 2015 in zake de bvba « V.C. » tegen de « | Par ordonnance du 4 mai 2015 en cause de la SPRL « V.C. » contre la « |
| Verzekeringskas Arbeidsongevallen - SECUREX », waarvan de expeditie | Caisse d'Assurance Accidents du Travail - SECUREX », dont l'expédition |
| ter griffie van het Hof is ingekomen op 22 mei 2015, heeft de | est parvenue au greffe de la Cour le 22 mai 2015, le juge des saisies |
| beslagrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Waals-Brabant de | du Tribunal de première instance du Brabant wallon a posé la question |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek, geïnterpreteerd | « L'article 1408 du Code judiciaire, interprété comme le suggèrent les |
| zoals in de parlementaire voorbereiding wordt gesuggereerd, de | |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het alleen de beslagene | travaux préparatoires, viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
| beoogt die een natuurlijke persoon is ? ». | Constitution en ce qu'il ne viserait que la personne physique saisie ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1. L'article 1408 du Code judiciaire dispose : |
| « § 1. Behalve op zaken, niet vatbaar voor beslag verklaard door | « § 1. Ne peuvent être saisis, outre les choses déclarées |
| bijzondere wetten, mag ook geen beslag worden gelegd : | insaisissables par des lois particulières : |
| 1° op het nodige bed en beddegoed van de beslagene en van zijn gezin, de kleren en het linnengoed volstrekt noodzakelijk voor hun persoonlijk gebruik alsmede de meubelen nodig om deze op te bergen, een wasmachine en strijkijzer voor het onderhoud van het linnen, de toestellen die noodzakelijk zijn voor de verwarming van de gezinswoning, de tafel en de stoelen die voor de familie een gemeenschappelijke maaltijd mogelijk maken, alsook het vaatwerk en het huishoudgerei dat volstrekt noodzakelijk is voor het gezin, een meubel om het vaatwerk en het huishoudgerei op te bergen, een toestel om warme maaltijden te bereiden, een toestel om voedingsmiddelen te bewaren, één verlichtingstoestel per bewoonde kamer, de voorwerpen die noodzakelijk zijn voor de mindervalide gezinsleden, de voorwerpen die bestemd zijn om te worden gebruikt door de kinderen ten laste die onder hetzelfde dak wonen, de gezelschapsdieren, de voorwerpen en produkten die noodzakelijk zijn voor de lichaamsverzorging en voor het onderhoud van de vertrekken, het gereedschap dat nodig is voor het onderhoud van de tuin, een en ander met uitsluiting van de luxemeubelen en luxeartikelen; 2° op de boeken en overige voorwerpen, nodig voor de voortzetting van studies of voor de beroepsopleiding van de beslagene of van de kinderen te zijnen laste die onder hetzelfde dak wonen; 3° op de goederen die de beslagene volstrekt nodig heeft voor zijn beroep, tot een waarde van 2.500 EUR op het tijdstip van het beslag en naar keuze van de beslagene, behalve voor de betaling van de prijs van die goederen; 4° op de voorwerpen die dienen voor de uitoefening van de eredienst; 5° op de levensmiddelen en brandstof die de beslagene en zijn gezin voor een maand nodig hebben; 6° een koe, of twaalf schapen of geiten, naar keuze van de beslagene, | 1° le coucher nécessaire du saisi et de sa famille, les vêtements et le linge indispensables à leur propre usage, ainsi que les meubles nécessaires pour les ranger, une machine à laver le linge et un fer à repasser, les appareils nécessaires au chauffage du logement familial, les tables et chaises permettant à la famille de prendre les repas en commun ainsi que la vaisselle et les ustensiles de ménage indispensables à la famille, un meuble pour ranger la vaisselle et les ustensiles de ménage, un appareil pour la préparation des repas chauds, un appareil pour la conservation des aliments, un appareil d'éclairage par chambre habitée, les objets nécessaires aux membres handicapés de la famille, les objets affectés à l'usage des enfants à charge qui habitent sous le même toit, les animaux de compagnie, les objets et produits nécessaires aux soins corporels et à l'entretien des locaux, les outils nécessaires à l'entretien du jardin, le tout à l'exclusion des meubles et objets de luxe; 2° les livres et autres objets nécessaires à la poursuite des études ou à la formation professionnelle du saisi ou des enfants à charge qui habitent sous le même toit; 3° si ce n'est pour le paiement de leur prix, les biens indispensables à la profession du saisi, jusqu'à la valeur de 2.500 EUR au moment de la saisie, et au choix du saisi; 4° les objets servant à l'exercice du culte; 5° les aliments et combustibles nécessaires au saisi et à sa famille pendant un mois; 6° une vache, ou douze brebis ou chèvres au choix du saisi, ainsi |
| alsmede een varken en vierentwintig dieren van de hoenderhof, met het | qu'un porc et vingt-quatre animaux de basse-cour, avec la paille, le |
| stro, voeder en graan, nodig voor het strooisel en de voeding van dat | fourrage et le grain nécessaires pour la litière et la nourriture |
| vee gedurende één maand. | desdits animaux pendant un mois. |
| § 2. De in § 1 bedoelde voorwerpen blijven voor beslag vatbaar indien | § 2. Les objets visés au § 1er restent saisissables s'ils se trouvent |
| zij zich op een andere plaats bevinden dan daar waar de beslagene | dans un lieu autre que celui où le saisi demeure ou travaille |
| gewoonlijk woont of werkt. | habituellement. |
| § 3. De moeilijkheden inzake de toepassing van dit artikel worden | § 3. Les difficultés d'application de cet article sont tranchées par |
| beslecht door de beslagrechter op grond van het proces-verbaal van | le juge des saisies sur la base du procès-verbal de saisie actant les |
| beslaglegging, waarin de opmerkingen van de beslagene, op straffe van | observations formulées par le saisi à l'huissier, à peine de |
| verval aan de gerechtsdeurwaarder mee te delen, hetzij op het tijdstip | déchéance, soit au moment de la saisie, soit dans les cinq jours de la |
| van het beslag, hetzij binnen vijf dagen na de betekening van de | signification du premier acte de saisie. |
| eerste akte van beslag, worden aangetekend. | Sur le dépôt d'une copie du procès-verbal de saisie, effectué au |
| Bij de neerlegging ter griffie van een afschrift van het | greffe par l'huissier de justice ou par la partie la plus diligente, |
| proces-verbaal van beslaglegging door de gerechtsdeurwaarder of door de meest gerede partij, binnen vijftien dagen na de overhandiging van het afschrift van dat proces-verbaal of, indien daartoe grond bestaat, van de betekening van het beslag aan de schuldenaar, bepaalt de beslagrechter dag en uur van het onderzoek en de regeling van de moeilijkheden, de schuldeiser en de schuldenaar vooraf gehoord of opgeroepen. De griffier roept de partijen op en verwittigt de instrumenterende gerechtsdeurwaarder. De procedure kan niet worden voortgezet indien de in het vorige lid bedoelde neerlegging van het afschrift van het proces-verbaal niet heeft plaatsgehad. De vordering schorst de vervolging, doch de goederen blijven onder beslag totdat uitspraak is gedaan. De beslagrechter doet uitspraak bij voorrang boven alle andere zaken, zowel in aanwezigheid als bij ontstentenis van de partijen; zijn beschikking is niet vatbaar voor verzet of hoger beroep; de rechtspleging kan onmiddellijk worden hervat ». B.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de verwijzende rechter zich moet uitspreken over de geldigheid van een uitvoerend beslag op roerend goed met betrekking tot zes voertuigen van een bvba die, volgens de eiseres, noodzakelijk en volstrekt nodig zijn voor de uitoefening van haar beroep. Het Hof beperkt zijn onderzoek derhalve tot artikel 1408, § 1, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre het de goederen die volstrekt nodig zijn voor het beroep van de beslagene alleen beoogt indien die laatste een natuurlijke persoon is. | dans les quinze jours qui suivent la remise de la copie dudit procès-verbal ou, s'il échet, de la signification de la saisie au débiteur, le juge des saisies fixe jour et heure pour l'examen et le règlement des difficultés, le créancier et le débiteur préalablement entendus ou appelés. Le greffier convoque les parties et informe l'huissier de justice instrumentant. La procédure ne peut être poursuivie si le dépôt de la copie du procès-verbal prévu à l'alinéa précédent n'a pas été effectué. La demande est suspensive de la poursuite mais les biens demeurent frappés de saisie jusqu'à ce qu'il ait été statué. Le juge des saisies statue toutes affaires cessantes, tant en présence qu'en l'absence des parties; son ordonnance n'est susceptible ni d'opposition ni d'appel; la procédure peut être reprise immédiatement ». B.2. Il ressort de la décision de renvoi que le juge a quo doit se prononcer sur la validité d'une saisie-exécution mobilière portant sur six véhicules appartenant à une SPRL, et qui, selon la demanderesse, sont nécessaires et indispensables à l'exercice de sa profession. La Cour limite dès lors son examen à l'article 1408, § 1er, 3°, du Code judiciaire en ce qu'il ne vise les biens indispensables à la profession du saisi que si le saisi est une personne physique. |
| B.3.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 14 januari | B.3.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 14 janvier |
| 1993 « tot wijziging van titel I, voorafgaande regels, en titel III, | 1993 « modifiant le titre Ier, règles préliminaires et le titre III, |
| gedwongen tenuitvoerlegging, van deel V van het Gerechtelijk Wetboek | des exécutions forcées, de la Ve partie du Code judiciaire concernant |
| inzake het bewarend beslag en de middelen tot tenuitvoerlegging en tot | les saisies conservatoires et les voies d'exécution et modifiant |
| wijziging van artikel 476 van de wet van 18 april 1851 betreffende het | l'article 476 de la loi du 18 avril 1851 sur les faillites, |
| faillissement, de bankbreuk en het uitstel van betaling » blijkt dat | banqueroutes et sursis » que le législateur a, comme lors de |
| de wetgever, zoals bij de totstandkoming van het Gerechtelijk Wetboek, | |
| beoogde « een billijk evenwicht te bereiken tussen de kordaatheid | l'élaboration du Code judiciaire, eu pour objectif « de tenter de |
| waarvan de schuldeiser, die te maken heeft met de nalatigheid en soms | réaliser un juste équilibre entre la fermeté dont peut faire preuve le |
| met de oneerlijkheid van de schuldenaar, blijk mag geven en de | créancier qui se heurte à la carence, sinon à la malhonnêteté de son |
| redelijkheid die men uit humanitair oogpunt moet betrachten » (Parl. | débiteur et la juste mesure que l'humanité comporte » (Doc. parl., |
| St., Kamer, 1989-1990, nr. 1114/1, p. 1). | Chambre, 1989-1990, n° 1114/1, p. 1). |
| B.3.2. De memorie van toelichting vermeldt : | B.3.2. L'exposé des motifs mentionne : |
| « De geest van de wet moet ook vandaag de leidraad van ons beleid | « Cet esprit de la loi est immuable et doit encore nous inspirer |
| zijn, vooral ook omdat gebleken is dat een gewaarborgd levensminimum | aujourd'hui alors que l'on constate que la garantie d'un minimum |
| dat het mogelijk maakt een menswaardig bestaan te leiden, | socio-vital permettant le respect de conditions de vie décentes est |
| onontbeerlijk is in de armoedebestrijding. | essentielle dans la lutte contre la pauvreté. |
| [...] | [...] |
| Artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek bevat een opsomming van de lichamelijke roerende goederen die niet in beslag kunnen worden genomen. De oorspronkelijke bedoeling van de wetgever, met name het verzekeren van een onaantastbaar levensminimum aan de beslagene en zijn gezin, is evenwel achterhaald ingevolge de huidige leefomstandigheden en behoeften. [...] Erger nog, door de inbeslagname van deze goederen worden de beslagene en zijn gezin in een mensonwaardige toestand gebracht die niet aanvaardbaar is » (ibid., pp. 1 en 2). B.3.3. In verband met de in het geding zijnde bepaling wordt in de memorie van toelichting gepreciseerd : « Wat artikel 1408, 2° betreft, beoogt het ontwerp een betere bescherming van de bedrijfsuitrusting. Er is geen verwijzing meer naar de waarde van de beschermde goederen. Op die manier kan de beslagene, voor zover het een natuurlijke persoon betreft, verder beschikken over de voorwerpen die hij nodig heeft voor de uitoefening van zijn beroep, hetgeen onontbeerlijk is uit het oogpunt van de menselijke waardigheid. De beroepsinkomsten zullen het mogelijk maken een | L'article 1408 du Code judiciaire énumère les biens meubles corporels qui ne peuvent pas être saisis. L'intention originelle du législateur, à savoir le souci d'assurer au débiteur saisi et à sa famille un minimum vital intangible, n'est plus respectée étant donné les conditions de vie et les besoins actuels. [...] En outre, par la saisie de ces biens, la personne saisie et sa famille se trouvent dans une situation inhumaine qui n'est plus tolérable » (ibid., pp. 1-2). B.3.3. Concernant la disposition en cause, l'exposé des motifs précise : « En ce qui concerne l'article 1408, 2°, le texte en projet vise à protéger davantage l'équipement professionnel. Il élimine toute référence à la valeur des biens protégés. On permet ainsi au débiteur saisi, pour autant qu'il s'agisse d'une personne physique, de rester en possession des objets nécessaires à la poursuite de ses activités professionnelles, ce qui est fondamental sous l'angle de la dignité humaine. Les revenus de cette activité permettront évidemment de |
| materieel levensminimum veilig te stellen, en de schuldeisers te | sauvegarder un minimum nécessaire à sa vie matérielle et donc de |
| betalen; voor deze laatsten is een dergelijke regeling voordeliger dan | désintéresser ses créanciers de manière plus efficace que si ceux-ci |
| indien zij de te vorderen bedragen moeten verhalen op de opbrengst van | devaient concourir sur le produit de réalisation de l'équipement |
| de verkoop van de bedrijfsuitrusting » (ibid., p. 3). | professionnel » (ibid., p. 3). |
| B.4.1. De artikelen 7 en 8 van de hypotheekwet van 16 december 1851 | B.4.1. Les articles 7 et 8 de la loi hypothécaire du 16 décembre 1851 |
| bepalen : | disposent : |
| « Art. 7.Ieder die persoonlijk verbonden is, is gehouden zijn |
« Art. 7.Quiconque est obligé personnellement est tenu de remplir ses |
| verbintenissen na te komen, onder verband van al zijn goederen, hetzij | engagements sur tous ses biens mobiliers ou immobiliers, présents et à |
| roerende, hetzij onroerende, zo tegenwoordige als toekomstige. | venir ». |
Art. 8.De goederen van de schuldenaar strekken tot gemeenschappelijke |
« Art. 8.Les biens du débiteur sont le gage commun de ses créanciers, |
| waarborg voor zijn schuldeisers, en de prijs ervan wordt onder hen | et le prix s'en distribue entre eux par contribution, à moins qu'il |
| naar evenredigheid van hun vordering verdeeld, tenzij er tussen de | |
| schuldeisers wettige redenen van voorrang bestaan ». | n'y ait entre les créanciers des causes légitimes de préférence ». |
| B.4.2. Door het beslag op bepaalde goederen te beletten, wijkt artikel | |
| 1408 van het Gerechtelijk Wetboek af van het beginsel van de | B.4.2. En empêchant la saisie de certains biens, l'article 1408 du |
| vatbaarheid voor beslag van de goederen van de schuldenaar neergelegd | Code judiciaire déroge au principe de la saisissabilité des biens du |
| in de artikelen 7 en 8 van de hypotheekwet. | débiteur inscrit aux articles 7 et 8 de la loi hypothécaire. |
| B.5. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te | B.5. La question préjudicielle interroge la Cour sur la compatibilité |
| spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de | avec les articles 10 et 11 de la Constitution de cet article 1408, § 1er, |
| Grondwet, van dat artikel 1408, § 1, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, | 3°, du Code judiciaire en ce qu'il interdit de saisir « si ce n'est |
| doordat het verbiedt om beslag te leggen « op de goederen die de | pour le paiement de leur prix, les biens indispensables à la |
| beslagene volstrekt nodig heeft voor zijn beroep, tot een waarde van | |
| 2.500 EUR op het tijdstip van het beslag en naar keuze van de | profession du saisi, jusqu'à la valeur de 2.500 EUR au moment de la |
| beslagene, behalve voor de betaling van de prijs van die goederen », | saisie, et au choix du saisi », en ne visant à cet égard que les biens |
| waarbij in dat verband alleen de goederen van een natuurlijke persoon | d'une personne physique et non les biens d'une personne morale. |
| en niet de goederen van een rechtspersoon worden beoogd. | B.6. Cette différence de traitement est fondée sur un critère |
| B.6. Dat verschil in behandeling steunt op een objectief criterium, | |
| meer bepaald de juridische aard - natuurlijke persoon dan wel | objectif, plus précisément la nature juridique - personne physique ou |
| rechtspersoon - van de eigenaar van de beschermde goederen. | morale - du propriétaire des biens protégés. |
| Uit de in B.3 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat het | Il ressort des travaux préparatoires cités en B.3 que l'objectif de |
| doel van die bepaling erin bestaat de menselijke waardigheid te | cette disposition est de préserver la dignité humaine et de lutter |
| vrijwaren en armoede te bestrijden. | contre la pauvreté. |
| In het licht van dat doel is het verantwoord de goederen die volstrekt | Au regard de cet objectif, il est justifié de ne protéger les biens |
| nodig zijn voor de uitoefening van het beroep alleen te beschermen | indispensables à l'exercice de la profession que s'ils appartiennent à |
| indien zij toebehoren aan een natuurlijke persoon. Een dergelijke | une personne physique. Une telle mesure est pertinente au regard du |
| maatregel is pertinent ten aanzien van het nagestreefde doel, zonder | but poursuivi, sans qu'il soit nécessaire d'accorder une même |
| dat eenzelfde bescherming moet worden geboden aan de rechtspersonen, | protection aux personnes morales, compte tenu, par ailleurs, du |
| gelet overigens op het afwijkende karakter van de maatregel dat een | caractère dérogatoire de la mesure qui justifie une stricte |
| strikte interpretatie verantwoordt. Door het natuurlijke personen | interprétation. De plus, en permettant à des personnes physiques de |
| mogelijk te maken een rechtspersoon op te richten en aldus sommige | créer une personne morale et d'affecter ainsi certains biens pour |
| goederen te bestemmen teneinde het vermogen van die rechtspersoon te | constituer le patrimoine de cette personne morale, le législateur leur |
| vormen, laat de wetgever hun toe hun privévermogen te beschermen tegen | permet de mettre leur patrimoine privé à l'abri des aléas financiers |
| de financiële onzekerheden van hun beroepsactiviteit, hetgeen een | de leur activité professionnelle, ce qui est une autre manière |
| andere manier is om het nagestreefde doel te bereiken. Bovendien is | d'atteindre le but poursuivi. Par ailleurs, la protection dont |
| bescherming die de natuurlijke persoon geniet beperkt tot 2 500 euro. | bénéficie la personne physique est limitée à 2 500 euros. La |
| Het in het geding zijnde verschil in behandeling heeft dus geen | différence de traitement en cause n'a donc pas d'effets |
| onevenredige gevolgen. | disproportionnés. |
| B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 1408, § 1, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de | L'article 1408, § 1er, 3°, du Code judiciaire ne viole pas les |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het alleen de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne vise que les |
| natuurlijke personen beoogt. | personnes physiques. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 24 maart 2016. | la Cour constitutionnelle, le 24 mars 2016. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |