Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2015 van 22 oktober 2015 Rolnummer : 6057 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 237/36 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Patrimonium en Energie, gesteld door de Politiere Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2015 van 22 oktober 2015 Rolnummer : 6057 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 237/36 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Patrimonium en Energie, gesteld door de Politiere Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 147/2015 du 22 octobre 2015 Numéro du rôle : 6057 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 237/36 du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme, du Patrimoine et de l'Energie, posées La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 147/2015 van 22 oktober 2015 Extrait de l'arrêt n° 147/2015 du 22 octobre 2015
Rolnummer : 6057 Numéro du rôle : 6057
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 237/36 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 237/36
Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Patrimonium en du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme, du
Energie, gesteld door de Politierechtbank Luxemburg, afdeling Aarlen. Patrimoine et de l'Energie, posées par le Tribunal de police du Luxembourg, division Arlon.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 25 september 2014 in zake de bvba « Logements Philippe Par jugement du 25 septembre 2014 en cause de la SPRL « Logements
Colle » tegen het Waalse Gewest, in aanwezigheid van het openbaar Philippe Colle » contre la Région wallonne, en présence du ministère
ministerie, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
op 9 oktober 2014, heeft de Politierechtbank Luxemburg, afdeling public, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 9
octobre 2014, le Tribunal de police du Luxembourg, division Arlon, a
Aarlen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : posé les questions préjudicielles suivantes :
« - Schendt artikel 237/36, § 2, tweede lid, van het WWROSPE, « - L'article 237/36, § 2, alinéa 2, du CWATUPE inséré par le décret
ingevoegd bij artikel 10 van het kaderdecreet van 19 april 2007, de cadre du 19 avril 2007, article 10, viole-t-il les articles 12, alinéa
artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet, in zoverre het aan de 2, et 14 de la Constitution, en ce qu'il délègue au Gouvernement le
Regering de bevoegdheid overdraagt om de modaliteiten van de pouvoir de déterminer les modalités de calcul de l'amende
berekening van de administratieve geldboete binnen een marge van 250 administrative dans une fourchette de 250 à 50.000 euros, et lui
tot 50 000 euro te bepalen, en haar aldus de bevoegdheid laat te
beslissen over de gestrengheid ervan en bijgevolg over de laisse ainsi le pouvoir de décider de la sévérité de celle-ci et
evenredigheid ervan ? partant de sa proportionnalité ?
- Schendt artikel 237/36, §§ 1 en 2, van het WWROSPE, ingevoegd bij - L'article 237/36, §§ 1er et 2, du CWATUPE inséré par le décret cadre
artikel 10 van het kaderdecreet van 19 april 2007, de artikelen 10 en du 19 avril 2007, article 10, viole-t-il les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet en het algemene beginsel van gelijkheid en Constitution, et le principe général d'égalité et de
niet-discriminatie, in die zin geïnterpreteerd dat het aan de non-discrimination, interprété en ce sens qu'il ne permet pas au
politierechtbank waarbij een beroep is ingesteld tegen een beslissing Tribunal de Police saisi d'un recours à l'encontre d'une décision
waarbij een administratieve geldboete wordt opgelegd, niet de infligeant une amende administrative de réduire cette amende en
mogelijkheid biedt die geldboete met toepassing van artikel 85 van het dessous du minimum de 250,00 euros par application de l'article 85 du
Strafwetboek tot onder het minimumbedrag van 250 euro te verminderen,
noch de dader van het misdrijf de opschorting van de uitspraak of het Code pénal, ni de faire bénéficier l'auteur de l'infraction de la
uitstel te laten genieten, terwijl de strafrechter van die suspension du prononcé ou du sursis, alors que le juge pénal peut user
mogelijkheden gebruik kan maken wanneer hij zich uitspreekt over de de ces facultés lorsqu'il statue sur les poursuites pénales du chef
strafrechtelijke vervolging wegens een overtreding van artikel 134 van het WWROSPE ? ». d'une infraction à l'article 134 du CWATUPE ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 237/36, §§ B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 237/36, §§ 1er
1 en 2, van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, et 2, du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme,
Patrimonium en Energie (WWROSPE), ingevoegd bij artikel 10 van het du Patrimoine et de l'Energie (CWATUPE), inséré par l'article 10 du
kaderdecreet van 19 april 2007 « tot wijziging van het Waalse Wetboek décret-cadre du 19 avril 2007 « modifiant le Code wallon de
van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium met het oog op het l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme et du Patrimoine en vue de
bevorderen van de energieprestatie van de gebouwen », zoals van promouvoir la performance énergétique des bâtiments », tel qu'il est
toepassing op het in het geding zijnde geschil, dat bepaalt : applicable au litige en cause, qui dispose :
« § 1. De volgende tekortkomingen worden gestraft met een « § 1er. Sont sanctionnés d'une amende administrative, les manquements
administratieve geldboete : suivants :
1° wat de aangever betreft, het feit dat de initiële aangifte [niet 1° pour le déclarant, le fait de ne pas procéder à la notification de
wordt] bekendgemaakt; la déclaration P.E.B. initiale;
2° wat de aangever betreft, het feit dat de definitieve aangifte [niet 2° pour le déclarant, le fait de ne pas procéder à la notification de
wordt] bekendgemaakt; la déclaration P.E.B. finale;
3° wat de E.P.B.-verantwoordelijke betreft, het feit dat de 3° pour le responsable P.E.B., le fait de ne pas établir avec
E.P.B.-slotaangifte onjuist wordt ingevuld; exactitude la déclaration P.E.B. finale;
4° wat de aangever, de E.P.B.-verantwoordelijke, de architect of de 4° pour le déclarant, pour le responsable P.E.B., pour l'architecte ou
aannemer betreft, ieder wat hem betreft, het feit dat ze aan de pour l'entrepreneur, chacun en ce qui le concerne, le fait de ne pas
E.P.B.-eisen niet voldoen; respecter les exigences P.E.B.;
5° wat de eigenaar of de houder van een zakelijk recht betreft, het 5° pour le propriétaire ou pour le titulaire de droit réel, le fait de
feit dat ze in voorkomende gevallen niet over een geldig ne pas disposer, dans les hypothèses où il est requis, d'un certificat
E.P.B.-certificaat beschikken. P.E.B. valable.
§ 2. Het bedrag van de administratieve geldboete ligt tussen 250 euro § 2. Le montant de l'amende administrative est compris entre 250 euros
en 50.000 euro. et 50.000 euros.
De Regering bepaalt de toepassingsmodaliteiten en de modaliteiten van Le Gouvernement précise les modalités d'application et de calcul de
de berekening van de administratieve geldboete ». l'amende administrative ».
B.1.2. Artikel 559 van hetzelfde Wetboek, dat van reglementaire aard B.1.2. L'article 559 du même Code, de nature réglementaire, inséré par
is, ingevoegd bij artikel 2 van het besluit van de Waalse Regering van l'article 2 de l'arrêté du Gouvernement wallon du 17 avril 2008 «
17 april 2008 « tot vaststelling van de berekeningsmethode en de déterminant la méthode de calcul et les exigences, les agréments et
eisen, de goedkeuringen en de sancties op het vlak van de les sanctions applicables en matière de performance énergétique et de
energieprestaties en het binnenklimaat van gebouwen », zoals van climat intérieur des bâtiments », tel qu'il est applicable au litige
toepassing op het in het geding zijnde geschil, bepaalt : en cause, dispose :
« De mankementen vastgesteld in artikel 237/36, § 1, 1°, 2°, 3° en 5° « Les manquements établis à l'article 237/36, § 1, 1°, 2°, 3° et 5°
worden bestraft met een boete waarvan het bedrag gelijk is aan 2 euro sont punis d'une amende dont le montant est de 2 euros par mètre cube
per kubieke meter gebouwd volume, ten belope van minstens 250 euro en de volume construit, et au minimum de 250 euros avec un maximum de
hoogstens 25.000 euro ». 25.000 euros ».
B.2. De verwijzende rechter verzoekt het Hof om de in B.1.1 vermelde B.2. Le juge a quo invite la Cour à examiner la disposition de nature
bepaling van decretale aard te onderzoeken ten aanzien van de
bestaanbaarheid ervan, enerzijds, met de artikelen 12, tweede lid, en décrétale mentionnée en B.1.1 au regard de sa compatibilité, d'une
14 van de Grondwet, in zoverre zij aan de Regering de bevoegdheid part, avec les articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, en ce
toekent om de modaliteiten van de berekening van de geldboete binnen qu'elle attribue au Gouvernement le pouvoir de déterminer les
een marge van 250 tot 50 000 euro te bepalen (eerste prejudiciële modalités de calcul de l'amende dans une fourchette de 250 à 50 000
euros (première question préjudicielle) et, d'autre part, avec les
vraag), en, anderzijds, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in articles 10 et 11 de la Constitution, dans l'interprétation selon
de interpretatie volgens welke de in het geding zijnde bepaling aan de
politierechtbank niet de mogelijkheid zou bieden die geldboete met laquelle la disposition en cause ne permettrait pas au tribunal de
toepassing van artikel 85 van het Strafwetboek tot onder het
minimumbedrag van 250 euro te verminderen, noch de dader van het police de réduire cette amende en dessous du minimum de 250 euros par
misdrijf de opschorting van de uitspraak of het uitstel te laten application de l'article 85 du Code pénal, ni de faire bénéficier
genieten, terwijl de strafrechter zulks kan doen wanneer hij zich l'auteur de l'infraction de la suspension du prononcé ou du sursis,
uitspreekt over de strafrechtelijke vervolging wegens een overtreding alors que le juge pénal peut le faire lorsqu'il statue sur les
van artikel 134 van het WWROSPE (tweede prejudiciële vraag). poursuites pénales du chef d'une infraction à l'article 134 du CWATUPE
(seconde question préjudicielle).
B.3.1. Volgens de verwijzende rechter heeft de in het voormelde B.3.1. Selon le juge a quo, la sanction administrative prévue par
artikel 237/36, §§ 1 en 2, van het WWROSPE bedoelde administratieve l'article 237/36, §§ 1er et 2, du CWATUPE, précité, revêt un caractère
sanctie een strafrechtelijk karakter in de zin van het Europees
Verdrag voor de rechten van de mens. Het Hof gaat na of dit het geval is. pénal au sens de la Convention européenne des droits de l'homme. La
B.3.2. In de memorie van toelichting bij het ontwerp dat het voormelde Cour examine si tel est le cas.
kaderdecreet van 19 april 2007 is geworden, wordt het doel ervan aldus B.3.2. L'exposé des motifs du projet devenu le décret-cadre du 19
beschreven : avril 2007 précité décrit ainsi son objet :
« Het onderhavige ontwerp van kaderdecreet tot wijziging van het « Le présent projet de décret-cadre modifiant le CWATUP en vue de
WWROSP met het oog op het bevorderen van de energieprestatie van de promouvoir la performance énergétique des bâtiments (P.E.B.) vise à
gebouwen (EPB) strekt ertoe de richtlijn 2002/91/EG van het Europees transposer la directive 2002/91/C.E. du Parlement européen et du
Parlement en de Raad van 16 december 2002 betreffende de Conseil du 16 décembre 2002 sur la performance énergétique des
energieprestatie van gebouwen om te zetten. Die regelgeving past in bâtiments. Cette réglementation s'inscrit dans le cadre des actions
het kader van de acties die ertoe strekken tegemoet te komen aan de Kyotodoelstellingen ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Die uitstoot houdt rechtstreeks verband met het massale gebruik van fossiele brandstoffen. Om zich op het pad van de duurzame ontwikkeling te begeven en bij te dragen tot de naleving van de Kyotodoelstellingen, vormt energiebeheersing een van de belangrijkste hefbomen. De mens heeft immers energie nodig om zich te verwarmen, zich van licht te voorzien, zich te verplaatsen, zich te voeden, zich te verzorgen, ... Energie draagt veel bij tot het economische en sociale welzijn; zij is ook een essentiële factor van ontwikkeling en van concurrentievermogen. Maar met betrekking tot haar aspecten van schaarse grondstof, van oorzaak van hinder, van vervuiling en van risico's, ligt energie ook aan de oorsprong van een reeks belemmeringen voor een duurzame ontwikkeling. visant à rencontrer les objectifs de Kyoto de réduction des émissions de gaz à effet de serre. Ces émissions sont directement liées à l'utilisation massive des combustibles fossiles. Pour s'engager dans la voie du développement durable et participer au respect des objectifs de Kyoto, la maîtrise de l'énergie constitue l'un des leviers principaux. En effet, l'homme a besoin d'énergie pour se chauffer, s'éclairer, se déplacer, se nourrir, se soigner... L'énergie contribue largement au bien-être économique et social; c'est aussi un facteur essentiel de développement et de compétitivité. Mais sous ses aspects de ressource rare, de source de nuisances, de pollution et de risques, l'énergie est aussi à l'origine d'une série d'obstacles à un développement durable.
[...] [...]
De regelgeving met betrekking tot de energieprestatie van gebouwen is La réglementation relative à la performance énergétique des bâtiments
geconcipieerd vanuit een bekommernis om de complexiteit van de est conçue dans un souci d'ajuster la complexité des procédures aux
procedures aan de manier van werken van de verschillende actoren aan modes de fonctionnement des différents acteurs et de permettre à
te passen en om iedereen de mogelijkheid te bieden zich aan te passen. chacun de s'adapter. Ces mesures sont assorties de contrôles et
Die maatregelen gaan gepaard met controles en sancties om de naleving sanctions afin d'en assurer le respect. Mais à côté des dispositions
ervan te verzekeren. Naast de wettelijke en reglementaire bepalingen légales et réglementaires, il faut également insister sur l'importance
moet echter ook de nadruk worden gelegd op het belang van de la sensibilisation, de la formation et de la concertation avec tous
bewustmaking, van opleiding en van overleg met alle actoren. les acteurs.
De grootste uitdaging van de toekomstige EPB-wetgeving bestaat erin Le défi majeur de la future législation relative à la P.E.B. consiste
bij de betrokken partijen (opdrachtgever, aannemers, architecten, ...) à susciter un changement de comportement auprès des parties concernées
een gedragswijziging teweeg te brengen » (Parl. St., Waals Parlement, (maître d'ouvrage, entrepreneurs, architectes...) » (Doc. parl.,
2006-2007, nr. 560-1, p. 3). Parlement wallon, 2006-2007, n° 560-1, p. 3).
Met betrekking tot de sancties staat te lezen : Quant aux sanctions, on peut lire :
« Wat de sancties betreft (hoofdstuk 2), bestaat de wil erin via administratieve geldboeten te werken in plaats van via de strafrechtspleging. De sancties met betrekking tot de energieprestatie van gebouwen worden dus opgenomen in dat Boek. Zij zullen zowel bij het niet naleven van de EPB-eisen als bij het niet naleven van de procedures worden toegepast. In Boek IV wordt dus een mechanisme van administratieve sancties ingevoerd teneinde bepaalde tekortkomingen te bestraffen. De energieprestatie van gebouwen is een doelstelling die moet worden bereikt met medewerking van alle bouwers, behoudens beoogde uitzonderingen. Het zou dan ook geen zin hebben dat sommigen zonder « Au niveau des sanctions (chapitre 2), la volonté est de passer par des amendes administratives plutôt que par la procédure pénale. Les sanctions relatives à la performance énergétique des bâtiments sont donc intégrées dans ce Livre. Elles s'appliqueront à la fois dans le cas du non-respect des exigences P.E.B. et dans le cas du non-respect des procédures. Il est donc instauré un mécanisme de sanctions administratives dans le Livre IV en vue de réprimer certains manquements. La performance énergétique des bâtiments est un objectif à atteindre avec le concours de tous les bâtisseurs, sauf exceptions prévues. Il n'y aurait, dès lors, pas de sens à ce que certains puissent y échapper sans aucune
enige vorm van sanctie eraan kunnen ontsnappen » (ibid., p. 10). forme de sanction » (ibid., p. 10).
Het bedrag van de administratieve geldboete ligt volgens de in het Le montant de l'amende administrative est compris, selon la
geding zijnde bepaling binnen een marge van 250 tot 50 000 euro. Te disposition en cause, dans une fourchette de 250 à 50 000 euros. En
dezen werd de overtreder een geldboete van 8 188 euro opgelegd. l'espèce, une amende de 8 188 euros a été infligée au contrevenant.
Ten slotte wordt bij artikel 237/38 van het WWROSPE, ingevoegd bij Enfin, l'article 237/38 du CWATUPE, inséré par l'article 10 du
artikel 10 van het voormelde kaderdecreet van 19 april 2007, aan de décret-cadre du 19 avril 2007 précité, attribue au tribunal de police
politierechtbank de bevoegdheid toegewezen om in eerste en laatste le pouvoir de statuer en premier et dernier ressort, avec une
aanleg, met een bevoegdheid met volle rechtsmacht en met schorsende compétence de pleine juridiction et avec effet suspensif, sur les
werking, uitspraak te doen over de betwistingen betreffende die contestations relatives à cette sanction.
sanctie. De administratieve geldboete waarin artikel 237/36, § 2, voorziet, L'amende administrative prévue par l'article 237/36, § 2, présente un
vertoont een overwegend repressief karakter en is een strafrechtelijke caractère répressif prédominant et constitue une sanction pénale au
sanctie in de zin van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de sens de l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de
rechten van de mens. l'homme.
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag Quant à la première question préjudicielle
B.4. Uit het voorgaande blijkt dat het Hof moet onderzoeken of de in B.4. Il ressort de ce qui précède que la Cour doit examiner si la
het geding zijnde bepaling de artikelen 12 en 14 van de Grondwet disposition en cause viole les articles 12 et 14 de la Constitution en
schendt door aan de Waalse Regering de bevoegdheid toe te wijzen om de attribuant au Gouvernement wallon le pouvoir de préciser les modalités
toepassingsmodaliteiten en de modaliteiten van de berekening van de d'application et de calcul de l'amende administrative.
administratieve geldboete te bepalen.
B.5. Hoewel de in artikel 237/36, § 2, bedoelde administratieve B.5. Bien que l'amende administrative visée à l'article 237/36, § 2,
geldboete een strafrechtelijke sanctie in de zin van artikel 6 van het constitue une sanction pénale au sens de l'article 6 de la Convention
Europees Verdrag voor de rechten van de mens uitmaakt, betekent dit européenne des droits de l'homme, il ne s'agit pas pour autant d'une
niet dat het om een straf gaat in de zin van de artikelen 12 en 14 van peine au sens des articles 12 et 14 de la Constitution.
de Grondwet. Daaruit vloeit voort dat de artikelen 12 en 14 van de Grondwet niet op Il en résulte que les articles 12 et 14 de la Constitution ne sont pas
de in het geding zijnde bepaling van toepassing zijn. applicables à la disposition en cause.
B.6. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag Quant à la seconde question préjudicielle
B.7. De verwijzende rechter stelt het Hof eveneens een vraag over de B.7. Le juge a quo interroge encore la Cour sur la compatibilité de
bestaanbaarheid van artikel 237/36, §§ 1 en 2, met de artikelen 10 en l'article 237/36, §§ 1er et 2, avec les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet, in zoverre het aan de politierechtbank niet de Constitution, en ce qu'il ne permettrait pas au tribunal de police de
mogelijkheid zou bieden om toepassing te maken van artikel 85 van het faire application de l'article 85 du Code pénal ni de prononcer le
Strafwetboek, noch om het uitstel of de opschorting van de uitspraak sursis ou la suspension du prononcé et ce, contrairement à ce qui est
uit te spreken, en zulks in tegenstelling tot wat het geval is voor de le cas pour les contrevenants faisant l'objet de poursuites sur la
overtreders die op grond van artikel 134 van het WWROSPE worden base de l'article 134 du CWATUPE.
vervolgd. B.8.1. Artikel 134 van het WWROSPE bepaalt : « De houder van de vergunning brengt per schrijven het gemeentecollege en de gemachtigde ambtenaar op de hoogte van de aanvang van de handelingen en werken, vijftien dagen voor hun begin. De aanvrager moet een leesbaar bericht laten aanplakken op het terrein langs de openbare weg, waarbij wordt aangekondigd dat de vergunning is verleend of dat de handelingen en werken het voorwerp uitmaken van het beschikkende gedeelte van het vonnis bedoeld in artikel 155, § 5, hetzij vóór de aanvang van de werken en tijdens de hele duur ervan wanneer het om werken gaat, hetzij, in de andere gevallen, vanaf de voorbereidingen, vooraleer de handeling(en) is (zijn) uitgevoerd en tijdens de hele duur van de uitvoering ervan. Gedurende die periode B.8.1. L'article 134 du CWATUPE dispose : « Le titulaire du permis avertit, par envoi, le collège communal et le fonctionnaire délégué du début des actes et travaux, quinze jours avant leur commencement. Un avis indiquant que le permis a été délivré ou que les actes et travaux font l'objet du dispositif du jugement visé à l'article 155, § 5, est affiché sur le terrain à front de voirie et lisible à partir de celle-ci, par les soins du demandeur, soit lorsqu'il s'agit de travaux, avant l'ouverture du chantier et pendant toute la durée de ce dernier, soit dans les autres cas, dès les préparatifs, avant que l'acte ou les actes soient accomplis et durant toute la durée de leur
moeten de vergunning en het bijgevoegde dossier of een door de accomplissement. Durant ce temps, le permis et le dossier annexé ou
gemeente of de gemachtigde ambtenaar voor echt verklaard afschrift van une copie de ces documents certifiée conforme par la commune ou le
deze documenten of het vonnis bedoeld in artikel 155, § 5, permanent fonctionnaire délégué, ou le jugement visé à l'article 155, § 5, doit
ter beschikking liggen van de in artikel 159 [lees : artikel 156] se trouver en permanence à la disposition des agents désignés à
bedoelde ambtenaren op de plaats waar de werken en handelingen worden l'article 156 à l'endroit où les travaux sont exécutés et les actes
uitgevoerd ». accomplis ».
B.8.2. Artikel 85 van het Strafwetboek, zoals het in werking zal B.8.2. L'article 85 du Code pénal, tel qu'il entrera en vigueur le 1er
treden op 1 december 2015, bepaalt : décembre 2015, dispose :
« Indien verzachtende omstandigheden aanwezig zijn, kunnen de « S'il existe des circonstances atténuantes, les peines
gevangenisstraffen, de straffen onder elektronisch toezicht, de d'emprisonnement, les peines de surveillance électronique, les peines
werkstraffen, de autonome probatiestraffen en de geldboeten de travail, les peines de probation autonome et les peines d'amende
respectievelijk tot beneden acht dagen, een maand, vijfenveertig uren, pourront respectivement être réduites au-dessous de huit jours, d'un
twaalf maanden en zesentwintig euro worden verminderd, zonder dat zij mois, de quarante-cinq heures, de douze mois et de vingt-six euros,
lager mogen zijn dan politiestraffen. sans qu'elles puissent être inférieures aux peines de police.
[...] ». [...] ».
B.9. De in artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens vervatte waarborgen vereisen niet dat op iedere persoon ten aanzien van wie op grond van artikel 237/36 van het WWROSPE een administratieve geldboete wordt opgelegd die als een strafrechtelijke sanctie in de zin van die bepaling wordt gekwalificeerd, dezelfde maatregelen tot verzachting van de straf kunnen worden toegepast als die welke de persoon geniet ten aanzien van wie een sanctie wordt opgelegd die als een strafrechtelijke sanctie in de zin van het interne recht wordt gekwalificeerd. B.10. Wanneer de decreetgever oordeelt dat sommige inbreuken op wettelijke bepalingen moeten worden bestraft, behoort het tot zijn beoordelingsbevoegdheid te beslissen of het opportuun is om voor strafsancties sensu stricto of voor een afzonderlijke administratieve geldboete te opteren. De keuze voor een specifieke maatregel kan op zich niet worden geacht discriminerend te zijn. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het verschil in behandeling dat uit die keuze voortvloeit, een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. B.11. De vaststelling van de ernst van een tekortkoming en de gestrengheid waarmee die tekortkoming kan worden bestraft, behoren tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Hij mag bijzonder zware straffen opleggen in aangelegenheden waar de inbreuken de grondrechten van de burgers en de belangen van de gemeenschap ernstig kunnen aantasten. B.9. Les garanties contenues à l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme n'exigent pas que toute personne à charge de laquelle est prononcée une amende administrative, qualifiée de sanction pénale au sens de cette disposition, sur la base de l'article 237/36 du CWATUPE, puisse se voir appliquer les mêmes mesures d'adoucissement de la peine que celles dont bénéficie la personne à laquelle est infligée une sanction qualifiée de pénale au sens du droit interne. B.10. Lorsque le législateur décrétal estime que certains manquements à des dispositions législatives doivent faire l'objet d'une répression, il relève de son pouvoir d'appréciation de décider s'il est opportun d'opter pour des sanctions pénales sensu stricto ou pour une amende administrative distincte. Le choix d'une mesure spécifique ne peut être considéré comme établissant en soi une discrimination. Il n'y aurait discrimination que si la différence de traitement qui découle de ce choix impliquait une limitation disproportionnée des droits des personnes concernées. B.11. L'appréciation de la gravité d'un manquement et la sévérité avec laquelle ce manquement peut être puni relèvent du pouvoir d'appréciation du législateur. Il peut imposer des peines particulièrement lourdes dans des matières où les infractions sont de nature à porter gravement atteinte aux droits fondamentaux des individus et aux intérêts de la collectivité.
Het staat derhalve aan de wetgever om de perken en de bedragen vast te C'est dès lors au législateur qu'il appartient de fixer les limites et
stellen waarbinnen de beoordelingsbevoegdheid van de administratie, en les montants à l'intérieur desquels le pouvoir d'appréciation de
bijgevolg die van het rechtscollege, moet worden uitgeoefend. Het Hof l'administration et, par conséquent, celui de la juridiction, doit
zou een dergelijk systeem alleen kunnen afkeuren indien het kennelijk s'exercer. La Cour ne pourrait censurer un tel système que s'il était
onredelijk is (arrest nr. 93/2008 van 26 juni 2008, B.15.3), met name manifestement déraisonnable (arrêt n° 93/2008 du 26 juin 2008,
doordat het op onevenredige wijze afbreuk zou doen aan het algemene B.15.3), notamment parce qu'il porterait une atteinte disproportionnée
beginsel volgens hetwelk inzake sancties niets wat onder de au principe général qui exige qu'en matière de sanctions rien de ce
beoordelingsbevoegdheid van de administratie valt, ontsnapt aan de qui appartient au pouvoir d'appréciation de l'administration n'échappe
toetsing van de rechter (arrest nr. 138/2006 van 14 september 2006, au contrôle du juge (arrêt n° 138/2006 du 14 septembre 2006, B.7.2),
B.7.2), of aan het recht op het ongestoorde genot van de eigendom, ou au droit au respect des biens lorsque la loi prévoit un montant
wanneer de wet in een onevenredig bedrag voorziet en niet de disproportionné et n'offre pas un choix qui se situerait entre cette
mogelijkheid biedt van een spreiding tussen die straf als maximumstraf peine, en tant que peine maximale, et une peine minimale (arrêt n°
en een minimumstraf (arrest nr. 81/2007 van 7 juni 2007, B.9.4). 81/2007 du 7 juin 2007, B.9.4).
Buiten die gevallen zou het Hof zich op het aan de wetgever Hormis de telles hypothèses, la Cour empiéterait sur le domaine
voorbehouden domein begeven, indien het bij de vraag naar de réservé au législateur si, en s'interrogeant sur la justification des
verantwoording voor de verschillen in de talrijke wetteksten houdende différences qui existent entre les nombreux textes législatifs
strafrechtelijke of administratieve sancties, zijn onderzoek, wat de prévoyant des sanctions pénales ou administratives, elle ne limitait
strafmaat betreft, niet beperkte tot de gevallen waarin de keuze van pas son examen, en ce qui concerne l'échelle des peines, aux cas dans
de wetgever dermate onsamenhangend is dat ze leidt tot een kennelijk lesquels le choix du législateur contient une incohérence telle qu'il
onredelijk verschil in behandeling. aboutit à une différence de traitement manifestement déraisonnable.
B.12. In artikel 237/36, § 1, van het WWROSPE worden de tekortkomingen B.12. L'article 237/36, § 1er, du CWATUPE énumère les manquements qui
die met de in het geding zijnde administratieve geldboete worden sont sanctionnés par l'amende administrative en cause. La même
gestraft, opgesomd. In paragraaf 2 van dezelfde bepaling wordt disposition, en son paragraphe 2, précise que le montant est compris
gepreciseerd dat het bedrag tussen 250 euro en 50 000 euro ligt en entre 250 euros et 50 000 euros et attribue au Gouvernement le pouvoir
wordt aan de Regering de bevoegdheid toegekend om de
toepassingsmodaliteiten en de modaliteiten van de berekening van de de préciser les modalités d'application et de calcul de l'amende.
geldboete te bepalen.
In de memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet wordt
gepreciseerd dat « de geldboete in elk geval evenredig zal moeten zijn Dans l'exposé des motifs du projet de décret, il est précisé que «
met de tekortkoming » (Parl. St., Waals Parlement, 2006-2007, nr. l'amende devra, en tout cas, être proportionnée au manquement » (Doc.
560-1, p. 11). parl., Parlement wallon, 2006-2007, n° 560-1, p. 11).
Bovendien vermeldt de commentaar bij artikel 237/36 : En outre, le commentaire de l'article 237/36 mentionne :
« De administratieve geldboeten moeten in verhouding tot de « Les amendes administratives doivent être déterminées
tekortkoming worden bepaald. In alle billijkheid zullen de procedurele proportionnellement au manquement. En toute équité, les manquements
tekortkomingen minder zwaar worden bestraft dan de tekortkomingen met d'ordre procédural seront sanctionnés moins lourdement que les
betrekking tot de niet-naleving van de EPB-eisen waaraan het gebouw manquements portant sur le non-respect des exigences P.E.B. à
moet voldoen. Het staat aan de Regering de toepassingsmodaliteiten en atteindre par le bâtiment. Il appartient au Gouvernement de déterminer
de modaliteiten van de berekening van de administratieve geldboete te les modalités d'application et de calcul de l'amende administrative »
bepalen » (ibid., p. 19). Ten slotte, zoals hiervoor in herinnering is gebracht, heeft de decreetgever in een beroep met volle rechtsmacht bij de politierechtbank voorzien, wat te dezen inhoudt dat die rechtbank de opgelegde administratieve geldboete kan tenietdoen. De uitoefening van dat beroep schorst de uitvoering van de betwiste administratieve beslissing. B.13. Wanneer de dader van eenzelfde feit op een alternatieve wijze kan worden gestraft, dat wil zeggen wanneer hij, voor dezelfde feiten, ofwel naar de correctionele rechtbank kan worden verwezen ofwel een administratieve geldboete kan worden opgelegd waartegen hem een beroep wordt geboden voor een rechtbank, heeft het Hof geoordeeld dat er in beginsel een parallellisme moet bestaan tussen de maatregelen van (ibid., p. 19). Enfin, comme il a été rappelé plus haut, le législateur décrétal a prévu un recours de pleine juridiction auprès du tribunal de police, ce qui implique, en l'espèce, que ce tribunal peut réformer l'amende administrative imposée. L'exercice de ce recours suspend l'exécution de la décision administrative contestée. B.13. Lorsque l'auteur d'un même fait peut être puni de manière alternative, c'est-à-dire lorsque, pour les mêmes faits, il peut, soit être renvoyé devant le tribunal correctionnel, soit se voir infliger une amende administrative contre laquelle un recours lui est offert devant un tribunal, la Cour a jugé qu'un parallélisme doit en principe
individualisering van de straf : wanneer voor dezelfde feiten de exister entre les mesures d'individualisation de la peine : lorsque,
correctionele rechtbank een boete kan opleggen die minder bedraagt dan pour les mêmes faits, le tribunal correctionnel peut infliger une
het wettelijk minimum indien verzachtende omstandigheden aanwezig zijn amende inférieure au minimum légal s'il existe des circonstances
(artikel 85 van het Strafwetboek) of wanneer uitstel kan worden atténuantes (article 85 du Code pénal) ou lorsqu'il peut accorder un
toegekend (wet van 29 juni 1964), moet de rechtbank, waarbij het sursis (loi du 29 juin 1964), le tribunal, saisi du recours dirigé
beroep tegen de beslissing om een administratieve sanctie op te leggen
aanhangig is gemaakt, in beginsel over dezelfde mogelijkheden van contre la décision d'infliger une sanction administrative, doit en
individualisering van de straf beschikken (arresten nrs. 40/97, 45/97, principe disposer des mêmes possibilités d'individualisation de la
128/99, 86/2007). peine (arrêts nos 40/97, 45/97, 128/99, 86/2007).
B.14. De redenering die wordt gehouden in de in B.13 geciteerde B.14. Le raisonnement tenu dans les arrêts cités en B.13 ne peut
arresten kan echter te dezen niet worden overgenomen, aangezien toutefois être reproduit en l'espèce, étant donné que l'article 237/36
artikel 237/36 en artikel 154, eerste lid, 5°, van het WWROSPE - dat et l'article 154, alinéa 1er, 5°, du CWATUPE, qui réprime les
inbreuken op artikel 134 van het WWROSPE bestraft - niet dezelfde infractions à l'article 134 du CWATUPE, ne sanctionnent pas les mêmes
feiten bestraffen, het eerste artikel met louter administratieve faits, le premier article par des amendes purement administratives, le
geldboeten, het andere artikel met correctionele straffen (zie arrest nr. 42/2009). second par des sanctions correctionnelles (voy. arrêt n° 42/2009).
B.15. Zoals in B.3.2 in herinnering is gebracht, strekt het voormelde B.15. Comme il a été rappelé en B.3.2, le décret-cadre modifiant le
kaderdecreet tot wijziging van het WWROSPE, dat het in het geding
zijnde artikel 237/36, §§ 1 en 2, erin heeft ingevoegd, ertoe de CWATUPE précité, qui y a inséré l'article 237/36, §§ 1er et 2, en
voormelde richtlijn 2002/91/EG van het Europees Parlement en de Raad cause, vise à transposer la directive 2002/91/CE du Parlement européen
van 16 december 2002 om te zetten. In verband met een richtlijn die, et du Conseil du 16 décembre 2002 précitée. A propos d'une directive
zoals te dezen, niet uitdrukkelijk in een sanctie voorziet, heeft het qui, comme en l'espèce, ne prévoit pas expressément de sanction, la
Hof van Justitie van de Europese Unie geoordeeld : Cour de justice de l'Union européenne a jugé :
« volgens vaste rechtspraak, bevestigd door het arrest van 21 « selon une jurisprudence constante, confirmée par l'arrêt du 21
september 1989 (zaak 68/88, Commissie/Griekenland, Jurispr. 1989, blz. septembre 1989, Commission/Grèce (68/88, Rec. p. [2965]), lorsqu'un
2965), wanneer een gemeenschapsregeling geen specifieke strafbepaling règlement communautaire ne comporte aucune disposition spécifique
met betrekking tot een overtreding bevat of daarvoor verwijst naar de prévoyant une sanction en cas de violation ou renvoie, sur ce point,
nationale wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen, [zijn] de aux dispositions législatives, réglementaires et administratives
Lid-Staten krachtens artikel 5 EEG-Verdrag verplicht [...], alle nationales, l'article 5 du traité CEE impose aux Etats membres de
passende maatregelen te nemen om de doeltreffende toepassing van het prendre toutes mesures propres à garantir la portée et l'efficacité du
gemeenschapsrecht te verzekeren. Daartoe dienen de Lid-Staten er met droit communautaire. A cet effet, tout en conservant le choix des
name op toe te zien, dat overtredingen van het gemeenschapsrecht onder sanctions, ils doivent notamment veiller à ce que les violations du
gelijke materiële en formele voorwaarden worden bestraft als droit communautaire soient sanctionnées dans des conditions de fond et
vergelijkbare en even ernstige overtredingen van het nationale recht. de procédure qui soient analogues à celles applicables aux violations
Zij zijn daarbij vrij in hun keuze van de op te leggen straffen, maar du droit national d'une nature et d'une importance similaires et qui,
deze moeten wel doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn » (HvJ, en tout état de cause, confèrent à la sanction un caractère effectif,
10 juli 1990, C-326/88, Hansen, punt 17). proportionné et dissuasif » (CJCE, 10 juillet 1990, C-326/88, Hansen,
Te dezen dient te worden aangenomen dat, aangezien het minimumbedrag point 17). En l'espèce, le montant minimum de la sanction prévue par la
van de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde sanctie 250 euro disposition en cause étant de 250 euros, sans qu'il soit mentionné que
bedraagt, zonder vermelding dat daaraan opdeciemen zouden moeten devraient s'y ajouter des décimes additionnels, il faut considérer que
worden toegevoegd, die sanctie niet onevenredig is ten aanzien van de cette sanction n'est pas disproportionnée au regard des infractions
gepleegde misdrijven, rekening houdt met de relatieve ernst van de commises, compte tenu de la gravité relative des infractions visées et
beoogde inbreuken, en met de in B.12 vermelde bevoegdheid van de de la compétence du tribunal de police mentionnée en B.12.
politierechtbank. B.16. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.16. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 237/36, §§ 1 en 2, van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke L'article 237/36, §§ 1er et 2, du Code wallon de l'Aménagement du
Ordening, Stedenbouw, Patrimonium en Energie, zoals ingevoegd bij het Territoire, de l'Urbanisme, du Patrimoine et de l'Energie, tel qu'il a
kaderdecreet van 19 april 2007 « tot wijziging van het Waalse Wetboek été inséré par le décret-cadre du 19 avril 2007 « modifiant le Code
van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium met het oog op het wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme et du Patrimoine
bevorderen van de energieprestatie van de gebouwen », schendt de en vue de promouvoir la performance énergétique des bâtiments », ne
artikelen 10, 11, 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet niet. viole pas les articles 10, 11, 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 22 oktober 2015. la Cour constitutionnelle, le 22 octobre 2015.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^