Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 123/2015 van 24 september 2015 Rolnummers : 5932, 5957 en 5958 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 123/2015 van 24 september 2015 Rolnummers : 5932, 5957 en 5958 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 123/2015 du 24 septembre 2015 Numéros du rôle : 5932, 5957 et 5958 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la r La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L. Lavr(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 123/2015 van 24 september 2015 Extrait de l'arrêt n° 123/2015 du 24 septembre 2015
Rolnummers : 5932, 5957 en 5958 Numéros du rôle : 5932, 5957 et 5958
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 19bis-11, § 2, van de En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 19bis-11,
wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gesteld door de de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, posées par
Politierechtbank te Leuven en door de Politierechtbank te Antwerpen. le Tribunal de police de Louvain et par le Tribunal de police d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût,
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitterschap van voorzitter A. Alen, Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
1. Bij vonnis van 13 juni 2014 in zake Stephan Liesenborgs tegen de nv 1. Par jugement du 13 juin 2014 en cause de Stephan Liesenborgs contre
« Axa Belgium », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is la SA « Axa Belgium », dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 18 juni 2014, heeft de Politierechtbank te Leuven de Cour le 18 juin 2014, le Tribunal de police de Louvain a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt de bepaling van artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 « L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à
november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
inzake motorrijtuigen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, automoteurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, lus
afzonderlijk gelezen of gelezen in samenhang met artikel 6, 1, van het isolément ou en combinaison avec l'article 6.1 de la Convention
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens, omdat het européenne des droits de l'homme, en ce qu'il permet, au profit du
ten voordele van de bestuurder van een motorvoertuig een automatische conducteur d'un véhicule automoteur, le recours à un régime
vergoedingsregeling van zowel materiële als lichamelijke schade d'indemnisation automatique tant pour les dommages matériels que pour
mogelijk maakt, onafhankelijk van een eventuele fout van die les dommages résultant de lésions corporelles, indépendamment d'une
betrokkene, terwijl : faute éventuelle de l'intéressé, alors que :
a) slachtoffers die zich op artikel 19bis-11, § 1, 7°, beroepen enkel a) les victimes qui invoquent l'article 19bis-11, § 1er, 7°, peuvent
vergoeding voor lichamelijke schade kunnen bekomen (krachtens artikel uniquement obtenir une indemnité réparant les dommages résultant de
lésions corporelles (en vertu de l'article 23, § 1er, de l'arrêté
23, § 1, van het K.B. van 11 juli 2003 houdende de vaststelling van de royal du 11 juillet 2003 fixant les conditions d'agrément et le
toelatingsvoorwaarden en de werking van het Belgisch Bureau en het fonctionnement du Bureau belge et du Fonds commun de garantie) et
Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds) en
b) andere categorieën van personen die hetzelfde wegdek gebruiken - b) les autres catégories de personnes qui font usage de la même route
zoals fietsers - wanneer zij betrokken zijn in een ongeval met een - comme les cyclistes - lorsqu'elles sont impliquées dans un accident
weggebruiker van een andere categorie dan de bestuurder van een avec un usager d'une autre catégorie que le conducteur d'un véhicule
motorvoertuig en het niet mogelijk is vast te stellen wie van hen het automoteur et qu'il n'est pas possible de déterminer qui a causé
ongeval heeft veroorzaakt, niet van een dergelijke vergoedingsregeling kunnen genieten ? ». l'accident, ne peuvent bénéficier d'un tel régime d'indemnisation ? ».
2. Bij vonnis van 24 juni 2014 in zake Alfons Heylen tegen de cvba « 2. Par jugement du 24 juin 2014 en cause de Alfons Heylen contre la
P&V Verzekeringen », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is SCRL « P&V Assurances » dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 11 juli 2014, heeft de Politierechtbank te Antwerpen de Cour le 11 juillet 2014, le Tribunal de police d'Anvers a posé la
volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 19bis-11, § 2 WAM, in die zin geïnterpreteerd dat « L'article 19bis-11, § 2, de la loi relative à l'assurance
geen objectief element aanwezig hoeft te zijn om vast te stellen dat obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs,
de aansprakelijkheid niet kan beoordeeld worden, en dat bijgevolg in interprété en ce sens qu'il n'exige pas la présence d'un élément
een ongeval met twee of meerdere partijen deze vaststelling kan volgen objectif pour constater que la responsabilité ne peut pas être établie
et que, dans un accident impliquant deux ou plusieurs parties, ce
uit het loutere feit dat de betrokken partijen onvoldoende, constat peut dès lors découler du simple fait que les parties
concernées ont inscrit des informations insuffisantes, incomplètes,
onvolledige, onduidelijke of onjuiste gegevens neerschrijven of manquant de précision ou incorrectes ou ont fait des déclarations de
dergelijke verklaringen afleggen, de artikelen 10 en 11 van de cette nature, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, dès
Grondwet, nu daardoor een niet redelijk verantwoord onderscheid lors qu'une distinction qui n'est pas raisonnablement justifiée en
ontstaat vermits zij door hun toedoen in een gunstiger positie komen résulte puisque ces parties se trouvent, de leur propre fait, dans une
en allen aanspraak kunnen maken op volledige vergoeding van hun position plus favorable et peuvent toutes prétendre à l'indemnisation
schade, terwijl daarentegen de bij een ongeval betrokken partijen die complète de leur dommage alors qu'au contraire, les parties impliquées
dans un accident qui inscrivent des informations suffisantes,
voldoende, volledige, duidelijke en correcte gegevens neerschrijven of complètes, précises et correctes ou font des déclarations de telle
dergelijke verklaringen afleggen, waardoor de aansprakelijkheid wel nature, permettant ainsi l'établissement de la responsabilité,
kan beoordeeld worden, riskeren niet of slechts gedeeltelijk vergoed risquent de ne pas être ou de n'être que partiellement indemnisées ?
te worden ? ». ».
3. Bij vonnis van 25 juni 2014 in zake Edwin Marien tegen de nv « Axa 3. Par jugement du 25 juin 2014 en cause de Edwin Marien contre la SA
Belgium », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen « Axa Belgium », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour
op 11 juli 2014, heeft de Politierechtbank te Antwerpen de volgende le 11 juillet 2014, le Tribunal de police d'Anvers a posé les
prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
« Schendt artikel 19bis-11, § 2 WAM, in die zin geïnterpreteerd dat « L'article 19bis-11, § 2, de la loi relative à l'assurance
geen objectief element aanwezig hoeft te zijn om vast te stellen dat obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs,
de aansprakelijkheid niet kan beoordeeld worden, en dat bijgevolg in interprété en ce sens qu'il n'exige pas la présence d'un élément
een ongeval met twee of meerdere motorvoertuigen deze vaststelling kan objectif pour constater que la responsabilité ne peut pas être établie
et que, dans un accident entre deux ou plusieurs véhicules
automoteurs, ce constat peut dès lors découler du simple fait que l'un
volgen uit het loutere feit dat een (de) betrokken bestuurder(s) des (ou les) conducteurs concernés ont sciemment inscrit des
bewust onvoldoende, onvolledige, onduidelijke of onjuiste gegevens informations insuffisantes, incomplètes, manquant de précision ou
neerschrijft (neerschrijven) of dergelijke verklaringen aflegt incorrectes ou ont fait des déclarations de cette nature, viole-t-il
(afleggen), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, nu daardoor een les articles 10 et 11 de la Constitution, dès lors qu'une distinction
niet redelijk verantwoord onderscheid ontstaat vermits deze betrokken qui n'est pas raisonnablement justifiée en résulte puisque ce ou ces
bestuurder(s) door hun eigen toedoen in een gunstiger positie komt (komen) in die zin dat daardoor aanspraak kan gemaakt worden op minstens gedeeltelijke vergoeding van geleden schade, terwijl daarentegen de bij een ongeval betrokken motorvoertuigbestuurder(s) die voldoende, duidelijke en correcte gegevens neerschrijven of dergelijke verklaringen aflegt (afleggen), waardoor de aansprakelijkheid wel kan beoordeeld worden, het risico loopt (lopen) dat de geleden schade niet of slechts gedeeltelijk vergoed wordt ? Schendt artikel 19bis-11, § 2 WAM, in die zin geïnterpreteerd dat een automatische vergoedingsregeling wordt gecreëerd exclusief ten voordele van bestuurders van motorrijtuigen die onderling hun conducteurs concernés se trouvent, de leur propre fait, dans une position plus favorable en ce sens qu'ils peuvent prétendre à tout le moins à l'indemnisation partielle du dommage subi alors qu'au contraire, le ou les conducteurs d'un véhicule automoteur impliqués dans un accident qui inscrivent des informations suffisantes, précises et correctes ou font des déclarations de telle nature, permettant ainsi l'établissement de la responsabilité, courent le risque que le dommage subi ne soit pas ou ne soit que partiellement indemnisé ? L'article 19bis-11, § 2, de la loi relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, interprété en ce sens qu'il crée un régime d'indemnisation automatique exclusivement au profit des conducteurs de véhicules automoteurs qui ne peuvent pas démontrer leurs fautes respectives, viole-t-il les
respectievelijke fouten niet kunnen aantonen, de artikelen 10 en 11 articles 10 et 11 de la Constitution, dès lors qu'une distinction qui
van de Grondwet, nu daardoor een niet redelijk verantwoord onderscheid
ontstaat met andere categorieën van weggebruikers bij gebreke aan een n'est pas raisonnablement justifiée se crée ainsi par rapport à
vergelijkbare bepaling in het stelsel van de wettelijke d'autres catégories d'usagers de la route à défaut d'une disposition
aansprakelijkheid ? ». comparable dans le régime de la responsabilité légale ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5932, 5957 en 5958 van de rol Ces affaires, inscrites sous les numéros 5932, 5957 et 5958 du rôle de
van het Hof, werden samengevoegd. la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 19bis-11 van de wet van 21 november 1989 betreffende de B.1. L'article 19bis-11 de la loi du 21 novembre 1989 relative à
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen bepaalt l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
: automoteurs dispose :
« § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de « § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des
schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt : dommages causés par un véhicule automoteur :
1°) wanneer de verzekeringsonderneming failliet verklaard is; 1°) lorsque l'entreprise d'assurances est déclarée en faillite;
2°) wanneer de vergoedingen verschuldigd zijn door een 2°) lorsque l'entreprise d'assurances débitrice des indemnités, ayant
verzekeringsonderneming, die na afstand of intrekking van de toelating renoncé à l'agrément en Belgique ou y ayant fait l'objet d'une mesure
in België of na het, met toepassing van artikel 71, § § 1, derde lid, de révocation ou d'une décision d'interdiction d'activité en
en 2, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle op de application de l'article 71, § 1er, alinéa 3 et § 2, de la loi du 9
verzekeringsondernemingen, opgelegde verbod van activiteit, haar verplichtingen niet nakomt; 3°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding verplicht is om reden van een toevallig feit waardoor de bestuurder van het voertuig dat het ongeval veroorzaakte, vrijuit gaat; 4°) wanneer in geval van diefstal, geweldpleging of heling, de burgerrechtelijke aansprakelijkheid waartoe het motorrijtuig aanleiding kan geven, niet verzekerd is, overeenkomstig de wettelijk geoorloofde uitsluiting; 5°) indien binnen drie maanden na de datum waarop hij zijn verzoek tot schadevergoeding heeft ingediend bij de verzekeringsonderneming van het voertuig waarmee, door deelneming aan het verkeer, het ongeval is veroorzaakt of bij haar schaderegelaar, die verzekeringsonderneming of haar schaderegelaar hem geen met redenen omkleed antwoord op de diverse punten in het verzoek heeft verstrekt; 6°) indien de verzekeringsonderneming heeft nagelaten om een schaderegelaar aan te wijzen; juillet 1975 relative au contrôle des entreprises d'assurances, est en défaut d'exécuter ses obligations; 3°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite réparation en raison d'un cas fortuit exonérant le conducteur du véhicule qui a causé l'accident; 4°) lorsque, en cas de vol, de violence ou de recel, la responsabilité civile à laquelle le véhicule peut donner lieu n'est pas assurée, conformément à l'exclusion légalement permise; 5°) lorsque, dans un délai de trois mois à compter de la date à laquelle elle a présenté à l'entreprise d'assurances du véhicule dont la participation à la circulation a causé l'accident ou à son représentant chargé du règlement des sinistres une demande d'indemnisation, l'entreprise d'assurances ou son représentant chargé du règlement des sinistres n'a pas donné de réponse motivée aux éléments de la demande; 6°) lorsque l'entreprise d'assurances n'a pas désigné de représentant chargé du règlement des sinistres;
7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet 7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être
kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne
gesteld van de aansprakelijke persoon; responsable;
8°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding 8°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite
verplicht is hetzij omdat de verzekeringsplicht niet nageleefd werd, réparation soit du fait que l'obligation d'assurance n'a pas été
hetzij de verzekeringsonderneming binnen twee maanden na het ongeval respectée, soit parce que, dans les deux mois après l'accident, il est
niet kan geïdentificeerd worden. impossible d'identifier l'entreprise d'assurances.
§ 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien § 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs
verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft
veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la
gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs
aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à
uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas
het geding komt ». engagée ».
B.2. Krachtens artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 B.2. En vertu de l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre
wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon, indien 1989, si plusieurs véhicules sont impliqués dans un accident de
verscheidene voertuigen bij een verkeersongeval zijn betrokken en roulage et s'il n'est pas possible de déterminer lequel de ceux-ci a
indien het niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval causé l'accident, l'indemnisation de la personne lésée est répartie,
heeft veroorzaakt, in gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die par parts égales, entre les assureurs couvrant la responsabilité
de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de bestuurders van die civile des conducteurs de ces véhicules, à l'exception de ceux dont la
voertuigen dekken, met uitzondering van diegenen wier responsabilité n'est indubitablement pas engagée.
aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt.
Aan het Hof wordt gevraagd of het voormelde artikel 19bis-11, § 2, Il est demandé à la Cour si l'article 19bis-11, § 2, précité est
bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het : compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il :
a) voorziet in de vergoeding van materiële en lichamelijke schade van a) prévoit la réparation des dommages matériels et des dommages
de betrokken slachtoffers, waardoor de wetgever die categorie van résultant de lésions corporelles des victimes concernées, ce qui
slachtoffers gunstiger behandelt dan de slachtoffers bedoeld in implique que le législateur traite cette catégorie de victimes de
artikel 19bis-11, § 1, 7°, van dezelfde wet (eerste onderdeel van de manière plus favorable que les victimes visées à l'article 19bis-11, §
1er, 7°, de la même loi (première branche de la question préjudicielle
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5932); dans l'affaire n° 5932);
b) voorziet in de vergoeding van de schade van bestuurders van een b) prévoit la réparation des dommages des conducteurs d'un véhicule
automoteur, ce qui implique que le législateur traite cette catégorie
motorvoertuig, waardoor de wetgever die categorie van weggebruikers d'usagers de la route de manière plus favorable que les autres usagers
gunstiger behandelt dan de andere weggebruikers, zoals fietsers de la route, comme les cyclistes (deuxième branche de la question
(tweede onderdeel van de prejudiciële vraag in de zaak nr. 5932 en préjudicielle dans l'affaire n° 5932 et deuxième question
tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 5958); préjudicielle dans l'affaire n° 5958);
c) tot gevolg heeft dat de bij een ongeval betrokken partijen die c) a pour conséquence qu'en cas d'accident, les parties concernées qui
bewust onvoldoende, onvolledige, onduidelijke of onjuiste verklaringen font sciemment des déclarations insuffisantes, incomplètes, imprécises
afleggen, gunstiger worden behandeld dan de bij een ongeval betrokken ou inexactes sont traitées de manière plus favorable que les parties
impliquées dans un accident qui font des déclarations suffisantes,
partijen die voldoende, volledige, duidelijke en correcte verklaringen complètes, claires et correctes (question préjudicielle dans l'affaire
afleggen (prejudiciële vraag in de zaak nr. 5957 en eerste n° 5957 et première question préjudicielle dans l'affaire n° 5958).
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5958). a) En ce qui concerne la réparation des dommages matériels et des
a) Wat de vergoeding van de materiële en lichamelijke schade betreft dommages résultant de lésions corporelles
B.3. Het Gemeenschappelijk Waarborgfonds treedt in de in artikel B.3. Le Fonds commun de garantie intervient dans l'hypothèse visée à
19bis-11, § 1, 7°, van de wet van 21 november 1989 beoogde hypothese l'article 19bis-11, § 1er, 7°, de la loi du 21 novembre 1989 lorsque
op wanneer het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet is le véhicule qui a causé l'accident n'a pas été identifié. Dans ce cas,
geïdentificeerd. In dat geval treedt het Fonds in de plaats van de le Fonds est substitué à la personne responsable, l'indemnisation
aansprakelijke, waarbij de vergoeding in beginsel wordt beperkt tot de étant en principe limitée à la réparation des dommages résultant des
vergoeding van de schade die voortvloeit uit de lichamelijke letsels. lésions corporelles.
B.4. De bedoeling van de wetgever was om in artikel 19bis-11 van de B.4. Le but recherché par le législateur était de reprendre, dans
wet van 21 november 1989 over te nemen wat reeds was bepaald in l'article 19bis-11 de la loi du 21 novembre 1989, ce qui était déjà
artikel 80, § 1, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle prévu dans l'article 80, § 1er, de la loi du 9 juillet 1975 relative
der verzekeringsondernemingen, evenwel met de wijzigingen die au contrôle des entreprises d'assurances, certes avec les
noodzakelijk waren ten gevolge van de Europese regelgeving en van de modifications qui s'imposaient, eu égard à la réglementation
rechtspraak van het Hof. Met de in artikel 19bis-11, § 1, 7°, vervatte européenne et à la jurisprudence de la Cour. En adoptant la règle
regel heeft de wetgever meer bepaald willen tegemoetkomen aan het contenue dans l'article 19bis-11, § 1er, 7°, le législateur a plus
arrest nr. 96/2000 van 20 september 2000, waarin het Hof voor recht précisément voulu répondre à l'arrêt n° 96/2000, du 20 septembre 2000,
heeft gezegd dat artikel 80, § 1, van de voormelde wet van 9 juli 1975 dans lequel la Cour a dit pour droit que l'article 80, § 1er, de la
niet bestaanbaar was met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in loi précitée du 9 juillet 1975 était incompatible avec les articles 10
zoverre het de vergoeding van de lichamelijke letsels van een gewonde et 11 de la Constitution en ce qu'il excluait de l'intervention du
persoon uitsloot van het optreden van het Gemeenschappelijk Fonds commun de garantie la réparation du dommage corporel d'une
Waarborgfonds wanneer het voertuig niet geïdentificeerd is. personne blessée en cas de non-identification du véhicule.
B.5.1. Terwijl de wetgever in 1971 de tegemoetkoming van het B.5.1. Alors qu'en 1971 le législateur a voulu garantir l'intervention
Gemeenschappelijk Waarborgfonds beoogde te waarborgen omdat het « om du Fonds commun de garantie parce que, « pour des raisons de justice
redenen van sociale rechtvaardiging niet past de slachtoffers van sociale, il ne convient pas de laisser sans réparation les victimes
verkeersongevallen zonder schadeloosstelling te laten, wanneer deze
niet kunnen worden vergoed » (Parl. St., Senaat, 1970-1971, nr. 570, d'accidents de la circulation qui ne peuvent être dédommagées » (Doc.
p. 52), heeft hij evenwel in 1975 die tegemoetkoming beperkt op grond parl., Sénat, 1970-1971, n° 570, p. 52), en 1975 il a limité cette
van de volgende verantwoording van het amendement van de Regering dat intervention sur la base de la justification suivante de l'amendement
tot de in het geding zijnde bepaling zou leiden : du Gouvernement qui est devenu la disposition en cause :
« Volgens de tekst van het 2° van § 1 van artikel 50 zoals hij in het « Le texte du 2° du § 1er de l'article 50, tel qu'il était rédigé dans
Doc. 570 was opgesteld, was de tussenkomst van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds verplichtend in om 't even welke hypothese van niet-interventie van een toegelaten verzekeringsmaatschappij; dit had, bijvoorbeeld, betrekking op alle beperkingen die door de wetgeving op de burgerrechtelijke aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen aan het vergoeden der benadeelde personen worden opgelegd. De geldelijke gevolgen van die beschikking zouden zeer zwaar geweest zijn. Dit is de reden waarom het amendement de tekst overneemt van de oorspronkelijke wet op de controle der verzekeringsondernemingen (Doc. Senaat 269) waarin de tussenkomst van het Fonds voorzien was wanneer, ingevolge de niet-naleving der verzekeringsverplichting, geen enkele toegelaten verzekeringsonderneming door de wet tot schadevergoeding verplicht is. Die zienswijze is trouwens ook die van het wetsontwerp le Doc. 570 obligeait le Fonds Commun de garantie à intervenir dans n'importe quelle hypothèse de non-intervention d'une compagnie d'assurance agréée; cela visait, par exemple, toutes les restrictions apportées à l'indemnisation des personnes lésées par la législation sur l'assurance de responsabilité civile automobile. Les conséquences pécuniaires de cette disposition auraient été très lourdes. C'est pourquoi l'amendement reprend le texte du projet de loi primitif sur le contrôle des entreprises d'assurance (Doc., Sénat 269) qui prévoyait l'intervention du Fonds lorsque l'obligation d'assurance n'ayant pas été respectée, aucune entreprise d'assurance agréée n'est obligée par la loi à ladite réparation. Cette version est d'ailleurs
op de verplichte verzekering van de burgerrechtelijke celle du projet de loi relatif à l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheid inzake motorvoertuigen (art. 20, § 1, 2°), dat reeds responsabilité civile automobile (art. 20, § 1er, 2°), qui a déjà été
door de Kamer werd goedgekeurd. adopté à la Chambre.
Het amendement voert, bovendien, een beschikking in die de wil L'amendement introduit en outre une disposition qui traduit la volonté
weergeeft van de leden der Commissie van Economische Zaken om de des membres de la Commission des Affaires économiques d'étendre
verplichte tussenkomst van het Fonds uit te breiden tot het herstel l'obligation d'intervention du Fonds à la réparation des dommages
van de schade die veroorzaakt wordt door een verkeersongeval dat aan provoqués par un accident de la circulation imputable à un événement
een toeval te wijten is (Doc. Senaat, 570, blz. 52) » (Parl. St., fortuit (Doc. Sénat, 570, p. 52) » (Doc. parl., Sénat, 1974-1975, n°
Senaat, 1974-1975, nr. 468-2, p. 19). 468-2, p. 19).
B.5.2. Rekening houdend met het beoogde doel van de regelgeving en met B.5.2. Compte tenu du but visé par la réglementation et des
de budgettaire mogelijkheden van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds, possibilités budgétaires du Fonds commun de garantie, qui doit être
dat moet worden gefinancierd met bijdragen van de financé par les contributions des entreprises d'assurances autorisées
verzekeringsmaatschappijen die toegelaten zijn om de burgerrechtelijke à assurer la responsabilité civile en matière de véhicules
aansprakelijkheid inzake motorvoertuigen te verzekeren, is het niet automoteurs, il n'est pas déraisonnable que le législateur limite
onredelijk dat de wetgever het optreden van het Fonds beperkt. l'intervention du Fonds.
B.5.3. De wetgever heeft aldus de tegemoetkoming van het Fonds enkel B.5.3. Le législateur n'a ainsi accordé l'intervention du Fonds que
toegekend in elk van de in artikel 19bis-11, § 1, beschreven gevallen. dans chacune des hypothèses décrites à l'article 19bis-11, § 1er.
B.6.1. De twee categorieën van personen beoogd in artikel 19bis-11, § B.6.1. Les deux catégories de personnes visées par l'article 19bis-11,
1, 7°, enerzijds, en in artikel 19bis-11, § 2, anderzijds, bevinden § 1er, 7°, d'une part, et par l'article 19bis-11, § 2, d'autre part,
zich in een objectief verschillende situatie. De eerste categorie is se trouvent dans une situation objectivement différente. La première
het slachtoffer van een verkeersongeval waarvan de dader en bijgevolg catégorie est victime d'un accident de roulage dont l'auteur est
eveneens diens verzekeraar niet bekend zijn; in dat geval is het inconnu et, partant, également son assureur; dans ce cas,
optreden van het Fonds, dat in de plaats treedt van de aansprakelijke l'intervention du Fonds, substitué à la personne responsable, est en
persoon, in beginsel beperkt tot alleen de vergoeding van de schade principe limitée à la seule réparation des dommages résultant des
die voortvloeit uit de lichamelijke letsels; de tweede categorie is lésions corporelles; en revanche, la seconde catégorie est victime
daarentegen het slachtoffer van een verkeersongeval waarbij
verschillende voertuigen zijn betrokken en waarvan de betrokkenen d'un accident de roulage impliquant plusieurs véhicules dont les
bekend zijn, alsook bijgevolg hun verzekeraars, maar waarvan het auteurs sont connus et, partant, également leurs assureurs, mais dont
onmogelijk is het respectieve aandeel in de aansprakelijkheid voor het il est impossible de déterminer la part de responsabilité respective
ongeval vast te stellen; in dat geval is het optreden van het Fonds niet vereist. B.6.2. Voor de verzekeraars gelden de budgettaire beperkingen die verantwoorden dat het Gemeenschappelijk Waarborgfonds enkel de schade die voortvloeit uit de lichamelijke letsels vergoedt, echter niet. Het financiële risico ten gevolge van de schade die voortvloeit uit een ongeval waarbij het niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt, verschilt voor die verzekeraars niet wezenlijk van het financiële risico van de schade die voortvloeit uit een ongeval waarbij het wel mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt. In beide gevallen gaat het om een risico dat door de verzekeringspremies dient te worden gedekt. Bijgevolg is het verantwoord dat die verzekeraars de door de benadeelde geleden materiële schade dienen te vergoeden. B.6.3. De toetsing van de in het geding zijnde bepaling aan de dans l'accident; dans ce cas, l'intervention du Fonds n'est pas requise. B.6.2. Toutefois, les assureurs ne sont pas confrontés aux limitations budgétaires qui justifient que le Fonds commun de garantie indemnise uniquement les dommages résultant des lésions corporelles. Pour ces assureurs, le risque financier qui résulte du dommage qui découle d'un accident pour lequel il n'est pas possible d'établir quel véhicule a causé l'accident ne diffère pas fondamentalement du risque financier du dommage qui découle d'un accident pour lequel il est possible d'établir quel véhicule a causé l'accident. Dans les deux cas, il s'agit d'un risque qui doit être couvert par les primes d'assurance. Il est dès lors justifié que ces assureurs soient tenus d'indemniser le dommage matériel subi par la personne lésée. B.6.3. Le contrôle de la disposition en cause au regard des articles
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la
6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, leidt niet Convention européenne des droits de l'homme, n'aboutit pas à une autre
tot een andere conclusie. conclusion.
B.7. Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag in de zaak nr. B.7. En sa première branche, la question préjudicielle dans l'affaire
5932 dient ontkennend te worden beantwoord. n° 5932 appelle une réponse négative.
b) Wat de categorieën van weggebruikers betreft b) En ce qui concerne les catégories d'usagers de la route
B.8. Het in het geding zijnde artikel brengt met zich mee dat de B.8. L'article en cause implique que les personnes lésées par un
benadeelden van een verkeersongeval verschillend worden behandeld naar accident de roulage sont traitées différemment en fonction de la
gelang van de aard van het voertuig waarmee het ongeval is nature du véhicule au moyen duquel l'accident a été causé. Pour les
veroorzaakt. Voor motorrijtuigen, in de zin van de wet van 21 november véhicules automoteurs, au sens de la loi du 21 novembre 1989,
1989, geldt een verzekeringsplicht. Voor fietsen geldt die l'assurance est obligatoire. Pour les bicyclettes, l'assurance n'est
verzekeringsplicht niet; de gezinsaansprakelijkheidsverzekering, die pas obligatoire; l'assurance de la responsabilité familiale, qui
de door het gebruik van een fiets veroorzaakte schade dekt, is een couvre le dommage causé par l'utilisation d'une bicyclette, est une
niet-verplichte verzekering. assurance non obligatoire.
B.9. De wetgever vermocht van oordeel te zijn dat het verplichte B.9. Le législateur a pu estimer que le caractère obligatoire de
karakter van de verzekering verantwoord is in het licht van het l'assurance était justifié au regard du risque particulier de lésions
bijzondere risico op lichamelijke letsels, voortvloeiend uit de corporelles découlant de la présence de véhicules automoteurs dans la
aanwezigheid van motorrijtuigen in het verkeer, risico dat minder
groot is bij de aanwezigheid van fietsen in het verkeer (zie het circulation, risque qui est moindre en cas de présence de bicyclettes
arrest nr. 167/2004 van 28 oktober 2004, B.4.2). B.10. Het is inherent aan het facultatieve karakter van een verzekering dat de benadeelde zich niet steeds tot een verzekeraar zal kunnen wenden; dit is immers enkel mogelijk wanneer de verantwoordelijke voor de schade een verzekering heeft gesloten. Uit het verplichte karakter van een verzekering volgt daarentegen dat de benadeelde in beginsel de mogelijkheid heeft zich te wenden tot een verzekeraar. De omstandigheid dat de benadeelde zich in voorkomend geval niet tot een verzekeraar zal kunnen wenden, belet hem of haar evenwel niet om de persoon die verantwoordelijk is voor de schade, aan te spreken tot vergoeding van die schade. B.11. Het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag in de zaak nr. dans la circulation (voy. l'arrêt n° 167/2004 du 28 octobre 2004, B.4.2). B.10. Il est inhérent au caractère facultatif d'une assurance que la personne lésée ne pourra pas toujours s'adresser à un assureur; en effet, cela n'est possible que si la personne responsable du dommage a souscrit une assurance. En revanche, il découle du caractère obligatoire d'une assurance que la personne lésée a, en principe, la possibilité de s'adresser à un assureur. La circonstance que la personne lésée ne pourra, le cas échéant, pas s'adresser à un assureur ne l'empêche par ailleurs pas de s'adresser à la personne responsable du dommage pour en obtenir réparation. B.11. En sa deuxième branche, la question préjudicielle dans l'affaire
5932 en de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 5958 dienen n° 5932 et la deuxième question préjudicielle dans l'affaire n° 5958
ontkennend te worden beantwoord. appellent une réponse négative.
c) Wat het afleggen van onvoldoende, onvolledige, onduidelijke of c) En ce qui concerne les déclarations insuffisantes, incomplètes,
onjuiste verklaringen betreft imprécises ou inexactes
B.12. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 5957 en de eerste B.12. La question préjudicielle dans l'affaire n° 5957 et la première
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5958 vloeien voort uit de question préjudicielle dans l'affaire n° 5958 découlent de la
bezorgdheid van de verwijzende rechters over de fraudegevoeligheid van préoccupation des juges a quo quant au risque de fraude lié à la
de in het geding zijnde bepaling, zoals die door de rechtspraak is disposition en cause, telle qu'elle est interprétée par la
uitgelegd. Zij zou immers de betrokken partijen ertoe kunnen aanzetten jurisprudence. En effet, elle pourrait inciter les parties concernées
het verloop van een ongeval te verhullen of te verdraaien teneinde de à occulter ou à présenter différemment le déroulement d'un accident
gedeelde vergoeding op te strijken waarin de bepaling voorziet. afin de partager l'indemnisation prévue par la disposition.
B.13. De strekking van de in het geding zijnde bepaling kan niet los B.13. La portée de la disposition en cause ne peut être dissociée du
worden gezien van de totstandkoming en uitlegging ervan. Bij zijn contexte de son élaboration ni de son interprétation. Par son arrêt n°
reeds vermelde arrest nr. 96/2000 heeft het Hof geoordeeld : 96/2000 précité, la Cour a jugé :
« B.2. De prejudiciële vraag nodigt het Hof uit te onderzoeken of er, « B.2. La question préjudicielle invite la Cour à déterminer s'il est
wat de tussenkomst van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds tot justifié, en ce qui concerne l'intervention du Fonds commun de
vergoeding van de schade voortvloeiende uit lichamelijke letsels garantie visant à indemniser le dommage découlant de lésions
veroorzaakt door een motorvoertuig betreft, een verantwoording is voor corporelles causées par un véhicule automoteur, de faire une
het onderscheid tussen de twee onderstaande categorieën van personen : - enerzijds, de slachtoffers van een verkeersongeval wanneer de identiteit van het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt niet is vastgesteld of wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot vergoeding is verplicht, hetzij om reden dat de verzekeringsplicht niet werd nageleefd, hetzij om reden van een toevallig feit waardoor de bestuurder van het voertuig dat het ongeval veroorzaakte, vrijuit gaat; - anderzijds, de slachtoffers van een verkeersongeval wanneer niet kon worden uitgemaakt welke van de bij het ongeval betrokken bestuurders aansprakelijk is. De in het geding zijnde bepalingen, inzonderheid artikel 80, § 1, distinction entre les deux catégories de personnes suivantes : - d'une part, les victimes d'un accident de roulage lorsque l'identité du véhicule automoteur qui a causé l'accident n'a pas été relevée ou lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à une réparation, soit parce que l'obligation d'assurance n'a pas été respectée, soit en raison d'un cas fortuit ayant mis hors cause le conducteur du véhicule qui a causé l'accident; - d'autre part, les victimes d'un accident de roulage lorsqu'il n'a pas pu être établi lequel des conducteurs impliqués dans l'accident est responsable. Les dispositions en cause, en particulier l'article 80, § 1er, alinéa
eerste lid, 1° en 2°, hebben tot gevolg dat het Gemeenschappelijk 1er, 1° et 2°, ont pour effet que le Fonds commun de garantie doit
Waarborgfonds dient tussen te komen ten aanzien van de eerstgenoemde intervenir à l'égard de la catégorie de personnes citée en premier
categorie van personen, terwijl niet in die tussenkomst is voorzien lieu, alors que cette intervention n'est pas prévue vis-à-vis de la
ten aanzien van de tweede categorie van personen. deuxième catégorie de personnes.
[...] [...]
B.6. Het staat niet aan het Hof te zeggen of het billijk zou zijn B.6. Il n'appartient pas à la Cour de dire s'il serait équitable
andere gevallen toe te voegen aan die waarin op beperkende wijze is voorzien in de wet of om te beoordelen of het opportuun is de verplichtingen van het Fonds te verzwaren. Het Hof kan enkel onderzoeken of, in zoverre de betwiste bepalingen aan de in de verwijzingsbeslissing aangegeven categorie van personen niet toestaan de tegemoetkoming van het Fonds te verkrijgen, zij een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roepen. B.7.1. Het gaat om de categorie van personen die verwond werden terwijl ze zich in een voertuig bevonden waarvan de bestuurder geen enkele fout heeft begaan, naar aanleiding van een ongeval dat is veroorzaakt door een ander voertuig dat door een verplichte verzekering is gedekt, maar die niet schadeloos worden gesteld om de enige reden dat noch de verklaringen van de betrokken personen, noch van getuigen, noch een materieel element het mogelijk maken vast te stellen, onder de bestuurders van het tweede en een derde voertuig die eveneens aanwezig waren op de plaats van het ongeval, wie een fout d'ajouter d'autres hypothèses à celles qui sont limitativement prévues par la loi ou d'apprécier l'opportunité d'aggraver les obligations du Fonds. Elle peut seulement examiner si, en ce qu'elles ne permettent pas à la catégorie de personnes indiquée dans la décision de renvoi d'obtenir l'intervention du Fonds, les dispositions litigieuses créent une différence de traitement injustifiée. B.7.1. Il s'agit de la catégorie des personnes qui ont été blessées alors qu'elles se trouvaient dans un véhicule dont le conducteur n'a commis aucune faute, à la suite d'un accident causé par un autre véhicule couvert par une assurance obligatoire, mais qui ne sont pas indemnisées pour l'unique raison que ni les déclarations des personnes impliquées, ni des témoignages, ni aucun élément matériel ne permettent de déterminer, parmi les conducteurs du deuxième véhicule et d'un troisième également présent sur les lieux de l'accident,
heeft begaan met betrekking tot het ongeval. lequel a commis une faute en relation avec celui-ci.
B.7.2. Die personen bevinden zich in een situatie die, ten aanzien van B.7.2. Ces personnes se trouvent dans une situation qui, au regard des
de doelstellingen van de wetgever, in alle opzichten soortgelijk is objectifs du législateur, est en tous points semblable à celles qui
met diegene die in artikel 80, § 1, eerste lid, van de wet worden sont mentionnées à l'article 80, § 1er, alinéa 1er, de la loi. La
vermeld. De enkele omstandigheid dat het niet mogelijk is geweest vast seule circonstance qu'il n'a pas été possible de déterminer le
te stellen wie aansprakelijk is voor het ongeval, terwijl dat artikel responsable de l'accident, alors que cet article ne mentionne que
enkel het geval vermeldt waarin de aansprakelijke niet is l'hypothèse où ce responsable n'a pas été identifié, n'est pas
geïdentificeerd, is niet relevant om het bekritiseerde verschil in pertinente pour justifier la différence de traitement critiquée.
behandeling te verantwoorden.
B.8. De prejudiciële vraag dient binnen de in B.7.1 nader bepaalde B.8. La question préjudicielle appelle une réponse positive dans les
perken bevestigend te worden beantwoord ». limites précisées en B.7.1 ».
B.14. Zoals eerder in herinnering werd gebracht, beoogt de in het B.14. Ainsi qu'il a été rappelé plus haut, la disposition en cause,
geding zijnde bepaling, zoals ingevoegd bij de wet van 22 augustus telle qu'elle a été insérée par la loi du 22 août 2002 portant
2002 houdende diverse bepalingen betreffende de verplichte diverses dispositions relatives à l'assurance obligatoire de la
aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, tegemoet te komen responsabilité en matière de véhicules automoteurs, vise à répondre à
aan het arrest nr. 96/2000. Bij zijn arrest nr. 21/2011 van 3 februari l'arrêt n° 96/2000. Par son arrêt n° 21/2011 du 3 février 2011, la
2011 heeft het Hof de strekking van die bepaling als volgt beoordeeld Cour a jugé ce qui suit au sujet de la portée de cette disposition :
: « B.6.1. Het arrest nr. 96/2000 had betrekking op de situatie van de ' « B.6.1. L'arrêt n° 96/2000 concernait la situation de la ' catégorie
categorie van personen die verwond werden terwijl ze zich in een
voertuig bevonden waarvan de bestuurder geen enkele fout heeft begaan, de personnes qui ont été blessées alors qu'elles se trouvaient dans un
naar aanleiding van een ongeval dat is veroorzaakt door een ander véhicule dont le conducteur n'a commis aucune faute, à la suite d'un
voertuig dat door een verplichte verzekering is gedekt, maar die niet accident causé par un autre véhicule couvert par une assurance
schadeloos worden gesteld om de enige reden dat [het niet mogelijk is] obligatoire, mais qui ne sont pas indemnisées pour l'unique raison
vast te stellen, onder de bestuurders van het tweede en een derde [qu'il n'est pas possible de déterminer], parmi les conducteurs du
voertuig die eveneens aanwezig waren op de plaats van het ongeval, wie deuxième véhicule et d'un troisième également présent sur les lieux de
een fout heeft begaan met betrekking tot het ongeval ', maar die l'accident, lequel a commis une faute en relation avec celui-ci ',
situatie verschilt niet wezenlijk van de situatie van de bestuurders mais cette situation ne diffère pas fondamentalement de la situation
of de eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij een des conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi des
ongeval waarbij slechts één ander voertuig is betrokken en waarbij het dommages, lorsque l'accident implique un seul autre véhicule et qu'il
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft est impossible de déterminer quel véhicule a causé cet accident. Dans
veroorzaakt. In beide gevallen leidt de onmogelijkheid om vast te les deux cas, l'impossibilité de déterminer le véhicule qui a causé
stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt, ertoe dat de l'accident a pour effet que la personne lésée ne peut être indemnisée
benadeelde persoon niet kan worden vergoed volgens de selon les règles du droit commun en matière de responsabilité.
gemeenrechtelijke regels van het aansprakelijkheidsrecht. B.6.2. De omstandigheid dat het in het arrest nr. 96/2000 ging om de situatie van de ' categorie van personen die [...] zich in een voertuig bevonden waarvan de bestuurder geen enkele fout heeft begaan ', doet daar niets van af, vermits, wanneer bij rechterlijke beslissing wordt vastgesteld, naar aanleiding van een ongeval waarbij meerdere voertuigen zijn betrokken - ongeacht of er bij het ongeval twee, dan wel meer dan twee voertuigen zijn betrokken -, dat niet kan worden bepaald welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt, geen enkele van de betrokken bestuurders aansprakelijk kan worden geacht voor het ongeval. B.7. De parlementaire voorbereiding bevat geen enkele verantwoording voor een op het aantal voertuigen gebaseerd verschil in behandeling. Volgens de Ministerraad is het niet de bedoeling geweest van de wetgever om het toepassingsgebied van artikel 19bis-11, § 2, van de B.6.2. La circonstance que l'arrêt n° 96/2000 visait la situation de la ' catégorie de personnes qui [...] se trouvaient dans un véhicule dont le conducteur n'a commis aucune faute ' n'y change rien, étant donné qu'aucun des conducteurs impliqués ne saurait être tenu pour responsable de l'accident lorsqu'à la suite d'un accident impliquant plusieurs véhicules - qu'il s'agisse de deux véhicules ou plus -, il a été établi, par décision judiciaire, qu'il est impossible de déterminer le véhicule qui a causé cet accident. B.7. Les travaux préparatoires ne contiennent aucune justification d'une différence de traitement découlant du nombre de véhicules impliqués dans l'accident. Selon le Conseil des ministres, le législateur n'entendait pas limiter le champ d'application de
wet van 21 november 1989 te beperken tot ongevallen waarbij meer dan l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 aux accidents
twee voertuigen zijn betrokken. impliquant plus de deux véhicules.
B.8. Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989, in de B.8. L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989,
interpretatie dat het geen toepassing kan vinden wanneer slechts twee interprété en ce sens qu'il ne peut s'appliquer lorsque deux véhicules
voertuigen zijn betrokken bij een ongeval, is derhalve niet seulement sont impliqués dans un accident, n'est dès lors pas
bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
B.9. Het lezen van de in het geding zijnde bepaling in samenhang met B.9. Une lecture combinée de la disposition en cause et de l'article
artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 21 november 1989 leidt niet 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 21 novembre 1989 ne conduit pas à une
tot een andere conclusie. autre conclusion.
B.10. In de in B.3 vermelde interpretatie van de in het geding zijnde B.10. Dans l'interprétation de la disposition en cause mentionnée en
bepaling, dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.3, la question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
B.11.1. Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 kan B.11.1. L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 peut
echter ook zo worden geïnterpreteerd dat voor de toepassing ervan twee toutefois aussi être interprété en ce sens que son application
of meer voertuigen moeten zijn betrokken bij het ongeval. In de requiert que l'accident implique deux véhicules ou plus. Dans la
Nederlandstalige versie van die bepaling kan het woord ' verscheidene version néerlandaise de cette disposition, le mot ' verscheidene '
' immers worden geïnterpreteerd als ' meer dan één ', wat het gebruik peut en effet signifier ' plus d'un ', ce que confirme l'emploi du
van het woord ' plusieurs ' in de Franstalige versie bevestigt. terme ' plusieurs ' dans la version française.
B.11.2. Artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 21 november 1989, B.11.2. L'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 21 novembre 1989,
volgens hetwelk de bestuurder van een motorrijtuig van het voordeel en vertu duquel le conducteur d'un véhicule automoteur peut être exclu
van de vergoeding kan worden uitgesloten wanneer hij geen lichamelijke du bénéfice de l'indemnisation lorsqu'il n'a pas subi de lésions
letsels heeft opgelopen, doet geen afbreuk aan die interpretatie. Die
bepaling brengt bij de toepassing van het aldus geïnterpreteerde corporelles, ne porte pas atteinte à cette interprétation. Cet
artikel 19bis-11, § 2, van die wet niet met zich mee dat de article, en cas d'application de l'article 19bis-11, § 2, de cette
verzekeraar die de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de loi, ainsi interprété, n'entraîne pas que l'assureur qui couvre la
benadeelde bestuurder dekt, niet zou zijn gehouden tot vergoeding van responsabilité civile du conducteur lésé ne serait pas tenu
de schade overeenkomstig die laatste bepaling. Artikel 19bis-11, § 2, d'indemniser les dommages conformément à cette dernière disposition.
van de wet van 21 november 1989 bevat geen enkele beperking op het L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 ne contient ni
vlak van de hoedanigheid van de ' benadeelde persoon ' ten aanzien van une quelconque limitation en ce qui concerne la qualité de la '
de vergoedingsplichtige verzekeraars, noch een verwijzing naar artikel personne lésée ' à l'égard des assureurs tenus à réparation, ni un
4, § 1, tweede lid, van die wet. Terwijl die laatste bepaling past in renvoi à l'article 4, § 1er, alinéa 2, de cette loi. Tandis que cette
het kader van een stelsel dat is gebaseerd op aansprakelijkheid en dernière disposition s'inscrit dans le cadre d'un régime basé sur la
aansprakelijkheidsverzekeringen, kan de in artikel 19bis-11, § 2, van responsabilité et sur les assurances de la responsabilité, la règle
de wet van 21 november 1989 vervatte regeling worden beschouwd als een contenue dans l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989
automatische vergoedingsregeling gebaseerd op een wettelijke peut être considérée comme un régime d'indemnisation automatique que
verplichting van de verzekeraars die de burgerrechtelijke la loi impose aux assureurs de la responsabilité civile des
aansprakelijkheid waartoe motorrijtuigen aanleiding kunnen geven,
dekken (met uitzondering van de verzekeraars van de bestuurders wier conducteurs de véhicules automoteurs (à l'exception des assureurs des
aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt). conducteurs dont la responsabilité civile n'est indubitablement pas
B.12. In die interpretatie van de in het geding zijnde bepaling, dient engagée). B.12. Dans cette interprétation de la disposition en cause, la
de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord ». question préjudicielle appelle une réponse négative ».
B.15. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de wetgever met de in het geding zijnde bepaling een legitieme doelstelling heeft nagestreefd, die erin bestaat de schadevergoeding van de benadeelde persoon te waarborgen. Die bepaling is niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet om de enkele reden dat zij door de bij een ongeval betrokken partijen, door het afleggen van onvoldoende, onvolledige, onduidelijke of onjuiste verklaringen, willens en wetens van dat doel kan worden afgewend. Gewis mag van de wetgever worden verwacht dat hij frauduleus gedrag beoogt te verhinderen en bestraft, maar een wettelijke bepaling die op zichzelf beschouwd verantwoord is, wordt niet discriminerend doordat zij, vanwege een inherent risico op collusie, tot gevolg heeft dat de personen die het voorschrift naleven worden benadeeld ten aanzien van de personen die het overtreden. Het komt de verwijzende rechters toe om, bij het vaststellen van fraude en heimelijke verstandhouding, daaraan de gepaste gevolgen te B.15. Il ressort de ce qui précède que le législateur a, par la disposition en cause, poursuivi un but légitime, consistant à garantir la réparation du dommage subi par la personne lésée. Cette disposition n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution au seul motif que les parties impliquées dans un accident pourraient la détourner sciemment de sa finalité en faisant des déclarations insuffisantes, incomplètes, imprécises ou inexactes. Certes, il peut être attendu de la part du législateur qu'il vise à empêcher et punisse les comportements frauduleux, mais une disposition législative qui est en soi justifiée ne devient pas discriminatoire du seul fait qu'elle pourrait avoir pour conséquence, en raison d'un risque inhérent de collusion, que les personnes qui respectent son prescrit seraient lésées par rapport aux personnes qui l'enfreindraient. Il appartient aux juges a quo, en cas de constat de fraude et de collusion, d'y attacher les conséquences adéquates. Le principe fraus
verbinden. Het beginsel fraus omnia corrumpit staat immers eraan in de omnia corrumpit s'oppose en effet à ce que la fraude procure un
weg dat het bedrog de dader voordeel verschaft. avantage à son auteur.
B.16. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 5957 en de eerste B.16. La question préjudicielle dans l'affaire n° 5957 et la première
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5958 dienen ontkennend te worden question préjudicielle dans l'affaire n° 5958 appellent une réponse
beantwoord. négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à
verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen schendt l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules
niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang automoteurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution,
gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van combinés ou non avec l'article 6.1 de la Convention européenne des
de mens. droits de l'homme.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 24 september 2015. la Cour constitutionnelle, le 24 septembre 2015.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^