← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 2/2014 van 16 januari 2014 Rolnummer : 5505 In zake: de
prejudiciële vragen over de artikelen 3, B), en 10 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 1 juli
2005 betreffende de studies in de geneeskunde en de tand Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels
en A. Alen, de rechters E. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 2/2014 van 16 januari 2014 Rolnummer : 5505 In zake: de prejudiciële vragen over de artikelen 3, B), en 10 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 1 juli 2005 betreffende de studies in de geneeskunde en de tand Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, de rechters E. (...) | Extrait de l'arrêt n° 2/2014 du 16 janvier 2014 Numéro du rôle : 5505 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 3, B), et 10 du décret de la Communauté française du 1 er juillet 2005 relatif aux études de médec La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges E. De Groo(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 2/2014 van 16 januari 2014 | Extrait de l'arrêt n° 2/2014 du 16 janvier 2014 |
Rolnummer : 5505 | Numéro du rôle : 5505 |
In zake: de prejudiciële vragen over de artikelen 3, B), en 10 van het | En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 3, B), |
decreet van de Franse Gemeenschap van 1 juli 2005 betreffende de | et 10 du décret de la Communauté française du 1er juillet 2005 relatif |
studies in de geneeskunde en de tandheelkunde, gesteld door de | aux études de médecine et de dentisterie, posées par le Tribunal de |
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | première instance de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, de rechters | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges E. De |
E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul |
Nihoul en F. Daoût, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere | et F. Daoût, et, conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du |
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter | 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du président émérite M. |
M. Bossuyt, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | Bossuyt, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le |
voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | président J. Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 28 september 2012 in zake Marie Boonen en anderen tegen | Par jugement du 28 septembre 2012 en cause de Marie Boonen et autres |
de Franse Gemeenschap, in aanwezigheid van Marie-Christine Vroonen, | contre la Communauté française, en présence de Marie-Christine |
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 22 | Vroonen, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 22 |
oktober 2012, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de | octobre 2012, le Tribunal de première instance de Bruxelles a posé les |
volgende prejudiciële vragen gesteld : | questions préjudicielles suivantes : |
« - Schenden artikel 3, B), van het decreet van de Franse Gemeenschap | « - L'article 3, B), du décret de la Communauté française du 1er |
van 1 juli 2005 betreffende de studies in de geneeskunde en de | juillet 2005 relatif aux études de médecine et de dentisterie en ce |
tandheelkunde, in zoverre het een artikel 49, § 2, in het decreet van | qu'il a inséré un article 49, § 2, dans le décret de la Communauté |
de Franse Gemeenschap van 31 maart 2004 betreffende de organisatie van | française du 31 mars 2004 définissant l'enseignement supérieur, |
het hoger onderwijs ter bevordering van de integratie in de Europese | favorisant son intégration à l'espace européen de l'enseignement |
ruimte van het hoger onderwijs en betreffende de herfinanciering van | |
de universiteiten heeft ingevoegd, en artikel 10 van datzelfde decreet | supérieur et refinançant les universités ainsi que l'article 10 de ce |
van 1 juli 2005, in zoverre het een afdeling 3bis in hoofdstuk IV van | même décret du 1er juillet 2005 en ce qu'il a inséré une section 3bis |
titel III van het voormelde decreet van 31 maart 2004 heeft ingevoegd, | dans le titre III, chapitre IV du décret du 31 mars 2004 précité |
de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet, al dan niet in | violent-ils les articles 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, lus |
samenhang gelezen met artikel 13, lid 2, onder c), van het | isolément ou combinés avec l'article 13, § 2, c), du Pacte |
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele | international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, |
rechten, met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het | avec l'article 2 du Premier protocole additionnel à la Convention |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 24, § 4, | européenne des droits de l'homme et avec l'article 24, § 4, de la |
van de Grondwet, in zoverre bepalingen de gelijke toegang tot het | Constitution en ce que des dispositions limitent l'égal accès à |
hoger onderwijs beperken door een systeem met een numerus fixus vast | l'enseignement supérieur en fixant un système de numerus fixus qui ne |
te leggen dat de toegang tot het tweede jaar van de universitaire | limite pas l'accès à la deuxième année d'études universitaires de |
studie in de geneeskunde niet beperkt naar gelang van de bekwaamheden | médecine en fonction des capacités des élèves mais uniquement en |
van de studenten maar enkel naar gelang van de beschikbare plaatsen, | fonction des places disponibles, conduisant le cas échéant des élèves |
hetgeen studenten die voor hun eerste studiejaar zijn geslaagd, in | ayant réussi leur première année d'études à ne pas pouvoir accéder à |
voorkomend geval ertoe brengt dat zij geen toegang kunnen krijgen tot | |
het tweede ? | la deuxième ? |
- Schenden artikel 3, B), van het decreet van de Franse Gemeenschap | - L'article 3, B), du décret de la Communauté française du 1er juillet |
van 1 juli 2005 betreffende de studies in de geneeskunde en de | 2005 relatif aux études de médecine et de dentisterie en ce qu'il a |
tandheelkunde, in zoverre het een artikel 49, § 2, in het decreet van | inséré un article 49, § 2, dans le décret de la Communauté française |
de Franse Gemeenschap van 31 maart 2004 betreffende de organisatie van | du 31 mars 2004 définissant l'enseignement supérieur, favorisant son |
het hoger onderwijs ter bevordering van de integratie in de Europese | intégration à l'espace européen de l'enseignement supérieur et |
ruimte van het hoger onderwijs en betreffende de herfinanciering van | |
de universiteiten heeft ingevoegd, en artikel 10 van datzelfde decreet | refinançant les universités ainsi que l'article 10 de ce même décret |
van 1 juli 2005, in zoverre het een afdeling 3bis in hoofdstuk IV van | du 1er juillet 2005 en ce qu'il a inséré une section 3bis dans le |
titel III van het voormelde decreet van 31 maart 2004 heeft ingevoegd, | titre III, chapitre IV, du décret du 31 mars 2004 précité violent-ils |
de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet, al dan niet in | les articles 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, lu isolément ou |
samenhang gelezen met artikel 13, lid 2, onder c), van het | combiné avec l'article 13, § 2, c), du Pacte international relatif aux |
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele | |
rechten, met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het | droits économiques, sociaux et culturels, avec l'article 2 du Premier |
protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme | |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 24, § 4, | et avec l'article 24, § 4, de la Constitution, en ce qu'il fixe un |
van de Grondwet, in zoverre zij een systeem met een numerus fixus | système de numerus fixus qui ne limite pas l'accès à la deuxième année |
vastleggen dat de toegang tot het tweede jaar van de universitaire | d'études universitaires de médecine en fonction des capacités des |
studie in de geneeskunde niet beperkt naar gelang van de bekwaamheden | élèves alors qu'un tel système n'existait pas auparavant et sans qu'il |
van de studenten, terwijl een dergelijk systeem voordien niet bestond | existe de motifs liés à l'intérêt général qui justifie cette |
en zonder dat er redenen bestaan die verband houden met het algemeen | |
belang dat die aanzienlijke achteruitgang van de mate van bescherming | régression sensible du niveau de protection du droit d'accès à |
van het recht op toegang tot het hoger onderwijs verantwoordt ? ». | l'enseignement supérieur ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vragen | Quant à la recevabilité des questions préjudicielles |
B.1.1. De Franse Gemeenschapsregering voert aan dat het Hof niet | B.1.1. Le Gouvernement de la Communauté française allègue que la Cour |
bevoegd zou zijn omdat het geschil dat door de prejudiciële vragen aan | ne serait pas compétente en faisant valoir que la contestation que les |
het Hof wordt voorgelegd betrekking heeft op een burgerlijk recht. | questions préjudicielles amènent devant elle porte sur un droit civil. |
B.1.2. Het Hof is bevoegd om bij wijze van prejudiciële beslissing | B.1.2. La Cour est compétente pour statuer, à titre préjudiciel, sur |
uitspraak te doen omtrent de schending, door een decreet, van de | |
artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet (artikel 142, tweede lid, 2°, | la violation, par un décret, des articles 10, 11 et 24 de la |
Constitution (article 142, alinéa 2, 2°, et alinéa 3, de la | |
en derde lid, van de Grondwet; artikel 26, § 1, 3°, van de bijzondere | Constitution; article 26, § 1er, 3°, de la loi spéciale du 6 janvier |
wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof). | 1989 sur la Cour constitutionnelle). |
Wanneer een vraag betreffende een dergelijke schending wordt « | Lorsqu'une question relative à une telle violation est « soulevée » |
opgeworpen » voor een rechtscollege, moet dat rechtscollege het Hof in | devant une juridiction, celle-ci doit, en principe, demander à la Cour |
beginsel verzoeken erop te antwoorden (artikel 26, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989). | d'y répondre (article 26, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989). |
Zelfs indien het antwoord op een dergelijke vraag nuttig kan zijn om | Même si la réponse à une telle question peut être utile pour trancher |
une contestation ayant pour objet un droit civil au sens de l'article | |
een geschil over een burgerlijk recht in de zin van artikel 144 van de | 144 de la Constitution, cette réponse ne constitue pas pour autant, en |
Grondwet te beslechten, vormt dat antwoord daarom niet als dusdanig de | tant que telle, le règlement d'une telle contestation. |
regeling van een dergelijk geschil. | |
B.1.3. Aangezien beide prejudiciële vragen betrekking hebben op de | B.1.3. Les deux questions préjudicielles portant sur la compatibilité |
bestaanbaarheid van twee bepalingen van een decreet van de Franse | de deux dispositions d'un décret de la Communauté française avec les |
Gemeenschap met de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet, is | articles 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, la Cour est compétente |
het Hof bevoegd om erop te antwoorden. | pour y répondre. |
B.2.1. In de regel komt het het rechtscollege toe dat het Hof een | B.2.1. C'est en règle à la juridiction qui interroge la Cour qu'il |
vraag stelt, vast te stellen welke de wetsbepalingen zijn die toepasselijk zijn op het geschil dat erbij aanhangig is gemaakt, en, algemener, na te gaan of het antwoord op een prejudiciële vraag nuttig is om het aan het rechtscollege voorgelegde geschil te beslechten. Enkel wanneer het antwoord klaarblijkelijk niet nuttig is om het geschil te beslechten, met name omdat de in het geding zijnde bepaling klaarblijkelijk niet erop van toepassing is, vermag het Hof te beslissen dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft. B.2.2. Samen met de rechter die aan het Hof vragen stelt, dient te worden opgemerkt dat het antwoord op de gestelde vragen klaarblijkelijk niet nutteloos is om het geschil te beslechten. | appartient de déterminer quelles sont les dispositions législatives qui sont applicables au litige dont elle est saisie, et plus généralement, d'apprécier si la réponse à une question préjudicielle est utile à la solution du litige qu'elle doit trancher. Ce n'est que lorsque la réponse n'est manifestement pas utile à la solution du litige, notamment parce que la disposition en cause n'est manifestement pas applicable à celui-ci, que la Cour peut décider que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. B.2.2. Il y a lieu d'observer, avec le juge qui interroge la Cour, que la réponse aux questions posées n'est manifestement pas inutile à la solution du litige. |
B.2.3. De exceptie wordt verworpen. | B.2.3. L'exception est rejetée. |
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la réponse à la première question préjudicielle |
B.3. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de | B.3. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article |
bestaanbaarheid van artikel 49, § 2, en van de artikelen 79bis tot | |
79octies van het decreet van 31 maart 2004, zoals zij op het | 49, § 2, et des articles 79bis à 79octies du décret du 31 mars 2004, |
tels qu'ils étaient applicables à l'année académique 2005-2006, avec | |
academiejaar 2005-2006 van toepassing waren, met de artikelen 10, 11 | les articles 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, lus isolément ou |
en 24, § 3, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met | en combinaison avec l'article 24, § 4, de la Constitution, avec |
artikel 24, § 4, van de Grondwet, met artikel 2 van het Eerste | l'article 2 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de | européenne des droits de l'homme et avec l'article 13, paragraphe 2, |
mens en met artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal | c), du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et |
Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre | culturels, en ce que, en limitant l'accès à la deuxième année des |
de in het geding zijnde bepalingen, door de toegang tot het tweede | études de premier cycle en médecine uniquement en fonction des places |
studiejaar van de eerste cyclus in de geneeskunde enkel naar gelang | disponibles, les dispositions en cause auraient porté atteinte au |
van de beschikbare plaatsen te beperken, afbreuk zouden hebben gedaan | droit à l'égal accès à l'enseignement supérieur des étudiants qui, à |
aan het recht op gelijke toegang tot het hoger onderwijs van de | |
studenten die na afloop van het academiejaar 2005-2006 de 60 « | l'issue de l'année académique 2005-2006, avaient obtenu les 60 « |
studiepunten » hadden verworven die zijn verbonden aan de tijdens het | crédits » associés aux enseignements suivis lors de la première année |
eerste studiejaar van die cyclus gevolgde lessen. | d'études de ce cycle. |
B.4.1. Artikel 24, § 3, van de Grondwet bepaalt : | B.4.1. L'article 24, § 3, de la Constitution dispose : |
« Ieder heeft recht op onderwijs, met eerbiediging van de fundamentele | « Chacun a droit à l'enseignement dans le respect des libertés et |
rechten en vrijheden. De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot | droits fondamentaux. L'accès à l'enseignement est gratuit jusqu'à la |
het einde van de leerplicht. | fin de l'obligation scolaire. |
Alle leerlingen die leerplichtig zijn, hebben ten laste van de | Tous les élèves soumis à l'obligation scolaire ont droit, à charge de |
gemeenschap recht op een morele of religieuze opvoeding ». | la communauté, à une éducation morale ou religieuse ». |
Dat recht staat een reglementering van de toegang tot het onderwijs, | Ce droit ne fait pas obstacle à une réglementation de l'accès à |
inzonderheid van het onderwijs dat wordt verstrekt na afloop van de | l'enseignement, en particulier celui qui est dispensé au-delà du temps |
leerplicht, op grond van de behoeften en de mogelijkheden van de | de scolarité obligatoire, en fonction des besoins et des possibilités |
gemeenschap en het individu, niet in de weg. | de la communauté et de l'individu. |
B.4.2. Artikel 24, § 4, van de Grondwet bepaalt : | B.4.2. L'article 24, § 4, de la Constitution dispose : |
« Alle leerlingen of studenten, ouders, personeelsleden en | « Tous les élèves ou étudiants, parents, membres du personnel et |
onderwijsinstellingen zijn gelijk voor de wet of het decreet. De wet | établissements d'enseignement sont égaux devant la loi ou le décret. |
en het decreet houden rekening met objectieve verschillen, waaronder | La loi et le décret prennent en compte les différences objectives, |
de eigen karakteristieken van iedere inrichtende macht, die een | notamment les caractéristiques propres à chaque pouvoir organisateur |
aangepaste behandeling verantwoorden ». | qui justifient un traitement approprié ». |
B.5. Artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees | B.5. L'article 2 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
Verdrag voor de rechten van de mens, met als opschrift « Recht op | européenne des droits de l'homme, intitulé « Droit à l'instruction », |
onderwijs », bepaalt : | dispose : |
« Niemand zal het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de | « Nul ne peut se voir refuser le droit à l'instruction. L'Etat, dans |
uitoefening van alle functies welke de Staat in verband met de | |
opvoeding en het onderwijs op zich neemt zal de Staat het recht | l'exercice des fonctions qu'il assumera dans le domaine de l'éducation |
eerbiedigen van de ouders om voor hun kinderen zich van die opvoeding | et de l'enseignement, respectera le droit des parents d'assurer cette |
en van dat onderwijs te verzekeren welke overeenstemmen met hun eigen | éducation et cet enseignement conformément à leurs convictions |
godsdienstige en filosofische overtuigingen ». | religieuses et philosophiques ». |
Die bepaling verleent onder meer een recht op toegang tot de bestaande | Cette disposition confère notamment un droit d'accès aux |
zowel openbare als private instellingen voor hoger onderwijs (EHRM, | établissements d'enseignement supérieur existants, tant publics que |
grote kamer, 10 november 2005, Leyla Sahin t. Turkije, §§ 134-142, | privés (CEDH, grande chambre, 10 novembre 2005, Leyla Sahin c. |
152-153; grote kamer, 19 oktober 2012, Catan en anderen t. Moldavië en | Turquie, §§ 134-142, 152-153; grande chambre, 19 octobre 2012, Catan |
Rusland, §§ 137 en 139). Zij vereist dat de houder van dat recht op | et autres c. Moldova et Russie, §§ 137 et 139). Elle exige que le |
toegang de mogelijkheid moet kunnen hebben om een voordeel uit het | titulaire de ce droit d'accès puisse avoir la possibilité de tirer un |
gevolgde onderwijs te halen, met andere woorden het recht om, | bénéfice de l'enseignement suivi, c'est-à-dire le droit d'obtenir, |
overeenkomstig de in de betrokken Staat van kracht zijnde regels en in | conformément aux règles en vigueur dans l'Etat concerné et sous une |
een of andere vorm, de officiële erkenning van de voltooide studie te | forme ou une autre, la reconnaissance officielle des études accomplies |
verkrijgen (EHRM, grote kamer, 10 november 2005, Leyla Sahin t. | (CEDH, grande chambre, 10 novembre 2005, Leyla Sahin c. Turquie, § |
Turkije, § 152; grote kamer, 19 oktober 2012, Catan en anderen t. | 152; grande chambre, 19 octobre 2012, Catan et autres c. Moldova et |
Moldavië en Rusland, § 137). | Russie, § 137). |
Het recht op onderwijs vereist van nature een overheidsregeling waarin | Le droit à l'instruction appelle par nature une réglementation |
rekening wordt gehouden met onder meer de behoeften en de middelen van | étatique qui tient compte entre autres des besoins et des ressources |
de gemeenschap, alsook met de bijzondere kenmerken van het niveau van | de la communauté ainsi que des particularités du niveau de |
het in aanmerking genomen onderwijs (EHRM, grote kamer, 10 november | l'enseignement considéré (CEDH, grande chambre, 10 novembre 2005, |
2005, Leyla Sahin t. Turkije, § 154; grote kamer, 19 oktober 2012, | Leyla Sahin c. Turquie, § 154; grande chambre, 19 octobre 2012, Catan |
Catan en anderen t. Moldavië en Rusland, § 140). Dat recht, dat niet | et autres c. Moldova et Russie, § 140). Non absolu, ce droit peut être |
absoluut is, kan aan bepaalde beperkingen worden onderworpen voor | soumis à certaines limitations pour autant que celles-ci soient |
zover die voorzienbaar zijn en in een redelijk verband van | |
evenredigheid met het nagestreefde legitieme doel staan. De Staat | prévisibles et raisonnablement proportionnées au but légitime |
beschikt in dat opzicht over een beoordelingsmarge die des te groter | poursuivi. L'Etat dispose à cet égard d'une marge d'appréciation |
is naarmate het in aanmerking genomen onderwijsniveau hoog is (EHRM, | d'autant plus grande qu'est élevé le niveau d'enseignement considéré |
grote kamer, 10 november 2005, Leyla Sahin t. Turkije, § 154; grote | (CEDH, grande chambre, 10 novembre 2005, Leyla Sahin c. Turquie, § |
kamer, 19 oktober 2012, Catan en anderen t. Moldavië en Rusland, § | 154; grande chambre, 19 octobre 2012, Catan et autres c. Moldova et |
140). Het recht op onderwijs verbiedt niet dat de toegang tot de | Russie, § 140). Le droit à l'instruction n'interdit pas que l'accès à |
universiteit wordt beperkt tot diegenen die tijdig hebben gevraagd om | |
te worden toegelaten en die voor de examens zijn geslaagd (EHRM, | l'université soit limité à ceux qui ont demandé leur admission en |
beslissing, 16 november 1999, Lukach t. Rusland, § 3). | temps voulu et réussi les examens (CEDH, décision, 16 novembre 1999, |
Artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | Lukach c. Russie, § 3). L'article 2 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
voor de rechten van de mens waarborgt eveneens de gelijke behandeling | européenne des droits de l'homme garantit aussi l'égalité de |
van alle burgers bij de uitoefening van het recht op onderwijs (EHRM, | traitement de tous les citoyens dans l'exercice du droit à |
grote kamer, 10 november 2005, Leyla Sahin t. Turkije, § 152). | l'instruction (CEDH, grande chambre, 10 novembre 2005, Leyla Sahin c. |
B.6. Artikel 13 van het Internationaal Verdrag inzake economische, | Turquie, § 152). B.6. L'article 13 du Pacte international relatif aux droits |
sociale en culturele rechten bepaalt : | économiques, sociaux et culturels dispose : |
« 1. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag erkennen het recht van | « 1. Les Etats parties au présent Pacte reconnaissent le droit de |
een ieder op onderwijs. [...] | toute personne à l'éducation. [...] |
2. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag erkennen dat, ten einde | 2. Les Etats parties au présent Pacte reconnaissent qu'en vue |
tot een volledige verwezenlijking van dit recht te komen : | d'assurer le plein exercice de ce droit : |
[...] | [...] |
c) Het hoger onderwijs door middel van alle passende maatregelen en in | c) L'enseignement supérieur doit être rendu accessible à tous en |
het bijzonder door de geleidelijke invoering van kosteloos onderwijs | pleine égalité, en fonction des capacités de chacun, par tous les |
voor een ieder op basis van bekwaamheid gelijkelijk toegankelijk dient | moyens appropriés et notamment par l'instauration progressive de la |
te worden gemaakt; | gratuité; |
[...] ». | [...] ». |
Artikel 2, lid 1, van hetzelfde Verdrag bepaalt : | L'article 2, paragraphe 1, du même Pacte dispose : |
« Iedere Staat die partij is bij dit Verdrag verbindt zich maatregelen | « Chacun des Etats parties au présent Pacte s'engage à agir, tant par |
te nemen, zowel zelfstandig als binnen het kader van de internationale | son effort propre que par l'assistance et la coopération |
hulp en samenwerking, met name op economisch en technisch gebied, en | internationales, notamment sur les plans économique et technique, au |
met volledige gebruikmaking van de hem ter beschikking staande | maximum de ses ressources disponibles, en vue d'assurer |
hulpbronnen, ten einde met alle passende middelen, inzonderheid de | progressivement le plein exercice des droits reconnus dans le présent |
invoering van wettelijke maatregelen, tot een algehele verwezenlijking | Pacte par tous les moyens appropriés, y compris en particulier |
van de in dit Verdrag erkende rechten te komen ». | l'adoption de mesures législatives ». |
Uit die bepalingen vloeit voort dat de gelijke toegang tot het hoger | Il ressort de ces dispositions que l'égalité d'accès à l'enseignement |
onderwijs geleidelijk moet worden ingevoerd op basis van bekwaamheid, | supérieur doit être instaurée progressivement, en fonction des |
rekening houdend met de economische mogelijkheden en de specifieke | capacités de chacun, en tenant compte des possibilités économiques et |
toestand van de overheidsfinanciën van elke verdragspartij. | de la situation des finances publiques spécifique à chacun des Etats parties. |
Artikel 13, lid 2, onder c), van het Verdrag doet dus geen recht op | L'article 13, paragraphe 2, c), du Pacte ne fait donc pas naître un |
toegang tot het hoger onderwijs ontstaan. Het verzet zich evenwel | droit à l'accès à l'enseignement supérieur. Il s'oppose toutefois à ce |
ertegen dat het Koninkrijk België, na de inwerkingtreding van het | que le Royaume de Belgique, après l'entrée en vigueur du Pacte à son |
Verdrag te zijnen aanzien - op 21 juli 1983 -, maatregelen neemt die | égard - le 21 juillet 1983 -, prenne des mesures qui iraient à |
zouden ingaan tegen het doel van de volkomen gelijke toegang tot het | l'encontre de l'objectif de l'accès en pleine égalité à l'enseignement |
hoger onderwijs op basis van bekwaamheid. | |
Die bepaling staat niet eraan in de weg dat de toegang tot het hoger | supérieur en fonction des capacités de chacun. |
onderwijs afhankelijk wordt gemaakt van voorwaarden die de bekwaamheid | Cette disposition n'empêche pas que l'accès à l'enseignement supérieur |
van de studenten betreffen, voor zover die voorwaarden in | soit soumis à des conditions relatives à la capacité des étudiants, |
overeenstemming zijn met het beginsel van gelijkheid en | pour autant que ces conditions soient conformes au principe d'égalité |
niet-discriminatie. | et de non-discrimination. |
B.7.1. Een « studiepunt » is een « eenheid die overeenstemt met de | B.7.1. Un « crédit » est une « unité correspondant au temps consacré, |
tijd die de student binnen een studieprogramma aan een | par l'étudiant, au sein d'un programme d'études, à une activité |
studieactiviteit binnen een bepaalde leerdiscipline heeft besteed ». | d'apprentissage dans une discipline déterminée ». Les crédits sont |
De studiepunten worden aan de student toegekend na een gunstige | octroyés à l'étudiant après évaluation favorable des compétences et |
beoordeling van de verworven bekwaamheden en kennis (artikel 6, § 1, | connaissances acquises (article 6, § 1er, 8°, du décret du 31 mars |
8°, van het decreet van 31 maart 2004, vervangen bij artikel 4 van het decreet van 20 oktober 2011). | 2004, remplacé par l'article 4 du décret du 20 octobre 2011). |
Het staat aan de bevoegde examencommissie, bestaande uit de | |
academische overheden, de studiepunten toe te kennen die zijn | C'est au jury compétent, constitué par les autorités académiques, |
verbonden aan het onderwijs waarvan zij de resultaten toereikend acht | qu'il appartient d'octroyer les crédits associés aux enseignements |
(artikelen 68, § 1, eerste lid, en 69, eerste lid, van het decreet van | dont il juge les résultats suffisants (articles 68, § 1er, alinéa 1er, |
31 maart 2004). | et 69, alinéa 1er, du décret du 31 mars 2004). |
Tijdens het academiejaar 2005-2006 bood het eerste studiejaar van de | Lors de l'année académique 2005-2006, la première année d'études du |
cyclus die leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor | cycle menant à l'obtention du grade académique de bachelier en |
in de geneeskunde, de mogelijkheid om 60 studiepunten te verwerven | médecine permettait l'acquisition de 60 crédits (article 16, § 2, |
(artikel 16, § 2, tweede lid, van het decreet van 31 maart 2004, | alinéa 2, du décret du 31 mars 2004, inséré par l'article 2, A), du |
ingevoegd bij artikel 2, A), van het decreet van 1 juli 2005). | décret du 1er juillet 2005). |
Het verwerven van die 60 studiepunten was voor de student echter niet | L'obtention de ces 60 crédits n'était cependant pas suffisante pour |
voldoende om toegang te krijgen tot het tweede jaar van de cyclus die | que l'étudiant ait accès à la deuxième année du cycle menant à |
leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor in de | l'obtention du grade académique de bachelier en médecine. L'accès à |
geneeskunde. De toegang tot dat tweede jaar was afhankelijk gesteld | |
van de uitreiking van een toegangsattest (artikelen 49, § 2, en | cette deuxième année était subordonné à la délivrance d'une |
79quater van het decreet van 31 maart 2004). | attestation d'accès (articles 49, § 2, et 79quater du décret du 31 mars 2004). |
B.7.2. Dat toegangsattest werd uitgereikt door de « | B.7.2. Cette attestation d'accès était délivrée par le « jury |
oriënteringsexamencommissie » van de betrokken universitaire | d'orientation » de l'institution universitaire concernée (article 49, |
instelling (artikel 49, § 2, van het decreet van 31 maart 2004, in | § 2, du décret du 31 mars 2004, lu en combinaison avec l'article 16, § |
samenhang gelezen met artikel 16, § 2, van hetzelfde decreet, zoals | 2, du même décret, tels qu'ils étaient applicables à l'année |
zij op het academiejaar 2005-2006 van toepassing waren). | |
Het totale aantal in de Franse Gemeenschap uit te reiken | académique 2005-2006). |
toegangsattesten was beperkt en werd, in beginsel elk jaar, door de | Le nombre global d'attestations d'accès à délivrer en Communauté |
Regering bepaald door inzonderheid rekening te houden met « het aantal | française était limité et déterminé, en principe chaque année, par le |
gediplomeerden van de tweede cyclus die toegang zullen hebben tot de | Gouvernement en tenant compte notamment du « nombre de diplômés de |
toekenning van particuliere professionele bekwaamheidsbewijzen | second cycle qui auront accès à l'attribution des titres |
krachtens de federale wetgeving » (artikelen 79bis, eerste en derde | professionnels particuliers en vertu de la législation fédérale » |
(articles 79bis, alinéas 1er et 3, et 79ter, § 1er, alinéa 1er, du | |
lid, en 79ter, § 1, eerste lid, van het decreet van 31 maart 2004). De | décret du 31 mars 2004). Le Gouvernement devait aussi, en principe |
Regering diende ook, in beginsel jaarlijks, de verdeling van dat | annuellement, arrêter la répartition de ce nombre limité |
beperkte aantal attesten onder de vijf universitaire instellingen die | d'attestations entre les cinq institutions universitaires organisant |
die studie organiseerden, volgens een in het decreet bedoelde sleutel | |
te bepalen (artikelen 79bis, tweede lid, en 79ter, § 1, tweede lid, | ces études, selon une clé prévue par le décret (articles 79bis, alinéa |
van het decreet van 31 maart 2004). | 2, et 79ter, § 1er, alinéa 2, du décret du 31 mars 2004). |
Geen enkel van die toegangsattesten kon worden uitgereikt aan een in | Aucune de ces attestations d'accès ne pouvait être délivrée à un |
het eerste jaar ingeschreven student die geen cijfer van minstens | étudiant inscrit en première année qui n'avait pas obtenu une note au |
10/20 voor elk onderwijs dat op zijn programma stond, noch een | moins égale à 10/20 pour chaque enseignement inscrit à son programme, |
algemene beoordeling van minstens 60/100 had behaald (artikel | ainsi qu'une note globale au moins égale à 60/100 (article 79quater, |
79quater, eerste en vijfde lid, van het decreet van 31 maart 2004, | alinéas 1er et 5, du décret du 31 mars 2004, tel qu'il était |
zoals het op het academiejaar 2005-2006 van toepassing was). Het | applicable à l'année académique 2005-2006). La note correspondant à un |
cijfer dat overeenstemt met een onderricht, drukt de eindevaluatie van | enseignement exprime l'évaluation finale de cet enseignement (article |
dat onderricht uit (artikel 77, eerste lid, van het decreet van 31 | 77, alinéa 1er, du décret du 31 mars 2004). La note globale était |
maart 2004). De algemene beoordeling was afhankelijk van de | |
academische resultaten van de student en van een evaluatie van zijn « | fonction des résultats académiques de l'étudiant et d'une évaluation |
[bekwaamheid] om de vrucht van zijn scholing te gebruiken om de | de sa « capacité à utiliser le fruit de son apprentissage pour |
informatie te verstaan, er een synthese van te maken en ze mee te | comprendre, synthétiser et communiquer les informations et pour |
delen en om situaties op te lossen die kennis en transdisciplinaire | résoudre des situations qui nécessitent des connaissances et des |
bedrevenheid vereisen » (artikel 79quater, eerste, tweede, derde en | savoir-faire transdisciplinaires » (article 79quater, alinéas 1er, 2, |
vijfde lid, van het decreet van 31 maart 2004, zoals het op het | 3 et 5, du décret du 31 mars 2004, tel qu'il était applicable à |
academiejaar 2005-2006 van toepassing was). | l'année académique 2005-2006). |
Rekening houdend met het beperkte aantal toegangsattesten, kon de | Compte tenu du nombre limité d'attestations d'accès, le jury compétent |
bevoegde examencommissie van elke betrokken universitaire instelling | de chaque institution universitaire concernée ne pouvait délivrer une |
een dergelijk attest enkel uitreiken aan de studenten die, naast het | telle attestation qu'aux étudiants qui, en plus de remplir les |
feit dat zij voldeden aan de voormelde voorwaarden met betrekking tot | conditions précitées relatives aux notes, étaient placés en ordre |
de cijfers, batig waren gerangschikt in de rangschikking die was | |
opgesteld op grond van de algemene beoordelingen die elk van die | utile dans le classement établi sur la base des notes globales |
studenten had behaald (artikel 79quater, eerste tot zevende lid, van | obtenues par chacun de ces étudiants (article 79quater, alinéas 1er à |
hetzelfde decreet, zoals het op het academiejaar 2005-2006 van | 7, du même décret, tel qu'il était applicable à l'année académique |
toepassing was). | 2005-2006). |
B.8. Die beperking van de toegang van de in B.3 bedoelde studenten tot | B.8. Cette limitation de l'accès des étudiants visés en B.3 à la |
het tweede jaar van de cyclus die leidt tot het behalen van de | deuxième année du cycle menant à l'obtention du grade académique de |
academische graad van bachelor in de geneeskunde bij de in het geding | bachelier en médecine par les dispositions en cause était prévisible, |
zijnde bepalingen, was voorzienbaar, aangezien zij in duidelijke en | puisqu'elle était exprimée en termes clairs et précis. |
precieze bewoordingen was uitgedrukt. | |
B.9.1. De in het geding zijnde bepalingen, die het aantal studenten | B.9.1. Les dispositions en cause, qui limitaient le nombre d'étudiants |
beperkten die toegang hadden tot het tweede jaar van de cyclus die | qui avaient accès à la deuxième année du cycle menant à l'obtention du |
leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor in de | grade académique de bachelier en médecine, s'inscrivaient dans le |
geneeskunde, pasten in het kader dat is vastgelegd door de federale | cadre défini par la réglementation fédérale relative à la |
regelgeving met betrekking tot de planning van het medische aanbod | planification de l'offre médicale (article 35novies de l'arrêté royal |
(artikel 35novies van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november | n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions des |
1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen), die | soins de santé), qui tend à limiter le nombre de médecins autorisés à |
ertoe strekt het aantal geneesheren te beperken dat ertoe is | |
gemachtigd de geneeskunde te beoefenen (Parl. St., Parlement van de | pratiquer l'art médical (Doc., Parlement de la Communauté française, |
Franse Gemeenschap, 2004-2005, nr. 117/1, pp. 5, 6 en 8; ibid., nr. | 2004-2005, n° 117/1, p. 5, 6 et 8; ibid., n° 117/3, p. 3; CRI, 21 juin |
117/3, p. 3; CRI, 21 juni 2005, pp. 24-25). | 2005, pp. 24-25). |
Die bepalingen, die zijn aangenomen in de context van een belangrijke | Adoptées dans le contexte d'une importante et croissante augmentation |
en groeiende toename van het aantal inschrijvingen in het eerste jaar | du nombre d'inscriptions en première année du cycle menant à |
van de cyclus die leidt tot het behalen van de academische graad van | |
bachelor in de geneeskunde, hadden tot doel te vermijden dat vele | l'obtention du grade académique de bachelier en médecine, ces |
studenten ertoe zouden worden gedwongen om na afloop van een lange en | dispositions avaient pour objectif d'éviter que nombre d'étudiants ne |
dure studie die met succes werd afgerond, vast te stellen dat zij het | soient contraints de constater, à l'issue de longues et coûteuses |
beroep waarvoor zij hadden geleerd, niet zouden hebben kunnen | études achevées avec succès, qu'ils n'auraient pu exercer la |
uitoefenen wegens de bij de federale regelgeving vastgestelde | profession pour laquelle ils s'étaient formés, en raison des limites |
beperkingen (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, | fixées par la réglementation fédérale (Doc., Parlement de la |
2004-2005, nr. 117/1, pp. 5 tot 7 en 11; ibid., nr. 117/3, p. 3; CRI, | Communauté française, 2004-2005, n° 117/1, p. 5 à 7 et 11; ibid., n° |
21 juni 2005, p. 25), en, bijgevolg, de vereiste diploma's voor te | 117/3, p. 3; CRI, 21 juin 2005, p. 25), et, par conséquent, de |
behouden aan diegenen die het meest geschikt waren om die beroepen uit | réserver les diplômes requis à ceux qui étaient les plus aptes à |
te oefenen (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2004-2005, | l'exercice de ces professions (Doc., Parlement de la Communauté |
nr. 117/1, p. 9). | française, 2004-2005, n° 117/1, p. 9). |
B.9.2. Een selectie aan het einde van het eerste studiejaar is | B.9.2. Une sélection à la fin de la première année d'études a été |
verkozen boven het organiseren van een (vergelijkend) toelatingsexamen | préférée à l'organisation d'un examen ou d'un concours d'entrée |
vóór dat studiejaar om te vermijden dat de studenten uit de betere | préalable à cette année d'études afin d'éviter que les étudiants issus |
instellingen voor secundair onderwijs het grootste deel van de | des meilleurs établissements d'enseignement secondaire n'occupent la |
beschikbare plaatsen zouden innemen, hetgeen de « democratisering van | plus grande part des places disponibles, ce qui aurait nui à la « |
de toegang tot het hoger onderwijs » zou hebben geschaad (Parl. St., | démocratisation de l'accès à l'enseignement supérieur » (Doc., |
Parlement van de Franse Gemeenschap, 2004-2005, nr. 117/1, p. 7). Het | Parlement de la Communauté française, 2004-2005, n° 117/1, p. 7). |
organiseren van een selectie na afloop van het eerste studiejaar zwakt | L'organisation d'une sélection à l'issue de la première année d'études |
het gevolg af van de verschillen die uit de veranderlijke kwaliteit | atténue l'effet des différences résultant de la qualité variable de |
van het secundair onderwijs voortvloeien, door het bepaalde studenten | |
mogelijk te maken de achterstand weg te werken die zij wegens de | l'enseignement secondaire en permettant à certains étudiants de |
specifieke kenmerken met betrekking tot hun vroegere opleiding ten | combler le retard pris sur d'autres en raison des spécificités liées à |
opzichte van anderen hebben opgelopen (ibid., p. 9; Parl. St., | leur formation antérieure (ibid., p. 9; Doc., Parlement de la |
Parlement van de Franse Gemeenschap, 2004-2005, nr. 117/3, p. 3). Het | Communauté française, 2004-2005, n° 117/3, p. 3). Elle autorise aussi |
staat eveneens toe de bekwaamheden te vergelijken van studenten die, | une comparaison des capacités d'étudiants qui, sans bénéficier de |
zonder vrijstellingen of een overdracht van cijfers of eerder | |
verworven studiepunten te genieten, gedurende één jaar een identieke | dispenses, de report de notes ou de crédits antérieurement acquis, ont |
opleiding hebben genoten, bestaande uit een onderwijs dat ertoe is | bénéficié durant un an d'une formation identique, comprenant un |
bestemd hun bekwaamheid om hun kennis aan te wenden en dus hun | enseignement destiné à évaluer leur capacité à utiliser leurs |
werkelijke bekwaamheid om die studie voort te zetten, te evalueren | connaissances, et donc leur capacité réelle à poursuivre ces études |
(Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2004-2005, nr. 117/1, | (Doc., Parlement de la Communauté française, 2004-2005, n° 117/1, p. |
p. 9; ibid., nr. 117/3, pp. 3-4; CRI, 21 juni 2005, p. 26). | 9; ibid., n° 117/3, p. 3-4; CRI, 21 juin 2005, p. 26). |
Een selectie aan het einde van het eerste studiejaar werd dan ook | Une sélection à la fin de la première année d'études était dès lors |
geacht het recht van de student om toegang te krijgen tot het hoger | considérée comme plus respectueuse qu'un examen d'entrée du droit de |
onderwijs en de gelijkheid tussen studenten meer in acht te nemen dan | l'étudiant d'avoir accès à l'enseignement supérieur ainsi que de |
een toelatingsexamen (ibid., p. 9). | l'égalité entre étudiants (ibid., p. 9). |
B.10. L'étudiant qui, à l'issue de l'année académique 2005-2006, avait | |
B.10. De student die na afloop van het academiejaar 2005-2006 de 60 | obtenu les 60 crédits associés aux enseignements suivis lors de la |
studiepunten had verworven die zijn verbonden aan de lessen die werden | première année d'études du cycle menant à l'obtention du grade |
gevolgd tijdens het eerste studiejaar van de cyclus die leidt tot het | académique de bachelier en médecine, mais n'aurait pas obtenu |
behalen van de academische graad van bachelor in de geneeskunde, maar | l'attestation d'accès, pouvait se réinscrire une fois à la même année |
het toegangsattest niet zou hebben verkregen, kon zich eenmaal opnieuw | d'études, afin de tenter d'obtenir cette attestation (article |
inschrijven voor hetzelfde studiejaar, teneinde te proberen dat attest | |
te verkrijgen (artikel 79quinquies, derde lid, van het decreet van 31 | 79quinquies, alinéa 3, du décret du 31 mars 2004). |
maart 2004). Hij kon bovendien ook toegang krijgen tot het tweede jaar van | Il pouvait en outre également avoir accès à la deuxième année de |
verschillende andere studiecycli dan die welke leidt tot het behalen | plusieurs cycles d'études, autres que celui qui mène à l'obtention du |
van de academische graad van bachelor in de tandheelkunde (artikel | grade académique de bachelier en sciences dentaires (article 79sexies, |
79sexies, § 2, van hetzelfde decreet). | § 2, du même décret). |
Die student had dus de mogelijkheid om een voordeel uit het gevolgde | Cet étudiant avait donc la possibilité de tirer un bénéfice de |
onderwijs te halen, door de officiële erkenning van de voltooide | l'enseignement suivi, en obtenant la reconnaissance officielle des |
studie te verkrijgen. | études accomplies. |
B.11. Uit het voorafgaande vloeit voort dat de beperking van de | B.11. Il résulte de ce qui précède que la limitation de l'accès des |
toegang van de in B.3 bedoelde studenten tot het tweede jaar van de cyclus die leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor in de geneeskunde, zoals zij uit de in het geding zijnde bepalingen voortvloeide, in een redelijk verband van evenredigheid stond met het legitieme doel dat ermee werd nagestreefd en niet onverenigbaar was met de gelijke toegang tot het hoger onderwijs op basis van bekwaamheid. B.12. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag B.13. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 49, § 2, en van de artikelen 79bis tot | étudiants visés en B.3 à la deuxième année du cycle menant à l'obtention du grade académique de bachelier en médecine, telle qu'elle résultait des dispositions en cause, était raisonnablement proportionnée à l'objectif légitime qu'elle poursuivait et n'était pas incompatible avec l'égalité d'accès à l'enseignement supérieur en fonction des capacités de chacun. B.12. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la réponse à la seconde question préjudicielle B.13. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de l'article |
79octies van het decreet van 31 maart 2004, zoals zij op het | 49, § 2, et des articles 79bis à 79octies du décret du 31 mars 2004, |
academiejaar 2005-2006 van toepassing waren, met de artikelen 10, 11 | tels qu'ils étaient applicables à l'année académique 2005-2006, avec |
en 24, §§ 3 en 4, van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel | les articles 10, 11 et 24, §§ 3 et 4, de la Constitution, lus en |
13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre de in het geding zijnde bepalingen, door de toegang tot het tweede studiejaar van de eerste cyclus in de geneeskunde niet te beperken naar gelang van de bekwaamheden van de studenten, een aanzienlijke achteruitgang van de mate van bescherming van het recht op toegang tot het hoger onderwijs zouden hebben gevormd, die niet zou worden verantwoord door redenen van algemeen belang. B.14. Zoals blijkt uit wat in B.7 is uiteengezet, beperkten de in het geding zijnde bepalingen, die op het academiejaar 2005-2006 van toepassing waren, de toegang tot het tweede studiejaar van de cyclus die leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor in de geneeskunde door rekening te houden met de bekwaamheden van de studenten. B.15. Zonder dat moet worden nagegaan of de in het geding zijnde bepalingen al dan niet een aanzienlijke achteruitgang vormden van het niveau van bescherming van het recht op toegang tot het hoger onderwijs ten aanzien van de voorgaande situatie, moet worden vastgesteld dat de beperking van de toegang tot het tweede studiejaar van de cyclus die leidt tot het behalen van de academische graad van bachelor in de geneeskunde die bij die bepalingen werd geregeld, berustte op redenen van algemeen belang die in B.9 zijn beschreven. B.16. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, | combinaison avec l'article 13, paragraphe 2, c), du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, en ce que, en ne limitant pas l'accès à la deuxième année des études de premier cycle en médecine en fonction des capacités des étudiants, les dispositions en cause auraient constitué un recul sensible du niveau de protection du droit d'accès à l'enseignement supérieur, non justifié par des motifs d'intérêt général. B.14. Comme il ressort de ce qui est exposé en B.7, les dispositions en cause, applicables à l'année académique 2005-2006, limitaient l'accès à la deuxième année des études du cycle menant à l'obtention du grade académique de bachelier en médecine en tenant compte des capacités des étudiants. B.15. Sans qu'il soit besoin de vérifier si les dispositions en cause constituaient un recul sensible ou non du niveau de protection du droit d'accès à l'enseignement supérieur par rapport à la situation antérieure, il y a lieu de constater que la limitation de l'accès à la deuxième année des études du cycle menant à l'obtention du grade académique de bachelier en médecine qu'organisaient ces dispositions reposait sur des motifs d'intérêt général, décrits en B.9. B.16. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 49, § 2, en de artikelen 79bis tot 79octies van het decreet | L'article 49, § 2, et les articles 79bis à 79octies du décret du 31 |
van 31 maart 2004 « betreffende de organisatie van het hoger onderwijs | mars 2004 « définissant l'enseignement supérieur, favorisant son |
ter bevordering van de integratie in de Europese ruimte van het hoger | intégration à l'espace européen de l'enseignement supérieur et |
onderwijs en betreffende de herfinanciering van de universiteiten », | refinançant les universités », tels qu'ils étaient applicables pour |
zoals zij voor het academiejaar 2005-2006 op de studie in de | l'année académique 2005-2006 aux études de médecine, ne violent pas |
geneeskunde van toepassing waren, schenden niet de artikelen 10, 11 en | les articles 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, lus isolément ou |
24, § 3, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel | en combinaison avec l'article 24, § 4, de la Constitution, avec |
24, § 4, van de Grondwet, met artikel 2 van het Eerste Aanvullend | l'article 2 du Premier Protocole additionnel à la Convention |
Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met | européenne des droits de l'homme et avec l'article 13, paragraphe 2, |
artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake | c), du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et |
economische, sociale en culturele rechten. | culturels. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 16 januari 2014. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 16 janvier 2014. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |