← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5873 In zake : het beroep
tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet
van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit
de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5873 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 63/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5873 En cause : le recours en annulation des articles 2, 7 et 8 de la loi du 1 er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12 janvier 2005 concernant l'administratio La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 | Extrait de l'arrêt n° 63/2015 du 21 mai 2015 |
Rolnummer : 5873 | Numéro du rôle : 5873 |
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van | En cause : le recours en annulation des articles 2, 7 et 8 de la loi |
de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari | du 1er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12 janvier 2005 |
2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de | concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le statut |
gedetineerden, ingesteld door de vzw « Ligue des Droits de l'Homme ». | juridique des détenus, introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme ». |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De |
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 maart 2014 | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 maart | |
2014, heeft de vzw « Ligue des Droits de l'Homme », bijgestaan en | mars 2014 et parvenue au greffe le 10 mars 2014, l'ASBL « Ligue des |
vertegenwoordigd door Mr. M. Nève, advocaat bij de balie te Luik, en | Droits de l'Homme », assistée et représentée par Me M. Nève, avocat au |
Mr. V. van der Plancke, advocaat bij de balie te Brussel, beroep tot | barreau de Liège, et Me V. van der Plancke, avocat au barreau de |
vernietiging ingesteld van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 | Bruxelles, a introduit un recours en annulation des articles 2, 7 et 8 |
juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari 2005 | de la loi du 1er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12 |
betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de | janvier 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le |
gedetineerden (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 6 | statut juridique des détenus (publiée au Moniteur belge du 6 septembre |
september 2013, tweede editie). | 2013, deuxième édition). |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op de artikelen 2, 7 | B.1. Le recours en annulation porte sur les articles 2, 7 et 8 de la |
en 8 van de wet van 1 juli 2013 « tot wijziging van de basiswet van 12 | loi du 1er juillet 2013 « modifiant la loi de principes du 12 janvier |
januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van | 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le statut |
de gedetineerden » (hierna : de wet van 1 juli 2013). | juridique des détenus » (ci-après : la loi du 1er juillet 2013). |
Zoals respectievelijk gewijzigd bij die artikelen 2, 7 en 8, bepalen | Tels qu'ils ont été modifiés respectivement par ces articles 2, 7 et |
de artikelen 84, 130 en 132 van de voormelde basiswet : | 8, les articles 84, 130 et 132 de la loi de principes précitée |
« Art. 84.§ 1. De directeur staat in voor de toewijzing van de in de |
disposent : « Art. 84.§ 1er. Le directeur veille à l'attribution du travail |
gevangenis beschikbare arbeid aan de gedetineerden die om arbeid | disponible dans la prison aux détenus qui en ont fait la demande. |
verzocht hebben. Dit verzoek wordt opgetekend in een door de Koning | Cette demande doit être actée dans un formulaire établi par le Roi. |
vastgesteld formulier. | |
§ 2. De toegewezen arbeid mag de waardigheid van de gedetineerde niet | § 2. Le travail attribué ne peut porter atteinte à la dignité du |
aantasten en mag evenmin het karakter hebben van een disciplinaire bestraffing. | détenu ni présenter le caractère d'une sanction disciplinaire. |
§ 3. Bij de toewijzing van arbeid aan veroordeelden wordt rekening | § 3. L'attribution du travail aux condamnés tient compte du plan de |
gehouden met het in titel IV, hoofdstuk II bedoelde individueel | détention individuel visé au titre IV, chapitre II. |
detentieplan. | |
§ 4. De in de gevangenis beschikbaar gestelde arbeid maakt niet het | § 4. Le travail mis à disposition en prison ne fait pas l'objet d'un |
voorwerp uit van een arbeidsovereenkomst in de zin van de wet van 3 | contrat de travail au sens de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten ». | contrats de travail. ». |
« Art. 130.Worden beschouwd als tuchtrechtelijke inbreuken van de |
« Art. 130.Sont considérés comme infractions disciplinaires de la |
tweede categorie : 1° het beledigen van personen die zich in de gevangenis bevinden; 2° het niet naleven van de door het huishoudelijk reglement voorgeschreven bepalingen; 3° het geen gevolg geven aan de aanmaningen en de bevelen van het personeel van de gevangenis; 4° het zich zonder toelating bevinden in een ruimte buiten de toegestane tijdsperiode of in een ruimte die men niet gerechtigd is te betreden; 5° het op onregelmatige wijze communiceren met een medegedetineerde of een persoon vreemd aan de gevangenis, met uitzondering van de in | seconde catégorie : 1° la prolifération d'injures à l'égard de personnes se trouvant dans la prison; 2° le non-respect des dispositions prévues par le règlement d'ordre intérieur; 3° le refus d'obtempérer aux injonctions et aux ordres du personnel de la prison; 4° la présence non autorisée dans un espace en dehors du délai admis ou dans un espace pour lequel aucun droit d'accès n'a été accordé; 5° les contacts non réglementaires avec un codétenu ou avec une personne étrangère à la prison, à l'exception de l'infraction |
artikel 129, 9°, vermelde tuchtrechtelijke inbreuk; | disciplinaire mentionnée à l'article 129, 9°; |
6° het niet of onvoldoende rein houden van de verblijfsruimte en de | 6° le fait de ne pas maintenir ou de ne pas maintenir suffisamment |
gemeenschappelijke lokalen of het bevuilen van terreinen; | l'espace de séjour et des espaces communs en état de propreté, ou le |
fait de souiller des terrains; | |
7° het veroorzaken van lawaaihinder die het goede verloop van de | 7° le fait d'occasionner des nuisances sonores qui entravent le bon |
activiteiten van de gevangenis verstoort ». | déroulement des activités de la prison. ». |
« Art. 132.Ongeacht de aard van de tuchtrechtelijke inbreuk kunnen de |
« Art. 132.Quelle que soit la nature de l'infraction disciplinaire, |
volgende tuchtsancties worden opgelegd : | les sanctions disciplinaires suivantes peuvent être infligées : |
1° berisping met inschrijving in het in artikel 146 bedoelde register | 1° la réprimande avec inscription dans le registre des sanctions |
voor tuchtsancties; | disciplinaires vise à l'article 146; |
2° beperking of ontzegging, voor een maximumduur van dertig dagen, van | 2° la restriction ou la privation, pour une durée maximale de trente |
het recht om in de kantine bepaalde voorwerpen aan te schaffen, met | jours, du droit de se procurer certains objets à la cantine, à |
uitzondering van toiletartikelen en artikelen voor briefwisseling; | l'exception des articles de toilette et du nécessaire pour la correspondance; |
3° afzondering in de aan de gedetineerde toegewezen verblijfsruimte, | 3° l'isolement (dans l'espace de séjour attribué au détenu), selon les |
zoals hierna in afdeling IV nader bepaald, voor een maximumduur van | modalités prévues à la section IV ci-après, pour une durée maximale de |
dertig dagen voor een inbreuk van de eerste categorie en voor een | quinze jours en cas d'infraction de la seconde catégorie; |
maximumduur van vijftien dagen voor een inbreuk van de tweede categorie; | 4° l'enfermement en cellule de punition, selon les modalités prévues à |
4° opsluiting in een strafcel, zoals hierna in afdeling III nader | la section III ci-après, pour une durée maximale de neuf jours en cas |
bepaald, voor een maximumduur van negen dagen voor een inbreuk van de | d'infraction de la première catégorie et pour une durée maximale de |
eerste categorie en voor een maximumduur van drie dagen voor een | trois jours en cas d'infraction de la seconde catégorie; |
inbreuk van de tweede categorie; Deze sanctie kan voor een maximumduur van veertien dagen worden | Cette sanction peut être infligée pour une durée maximale de quatorze |
opgelegd in geval van gijzelneming ». | jours en cas de prise d'otage ». |
Ten aanzien van het eerste middel | Quant au premier moyen |
B.2. Het voormelde artikel 84, § 4, ingevoegd bij artikel 2 van de wet | B.2. L'article 84, § 4 précité, inséré par l'article 2 de la loi du 1er |
van 1 juli 2013, bepaalt dat de in de gevangenis ter beschikking | juillet 2013, prévoit que le travail mis à disposition en prison ne |
gestelde arbeid niet het voorwerp uitmaakt van een arbeidsovereenkomst | fait pas l'objet d'un contrat de travail au sens de la loi du 3 |
in de zin van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | juillet 1978 relative aux contrats de travail. |
arbeidsovereenkomsten. | Selon la partie requérante, cette disposition violerait les articles |
Volgens de verzoekende partij zou die bepaling de artikelen 10 en 11 | 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 23 de |
van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 | celle-ci, en ce qu'elle exclut le travail pénitentiaire de la |
ervan, schenden in zoverre zij de penitentiaire arbeid uitsluit van de | protection attachée à la qualification de contrat de travail, sans |
bescherming die is verbonden aan de kwalificatie als | prévoir de protection équivalente. |
arbeidsovereenkomst, zonder in een gelijkwaardige bescherming te | |
voorzien. B.3. De Ministerraad voert aan dat de gedetineerden die penitentiaire | B.3. Le Conseil des ministres soutient que les détenus exerçant un |
arbeid verrichten en de werknemers geen vergelijkbare categorieën | travail pénitentiaire et les travailleurs salariés ne constituent pas |
vormen, en zulks gelet op de artikelen 81 tot 86 van de voormelde | des catégories comparables, et ce en considération des articles 81 à |
basiswet van 12 januari 2005 « betreffende het gevangeniswezen en de | 86 de la loi de principes, précitée, du 12 janvier 2005 « concernant |
rechtspositie van de gedetineerden » (hierna : de basiswet), waarin de | l'administration pénitentiaire ainsi que le statut juridique des |
inhoud van en de verplichtingen die inherent zijn aan de penitentiaire | détenus » (ci-après : la loi de principes), qui fixent le contenu et |
arbeid, worden vastgelegd. | les obligations inhérentes au travail pénitentiaire. |
Derhalve dient te worden onderzocht of de gedetineerden die | Il y a dès lors lieu d'examiner si les détenus exerçant un travail |
penitentiaire arbeid verrichten en de werknemers categorieën vormen | pénitentiaire et les travailleurs salariés constituent des catégories |
die voldoende vergelijkbaar zijn ten aanzien van de rechtsregeling die | suffisamment comparables au regard du régime juridique encadrant le |
van toepassing is op het werk van de enen en de anderen. | travail des uns et des autres. |
B.4. De memorie van toelichting vermeldt : | B.4. L'exposé des motifs mentionne : |
« Artikel 84 van de wet wordt aangevuld teneinde duidelijk te stellen | « L'article 84 de la loi est complété de manière à affirmer clairement |
dat geen arbeidsovereenkomst in de zin van de wet van 1978 gesloten | qu'aucun contrat de travail au sens de la loi de 1978 n'est conclu |
wordt met gedetineerden die penitentiaire arbeid uitvoeren. Immers, | avec les détenus qui exécutent un travail pénitentiaire. En effet, le |
het feit dat er in hoofde van de penitentiaire administratie een | fait qu'il y ait une obligation dans le chef de l'administration de |
verplichting bestaat om de gedetineerden te werk te stellen gaat in | mettre les détenus au travail contredit l'idée même de relation |
tegen het principe zelf van een contractuele relatie, wat een | contractuelle, laquelle implique une volonté libre des contractants. |
wilsvrijheid van de contractanten impliceert. Op het operationele vlak | Sur le plan opérationnel, l'assimilation à un vrai contrat de travail, |
zou de gelijkstelling met een echte arbeidsovereenkomst, met alle | avec toutes les conséquences que cela implique (charge de travail |
gevolgen die dat impliceert (administratieve werklast, bedrag van de | administratif, montant des rétributions,...), aboutirait à une |
vergoedingen,...), leiden tot de onmogelijkheid om gedetineerden te | impossibilité de mettre encore des détenus au travail. Il est donc |
werk te stellen. Het is dan ook verkieslijk om, net zoals dit het | préférable, comme c'est le cas en France par exemple, que ce principe |
geval is in Frankrijk, dit expliciet in de wetgeving te verankeren. | figure de manière explicite dans la législation. |
Gevolg gevend aan de opmerkingen van de Raad van State wordt er op | Afin de donner suite aux remarques du Conseil d'Etat, il convient de |
gewezen dat de regelgeving die de penitentiaire arbeid beheerst, terug | renvoyer au fait que la réglementation qui régit le travail |
te vinden is in de Basiswet zelf, in de koninklijke besluiten die | pénitentiaire se trouve dans la loi de Principes elle-même, dans les |
voorbereid worden en in de huishoudelijke reglementen die door de | arrêtés royaux en cours d'élaboration et dans les règlements d'ordre |
minister van Justitie goedgekeurd zijn. Bij het uitwerken van deze | intérieur qui ont été approuvés par la ministre. L'élaboration de |
regelgeving werd rekening gehouden met de European Prison Rules. In | cette réglementation a pris en compte les Règles pénitentiaires |
afwachting van het koninklijk besluit omtrent arbeidsongevallen in de | européennes. Dans l'attente de l'arrêté royal relatif aux accidents du |
gevangenissen wordt ten aanzien van gedetineerden die het slachtoffer | travail dans les prisons, un système d'indemnisation basé sur l'équité |
zijn van een werkongeval toepassing gemaakt van een vergoedingssysteem | est d'application aux détenus victimes d'un accident du travail, ce |
dat gebaseerd is op de billijkheid, welk voorzien is in een aantal | système est décrit par une série de circulaires. Enfin, la |
ministeriële omzendbrieven. Ten slotte is de federale regelgeving | réglementation fédérale sur le bien-être au travail est d'application |
betreffende welzijn op het werk van toepassing op de penitentiaire | au travail pénitentiaire » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC |
arbeid » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, pp. 5-6). | 53-2744/001, pp. 5-6). |
De Raad van State heeft met betrekking tot de bestreden bepaling opgemerkt : | Le Conseil d'Etat a observé en ce qui concerne l'article 2 attaqué : |
« [...] Nu bij artikel 81 van de Basiswet aan de gedetineerde een | « [...] Dès lors que l'article 81 de la loi de principes accorde au |
détenu un droit à participer au travail disponible en prison, et qu'il | |
recht wordt toegekend om deel te nemen aan de in de gevangenis | est par conséquent permis de douter de l'existence d'un élément |
beschikbare arbeid, en bijgevolg kan worden getwijfeld aan het voorhanden zijn van het wilselement in hoofde van de werkgever, is die ontworpen bepaling niet voor kritiek vatbaar. Daarenboven lijkt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (hierna : EHRM) aan de staten een zeer ruime beoordelingsvrijheid toe te kennen bij de beoordeling of en eventueel in welke mate gedetineerden aan sociaalrechtelijke regelingen dienen te worden onderworpen. Uit het Europees Verdrag over de rechten van de mens (hierna : EVRM) kan geen plicht worden afgeleid om voor gedetineerden in een arbeidsovereenkomst te voorzien wanneer zij gevangenisarbeid verrichten. Er bestaat derhalve geen enkel bezwaar tegen het wegwerken van de bestaande onduidelijkheid omtrent de juridische kwalificatie van de | intentionnel chez l'employeur, la disposition en projet n'est pas critiquable. Il apparaît en outre que la Cour européenne des droits de l'homme (ci-après : Cour eur. D.H.) laisse une très grande liberté d'appréciation aux Etats pour déterminer si et, le cas échéant, dans quelle mesure, les détenus doivent être soumis à des règles de droit social. Aucune obligation de prévoir un contrat de travail pour les détenus effectuant du travail pénitentiaire ne peut être déduite de la Convention européenne des droits de l'homme (ci-après : C.E.D.H.). Rien ne s'oppose par conséquent à éliminer l'imprécision actuelle au sujet de la qualification juridique du travail pénitentiaire, comme le |
gevangenisarbeid in de zin van het ontworpen artikel 84, § 4. | fait l'article 84, § 4, en projet. |
Door die bepaling wordt evenwel nog geen duidelijkheid verschaft over | Cette disposition n'apporte cependant pas encore de réponse à la |
de vraag wat dan wel het rechtskarakter is van de rechtsverhouding | question de savoir quelle est alors la nature juridique du rapport de |
tussen de penitentiaire overheid en de gedetineerde wanneer deze | droit entre l'autorité pénitentiaire et le détenu lorsque celui-ci |
laatste arbeid verricht in de gevangenis, noch over de vraag welke | effectue un travail en prison, ni à celle de savoir quelle législation |
andere arbeidswetgeving dan de wet van 3 juli 1978 van toepassing is | sur le travail autre que la loi du 3 juillet 1978 s'applique au |
op de gevangenisarbeid » (ibid., p. 14). | travail pénitentiaire » (ibid., p. 14). |
B.5. Het onderzoek van de specifieke kenmerken van de penitentiaire | B.5. L'examen des particularités du travail pénitentiaire par rapport |
arbeid ten opzichte van de arbeid in loondienst leidt ertoe vast te | au travail salarié conduit à constater que le premier se distingue |
stellen dat de eerste zich wezenlijk onderscheidt van de tweede, in | substantiellement du second, en particulier sous l'angle de certaines |
het bijzonder vanuit het oogpunt van bepaalde regels voor de | |
totstandkoming van de arbeidsrelatie, van het doel van de arbeid in de | modalités de formation de la relation de travail, des objectifs |
gevangenissen, alsook van de specifieke omstandigheden en | assignés au travail en milieu pénitentiaire, ainsi que des |
moeilijkheden van die arbeid. | circonstances et contraintes spécifiques de ce travail. |
B.6.1. Wat allereerst de totstandkoming van de arbeidsrelatie betreft, | B.6.1. En ce qui concerne tout d'abord la formation de la relation de |
dient erop te worden gewezen dat, krachtens artikel 81 van de | travail, il y a lieu de relever que, en vertu de l'article 81 de la |
basiswet, de gedetineerde het recht heeft om deel te nemen aan de in | loi de principes, le détenu a le droit de participer au travail |
de gevangenis beschikbare arbeid; artikel 82 van dezelfde wet bepaalt | disponible dans la prison; l'article 82 de la même loi prévoit que |
dat de penitentiaire administratie zorg ervoor draagt dat arbeid | l'administration pénitentiaire veille à l'offre ou à la possibilité |
beschikbaar gesteld wordt of beschikbaar gesteld kan worden voor de in | d'un travail, avec pour finalités celles que précise cette même |
die bepaling vermelde doeleinden; in artikel 84, § 1, wordt ten slotte gepreciseerd dat de directeur instaat voor de toewijzing van de in de gevangenis beschikbare arbeid aan de gedetineerden die om arbeid verzocht hebben. Die bepalingen hebben tot gevolg aan de gedetineerde die wil werken een recht op arbeid te verlenen, binnen de grenzen van de in de strafinrichting « beschikbare arbeid ». B.6.2. Wat vervolgens de doelstellingen betreft die de wetgever heeft beoogd met de arbeid in de gevangenissen, wordt in het voormelde artikel 82 van de basiswet gepreciseerd dat die arbeid de gedetineerden de mogelijkheid moet bieden « om zinvol hun detentietijd | disposition; enfin, l'article 84, § 1er, précise que le directeur veille à l'attribution du travail disponible dans la prison aux détenus qui en ont fait la demande. Ces dispositions ont pour effet de conférer au détenu désireux de travailler un droit au travail, dans les limites du « travail disponible » au sein de l'établissement pénitentiaire. B.6.2. En ce qui concerne ensuite les objectifs assignés par le législateur au travail en milieu pénitentiaire, l'article 82, précité, de la loi de principes précise que ce travail doit permettre aux |
door te brengen, om na hun invrijheidstelling de geschiktheid tot een | détenus « de donner un sens à la détention, de préserver, renforcer ou |
bestaansactiviteit te behouden, te bevorderen of te verwerven, om hun | d'acquérir l'aptitude à exercer après leur libération une activité |
detentie te verzachten, om verantwoordelijkheden op te nemen, in | assurant leur subsistance, d'adoucir leur détention, d'assumer des |
voorkomend geval ten aanzien van hun naastbestaanden en de | responsabilités, le cas-échéant, vis-à-vis de leurs proches parents et |
slachtoffers en om, zo daartoe grond bestaat, met het oog op herstel | des victimes, et, s'il y a lieu, de payer intégralement ou |
of met het oog op re-integratie, schulden geheel of gedeeltelijk af te | partiellement des dettes dans la perspective d'une réparation ou de |
betalen ». | leur réinsertion ». |
Het grootste gedeelte van die doelstellingen is eigen aan de arbeid in | La plupart de ces objectifs sont propres au travail en milieu |
de gevangenissen. Dat is het geval voor de doelstelling van de | pénitentiaire. Tel est le cas de l'objectif de réinsertion |
herinschakeling in het beroepsleven van de gedetineerde na zijn | |
invrijheidstelling. Dat is eveneens het geval, zo daartoe grond | professionnelle du détenu après sa libération. Tel est également le |
bestaat, voor de doelstelling van herstel van de aan de slachtoffers | cas, s'il y a lieu, de l'objectif de réparation du tort causé aux |
berokkende schade, die verband houdt met de door de gedetineerde | victimes, assigné au travail effectué par le détenu, en ce que cet |
verrichte arbeid, in zoverre die doelstelling wordt beoogd in het | objectif est visé dans le plan de détention individuel prévu par |
individueel detentieplan waarin is voorzien in artikel 38 van de | l'article 38 de la loi de principes : ce plan de détention contient en |
basiswet : dat detentieplan bevat immers « een schets [...], van de | effet « une esquisse [...] des activités axées sur la réparation du |
activiteiten die op herstel gericht zijn, [van] de schade die de | |
slachtoffers opgelopen hebben » alsook « voorstellen van activiteiten | tort causé aux victimes » ainsi que des « propositions d'activités |
waaraan de veroordeelde zal deelnemen, zoals : 1° in het kader van de | auxquelles le détenu participera, telles que : 1° le travail |
strafuitvoering beschikbare of beschikbaar te stellen arbeid; ». | disponible ou à mettre à sa disposition dans le cadre de l'exécution |
B.6.3. De omstandigheden waarin de arbeid in de gevangenissen | de la peine; ». B.6.3. En ce qui concerne les circonstances dans lesquelles le travail |
verloopt, zijn sterk afhankelijk van verschillende elementen die eigen | en milieu pénitentiaire se déroule, celles-ci sont largement |
zijn aan die omgeving. Hierbij gaat het in de eerste plaats om de | tributaires d'éléments propres à cet environnement. Au premier rang de |
eisen inzake orde en veiligheid in de gevangenis, die invloed kunnen | ceux-ci figurent les contraintes d'ordre et de sécurité au sein de la |
hebben op het aanbod en de omstandigheden van de arbeid. Hetzelfde | prison, lesquelles sont de nature à interférer dans l'offre et les |
geldt voor het ritme van de arbeidsprestaties, dat afhankelijk is van | conditions de travail. Il en va de même du rythme des prestations de |
de persoonlijke situatie van de gedetineerde : bijvoorbeeld het | travail, conditionné par la situation personnelle du détenu : par |
weghalen om te verschijnen voor een rechterlijke instantie, de | exemple l'extraction pour comparution devant une juridiction, |
overbrenging naar een andere gevangenis of de opschorting van de | transfert de prison ou suspension du travail pendant l'exécution d'une |
arbeid tijdens de uitvoering van een tuchtsanctie. De eigen kenmerken | sanction disciplinaire. De même, les caractéristiques de chaque |
van elke strafinrichting, zoals de beschikbare lokalen of het | établissement pénitentiaire, tels les locaux disponibles ou le |
personeel dat de arbeid van de gedetineerden kan begeleiden, kunnen | personnel susceptible d'encadrer le travail des détenus, peuvent être |
eveneens invloed hebben op het arbeidsaanbod, op de aard of op de | de nature à interférer dans l'offre, la nature ou les conditions de ce |
omstandigheden van die arbeid. | travail. |
B.6.4. Ten slotte dient eveneens rekening te worden gehouden met | B.6.4. Enfin, il y a lieu de prendre également en compte certaines |
bepaalde beperkingen die tijdens de parlementaire voorbereiding als | contraintes, qualifiées d'opérationnelles lors des travaux |
operationeel werden aangemerkt, zoals de administratieve werklast en | préparatoires, telles que la charge de travail administratif et les |
de minimumlonen die de gelijkstelling van de penitentiaire arbeid met | minima de rémunération, qu'impliquerait l'assimilation du travail |
de in de wet van 3 juli 1978 beoogde arbeid zou impliceren (Parl. St., | pénitentiaire à celui visé par la loi du 3 juillet 1978 (Doc. parl., |
Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 5). Het volstaat terzake vast te | Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 5). Il suffit de constater que |
stellen dat zij op zijn minst de tewerkstelling van de gedetineerden | ces contraintes seraient de nature à rendre plus difficile la mise au |
moeilijker kunnen maken. | travail des détenus. |
B.7. Uit het voorgaande volgt dat de gedetineerden die penitentiaire | B.7. Il résulte de ce qui précède que les détenus exerçant un travail |
arbeid verrichten zich in een situatie bevinden die ver is verwijderd | pénitentiaire se trouvent dans une situation trop éloignée de celle |
van die waarin de werknemers zich bevinden opdat de eersten met de | dans laquelle se trouvent les travailleurs salariés pour que les |
tweeden op nuttige wijze kunnen worden vergeleken wat betreft de | premiers puissent être utilement comparés aux seconds en ce qui |
rechtsregeling die van toepassing is op de arbeid van de enen en de | concerne le régime juridique encadrant le travail des uns et des |
anderen (vgl. EHRM, grote kamer, 7 juli 2011, Stummer t. Oostenrijk, §§ 93-95). | autres (CEDH, grande chambre, 7 juillet 2011, Stummer, §§ 93 à 95). |
B.8. Het eerste middel is niet gegrond. | B.8. Le premier moyen n'est pas fondé. |
Ten aanzien van het tweede middel | Quant au deuxième moyen |
B.9. Volgens de verzoekende partij zou artikel 130, 2°, van de | B.9. Selon la partie requérante, l'article 130, 2°, de la loi de |
basiswet, zoals gewijzigd bij artikel 7 van de bestreden wet, artikel | principes, tel qu'il a été modifié par l'article 7 de la loi attaquée, |
22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het | violerait l'article 22 de la Constitution, lu en combinaison avec |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schenden, in zoverre het | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce |
niet naleven van de door het huishoudelijk reglement voorgeschreven | qu'il érige en infraction disciplinaire de seconde catégorie le |
bepalingen daarin als tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie | non-respect des dispositions prévues par le règlement d'ordre |
wordt aangemerkt. | intérieur. |
De verzoekende partij beperkt echter haar kritiek tot het feit dat, | La partie requérante limite toutefois ses critiques au fait que, en |
door het niet naleven van het huishoudelijk reglement gelijk te | assimilant le non-respect du règlement d'ordre intérieur à une |
stellen met een tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie, de | infraction disciplinaire de la seconde catégorie, la disposition |
bestreden bepaling de gedetineerde - en dat voor om het even welke | attaquée expose le détenu - et ce pour n'importe quelle violation du |
schending van het huishoudelijk reglement - blootstelt aan de sancties | règlement d'ordre intérieur - aux sanctions d'isolement ou |
van afzondering of opsluiting in een strafcel, waarin respectievelijk | d'enfermement en cellule de punition prévues respectivement par |
is voorzien bij artikel 132, 3° en 4°, van de basiswet, of nog aan de | l'article 132, 3° et 4°, de la loi de principes, ou encore à la |
ontzegging of beperking van de omgang met bezoekers van buiten de | privation ou à la restriction des contacts avec des visiteurs |
gevangenis, waarin is voorzien bij artikel 133, 3°, van dezelfde wet. | extérieurs à la prison, prévue par l'article 133, 3°, de la même loi. |
Aan de eerste twee van die sancties zijn respectievelijk verbonden de | Aux deux premières de ces sanctions sont associées, respectivement, la |
beperking van het bezoekrecht tot « de in artikel 59, § 1, bedoelde | limitation du droit de visite aux « personnes extérieures à la prison |
personen van buiten de gevangenis » - dat wil zeggen de naaste | visées à l'article 59, § 1er » - soit les parents proches et le |
bloedverwanten en de samenwonende partner - (artikel 140, § 2, tweede | cohabitant - (article 140, § 2, alinéas 2 et 3) et la privation de |
en derde lid) en de ontzegging van bezoek van personen van buiten de | |
gevangenis, behalve voor wat de voormelde bloedverwanten en de | visite de personnes extérieures à la prison, sauf pour ce qui concerne |
samenwonende partner betreft, wanneer de opsluiting meer dan drie | les parents et cohabitant précités lorsque l'enfermement dure plus de |
dagen duurt (artikel 135, § 1, 2°). | trois jours (article 135, 2°). |
Die verboden of beperkingen van het bezoekrecht zouden, volgens de | Ces interdictions ou restrictions du droit de visite constitueraient, |
verzoekende partij, een inmenging in het recht op eerbiediging van het | selon la requérante, une ingérence dans le droit au respect de la vie |
privé- en gezinsleven van de gedetineerden uitmaken; die inmenging zou | privée et familiale des personnes détenues; cette ingérence devrait en |
bijgevolg bij de wet moeten zijn voorzien en in een democratische | conséquence être prévue par la loi, et être nécessaire, dans une |
samenleving nodig moeten zijn voor het nastreven van een of meer | société démocratique, à la poursuite de l'un ou de plusieurs buts |
legitieme doelstellingen die in artikel 8.2 van het Europees Verdrag | légitimes énoncés à l'article 8.2 de la Convention européenne des |
voor de rechten van de mens zijn vervat. | droits de l'homme. |
De kritiek heeft betrekking op de niet-inachtneming van het | Les critiques portent sur le non-respect du principe de légalité, |
wettigheidsbeginsel, alsook op het gebrek aan toegankelijkheid en de | ainsi que sur le manque d'accessibilité et le défaut de prévisibilité |
qui résulteraient de la disposition attaquée. | |
niet-voorzienbaarheid die uit de bestreden bepaling zouden | B.10. En réservant au législateur compétent le pouvoir de fixer dans |
voortvloeien. | quels cas et à quelles conditions il peut être porté atteinte au droit |
B.10. Doordat artikel 22 van de Grondwet aan de bevoegde wetgever de bevoegdheid voorbehoudt om vast te stellen in welke gevallen en onder welke voorwaarden afbreuk kan worden gedaan aan het recht op eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven, waarborgt het aan elke burger dat geen enkele inmenging in dat recht kan plaatsvinden dan krachtens regels die zijn aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. Een delegatie aan een andere macht is niet in strijd met het wettigheidsbeginsel voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de wetgever zijn vastgesteld. | au respect de la vie privée et familiale, l'article 22 de la Constitution garantit à tout citoyen qu'aucune ingérence dans ce droit ne pourra avoir lieu qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. Une délégation à un autre pouvoir n'est pas contraire au principe de légalité, pour autant que l'habilitation soit définie de manière suffisamment précise et porte sur l'exécution de mesures dont les éléments essentiels sont fixés préalablement par le législateur. |
B.11.1. Krachtens artikel 130, 2°, van de basiswet, zoals gewijzigd | B.11.1. En vertu de l'article 130, 2°, de la loi de principes, tel |
door artikel 7 van de bestreden wet, is het niet-naleven van de door | qu'il a été modifié par l'article 7 de la loi attaquée, le non-respect |
het huishoudelijk reglement voorgeschreven bepalingen een | des dispositions prévues par le règlement d'ordre intérieur est une |
tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie. Bij dergelijke | infraction disciplinaire de la seconde catégorie. De telles |
inbreuken kunnen sancties worden opgelegd die een inbreuk kunnen | infractions peuvent faire l'objet de sanctions qui sont susceptibles |
uitmaken op het privéleven en het gezinsleven van de gedetineerde en | de porter atteinte au droit au respect de la vie privée et familiale |
die zijn bepaald in artikel 132 van dezelfde wet, zoals de | du détenu et qui sont prévues à l'article 132 de la même loi, comme la |
mogelijkheid van afzondering of opsluiting in een strafcel of de | possibilité d'isolement ou d'enfermement en cellule de punition ou la |
beperking van het bezoekrecht. | restriction du droit de visite. |
B.11.2. Het huishoudelijk reglement van de strafinrichting strekt | B.11.2. Le règlement d'ordre intérieur de l'établissement |
ertoe de voorschriften voor een goed intern functioneren ervan vast te | pénitentiaire a pour but de fixer des règles en vue du bon |
stellen en beoogt de orde en de veiligheid te waarborgen, zodat het | fonctionnement interne et de garantir l'ordre et la sécurité, de sorte |
niet zonder redelijke verantwoording is dat de niet-naleving ervan kan | qu'il n'est pas sans justification raisonnable que le non-respect de |
worden gesanctioneerd. Het is eigen aan een huishoudelijk reglement | ce règlement puisse être sanctionné. C'est le propre d'un règlement |
dat bij de opstelling ervan rekening wordt gehouden met de specifieke | d'ordre intérieur de tenir compte, dans sa rédaction, des |
kenmerken van de strafinrichting of van de afdeling ervan, waarvoor | caractéristiques spécifiques de l'établissement pénitentiaire ou de la |
het is bedoeld. | section de cet établissement qu'il vise. |
Luidens artikel 16 van de basiswet wordt in iedere gevangenis door het | Aux termes de l'article 16 de la loi de principes, dans chaque prison, |
inrichtingshoofd een huishoudelijk reglement opgesteld overeenkomstig | le chef d'établissement rédige un règlement d'ordre intérieur |
de bij of krachtens die wet gestelde bepalingen en overeenkomstig de door de minister gegeven instructies. Het huishoudelijk reglement moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de minister. B.11.3. Bij de opstelling van het huishoudelijk reglement is het inrichtingshoofd derhalve gebonden aan een kader dat wettelijk en reglementair is bepaald. Aldus legt de wetgever de essentiële elementen vast waaraan bij de opstelling van het huishoudelijk reglement moet zijn voldaan, bakent hij de beoordelingsbevoegdheid van het inrichtingshoofd af en bepaalt hij welke de aard is van de inbreuken op dat reglement en met welke sancties met betrekking tot het privéleven en het gezinsleven die inbreuken kunnen worden beteugeld. De bestreden bepaling voldoet aan de vereisten vermeld in B.10. | conformément aux dispositions fixées par ou en vertu de cette loi et conformément aux instructions données par le ministre. Le règlement d'ordre intérieur est soumis à l'approbation du ministre. B.11.3. Lorsqu'il rédige le règlement d'ordre intérieur, le chef d'établissement est dès lors lié par un cadre légal et réglementaire. Le législateur fixe ainsi les éléments essentiels à respecter lors de l'élaboration du règlement d'ordre intérieur, délimite le pouvoir d'appréciation du chef d'établissement et fixe la nature des infractions à ce règlement ainsi que les sanctions touchant à la vie privée et familiale qui peuvent être infligées pour réprimer ces infractions. La disposition attaquée satisfait aux exigences mentionnées en B.10. |
B.12. Naast die formele wettigheidsvereiste legt artikel 22 van de | B.12. Outre cette exigence de légalité formelle, l'article 22 de la |
Grondwet eveneens de verplichting op dat de inmenging in het recht op | Constitution impose également que l'ingérence dans le droit au respect |
eerbiediging van het privéleven in duidelijke en voldoende nauwkeurige | de la vie privée soit libellée en des termes clairs et suffisamment |
bewoordingen wordt geformuleerd die het mogelijk maken de hypothesen | précis qui permettent d'appréhender de manière prévisible les |
te voorzien waarin de wetgever een dergelijke inmenging in het recht | hypothèses dans lesquelles le législateur autorise pareille ingérence |
op eerbiediging van het privéleven toestaat. | dans le droit au respect de la vie privée. |
Evenzo houdt de vereiste van voorzienbaarheid waaraan de wet moet | De même, l'exigence de prévisibilité à laquelle la loi doit satisfaire |
voldoen om in overeenstemming te worden bevonden met artikel 8 van het | pour être jugée conforme à l'article 8 de la Convention européenne des |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in dat de formulering | droits de l'homme implique que sa formulation soit assez précise pour |
ervan voldoende precies is zodat elk individu in de gegeven | que tout individu puisse prévoir, à un degré raisonnable dans les |
omstandigheden in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde | circonstances de la cause, les conséquences pouvant résulter d'un acte |
handeling kan voorzien (EHRM, 17 februari 2004, Maestri t. Italië, § | déterminé (CEDH, 17 février 2004, Maestri c. Italie, § 30). |
30). De wet moet waarborgen bieden tegen willekeurige aantastingen door de | La loi doit offrir des garanties contre les atteintes arbitraires de |
overheid van het recht op eerbiediging van het privéleven, namelijk | la puissance publique au droit au respect de la vie privée, à savoir |
door de beoordelingsbevoegdheid van de betrokken overheden op | en délimitant le pouvoir d'appréciation des autorités concernées avec |
voldoende duidelijke wijze af te bakenen, enerzijds, en door in een | une netteté suffisante, d'une part, et en prévoyant un contrôle |
daadwerkelijke jurisdictionele toezicht te voorzien, anderzijds (zie, | juridictionnel effectif, d'autre part (voy., entre autres, CEDH, 4 mai |
onder andere, EHRM, 4 mei 2000, Rotaru t. Roemenië, § 55; 6 juni 2006, | 2000, Rotaru c. Roumanie, § 55; 6 juin 2006, Segerstedt-Wiberg c. |
Segerstedt-Wiberg t. Zweden, § 76; 4 juli 2006, Lupsa t. Roemenië, § | Suède, § 76; 4 juillet 2006, Lupsa c. Roumanie, § 34). |
34). B.13. De hiervoor vermelde vereisten gelden eveneens ten aanzien van | B.13. Les conditions précitées s'appliquent également en ce qui |
de bescherming van het privéleven en het gezinsleven van gedetineerden | concerne la protection de la vie privée et familiale des détenus |
(EHRM, 25 maart 1983, Silver t. Verenigd Koninkrijk, §§ 86-90; 29 | (CEDH, 25 mars 1983, Silver c. Royaume Uni, §§ 86-90; 29 septembre |
september 2008, Gülmez t. Turkije, § 49; 17 september 2009, Enea t. | 2008, Gülmez c. Turquie, § 49; 17 septembre 2009, Enea c. Italie, § |
Italië, § 143). | 143). |
B.14. Krachtens artikel 16 van de basiswet moet een exemplaar van het huishoudelijk reglement ter beschikking worden gesteld van de gedetineerden, zodat zij kunnen kennisnemen van de regels die zij moeten naleven en die bij overtreding kunnen worden gesanctioneerd. De bestreden bepaling sanctioneert de overtreding van de concrete regels van het huishoudelijk reglement, die rekening houden met de eigenheid van elke instelling en die in voldoende duidelijke en precieze bewoordingen moeten worden gesteld, opdat de gedetineerde de gevolgen van zijn handelen kan kennen. Bij de keuze van de aard en de omvang van de sanctie wordt luidens | B.14. En vertu de l'article 16 de la loi de principes, un exemplaire du règlement d'ordre intérieur est mis à la disposition des détenus, afin qu'ils puissent prendre connaissance des règles qu'ils doivent respecter et qui peuvent donner lieu à des sanctions si elles ne sont pas respectées. La disposition attaquée sanctionne l'infraction aux règles concrètes de ce dernier, qui tiennent compte du caractère propre à chaque établissement et qui doivent être formulées en des termes suffisamment clairs et précis pour que le détenu puisse connaître les conséquences de ses actes. Pour déterminer la nature et le degré de la sanction, il est tenu |
artikel 143, § 1, van de basiswet rekening gehouden met de ernst van | compte, aux termes de l'article 143, § 1er, de la loi de principes, de |
de inbreuk, met de omstandigheden waarin zij plaatsvond, met | la gravité de l'infraction, des circonstances dans lesquelles elle |
verzachtende omstandigheden en met de eventueel opgelegde voorlopige | s'est produite, des circonstances atténuantes et des mesures |
maatregelen. | provisoires qui ont été éventuellement imposées. |
In geval van betwisting komt het aan de bevoegde rechter toe te | En cas de contestation, il appartient au juge compétent d'examiner si |
onderzoeken of aan die vereisten is voldaan. | ces conditions sont remplies. |
B.15. Het tweede middel is niet gegrond. | B.15. Le deuxième moyen n'est pas fondé. |
Ten aanzien van het derde middel | Quant au troisième moyen |
B.16. Volgens de verzoekende partij zou artikel 132, 4°, zoals het is | B.16. Selon la partie requérante, l'article 132, 4°, tel qu'il a été |
aangevuld bij artikel 8 van de bestreden wet, de artikelen 10 en 11 | complété par l'article 8 de la loi attaquée, violerait les articles 10 |
van de Grondwet schenden, in zoverre het de opsluiting in een strafcel | et 11 de la Constitution, en ce qu'il allonge l'enfermement en cellule |
tot een maximumduur van 14 dagen verlengt in geval van gijzelneming : | de punition à une durée, maximale, de quatorze jours en cas de prise |
daarbij zou artikel 132, 4°, tweede lid, twee gedetineerden « die een | d'otage : ce faisant, l'article 132, 4°, alinéa 2, traiterait, de |
tuchtrechtelijke inbreuk van dezelfde categorie hebben gepleegd, | manière différente, deux personnes détenues « ayant commis une |
waarbij de ene verantwoordelijk is voor een gijzelneming in de | infraction disciplinaire de même catégorie, l'une étant responsable |
gevangenis, en de andere enige tuchtrechtelijke inbreuk van de eerste | d'une prise d'otage en milieu pénitentiaire, l'autre ayant commis |
categorie heeft gepleegd », op verschillende wijze behandelen, en | toute autre infraction disciplinaire de première catégorie », et ce, |
zulks zonder redelijke verantwoording. | sans justification raisonnable. |
B.17. Die wijziging is bij de parlementaire voorbereiding als volgt | B.17. Cette modification a été commentée comme suit lors des travaux |
toegelicht : | préparatoires : |
« De problemen die zich stellen op het vlak van veiligheid, o.a. naar | « Les problèmes qui se posent en termes de sécurité, entre autre suite |
aanleiding van de herhaalde gijzelnemingen bij ontvluchtingen, hebben | aux prises d'otage à répétition en vue d'évasion, démontrent la |
de noodzaak aangetoond om een aantal bepalingen van de basiswet van 12 | nécessité de modifier un certain nombre de dispositions de la loi du |
januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van | 12 janvier 2005 relative à l'administration pénitentiaire et le statut |
de gedetineerden te wijzigen. | juridique interne des détenus. |
De regering wenst een duidelijk signaal te geven dat gijzelneming van | Le gouvernement souhaite donner le signal clair que la prise d'otage |
om het even welke persoon die zich in de gevangenis bevindt een zeer | de toute personne qui se trouve dans une prison constitue une |
ernstige problematiek is en geeft derhalve aan de gevangenisdirecteur | problématique très sérieuse et donne en conséquence au directeur de |
de mogelijkheid om dergelijke inbreuk zwaarder te sanctioneren » | prison la possibilité de sanctionner plus lourdement une telle |
(Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 4). | infraction » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 4). |
B.18. Il ressort de l'insertion de la disposition attaquée dans | |
B.18. Uit de invoeging van de bestreden bepaling in artikel 132 van de | l'article 132 de la loi de principes, qui traite des sanctions, et non |
basiswet, dat handelt over de sancties, en niet in artikel 129 ervan, | |
dat de tuchtrechtelijke inbreuken van de eerste categorie definieert, | dans son article 129, qui définit les infractions disciplinaires de la |
alsook uit de commentaren die tijdens de parlementaire voorbereiding | première catégorie, ainsi que des commentaires donnés lors des travaux |
door de Regering zijn gegeven, blijkt dat gijzelneming niet als een | préparatoires par le Gouvernement, que la prise d'otage s'analyse non |
nieuwe tuchtrechtelijke inbreuk wordt beschouwd, maar als een | comme une nouvelle infraction disciplinaire, mais comme une |
omstandigheid die aanleiding geeft tot een verzwaring van de sanctie. | circonstance donnant lieu à une aggravation de la sanction. En réponse |
In antwoord op een voorstel dat ertoe strekt gijzelneming | |
uitdrukkelijk als een inbreuk aan te merken, heeft de minister aldus | à une proposition visant à ériger la prise d'otage, de façon |
gepreciseerd : | explicite, en infraction, la ministre a ainsi précisé : |
« [...]gijzelneming [moet] niet uitdrukkelijk [...] worden opgenomen, | « [...] la prise d'otage ne doit pas être reprise explicitement, étant |
aangezien de handelingen ondergebracht kunnen worden bij de | donné qu'elle peut entrer dans la catégorie des actes visés à |
handelingen bedoeld in artikel 129, 1° en 2°, van de basiswet. Het | l'article 129, 1° et 2°, de la loi de principes. Il s'agit de : 1° |
gaat om : 1° de opzettelijke aantasting van de fysieke integriteit van | l'atteinte intentionnelle à l'intégrité physique de personnes ou la |
personen, of de bedreiging daarmee; 2° de opzettelijke aantasting van | menace d'une telle atteinte; 2° l'atteinte intentionnelle à |
de psychische integriteit van personen, of de bedreiging daarmee » | l'intégrité psychique de personnes, ou la menace d'une telle atteinte |
(Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 28). | » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 28). |
Daaruit volgt dat het door de verzoekende partij aan het Hof | Il s'ensuit que la différence de traitement soumise à la Cour par la |
voorgelegde verschil in behandeling in die zin moet worden begrepen | partie requérante doit être entendue comme visant celle faite, au |
dat het het verschil beoogt dat, op het vlak van de maximumduur van de | niveau de la durée maximale d'enfermement en cellule de punition, |
opsluiting in een strafcel, wordt gemaakt tussen gedetineerden die een tuchtrechtelijke inbreuk van de eerste categorie hebben gepleegd en diegenen bij wie de inbreuk gepaard is gegaan met een gijzelneming : in het eerste geval bedraagt de maximumduur negen dagen, terwijl zij in het tweede geval op veertien dagen wordt gebracht. Er dient te worden onderzocht of dat verschil in behandeling redelijk is verantwoord. B.19. Het criterium van onderscheid dat in aanmerking wordt genomen bij het vastleggen van de maximumduur van de opsluiting in een strafcel, en dat is afgeleid uit het al dan niet bestaan van een gijzelneming, is een objectief criterium. Daarenboven is de verlenging van die duur in geval van gijzelneming relevant ten opzichte van de doelstelling die ertoe strekt de gedetineerden te ontraden over te gaan tot een gijzelneming en, meer | entre les détenus ayant commis une infraction disciplinaire de première catégorie et ceux pour lesquels l'infraction a été accompagnée d'une prise d'otage : dans le premier cas, la durée maximale est de neuf jours, alors qu'elle est portée à quatorze jours dans le second cas. Il y a lieu d'examiner si cette différence de traitement est raisonnablement justifiée. B.19. Le critère de distinction retenu dans la fixation de la durée d'enfermement maximale en cellule de punition, tiré de l'existence ou non d'une prise d'otage, constitue un critère objectif. Par ailleurs, l'allongement de cette durée en cas de prise d'otage est pertinent par rapport à l'objectif visant à dissuader les détenus de recourir à une prise d'otage et, plus généralement, par rapport au |
in het algemeen, ten opzichte van de zorg om de orde en de veiligheid | souci de maintien de l'ordre et de la sécurité dans les établissements |
in de strafinrichtingen te handhaven. Een gijzelneming vormt immers | pénitentiaires. Une prise d'otage constitue en effet un acte d'une |
een uiterst ernstige daad. | extrême gravité. |
Er dient nog te worden nagegaan of de verlenging van de maximumduur | Il y a encore lieu de vérifier si l'allongement de la durée maximale |
van de opsluiting in een strafcel, die bij het bestreden artikel 132, | d'enfermement en cellule de punition, attaché à la prise d'otage par |
4°, tweede lid, aan de gijzelneming is verbonden, ten aanzien van de | l'article 132, 4°, alinéa 2, attaqué, ne constitue pas une mesure |
voormelde doelstellingen geen onevenredige maatregel vormt. | disproportionnée au regard des objectifs précités. |
B.20.1. Zoals uit de formulering van de bestreden bepaling blijkt, is | B.20.1. Ainsi qu'il ressort de la formulation de la disposition |
de verlenging van de maximumduur van de opsluiting in een strafcel | attaquée, l'allongement de la durée maximale d'enfermement en cellule |
geen automatisch gevolg van elke gijzelneming, maar een mogelijkheid | de punition n'est pas un effet automatique de toute prise d'otage, |
die aan de beoordeling van de directeur van de gevangenis wordt | mais est une faculté, laissée à l'appréciation du directeur de la |
overgelaten. Ingegeven door dezelfde zorg voor evenredigheid bepaalt | prison. Inspiré par le même souci de proportionnalité, l'article 143, |
artikel 143, § 1, van de basiswet dat « bij de keuze van de aard en de | § 1er, de la loi de principes prévoit que « pour déterminer la nature |
omvang van de tuchtsanctie [rekening] wordt [...] gehouden met de | et le degré de la sanction disciplinaire, il est tenu compte de la |
ernst van de inbreuk, met de omstandigheden waarin zij plaatsvond, | gravité de l'infraction, des circonstances dans lesquelles elle s'est |
verzachtende omstandigheden en met de voorlopige maatregelen [...] ». | produite, des circonstances atténuantes et des mesures provisoires [...] ». |
Daarenboven is reeds erop gewezen dat de bestreden maatregel erin | Par ailleurs, il a déjà été relevé que la mesure attaquée consiste à |
bestaat de maximumduur van de opsluiting in een strafcel van negen op | porter de neuf à quatorze jours la durée maximale d'enfermement en |
veertien dagen te brengen, wanneer een inbreuk van de eerste categorie | cellule de punition, lorsqu'une infraction de la première catégorie a |
met een gijzelneming gepaard is gegaan. Die verlenging lijkt niet | été accompagnée d'une prise d'otage. Cet allongement n'apparaît pas |
overdreven, rekening houdend met de reeds vermelde ernst van een | excessif compte tenu de la gravité, déjà relevée, d'un tel acte. Par |
dergelijke daad. Bovendien is de grens van veertien dagen opsluiting, | ailleurs, comme il a été relevé dans les travaux préparatoires (Doc. |
zoals erop is gewezen in de parlementaire voorbereiding, dezelfde als | parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 8), la limite de |
die welke wordt aanbevolen door het Europees Comité voor de preventie | quatorze jours d'enfermement est la même que celle recommandée par le |
van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of | Comité européen pour la prévention de la torture et des peines ou |
bestraffing (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 8). | traitements inhumains ou dégradants. |
Ten slotte dient te worden opgemerkt dat de artikelen 134 tot 139, die | Il y a lieu de noter enfin que les articles 134 à 139, qui |
de opsluiting in een strafcel regelen, ook verscheidene maatregelen | réglementent l'enfermement en cellule de punition, contiennent aussi |
bevatten ter bescherming van de rechten van de gedetineerden. Die | plusieurs mesures protectrices des droits des détenus. Ainsi cette |
sanctie is uitgesloten voor zwangere vrouwen of gedetineerde vrouwen | sanction est-elle exclue à l'égard des femmes enceintes ou des |
wier kind van minder dan drie jaar in de gevangenis verblijft. Er is | détenues dont l'enfant de moins de trois ans a séjourné en prison. |
ook voorzien in diverse maatregelen die ertoe strekken behoorlijke | Diverses mesures sont également prévues visant à garantir des |
omstandigheden inzake opsluiting alsook de eisen inzake gezondheid en | conditions décentes d'enfermement ainsi que les exigences de santé et |
hygiëne waaraan met name de strafcel dient te voldoen, te waarborgen. | d'hygiène auxquelles doit notamment satisfaire la cellule de punition. |
Wanneer de opsluiting meer dan drie dagen duurt, wordt het bezoek van | Par ailleurs, lorsque l'enfermement dure plus de trois jours, la |
de naaste bloedverwanten en de samenwonende partner daarenboven | visite des parents proches et cohabitant est autorisée, selon les |
toegestaan volgens de in artikel 135, § 1, 2°, gepreciseerde nadere | modalités précisées à l'article 135, § 1er, 2°. En ce que la partie |
regels. In zoverre de verzoekende partij de ontstentenis van sanctie | requérante objecte l'absence de sanction et/ou l'inapplicabilité en |
en/of de feitelijke ontoepasbaarheid van die waarborgen als bezwaar | fait de ces garanties, ces critiques portent non sur les dispositions |
aanvoert, heeft die kritiek geen betrekking op de wetsbepalingen die | |
daarin voorzien, maar op de uitvoering ervan : in voorkomend geval | légales qui les prévoient, mais sur leur exécution : il appartient dès |
komt het bijgevolg niet het Hof maar de bevoegde rechter toe daarvan | lors, le cas échéant, non pas à la Cour mais au juge compétent d'en |
kennis te nemen. | connaître. |
B.20.2. De verzoekende partij bekritiseert ook de evenredigheid van de | B.20.2. La partie requérante critique également la proportionnalité de |
maatregel ten aanzien van artikel 347bis van het Strafwetboek - dat | la mesure au regard de l'article 347bis du Code pénal - qui incrimine |
het misdrijf gijzelneming strafbaar stelt en het bestraft met een | l'infraction de prise d'otages et la sanctionne d'une peine allant de |
straf van twintig jaar opsluiting tot levenslange opsluiting, naar | vingt ans de réclusion à la réclusion à perpétuité, en fonction des |
gelang van de in aanmerking genomen verzwarende omstandigheden - | circonstances aggravantes retenues - ainsi qu'au regard de l'article |
alsook ten aanzien van artikel 143, § 2, van de basiswet, dat de | 143, § 2, de la loi de principes, qui réglemente le concours |
samenloop van tuchtrechtelijke inbreuken regelt. | d'infractions disciplinaires. |
Wat artikel 347bis van het Strafwetboek betreft, dient, in het zeer | En ce qui concerne l'article 347bis du Code pénal, il y a lieu de |
specifieke kader van de penitentiaire detentie, een onderscheid te | distinguer, dans le cadre très spécifique de la détention |
worden gemaakt tussen de tuchtstraf en de strafrechtelijke sanctie : | pénitentiaire, la peine disciplinaire et la sanction pénale : alors |
terwijl de strafrechtelijke sanctie geruime tijd na het misdrijf wordt | que la sanction pénale intervient largement après l'infraction et a |
opgelegd en ten doel heeft het individu te bestraffen, strekt de | pour objet de punir l'individu, la sanction disciplinaire vise à |
tuchtsanctie ertoe de directeur van de gevangenis de mogelijkheid te | permettre au directeur de la prison de maintenir, au quotidien, un |
bieden dagdagelijks een passend niveau van orde en veiligheid binnen | niveau adéquat d'ordre et de sécurité au sein de la prison. |
de gevangenis te handhaven. De autonomie van de tuchtregeling is | L'autonomie du régime disciplinaire est d'ailleurs expressément |
trouwens uitdrukkelijk verankerd in artikel 125 van de basiswet, dat bepaalt dat « de samenloop van een tuchtrechtelijke inbreuk en een misdrijf [...] de tuchtprocedure en de mogelijkheid van tuchtrechtelijke bestraffing niet in de weg [staat] ». Die overwegingen gelden a fortiori wanneer het om een gijzelneming gaat, gelet op de ernst van die daad. De strafbaarstelling van de gijzelneming bij artikel 347bis van het Strafwetboek tast de evenredigheid van de bestreden maatregel bijgevolg niet aan. Wat betreft artikel 143, § 2, van de basiswet - dat bepaalt dat bij samenloop van tuchtrechtelijke inbreuken de verschillende inbreuken worden bestraft als één tuchtrechtelijke inbreuk die van dezelfde categorie is als de zwaarste van de samenlopende inbreuken -, ziet het Hof niet in in welk opzicht die bepaling de evenredigheid van de verlenging van de maximumduur van opsluiting in een strafcel in geval van gijzelneming zou aantasten. B.21. Het derde middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 mei 2015. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, | consacrée par l'article 125 de la loi de principes, lequel prévoit que « le concours d'une infraction disciplinaire avec un délit ne fait pas obstacle à la procédure disciplinaire et à la possibilité de punir disciplinairement ». Ces considérations s'imposent a fortiori lorsqu'il s'agit d'une prise d'otage, compte tenu de la gravité de cet acte. L'incrimination de la prise d'otage par l'article 347bis du Code pénal n'affecte dès lors pas la proportionnalité de la mesure attaquée. En ce qui concerne l'article 143, § 2, de la loi de principes - qui prévoit que, en cas de concours d'infractions disciplinaires, les diverses infractions sont sanctionnées comme une seule infraction disciplinaire de la même catégorie que la plus grave des infractions concourantes -, il n'apparaît pas en quoi cette disposition affecterait la proportionnalité de la prolongation de la durée maximale d'enfermement en cellule de punition en cas de prise d'otage. B.21. Le troisième moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |