Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5873 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5873 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen e Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 63/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5873 En cause : le recours en annulation des articles 2, 7 et 8 de la loi du 1 er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12 janvier 2005 concernant l'administratio La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 63/2015 van 21 mei 2015 Extrait de l'arrêt n° 63/2015 du 21 mai 2015
Rolnummer : 5873 Numéro du rôle : 5873
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2, 7 en 8 van En cause : le recours en annulation des articles 2, 7 et 8 de la loi
de wet van 1 juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari du 1er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12 janvier 2005
2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le statut
gedetineerden, ingesteld door de vzw « Ligue des Droits de l'Homme ». juridique des détenus, introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 maart 2014 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 6
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 10 maart
2014, heeft de vzw « Ligue des Droits de l'Homme », bijgestaan en mars 2014 et parvenue au greffe le 10 mars 2014, l'ASBL « Ligue des
vertegenwoordigd door Mr. M. Nève, advocaat bij de balie te Luik, en Droits de l'Homme », assistée et représentée par Me M. Nève, avocat au
Mr. V. van der Plancke, advocaat bij de balie te Brussel, beroep tot barreau de Liège, et Me V. van der Plancke, avocat au barreau de
vernietiging ingesteld van de artikelen 2, 7 en 8 van de wet van 1 Bruxelles, a introduit un recours en annulation des articles 2, 7 et 8
juli 2013 tot wijziging van de basiswet van 12 januari 2005 de la loi du 1er juillet 2013 modifiant la loi de principes du 12
betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de janvier 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le
gedetineerden (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 6 statut juridique des détenus (publiée au Moniteur belge du 6 septembre
september 2013, tweede editie). 2013, deuxième édition).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1. Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op de artikelen 2, 7 B.1. Le recours en annulation porte sur les articles 2, 7 et 8 de la
en 8 van de wet van 1 juli 2013 « tot wijziging van de basiswet van 12 loi du 1er juillet 2013 « modifiant la loi de principes du 12 janvier
januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le statut
de gedetineerden » (hierna : de wet van 1 juli 2013). juridique des détenus » (ci-après : la loi du 1er juillet 2013).
Zoals respectievelijk gewijzigd bij die artikelen 2, 7 en 8, bepalen Tels qu'ils ont été modifiés respectivement par ces articles 2, 7 et
de artikelen 84, 130 en 132 van de voormelde basiswet : 8, les articles 84, 130 et 132 de la loi de principes précitée
«

Art. 84.§ 1. De directeur staat in voor de toewijzing van de in de

disposent : «

Art. 84.§ 1er. Le directeur veille à l'attribution du travail

gevangenis beschikbare arbeid aan de gedetineerden die om arbeid disponible dans la prison aux détenus qui en ont fait la demande.
verzocht hebben. Dit verzoek wordt opgetekend in een door de Koning Cette demande doit être actée dans un formulaire établi par le Roi.
vastgesteld formulier.
§ 2. De toegewezen arbeid mag de waardigheid van de gedetineerde niet § 2. Le travail attribué ne peut porter atteinte à la dignité du
aantasten en mag evenmin het karakter hebben van een disciplinaire bestraffing. détenu ni présenter le caractère d'une sanction disciplinaire.
§ 3. Bij de toewijzing van arbeid aan veroordeelden wordt rekening § 3. L'attribution du travail aux condamnés tient compte du plan de
gehouden met het in titel IV, hoofdstuk II bedoelde individueel détention individuel visé au titre IV, chapitre II.
detentieplan.
§ 4. De in de gevangenis beschikbaar gestelde arbeid maakt niet het § 4. Le travail mis à disposition en prison ne fait pas l'objet d'un
voorwerp uit van een arbeidsovereenkomst in de zin van de wet van 3 contrat de travail au sens de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten ». contrats de travail. ».
«

Art. 130.Worden beschouwd als tuchtrechtelijke inbreuken van de

«

Art. 130.Sont considérés comme infractions disciplinaires de la

tweede categorie : 1° het beledigen van personen die zich in de gevangenis bevinden; 2° het niet naleven van de door het huishoudelijk reglement voorgeschreven bepalingen; 3° het geen gevolg geven aan de aanmaningen en de bevelen van het personeel van de gevangenis; 4° het zich zonder toelating bevinden in een ruimte buiten de toegestane tijdsperiode of in een ruimte die men niet gerechtigd is te betreden; 5° het op onregelmatige wijze communiceren met een medegedetineerde of een persoon vreemd aan de gevangenis, met uitzondering van de in seconde catégorie : 1° la prolifération d'injures à l'égard de personnes se trouvant dans la prison; 2° le non-respect des dispositions prévues par le règlement d'ordre intérieur; 3° le refus d'obtempérer aux injonctions et aux ordres du personnel de la prison; 4° la présence non autorisée dans un espace en dehors du délai admis ou dans un espace pour lequel aucun droit d'accès n'a été accordé; 5° les contacts non réglementaires avec un codétenu ou avec une personne étrangère à la prison, à l'exception de l'infraction
artikel 129, 9°, vermelde tuchtrechtelijke inbreuk; disciplinaire mentionnée à l'article 129, 9°;
6° het niet of onvoldoende rein houden van de verblijfsruimte en de 6° le fait de ne pas maintenir ou de ne pas maintenir suffisamment
gemeenschappelijke lokalen of het bevuilen van terreinen; l'espace de séjour et des espaces communs en état de propreté, ou le
fait de souiller des terrains;
7° het veroorzaken van lawaaihinder die het goede verloop van de 7° le fait d'occasionner des nuisances sonores qui entravent le bon
activiteiten van de gevangenis verstoort ». déroulement des activités de la prison. ».
«

Art. 132.Ongeacht de aard van de tuchtrechtelijke inbreuk kunnen de

«

Art. 132.Quelle que soit la nature de l'infraction disciplinaire,

volgende tuchtsancties worden opgelegd : les sanctions disciplinaires suivantes peuvent être infligées :
1° berisping met inschrijving in het in artikel 146 bedoelde register 1° la réprimande avec inscription dans le registre des sanctions
voor tuchtsancties; disciplinaires vise à l'article 146;
2° beperking of ontzegging, voor een maximumduur van dertig dagen, van 2° la restriction ou la privation, pour une durée maximale de trente
het recht om in de kantine bepaalde voorwerpen aan te schaffen, met jours, du droit de se procurer certains objets à la cantine, à
uitzondering van toiletartikelen en artikelen voor briefwisseling; l'exception des articles de toilette et du nécessaire pour la correspondance;
3° afzondering in de aan de gedetineerde toegewezen verblijfsruimte, 3° l'isolement (dans l'espace de séjour attribué au détenu), selon les
zoals hierna in afdeling IV nader bepaald, voor een maximumduur van modalités prévues à la section IV ci-après, pour une durée maximale de
dertig dagen voor een inbreuk van de eerste categorie en voor een quinze jours en cas d'infraction de la seconde catégorie;
maximumduur van vijftien dagen voor een inbreuk van de tweede categorie; 4° l'enfermement en cellule de punition, selon les modalités prévues à
4° opsluiting in een strafcel, zoals hierna in afdeling III nader la section III ci-après, pour une durée maximale de neuf jours en cas
bepaald, voor een maximumduur van negen dagen voor een inbreuk van de d'infraction de la première catégorie et pour une durée maximale de
eerste categorie en voor een maximumduur van drie dagen voor een trois jours en cas d'infraction de la seconde catégorie;
inbreuk van de tweede categorie; Deze sanctie kan voor een maximumduur van veertien dagen worden Cette sanction peut être infligée pour une durée maximale de quatorze
opgelegd in geval van gijzelneming ». jours en cas de prise d'otage ».
Ten aanzien van het eerste middel Quant au premier moyen
B.2. Het voormelde artikel 84, § 4, ingevoegd bij artikel 2 van de wet B.2. L'article 84, § 4 précité, inséré par l'article 2 de la loi du 1er
van 1 juli 2013, bepaalt dat de in de gevangenis ter beschikking juillet 2013, prévoit que le travail mis à disposition en prison ne
gestelde arbeid niet het voorwerp uitmaakt van een arbeidsovereenkomst fait pas l'objet d'un contrat de travail au sens de la loi du 3
in de zin van de wet van 3 juli 1978 betreffende de juillet 1978 relative aux contrats de travail.
arbeidsovereenkomsten. Selon la partie requérante, cette disposition violerait les articles
Volgens de verzoekende partij zou die bepaling de artikelen 10 en 11 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 23 de
van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 celle-ci, en ce qu'elle exclut le travail pénitentiaire de la
ervan, schenden in zoverre zij de penitentiaire arbeid uitsluit van de protection attachée à la qualification de contrat de travail, sans
bescherming die is verbonden aan de kwalificatie als prévoir de protection équivalente.
arbeidsovereenkomst, zonder in een gelijkwaardige bescherming te
voorzien. B.3. De Ministerraad voert aan dat de gedetineerden die penitentiaire B.3. Le Conseil des ministres soutient que les détenus exerçant un
arbeid verrichten en de werknemers geen vergelijkbare categorieën travail pénitentiaire et les travailleurs salariés ne constituent pas
vormen, en zulks gelet op de artikelen 81 tot 86 van de voormelde des catégories comparables, et ce en considération des articles 81 à
basiswet van 12 januari 2005 « betreffende het gevangeniswezen en de 86 de la loi de principes, précitée, du 12 janvier 2005 « concernant
rechtspositie van de gedetineerden » (hierna : de basiswet), waarin de l'administration pénitentiaire ainsi que le statut juridique des
inhoud van en de verplichtingen die inherent zijn aan de penitentiaire détenus » (ci-après : la loi de principes), qui fixent le contenu et
arbeid, worden vastgelegd. les obligations inhérentes au travail pénitentiaire.
Derhalve dient te worden onderzocht of de gedetineerden die Il y a dès lors lieu d'examiner si les détenus exerçant un travail
penitentiaire arbeid verrichten en de werknemers categorieën vormen pénitentiaire et les travailleurs salariés constituent des catégories
die voldoende vergelijkbaar zijn ten aanzien van de rechtsregeling die suffisamment comparables au regard du régime juridique encadrant le
van toepassing is op het werk van de enen en de anderen. travail des uns et des autres.
B.4. De memorie van toelichting vermeldt : B.4. L'exposé des motifs mentionne :
« Artikel 84 van de wet wordt aangevuld teneinde duidelijk te stellen « L'article 84 de la loi est complété de manière à affirmer clairement
dat geen arbeidsovereenkomst in de zin van de wet van 1978 gesloten qu'aucun contrat de travail au sens de la loi de 1978 n'est conclu
wordt met gedetineerden die penitentiaire arbeid uitvoeren. Immers, avec les détenus qui exécutent un travail pénitentiaire. En effet, le
het feit dat er in hoofde van de penitentiaire administratie een fait qu'il y ait une obligation dans le chef de l'administration de
verplichting bestaat om de gedetineerden te werk te stellen gaat in mettre les détenus au travail contredit l'idée même de relation
tegen het principe zelf van een contractuele relatie, wat een contractuelle, laquelle implique une volonté libre des contractants.
wilsvrijheid van de contractanten impliceert. Op het operationele vlak Sur le plan opérationnel, l'assimilation à un vrai contrat de travail,
zou de gelijkstelling met een echte arbeidsovereenkomst, met alle avec toutes les conséquences que cela implique (charge de travail
gevolgen die dat impliceert (administratieve werklast, bedrag van de administratif, montant des rétributions,...), aboutirait à une
vergoedingen,...), leiden tot de onmogelijkheid om gedetineerden te impossibilité de mettre encore des détenus au travail. Il est donc
werk te stellen. Het is dan ook verkieslijk om, net zoals dit het préférable, comme c'est le cas en France par exemple, que ce principe
geval is in Frankrijk, dit expliciet in de wetgeving te verankeren. figure de manière explicite dans la législation.
Gevolg gevend aan de opmerkingen van de Raad van State wordt er op Afin de donner suite aux remarques du Conseil d'Etat, il convient de
gewezen dat de regelgeving die de penitentiaire arbeid beheerst, terug renvoyer au fait que la réglementation qui régit le travail
te vinden is in de Basiswet zelf, in de koninklijke besluiten die pénitentiaire se trouve dans la loi de Principes elle-même, dans les
voorbereid worden en in de huishoudelijke reglementen die door de arrêtés royaux en cours d'élaboration et dans les règlements d'ordre
minister van Justitie goedgekeurd zijn. Bij het uitwerken van deze intérieur qui ont été approuvés par la ministre. L'élaboration de
regelgeving werd rekening gehouden met de European Prison Rules. In cette réglementation a pris en compte les Règles pénitentiaires
afwachting van het koninklijk besluit omtrent arbeidsongevallen in de européennes. Dans l'attente de l'arrêté royal relatif aux accidents du
gevangenissen wordt ten aanzien van gedetineerden die het slachtoffer travail dans les prisons, un système d'indemnisation basé sur l'équité
zijn van een werkongeval toepassing gemaakt van een vergoedingssysteem est d'application aux détenus victimes d'un accident du travail, ce
dat gebaseerd is op de billijkheid, welk voorzien is in een aantal système est décrit par une série de circulaires. Enfin, la
ministeriële omzendbrieven. Ten slotte is de federale regelgeving réglementation fédérale sur le bien-être au travail est d'application
betreffende welzijn op het werk van toepassing op de penitentiaire au travail pénitentiaire » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC
arbeid » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, pp. 5-6). 53-2744/001, pp. 5-6).
De Raad van State heeft met betrekking tot de bestreden bepaling opgemerkt : Le Conseil d'Etat a observé en ce qui concerne l'article 2 attaqué :
« [...] Nu bij artikel 81 van de Basiswet aan de gedetineerde een « [...] Dès lors que l'article 81 de la loi de principes accorde au
détenu un droit à participer au travail disponible en prison, et qu'il
recht wordt toegekend om deel te nemen aan de in de gevangenis est par conséquent permis de douter de l'existence d'un élément
beschikbare arbeid, en bijgevolg kan worden getwijfeld aan het voorhanden zijn van het wilselement in hoofde van de werkgever, is die ontworpen bepaling niet voor kritiek vatbaar. Daarenboven lijkt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (hierna : EHRM) aan de staten een zeer ruime beoordelingsvrijheid toe te kennen bij de beoordeling of en eventueel in welke mate gedetineerden aan sociaalrechtelijke regelingen dienen te worden onderworpen. Uit het Europees Verdrag over de rechten van de mens (hierna : EVRM) kan geen plicht worden afgeleid om voor gedetineerden in een arbeidsovereenkomst te voorzien wanneer zij gevangenisarbeid verrichten. Er bestaat derhalve geen enkel bezwaar tegen het wegwerken van de bestaande onduidelijkheid omtrent de juridische kwalificatie van de intentionnel chez l'employeur, la disposition en projet n'est pas critiquable. Il apparaît en outre que la Cour européenne des droits de l'homme (ci-après : Cour eur. D.H.) laisse une très grande liberté d'appréciation aux Etats pour déterminer si et, le cas échéant, dans quelle mesure, les détenus doivent être soumis à des règles de droit social. Aucune obligation de prévoir un contrat de travail pour les détenus effectuant du travail pénitentiaire ne peut être déduite de la Convention européenne des droits de l'homme (ci-après : C.E.D.H.). Rien ne s'oppose par conséquent à éliminer l'imprécision actuelle au sujet de la qualification juridique du travail pénitentiaire, comme le
gevangenisarbeid in de zin van het ontworpen artikel 84, § 4. fait l'article 84, § 4, en projet.
Door die bepaling wordt evenwel nog geen duidelijkheid verschaft over Cette disposition n'apporte cependant pas encore de réponse à la
de vraag wat dan wel het rechtskarakter is van de rechtsverhouding question de savoir quelle est alors la nature juridique du rapport de
tussen de penitentiaire overheid en de gedetineerde wanneer deze droit entre l'autorité pénitentiaire et le détenu lorsque celui-ci
laatste arbeid verricht in de gevangenis, noch over de vraag welke effectue un travail en prison, ni à celle de savoir quelle législation
andere arbeidswetgeving dan de wet van 3 juli 1978 van toepassing is sur le travail autre que la loi du 3 juillet 1978 s'applique au
op de gevangenisarbeid » (ibid., p. 14). travail pénitentiaire » (ibid., p. 14).
B.5. Het onderzoek van de specifieke kenmerken van de penitentiaire B.5. L'examen des particularités du travail pénitentiaire par rapport
arbeid ten opzichte van de arbeid in loondienst leidt ertoe vast te au travail salarié conduit à constater que le premier se distingue
stellen dat de eerste zich wezenlijk onderscheidt van de tweede, in substantiellement du second, en particulier sous l'angle de certaines
het bijzonder vanuit het oogpunt van bepaalde regels voor de
totstandkoming van de arbeidsrelatie, van het doel van de arbeid in de modalités de formation de la relation de travail, des objectifs
gevangenissen, alsook van de specifieke omstandigheden en assignés au travail en milieu pénitentiaire, ainsi que des
moeilijkheden van die arbeid. circonstances et contraintes spécifiques de ce travail.
B.6.1. Wat allereerst de totstandkoming van de arbeidsrelatie betreft, B.6.1. En ce qui concerne tout d'abord la formation de la relation de
dient erop te worden gewezen dat, krachtens artikel 81 van de travail, il y a lieu de relever que, en vertu de l'article 81 de la
basiswet, de gedetineerde het recht heeft om deel te nemen aan de in loi de principes, le détenu a le droit de participer au travail
de gevangenis beschikbare arbeid; artikel 82 van dezelfde wet bepaalt disponible dans la prison; l'article 82 de la même loi prévoit que
dat de penitentiaire administratie zorg ervoor draagt dat arbeid l'administration pénitentiaire veille à l'offre ou à la possibilité
beschikbaar gesteld wordt of beschikbaar gesteld kan worden voor de in d'un travail, avec pour finalités celles que précise cette même
die bepaling vermelde doeleinden; in artikel 84, § 1, wordt ten slotte gepreciseerd dat de directeur instaat voor de toewijzing van de in de gevangenis beschikbare arbeid aan de gedetineerden die om arbeid verzocht hebben. Die bepalingen hebben tot gevolg aan de gedetineerde die wil werken een recht op arbeid te verlenen, binnen de grenzen van de in de strafinrichting « beschikbare arbeid ». B.6.2. Wat vervolgens de doelstellingen betreft die de wetgever heeft beoogd met de arbeid in de gevangenissen, wordt in het voormelde artikel 82 van de basiswet gepreciseerd dat die arbeid de gedetineerden de mogelijkheid moet bieden « om zinvol hun detentietijd disposition; enfin, l'article 84, § 1er, précise que le directeur veille à l'attribution du travail disponible dans la prison aux détenus qui en ont fait la demande. Ces dispositions ont pour effet de conférer au détenu désireux de travailler un droit au travail, dans les limites du « travail disponible » au sein de l'établissement pénitentiaire. B.6.2. En ce qui concerne ensuite les objectifs assignés par le législateur au travail en milieu pénitentiaire, l'article 82, précité, de la loi de principes précise que ce travail doit permettre aux
door te brengen, om na hun invrijheidstelling de geschiktheid tot een détenus « de donner un sens à la détention, de préserver, renforcer ou
bestaansactiviteit te behouden, te bevorderen of te verwerven, om hun d'acquérir l'aptitude à exercer après leur libération une activité
detentie te verzachten, om verantwoordelijkheden op te nemen, in assurant leur subsistance, d'adoucir leur détention, d'assumer des
voorkomend geval ten aanzien van hun naastbestaanden en de responsabilités, le cas-échéant, vis-à-vis de leurs proches parents et
slachtoffers en om, zo daartoe grond bestaat, met het oog op herstel des victimes, et, s'il y a lieu, de payer intégralement ou
of met het oog op re-integratie, schulden geheel of gedeeltelijk af te partiellement des dettes dans la perspective d'une réparation ou de
betalen ». leur réinsertion ».
Het grootste gedeelte van die doelstellingen is eigen aan de arbeid in La plupart de ces objectifs sont propres au travail en milieu
de gevangenissen. Dat is het geval voor de doelstelling van de pénitentiaire. Tel est le cas de l'objectif de réinsertion
herinschakeling in het beroepsleven van de gedetineerde na zijn
invrijheidstelling. Dat is eveneens het geval, zo daartoe grond professionnelle du détenu après sa libération. Tel est également le
bestaat, voor de doelstelling van herstel van de aan de slachtoffers cas, s'il y a lieu, de l'objectif de réparation du tort causé aux
berokkende schade, die verband houdt met de door de gedetineerde victimes, assigné au travail effectué par le détenu, en ce que cet
verrichte arbeid, in zoverre die doelstelling wordt beoogd in het objectif est visé dans le plan de détention individuel prévu par
individueel detentieplan waarin is voorzien in artikel 38 van de l'article 38 de la loi de principes : ce plan de détention contient en
basiswet : dat detentieplan bevat immers « een schets [...], van de effet « une esquisse [...] des activités axées sur la réparation du
activiteiten die op herstel gericht zijn, [van] de schade die de
slachtoffers opgelopen hebben » alsook « voorstellen van activiteiten tort causé aux victimes » ainsi que des « propositions d'activités
waaraan de veroordeelde zal deelnemen, zoals : 1° in het kader van de auxquelles le détenu participera, telles que : 1° le travail
strafuitvoering beschikbare of beschikbaar te stellen arbeid; ». disponible ou à mettre à sa disposition dans le cadre de l'exécution
B.6.3. De omstandigheden waarin de arbeid in de gevangenissen de la peine; ». B.6.3. En ce qui concerne les circonstances dans lesquelles le travail
verloopt, zijn sterk afhankelijk van verschillende elementen die eigen en milieu pénitentiaire se déroule, celles-ci sont largement
zijn aan die omgeving. Hierbij gaat het in de eerste plaats om de tributaires d'éléments propres à cet environnement. Au premier rang de
eisen inzake orde en veiligheid in de gevangenis, die invloed kunnen ceux-ci figurent les contraintes d'ordre et de sécurité au sein de la
hebben op het aanbod en de omstandigheden van de arbeid. Hetzelfde prison, lesquelles sont de nature à interférer dans l'offre et les
geldt voor het ritme van de arbeidsprestaties, dat afhankelijk is van conditions de travail. Il en va de même du rythme des prestations de
de persoonlijke situatie van de gedetineerde : bijvoorbeeld het travail, conditionné par la situation personnelle du détenu : par
weghalen om te verschijnen voor een rechterlijke instantie, de exemple l'extraction pour comparution devant une juridiction,
overbrenging naar een andere gevangenis of de opschorting van de transfert de prison ou suspension du travail pendant l'exécution d'une
arbeid tijdens de uitvoering van een tuchtsanctie. De eigen kenmerken sanction disciplinaire. De même, les caractéristiques de chaque
van elke strafinrichting, zoals de beschikbare lokalen of het établissement pénitentiaire, tels les locaux disponibles ou le
personeel dat de arbeid van de gedetineerden kan begeleiden, kunnen personnel susceptible d'encadrer le travail des détenus, peuvent être
eveneens invloed hebben op het arbeidsaanbod, op de aard of op de de nature à interférer dans l'offre, la nature ou les conditions de ce
omstandigheden van die arbeid. travail.
B.6.4. Ten slotte dient eveneens rekening te worden gehouden met B.6.4. Enfin, il y a lieu de prendre également en compte certaines
bepaalde beperkingen die tijdens de parlementaire voorbereiding als contraintes, qualifiées d'opérationnelles lors des travaux
operationeel werden aangemerkt, zoals de administratieve werklast en préparatoires, telles que la charge de travail administratif et les
de minimumlonen die de gelijkstelling van de penitentiaire arbeid met minima de rémunération, qu'impliquerait l'assimilation du travail
de in de wet van 3 juli 1978 beoogde arbeid zou impliceren (Parl. St., pénitentiaire à celui visé par la loi du 3 juillet 1978 (Doc. parl.,
Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 5). Het volstaat terzake vast te Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 5). Il suffit de constater que
stellen dat zij op zijn minst de tewerkstelling van de gedetineerden ces contraintes seraient de nature à rendre plus difficile la mise au
moeilijker kunnen maken. travail des détenus.
B.7. Uit het voorgaande volgt dat de gedetineerden die penitentiaire B.7. Il résulte de ce qui précède que les détenus exerçant un travail
arbeid verrichten zich in een situatie bevinden die ver is verwijderd pénitentiaire se trouvent dans une situation trop éloignée de celle
van die waarin de werknemers zich bevinden opdat de eersten met de dans laquelle se trouvent les travailleurs salariés pour que les
tweeden op nuttige wijze kunnen worden vergeleken wat betreft de premiers puissent être utilement comparés aux seconds en ce qui
rechtsregeling die van toepassing is op de arbeid van de enen en de concerne le régime juridique encadrant le travail des uns et des
anderen (vgl. EHRM, grote kamer, 7 juli 2011, Stummer t. Oostenrijk, §§ 93-95). autres (CEDH, grande chambre, 7 juillet 2011, Stummer, §§ 93 à 95).
B.8. Het eerste middel is niet gegrond. B.8. Le premier moyen n'est pas fondé.
Ten aanzien van het tweede middel Quant au deuxième moyen
B.9. Volgens de verzoekende partij zou artikel 130, 2°, van de B.9. Selon la partie requérante, l'article 130, 2°, de la loi de
basiswet, zoals gewijzigd bij artikel 7 van de bestreden wet, artikel principes, tel qu'il a été modifié par l'article 7 de la loi attaquée,
22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het violerait l'article 22 de la Constitution, lu en combinaison avec
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schenden, in zoverre het l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce
niet naleven van de door het huishoudelijk reglement voorgeschreven qu'il érige en infraction disciplinaire de seconde catégorie le
bepalingen daarin als tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie non-respect des dispositions prévues par le règlement d'ordre
wordt aangemerkt. intérieur.
De verzoekende partij beperkt echter haar kritiek tot het feit dat, La partie requérante limite toutefois ses critiques au fait que, en
door het niet naleven van het huishoudelijk reglement gelijk te assimilant le non-respect du règlement d'ordre intérieur à une
stellen met een tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie, de infraction disciplinaire de la seconde catégorie, la disposition
bestreden bepaling de gedetineerde - en dat voor om het even welke attaquée expose le détenu - et ce pour n'importe quelle violation du
schending van het huishoudelijk reglement - blootstelt aan de sancties règlement d'ordre intérieur - aux sanctions d'isolement ou
van afzondering of opsluiting in een strafcel, waarin respectievelijk d'enfermement en cellule de punition prévues respectivement par
is voorzien bij artikel 132, 3° en 4°, van de basiswet, of nog aan de l'article 132, 3° et 4°, de la loi de principes, ou encore à la
ontzegging of beperking van de omgang met bezoekers van buiten de privation ou à la restriction des contacts avec des visiteurs
gevangenis, waarin is voorzien bij artikel 133, 3°, van dezelfde wet. extérieurs à la prison, prévue par l'article 133, 3°, de la même loi.
Aan de eerste twee van die sancties zijn respectievelijk verbonden de Aux deux premières de ces sanctions sont associées, respectivement, la
beperking van het bezoekrecht tot « de in artikel 59, § 1, bedoelde limitation du droit de visite aux « personnes extérieures à la prison
personen van buiten de gevangenis » - dat wil zeggen de naaste visées à l'article 59, § 1er » - soit les parents proches et le
bloedverwanten en de samenwonende partner - (artikel 140, § 2, tweede cohabitant - (article 140, § 2, alinéas 2 et 3) et la privation de
en derde lid) en de ontzegging van bezoek van personen van buiten de
gevangenis, behalve voor wat de voormelde bloedverwanten en de visite de personnes extérieures à la prison, sauf pour ce qui concerne
samenwonende partner betreft, wanneer de opsluiting meer dan drie les parents et cohabitant précités lorsque l'enfermement dure plus de
dagen duurt (artikel 135, § 1, 2°). trois jours (article 135, 2°).
Die verboden of beperkingen van het bezoekrecht zouden, volgens de Ces interdictions ou restrictions du droit de visite constitueraient,
verzoekende partij, een inmenging in het recht op eerbiediging van het selon la requérante, une ingérence dans le droit au respect de la vie
privé- en gezinsleven van de gedetineerden uitmaken; die inmenging zou privée et familiale des personnes détenues; cette ingérence devrait en
bijgevolg bij de wet moeten zijn voorzien en in een democratische conséquence être prévue par la loi, et être nécessaire, dans une
samenleving nodig moeten zijn voor het nastreven van een of meer société démocratique, à la poursuite de l'un ou de plusieurs buts
legitieme doelstellingen die in artikel 8.2 van het Europees Verdrag légitimes énoncés à l'article 8.2 de la Convention européenne des
voor de rechten van de mens zijn vervat. droits de l'homme.
De kritiek heeft betrekking op de niet-inachtneming van het Les critiques portent sur le non-respect du principe de légalité,
wettigheidsbeginsel, alsook op het gebrek aan toegankelijkheid en de ainsi que sur le manque d'accessibilité et le défaut de prévisibilité
qui résulteraient de la disposition attaquée.
niet-voorzienbaarheid die uit de bestreden bepaling zouden B.10. En réservant au législateur compétent le pouvoir de fixer dans
voortvloeien. quels cas et à quelles conditions il peut être porté atteinte au droit
B.10. Doordat artikel 22 van de Grondwet aan de bevoegde wetgever de bevoegdheid voorbehoudt om vast te stellen in welke gevallen en onder welke voorwaarden afbreuk kan worden gedaan aan het recht op eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven, waarborgt het aan elke burger dat geen enkele inmenging in dat recht kan plaatsvinden dan krachtens regels die zijn aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. Een delegatie aan een andere macht is niet in strijd met het wettigheidsbeginsel voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de wetgever zijn vastgesteld. au respect de la vie privée et familiale, l'article 22 de la Constitution garantit à tout citoyen qu'aucune ingérence dans ce droit ne pourra avoir lieu qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. Une délégation à un autre pouvoir n'est pas contraire au principe de légalité, pour autant que l'habilitation soit définie de manière suffisamment précise et porte sur l'exécution de mesures dont les éléments essentiels sont fixés préalablement par le législateur.
B.11.1. Krachtens artikel 130, 2°, van de basiswet, zoals gewijzigd B.11.1. En vertu de l'article 130, 2°, de la loi de principes, tel
door artikel 7 van de bestreden wet, is het niet-naleven van de door qu'il a été modifié par l'article 7 de la loi attaquée, le non-respect
het huishoudelijk reglement voorgeschreven bepalingen een des dispositions prévues par le règlement d'ordre intérieur est une
tuchtrechtelijke inbreuk van de tweede categorie. Bij dergelijke infraction disciplinaire de la seconde catégorie. De telles
inbreuken kunnen sancties worden opgelegd die een inbreuk kunnen infractions peuvent faire l'objet de sanctions qui sont susceptibles
uitmaken op het privéleven en het gezinsleven van de gedetineerde en de porter atteinte au droit au respect de la vie privée et familiale
die zijn bepaald in artikel 132 van dezelfde wet, zoals de du détenu et qui sont prévues à l'article 132 de la même loi, comme la
mogelijkheid van afzondering of opsluiting in een strafcel of de possibilité d'isolement ou d'enfermement en cellule de punition ou la
beperking van het bezoekrecht. restriction du droit de visite.
B.11.2. Het huishoudelijk reglement van de strafinrichting strekt B.11.2. Le règlement d'ordre intérieur de l'établissement
ertoe de voorschriften voor een goed intern functioneren ervan vast te pénitentiaire a pour but de fixer des règles en vue du bon
stellen en beoogt de orde en de veiligheid te waarborgen, zodat het fonctionnement interne et de garantir l'ordre et la sécurité, de sorte
niet zonder redelijke verantwoording is dat de niet-naleving ervan kan qu'il n'est pas sans justification raisonnable que le non-respect de
worden gesanctioneerd. Het is eigen aan een huishoudelijk reglement ce règlement puisse être sanctionné. C'est le propre d'un règlement
dat bij de opstelling ervan rekening wordt gehouden met de specifieke d'ordre intérieur de tenir compte, dans sa rédaction, des
kenmerken van de strafinrichting of van de afdeling ervan, waarvoor caractéristiques spécifiques de l'établissement pénitentiaire ou de la
het is bedoeld. section de cet établissement qu'il vise.
Luidens artikel 16 van de basiswet wordt in iedere gevangenis door het Aux termes de l'article 16 de la loi de principes, dans chaque prison,
inrichtingshoofd een huishoudelijk reglement opgesteld overeenkomstig le chef d'établissement rédige un règlement d'ordre intérieur
de bij of krachtens die wet gestelde bepalingen en overeenkomstig de door de minister gegeven instructies. Het huishoudelijk reglement moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de minister. B.11.3. Bij de opstelling van het huishoudelijk reglement is het inrichtingshoofd derhalve gebonden aan een kader dat wettelijk en reglementair is bepaald. Aldus legt de wetgever de essentiële elementen vast waaraan bij de opstelling van het huishoudelijk reglement moet zijn voldaan, bakent hij de beoordelingsbevoegdheid van het inrichtingshoofd af en bepaalt hij welke de aard is van de inbreuken op dat reglement en met welke sancties met betrekking tot het privéleven en het gezinsleven die inbreuken kunnen worden beteugeld. De bestreden bepaling voldoet aan de vereisten vermeld in B.10. conformément aux dispositions fixées par ou en vertu de cette loi et conformément aux instructions données par le ministre. Le règlement d'ordre intérieur est soumis à l'approbation du ministre. B.11.3. Lorsqu'il rédige le règlement d'ordre intérieur, le chef d'établissement est dès lors lié par un cadre légal et réglementaire. Le législateur fixe ainsi les éléments essentiels à respecter lors de l'élaboration du règlement d'ordre intérieur, délimite le pouvoir d'appréciation du chef d'établissement et fixe la nature des infractions à ce règlement ainsi que les sanctions touchant à la vie privée et familiale qui peuvent être infligées pour réprimer ces infractions. La disposition attaquée satisfait aux exigences mentionnées en B.10.
B.12. Naast die formele wettigheidsvereiste legt artikel 22 van de B.12. Outre cette exigence de légalité formelle, l'article 22 de la
Grondwet eveneens de verplichting op dat de inmenging in het recht op Constitution impose également que l'ingérence dans le droit au respect
eerbiediging van het privéleven in duidelijke en voldoende nauwkeurige de la vie privée soit libellée en des termes clairs et suffisamment
bewoordingen wordt geformuleerd die het mogelijk maken de hypothesen précis qui permettent d'appréhender de manière prévisible les
te voorzien waarin de wetgever een dergelijke inmenging in het recht hypothèses dans lesquelles le législateur autorise pareille ingérence
op eerbiediging van het privéleven toestaat. dans le droit au respect de la vie privée.
Evenzo houdt de vereiste van voorzienbaarheid waaraan de wet moet De même, l'exigence de prévisibilité à laquelle la loi doit satisfaire
voldoen om in overeenstemming te worden bevonden met artikel 8 van het pour être jugée conforme à l'article 8 de la Convention européenne des
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in dat de formulering droits de l'homme implique que sa formulation soit assez précise pour
ervan voldoende precies is zodat elk individu in de gegeven que tout individu puisse prévoir, à un degré raisonnable dans les
omstandigheden in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde circonstances de la cause, les conséquences pouvant résulter d'un acte
handeling kan voorzien (EHRM, 17 februari 2004, Maestri t. Italië, § déterminé (CEDH, 17 février 2004, Maestri c. Italie, § 30).
30). De wet moet waarborgen bieden tegen willekeurige aantastingen door de La loi doit offrir des garanties contre les atteintes arbitraires de
overheid van het recht op eerbiediging van het privéleven, namelijk la puissance publique au droit au respect de la vie privée, à savoir
door de beoordelingsbevoegdheid van de betrokken overheden op en délimitant le pouvoir d'appréciation des autorités concernées avec
voldoende duidelijke wijze af te bakenen, enerzijds, en door in een une netteté suffisante, d'une part, et en prévoyant un contrôle
daadwerkelijke jurisdictionele toezicht te voorzien, anderzijds (zie, juridictionnel effectif, d'autre part (voy., entre autres, CEDH, 4 mai
onder andere, EHRM, 4 mei 2000, Rotaru t. Roemenië, § 55; 6 juni 2006, 2000, Rotaru c. Roumanie, § 55; 6 juin 2006, Segerstedt-Wiberg c.
Segerstedt-Wiberg t. Zweden, § 76; 4 juli 2006, Lupsa t. Roemenië, § Suède, § 76; 4 juillet 2006, Lupsa c. Roumanie, § 34).
34). B.13. De hiervoor vermelde vereisten gelden eveneens ten aanzien van B.13. Les conditions précitées s'appliquent également en ce qui
de bescherming van het privéleven en het gezinsleven van gedetineerden concerne la protection de la vie privée et familiale des détenus
(EHRM, 25 maart 1983, Silver t. Verenigd Koninkrijk, §§ 86-90; 29 (CEDH, 25 mars 1983, Silver c. Royaume Uni, §§ 86-90; 29 septembre
september 2008, Gülmez t. Turkije, § 49; 17 september 2009, Enea t. 2008, Gülmez c. Turquie, § 49; 17 septembre 2009, Enea c. Italie, §
Italië, § 143). 143).
B.14. Krachtens artikel 16 van de basiswet moet een exemplaar van het huishoudelijk reglement ter beschikking worden gesteld van de gedetineerden, zodat zij kunnen kennisnemen van de regels die zij moeten naleven en die bij overtreding kunnen worden gesanctioneerd. De bestreden bepaling sanctioneert de overtreding van de concrete regels van het huishoudelijk reglement, die rekening houden met de eigenheid van elke instelling en die in voldoende duidelijke en precieze bewoordingen moeten worden gesteld, opdat de gedetineerde de gevolgen van zijn handelen kan kennen. Bij de keuze van de aard en de omvang van de sanctie wordt luidens B.14. En vertu de l'article 16 de la loi de principes, un exemplaire du règlement d'ordre intérieur est mis à la disposition des détenus, afin qu'ils puissent prendre connaissance des règles qu'ils doivent respecter et qui peuvent donner lieu à des sanctions si elles ne sont pas respectées. La disposition attaquée sanctionne l'infraction aux règles concrètes de ce dernier, qui tiennent compte du caractère propre à chaque établissement et qui doivent être formulées en des termes suffisamment clairs et précis pour que le détenu puisse connaître les conséquences de ses actes. Pour déterminer la nature et le degré de la sanction, il est tenu
artikel 143, § 1, van de basiswet rekening gehouden met de ernst van compte, aux termes de l'article 143, § 1er, de la loi de principes, de
de inbreuk, met de omstandigheden waarin zij plaatsvond, met la gravité de l'infraction, des circonstances dans lesquelles elle
verzachtende omstandigheden en met de eventueel opgelegde voorlopige s'est produite, des circonstances atténuantes et des mesures
maatregelen. provisoires qui ont été éventuellement imposées.
In geval van betwisting komt het aan de bevoegde rechter toe te En cas de contestation, il appartient au juge compétent d'examiner si
onderzoeken of aan die vereisten is voldaan. ces conditions sont remplies.
B.15. Het tweede middel is niet gegrond. B.15. Le deuxième moyen n'est pas fondé.
Ten aanzien van het derde middel Quant au troisième moyen
B.16. Volgens de verzoekende partij zou artikel 132, 4°, zoals het is B.16. Selon la partie requérante, l'article 132, 4°, tel qu'il a été
aangevuld bij artikel 8 van de bestreden wet, de artikelen 10 en 11 complété par l'article 8 de la loi attaquée, violerait les articles 10
van de Grondwet schenden, in zoverre het de opsluiting in een strafcel et 11 de la Constitution, en ce qu'il allonge l'enfermement en cellule
tot een maximumduur van 14 dagen verlengt in geval van gijzelneming : de punition à une durée, maximale, de quatorze jours en cas de prise
daarbij zou artikel 132, 4°, tweede lid, twee gedetineerden « die een d'otage : ce faisant, l'article 132, 4°, alinéa 2, traiterait, de
tuchtrechtelijke inbreuk van dezelfde categorie hebben gepleegd, manière différente, deux personnes détenues « ayant commis une
waarbij de ene verantwoordelijk is voor een gijzelneming in de infraction disciplinaire de même catégorie, l'une étant responsable
gevangenis, en de andere enige tuchtrechtelijke inbreuk van de eerste d'une prise d'otage en milieu pénitentiaire, l'autre ayant commis
categorie heeft gepleegd », op verschillende wijze behandelen, en toute autre infraction disciplinaire de première catégorie », et ce,
zulks zonder redelijke verantwoording. sans justification raisonnable.
B.17. Die wijziging is bij de parlementaire voorbereiding als volgt B.17. Cette modification a été commentée comme suit lors des travaux
toegelicht : préparatoires :
« De problemen die zich stellen op het vlak van veiligheid, o.a. naar « Les problèmes qui se posent en termes de sécurité, entre autre suite
aanleiding van de herhaalde gijzelnemingen bij ontvluchtingen, hebben aux prises d'otage à répétition en vue d'évasion, démontrent la
de noodzaak aangetoond om een aantal bepalingen van de basiswet van 12 nécessité de modifier un certain nombre de dispositions de la loi du
januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van 12 janvier 2005 relative à l'administration pénitentiaire et le statut
de gedetineerden te wijzigen. juridique interne des détenus.
De regering wenst een duidelijk signaal te geven dat gijzelneming van Le gouvernement souhaite donner le signal clair que la prise d'otage
om het even welke persoon die zich in de gevangenis bevindt een zeer de toute personne qui se trouve dans une prison constitue une
ernstige problematiek is en geeft derhalve aan de gevangenisdirecteur problématique très sérieuse et donne en conséquence au directeur de
de mogelijkheid om dergelijke inbreuk zwaarder te sanctioneren » prison la possibilité de sanctionner plus lourdement une telle
(Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 4). infraction » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/001, p. 4).
B.18. Il ressort de l'insertion de la disposition attaquée dans
B.18. Uit de invoeging van de bestreden bepaling in artikel 132 van de l'article 132 de la loi de principes, qui traite des sanctions, et non
basiswet, dat handelt over de sancties, en niet in artikel 129 ervan,
dat de tuchtrechtelijke inbreuken van de eerste categorie definieert, dans son article 129, qui définit les infractions disciplinaires de la
alsook uit de commentaren die tijdens de parlementaire voorbereiding première catégorie, ainsi que des commentaires donnés lors des travaux
door de Regering zijn gegeven, blijkt dat gijzelneming niet als een préparatoires par le Gouvernement, que la prise d'otage s'analyse non
nieuwe tuchtrechtelijke inbreuk wordt beschouwd, maar als een comme une nouvelle infraction disciplinaire, mais comme une
omstandigheid die aanleiding geeft tot een verzwaring van de sanctie. circonstance donnant lieu à une aggravation de la sanction. En réponse
In antwoord op een voorstel dat ertoe strekt gijzelneming
uitdrukkelijk als een inbreuk aan te merken, heeft de minister aldus à une proposition visant à ériger la prise d'otage, de façon
gepreciseerd : explicite, en infraction, la ministre a ainsi précisé :
« [...]gijzelneming [moet] niet uitdrukkelijk [...] worden opgenomen, « [...] la prise d'otage ne doit pas être reprise explicitement, étant
aangezien de handelingen ondergebracht kunnen worden bij de donné qu'elle peut entrer dans la catégorie des actes visés à
handelingen bedoeld in artikel 129, 1° en 2°, van de basiswet. Het l'article 129, 1° et 2°, de la loi de principes. Il s'agit de : 1°
gaat om : 1° de opzettelijke aantasting van de fysieke integriteit van l'atteinte intentionnelle à l'intégrité physique de personnes ou la
personen, of de bedreiging daarmee; 2° de opzettelijke aantasting van menace d'une telle atteinte; 2° l'atteinte intentionnelle à
de psychische integriteit van personen, of de bedreiging daarmee » l'intégrité psychique de personnes, ou la menace d'une telle atteinte
(Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 28). » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 28).
Daaruit volgt dat het door de verzoekende partij aan het Hof Il s'ensuit que la différence de traitement soumise à la Cour par la
voorgelegde verschil in behandeling in die zin moet worden begrepen partie requérante doit être entendue comme visant celle faite, au
dat het het verschil beoogt dat, op het vlak van de maximumduur van de niveau de la durée maximale d'enfermement en cellule de punition,
opsluiting in een strafcel, wordt gemaakt tussen gedetineerden die een tuchtrechtelijke inbreuk van de eerste categorie hebben gepleegd en diegenen bij wie de inbreuk gepaard is gegaan met een gijzelneming : in het eerste geval bedraagt de maximumduur negen dagen, terwijl zij in het tweede geval op veertien dagen wordt gebracht. Er dient te worden onderzocht of dat verschil in behandeling redelijk is verantwoord. B.19. Het criterium van onderscheid dat in aanmerking wordt genomen bij het vastleggen van de maximumduur van de opsluiting in een strafcel, en dat is afgeleid uit het al dan niet bestaan van een gijzelneming, is een objectief criterium. Daarenboven is de verlenging van die duur in geval van gijzelneming relevant ten opzichte van de doelstelling die ertoe strekt de gedetineerden te ontraden over te gaan tot een gijzelneming en, meer entre les détenus ayant commis une infraction disciplinaire de première catégorie et ceux pour lesquels l'infraction a été accompagnée d'une prise d'otage : dans le premier cas, la durée maximale est de neuf jours, alors qu'elle est portée à quatorze jours dans le second cas. Il y a lieu d'examiner si cette différence de traitement est raisonnablement justifiée. B.19. Le critère de distinction retenu dans la fixation de la durée d'enfermement maximale en cellule de punition, tiré de l'existence ou non d'une prise d'otage, constitue un critère objectif. Par ailleurs, l'allongement de cette durée en cas de prise d'otage est pertinent par rapport à l'objectif visant à dissuader les détenus de recourir à une prise d'otage et, plus généralement, par rapport au
in het algemeen, ten opzichte van de zorg om de orde en de veiligheid souci de maintien de l'ordre et de la sécurité dans les établissements
in de strafinrichtingen te handhaven. Een gijzelneming vormt immers pénitentiaires. Une prise d'otage constitue en effet un acte d'une
een uiterst ernstige daad. extrême gravité.
Er dient nog te worden nagegaan of de verlenging van de maximumduur Il y a encore lieu de vérifier si l'allongement de la durée maximale
van de opsluiting in een strafcel, die bij het bestreden artikel 132, d'enfermement en cellule de punition, attaché à la prise d'otage par
4°, tweede lid, aan de gijzelneming is verbonden, ten aanzien van de l'article 132, 4°, alinéa 2, attaqué, ne constitue pas une mesure
voormelde doelstellingen geen onevenredige maatregel vormt. disproportionnée au regard des objectifs précités.
B.20.1. Zoals uit de formulering van de bestreden bepaling blijkt, is B.20.1. Ainsi qu'il ressort de la formulation de la disposition
de verlenging van de maximumduur van de opsluiting in een strafcel attaquée, l'allongement de la durée maximale d'enfermement en cellule
geen automatisch gevolg van elke gijzelneming, maar een mogelijkheid de punition n'est pas un effet automatique de toute prise d'otage,
die aan de beoordeling van de directeur van de gevangenis wordt mais est une faculté, laissée à l'appréciation du directeur de la
overgelaten. Ingegeven door dezelfde zorg voor evenredigheid bepaalt prison. Inspiré par le même souci de proportionnalité, l'article 143,
artikel 143, § 1, van de basiswet dat « bij de keuze van de aard en de § 1er, de la loi de principes prévoit que « pour déterminer la nature
omvang van de tuchtsanctie [rekening] wordt [...] gehouden met de et le degré de la sanction disciplinaire, il est tenu compte de la
ernst van de inbreuk, met de omstandigheden waarin zij plaatsvond, gravité de l'infraction, des circonstances dans lesquelles elle s'est
verzachtende omstandigheden en met de voorlopige maatregelen [...] ». produite, des circonstances atténuantes et des mesures provisoires [...] ».
Daarenboven is reeds erop gewezen dat de bestreden maatregel erin Par ailleurs, il a déjà été relevé que la mesure attaquée consiste à
bestaat de maximumduur van de opsluiting in een strafcel van negen op porter de neuf à quatorze jours la durée maximale d'enfermement en
veertien dagen te brengen, wanneer een inbreuk van de eerste categorie cellule de punition, lorsqu'une infraction de la première catégorie a
met een gijzelneming gepaard is gegaan. Die verlenging lijkt niet été accompagnée d'une prise d'otage. Cet allongement n'apparaît pas
overdreven, rekening houdend met de reeds vermelde ernst van een excessif compte tenu de la gravité, déjà relevée, d'un tel acte. Par
dergelijke daad. Bovendien is de grens van veertien dagen opsluiting, ailleurs, comme il a été relevé dans les travaux préparatoires (Doc.
zoals erop is gewezen in de parlementaire voorbereiding, dezelfde als parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 8), la limite de
die welke wordt aanbevolen door het Europees Comité voor de preventie quatorze jours d'enfermement est la même que celle recommandée par le
van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of Comité européen pour la prévention de la torture et des peines ou
bestraffing (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2744/004, p. 8). traitements inhumains ou dégradants.
Ten slotte dient te worden opgemerkt dat de artikelen 134 tot 139, die Il y a lieu de noter enfin que les articles 134 à 139, qui
de opsluiting in een strafcel regelen, ook verscheidene maatregelen réglementent l'enfermement en cellule de punition, contiennent aussi
bevatten ter bescherming van de rechten van de gedetineerden. Die plusieurs mesures protectrices des droits des détenus. Ainsi cette
sanctie is uitgesloten voor zwangere vrouwen of gedetineerde vrouwen sanction est-elle exclue à l'égard des femmes enceintes ou des
wier kind van minder dan drie jaar in de gevangenis verblijft. Er is détenues dont l'enfant de moins de trois ans a séjourné en prison.
ook voorzien in diverse maatregelen die ertoe strekken behoorlijke Diverses mesures sont également prévues visant à garantir des
omstandigheden inzake opsluiting alsook de eisen inzake gezondheid en conditions décentes d'enfermement ainsi que les exigences de santé et
hygiëne waaraan met name de strafcel dient te voldoen, te waarborgen. d'hygiène auxquelles doit notamment satisfaire la cellule de punition.
Wanneer de opsluiting meer dan drie dagen duurt, wordt het bezoek van Par ailleurs, lorsque l'enfermement dure plus de trois jours, la
de naaste bloedverwanten en de samenwonende partner daarenboven visite des parents proches et cohabitant est autorisée, selon les
toegestaan volgens de in artikel 135, § 1, 2°, gepreciseerde nadere modalités précisées à l'article 135, § 1er, 2°. En ce que la partie
regels. In zoverre de verzoekende partij de ontstentenis van sanctie requérante objecte l'absence de sanction et/ou l'inapplicabilité en
en/of de feitelijke ontoepasbaarheid van die waarborgen als bezwaar fait de ces garanties, ces critiques portent non sur les dispositions
aanvoert, heeft die kritiek geen betrekking op de wetsbepalingen die
daarin voorzien, maar op de uitvoering ervan : in voorkomend geval légales qui les prévoient, mais sur leur exécution : il appartient dès
komt het bijgevolg niet het Hof maar de bevoegde rechter toe daarvan lors, le cas échéant, non pas à la Cour mais au juge compétent d'en
kennis te nemen. connaître.
B.20.2. De verzoekende partij bekritiseert ook de evenredigheid van de B.20.2. La partie requérante critique également la proportionnalité de
maatregel ten aanzien van artikel 347bis van het Strafwetboek - dat la mesure au regard de l'article 347bis du Code pénal - qui incrimine
het misdrijf gijzelneming strafbaar stelt en het bestraft met een l'infraction de prise d'otages et la sanctionne d'une peine allant de
straf van twintig jaar opsluiting tot levenslange opsluiting, naar vingt ans de réclusion à la réclusion à perpétuité, en fonction des
gelang van de in aanmerking genomen verzwarende omstandigheden - circonstances aggravantes retenues - ainsi qu'au regard de l'article
alsook ten aanzien van artikel 143, § 2, van de basiswet, dat de 143, § 2, de la loi de principes, qui réglemente le concours
samenloop van tuchtrechtelijke inbreuken regelt. d'infractions disciplinaires.
Wat artikel 347bis van het Strafwetboek betreft, dient, in het zeer En ce qui concerne l'article 347bis du Code pénal, il y a lieu de
specifieke kader van de penitentiaire detentie, een onderscheid te distinguer, dans le cadre très spécifique de la détention
worden gemaakt tussen de tuchtstraf en de strafrechtelijke sanctie : pénitentiaire, la peine disciplinaire et la sanction pénale : alors
terwijl de strafrechtelijke sanctie geruime tijd na het misdrijf wordt que la sanction pénale intervient largement après l'infraction et a
opgelegd en ten doel heeft het individu te bestraffen, strekt de pour objet de punir l'individu, la sanction disciplinaire vise à
tuchtsanctie ertoe de directeur van de gevangenis de mogelijkheid te permettre au directeur de la prison de maintenir, au quotidien, un
bieden dagdagelijks een passend niveau van orde en veiligheid binnen niveau adéquat d'ordre et de sécurité au sein de la prison.
de gevangenis te handhaven. De autonomie van de tuchtregeling is L'autonomie du régime disciplinaire est d'ailleurs expressément
trouwens uitdrukkelijk verankerd in artikel 125 van de basiswet, dat bepaalt dat « de samenloop van een tuchtrechtelijke inbreuk en een misdrijf [...] de tuchtprocedure en de mogelijkheid van tuchtrechtelijke bestraffing niet in de weg [staat] ». Die overwegingen gelden a fortiori wanneer het om een gijzelneming gaat, gelet op de ernst van die daad. De strafbaarstelling van de gijzelneming bij artikel 347bis van het Strafwetboek tast de evenredigheid van de bestreden maatregel bijgevolg niet aan. Wat betreft artikel 143, § 2, van de basiswet - dat bepaalt dat bij samenloop van tuchtrechtelijke inbreuken de verschillende inbreuken worden bestraft als één tuchtrechtelijke inbreuk die van dezelfde categorie is als de zwaarste van de samenlopende inbreuken -, ziet het Hof niet in in welk opzicht die bepaling de evenredigheid van de verlenging van de maximumduur van opsluiting in een strafcel in geval van gijzelneming zou aantasten. B.21. Het derde middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 mei 2015. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, consacrée par l'article 125 de la loi de principes, lequel prévoit que « le concours d'une infraction disciplinaire avec un délit ne fait pas obstacle à la procédure disciplinaire et à la possibilité de punir disciplinairement ». Ces considérations s'imposent a fortiori lorsqu'il s'agit d'une prise d'otage, compte tenu de la gravité de cet acte. L'incrimination de la prise d'otage par l'article 347bis du Code pénal n'affecte dès lors pas la proportionnalité de la mesure attaquée. En ce qui concerne l'article 143, § 2, de la loi de principes - qui prévoit que, en cas de concours d'infractions disciplinaires, les diverses infractions sont sanctionnées comme une seule infraction disciplinaire de la même catégorie que la plus grave des infractions concourantes -, il n'apparaît pas en quoi cette disposition affecterait la proportionnalité de la prolongation de la durée maximale d'enfermement en cellule de punition en cas de prise d'otage. B.21. Le troisième moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^