Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2013 van 7 november 2013 Rolnummer : 5508 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepalin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, en de rechte(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2013 van 7 november 2013 Rolnummer : 5508 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepalin Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, en de rechte(...) Extrait de l'arrêt n° 147/2013 du 7 novembre 2013 Numéro du rôle : 5508 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 318 du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 1 er juillet 2006 modifia La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et J. Spreutels, et des juges E. D(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 147/2013 van 7 november 2013 Extrait de l'arrêt n° 147/2013 du 7 novembre 2013
Rolnummer : 5508 Numéro du rôle : 5508
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 318 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 318 du
Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 1 Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 1er
juli 2006 tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek juillet 2006 modifiant des dispositions du Code civil relatives à
met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen l'établissement de la filiation et aux effets de celle-ci, et modifié
ervan, en gewijzigd bij artikel 368 van de wet van 27 december 2006 par l'article 368 de la loi du 27 décembre 2006 portant des
houdende diverse bepalingen (I), gesteld door de Rechtbank van eerste dispositions diverses (I), posées par le Tribunal de première instance
aanleg te Brugge. de Bruges.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, en de composée des présidents M. Bossuyt et J. Spreutels, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, P. Nihoul, F.
P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, bijgestaan door de griffier P.-Y. Daoût et T. Giet, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 22 oktober 2012 in zake K.S. en A.S. tegen C.H. en Par jugement du 22 octobre 2012 en cause de K.S. et A.S. contre C.H.
anderen, en K.S. en A.S. tegen M.H. en anderen, waarvan de expeditie et autres, et de K.S. et A.S. contre M.H. et autres, dont l'expédition
ter griffie van het Hof is ingekomen op 31 oktober 2012, heeft de est parvenue au greffe de la Cour le 31 octobre 2012, le Tribunal de
Rechtbank van eerste aanleg te Brugge de volgende prejudiciële vragen première instance de Bruges a posé les questions préjudicielles
gesteld : suivantes :
« 1. Houdt artikel 318 BW zoals vervangen door art. 7 van de wet van 1 « 1. L'article 318 du Code civil, tel qu'il a été remplacé par
l'article 7 de la loi du 1er juillet 2006 et modifié par l'article 368
juli 2006 en gewijzigd door art. 368 van de wet van 27 december 2006, de la loi du 27 décembre 2006 portant des dispositions diverses (I),
houdende diverse bepalingen (I), in samenlezing met art. 25 van de wet combiné avec l'article 25 de la loi du 1er juillet 2006, viole-t-il
van 1 juli 2006, een schending in van de artikelen 10 en 11 van de les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que l'article 25, § 4,
Grondwet in zoverre art. 25, § 4, van de wet van 1 juli 2006 voorziet de la loi du 1er juillet 2006 prévoit que :
dat : ' De erkenning en het vermoeden van vaderschap van de echtgenoot ' La reconnaissance et la présomption de paternité du mari relatives à
betreffende een kind dat geboren werd voor de inwerkingtreding van un enfant né avant l'entrée en vigueur de la présente loi (à savoir la
deze wet (met name de wet van 1 juli 2006), kunnen worden betwist door loi du 1er juillet 2006) peuvent être contestées par le mari ou par
de echtgenoot of door degene die het kind erkent, binnen een termijn l'auteur de la reconnaissance dans un délai d'un an à dater de la
van één jaar vanaf de datum van de ontdekking van het feit dat hij découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant, quand bien
niet de vader van het kind is, zelfs indien er meer dan een jaar zou même il se serait écoulé plus d'un an depuis la naissance ou la
zijn verstreken sedert de geboorte of het ontdekken van de geboorte découverte de la naissance de l'enfant '
van het kind ' terwijl een dergelijke overgangsbepaling niet voorzien is voor het alors qu'une telle disposition transitoire n'est pas prévue en faveur
kind dat op grond van art. 318, § 2, in fine van het Burgerlijk de l'enfant qui, sur la base de l'article 318, § 2, in fine, du Code
Wetboek, het vaderschap van de echtgenoot wenst te betwisten, binnen civil, souhaite contester la paternité du mari dans un délai d'un an à
een jaar na de ontdekking van het feit dat de echtgenoot van zijn dater de la découverte du fait que le mari de sa mère n'est pas son
moeder, zijn vader niet is ? père ?
2. Schendt art. 318, § 1, BW, artikel 22 van de Grondwet, eventueel 2. L'article 318, § 1er, du Code civil viole-t-il l'article 22 de la
samen gelezen met art. 8 EVRM, doordat de vordering tot betwisting van Constitution, éventuellement combiné avec l'article 8 de la Convention
vaderschap niet kan worden toegelaten als het kind bezit van staat européenne des droits de l'homme, en ce que l'action en contestation
heeft ten aanzien van de echtgenoot [van zijn] moeder, in zoverre de de paternité ne peut être autorisée lorsque l'enfant a la possession
kinderen reeds minderjarig [lees : meerderjarig] zijn, de wettelijke d'état à l'égard du mari de sa mère, dans la mesure où les enfants
vader overleden is, de biologisch beweerde vader overleden is, de sont déjà mineurs [lire : majeurs], où le père légal est décédé, où le
nalatenschap van de wettelijke vader reeds werd vereffend en de prétendu père biologique est décédé, où la succession du père légal a
kinderen hun aandeel hebben genomen in de nalatenschap van hun déjà été liquidée et où les enfants ont pris leur part dans la
wettelijke vader ? ». succession du père légal ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag Quant à la première question préjudicielle
B.1. Om de eerste prejudiciële vraag te beantwoorden, moet het Hof B.1. Pour répondre à la première question préjudicielle, la Cour doit
zich uitspreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van se prononcer sur la compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la
de Grondwet, van artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek, zoals Constitution, de l'article 318 du Code civil, tel qu'il a été remplacé
vervangen bij artikel 7 van de wet van 1 juli 2006 « tot wijziging van par l'article 7 de la loi du 1er juillet 2006 « modifiant des
de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het dispositions du Code civil relatives à l'établissement de la filiation
vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan » en gewijzigd bij et aux effets de celle-ci » et modifié par l'article 368 de la loi du
artikel 368 van de wet van 27 december 2006 houdende diverse 27 décembre 2006 portant des dispositions diverses (I), combiné avec
bepalingen (I), in samenhang gelezen met artikel 25 van de wet van 1 l'article 25 de la loi du 1er juillet 2006, en tant qu'il n'est pas
juli 2006, in zoverre niet is voorzien in een overgangsbepaling voor
het kind dat vóór de inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 is prévu de disposition transitoire pour l'enfant né avant l'entrée en
geboren en het vaderschap van de echtgenoot van zijn moeder wenst te vigueur de la loi du 1er juillet 2006 qui souhaite contester la
betwisten binnen een termijn van één jaar na de ontdekking van het paternité du mari de sa mère dans un délai d'un an à dater de la
feit dat de echtgenoot niet zijn vader is. découverte du fait que le mari n'est pas son père.
B.2. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing vloeit voort dat de B.2. Il résulte des motifs de la décision de renvoi que les enfants
kinderen die de vordering tot betwisting van het vaderschap voor de qui ont intenté l'action en contestation de paternité devant le juge a
verwijzende rechter hebben ingesteld, zijn geboren in 1980, dat hun quo sont nés en 1980, que leur père légal est décédé en 1999 et qu'ils
wettelijke vader is overleden in 1999 en dat zij in 2010 hebben ont appris en 2010 qu'un autre homme décédé en 2010 était leur père
vernomen dat een andere man, in 2010 overleden, hun biologische vader
is. biologique.
B.3.1. Zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 1 juli 2006 en B.3.1. Tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 1er
gewijzigd bij artikel 368 van de wet van 27 december 2006 houdende juillet 2006 et modifié par l'article 368 de la loi du 27 décembre
diverse bepalingen (I) luidt artikel 318, §§ 1 en 2, van het 2006 portant des dispositions diverses (I), l'article 318, §§ 1er et
Burgerlijk Wetboek : 2, du Code civil dispose :
« § 1. Tenzij het kind bezit van staat heeft ten aanzien van de « § 1er. A moins que l'enfant ait la possession d'état à l'égard du
echtgenoot, kan het vermoeden van vaderschap worden betwist door de mari, la présomption de paternité peut être contestée par la mère,
moeder, het kind, de man ten aanzien van wie de afstamming vaststaat l'enfant, l'homme à l'égard duquel la filiation est établie et par la
en de persoon die het vaderschap van het kind opeist. personne qui revendique la paternité de l'enfant.
§ 2. De vordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar § 2. L'action de la mère doit être intentée dans l'année de la
na de geboorte. De vordering van de echtgenoot moet worden ingesteld binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is, die van de man die het vaderschap van het kind opeist moet worden ingesteld binnen het jaar na de ontdekking van het feit dat hij de vader van het kind is en die van het kind moet worden ingesteld op zijn vroegst op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt of binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat de echtgenoot zijn vader niet is. Indien de echtgenoot overleden is zonder in rechte te zijn opgetreden, terwijl de termijn om zulks te doen nog niet verstreken is, kan zijn vaderschap binnen een jaar na zijn overlijden of na de geboorte, worden betwist door zijn bloedverwanten in de opgaande en in de neerdalende lijn. naissance. L'action du mari doit être intentée dans l'année de la découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant, celle de celui qui revendique la paternité de l'enfant doit être intentée dans l'année de la découverte qu'il est le père de l'enfant et celle de l'enfant doit être intentée au plus tôt le jour où il a atteint l'âge de douze ans et au plus tard le jour où il atteint l'âge de vingt-deux ans ou dans l'année de la découverte du fait que le mari n'est pas son père. Si le mari est décédé sans avoir agi, mais étant encore dans le délai utile pour le faire, sa paternité peut être contestée, dans l'année de son décès ou de la naissance, par ses ascendants et par ses descendants.
Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 317 kan daarenboven La paternité établie en vertu de l'article 317 peut en outre être
worden betwist door de vorige echtgenoot ». contestée par le précédent mari ».
B.3.2. Artikel 25 van de wet van 1 juli 2006 « tot wijziging van de B.3.2. L'article 25 de la loi du 1er juillet 2006 « modifiant des
bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het dispositions du Code civil relatives à l'établissement de la filiation
vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan » bepaalt : et aux effets de celle-ci » dispose :
« § 1. In afwijking van artikel 330, § 1, vierde lid, zoals gewijzigd « § 1er. Par dérogation à l'article 330, § 1er, alinéa 4, tel que
bij deze wet, en van artikel 318, § 1, tweede lid, zoals ingevoegd bij modifié par la présente loi, et à l'article 318, § 1er, alinéa 2, tel
deze wet, kunnen de erkenning en het vermoeden van vaderschap van de qu'inséré par la présente loi, la reconnaissance et la présomption de
paternité du mari pourront être contestées par la personne qui
echtgenoot worden betwist door de persoon die het moederschap of revendique la maternité ou la paternité de l'enfant pendant un délai
vaderschap van het kind opeist gedurende een termijn van één jaar d'un an prenant cours à l'entrée en vigueur de la présente loi, quand
vanaf de inwerkingtreding van deze wet, zelfs indien er meer dan een bien même il se serait écoulé plus d'un an depuis la naissance ou la
jaar verstreken zou zijn sedert de geboorte of het ontdekken van de découverte de la naissance de l'enfant.
geboorte van het kind.
§ 2. Gedurende een termijn van één jaar vanaf de inwerkingtreding van § 2. Pendant un délai d'un an prenant cours à l'entrée en vigueur de
deze wet, behoudt elke belanghebbende derde, in de zin van artikel la présente loi, tout tiers intéressé au sens de l'article 330, § 1er,
330, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek in zijn vorige alinéa 1er, du Code civil dans sa rédaction antérieure, conserve la
lezing, de mogelijkheid een erkenning te betwisten, volgens de faculté de contester une reconnaissance, selon les conditions
voorwaarden voorgeschreven door de vroegere wetgeving. prescrites par la législation antérieure.
§ 3. De verjaringstermijn van de vordering tot betwisting van de § 3. Le délai de prescription de l'action en contestation de la
erkenning ingesteld door artikel 330, § 1, vierde lid, zoals gewijzigd reconnaissance institué par l'article 330, § 1er, alinéa 4, tel que
bij deze wet, begint te lopen de dag waarop deze wet in werking modifié par la présente loi, commence à courir le jour de l'entrée en
treedt, tenzij de vordering reeds was verjaard, en zonder dat de vigueur de celle-ci, à moins que l'action n'était déjà prescrite, et
totale duur van de verjaringstermijn dertig jaar kan overschrijden. sans que la durée totale du délai de prescription ne puisse dépasser
§ 4. De erkenning en het vermoeden van vaderschap van de echtgenoot trente ans. § 4. La reconnaissance et la présomption de paternité du mari
betreffende een kind dat geboren werd voor de inwerkingtreding van relatives à un enfant né avant l'entrée en vigueur de la présente loi
deze wet, kunnen worden betwist door de echtgenoot of door degene die peuvent être contestées par le mari ou par l'auteur de la
het kind erkent, binnen een termijn van één jaar vanaf de datum van de reconnaissance dans un délai d'un an à dater de la découverte du fait
ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is, zelfs qu'il n'est pas le père de l'enfant, quand bien même il se serait
indien er meer dan een jaar zou zijn verstreken sedert de geboorte of écoulé plus d'un an depuis la naissance ou la découverte de la
het ontdekken van de geboorte van het kind. naissance de l'enfant.
[...] ». [...] ».
B.3.3. Het is artikel 368 van de wet van 27 december 2006 houdende B.3.3. C'est l'article 368 de la loi du 27 décembre 2006 portant des
diverse bepalingen (I) dat in artikel 318, § 2, voor het kind de dispositions diverses (I) qui a inséré dans l'article 318, § 2, la
mogelijkheid heeft ingevoerd om een vordering tot betwisting van het
vaderschap in te stellen binnen het jaar na de ontdekking van het feit possibilité pour l'enfant d'intenter une action en contestation de
dat de echtgenoot van zijn moeder niet zijn vader is, aangezien de wet paternité dans l'année de la découverte du fait que le mari de sa mère
van 1 juli 2006 de echtgenoot en de man die het vaderschap van het n'est pas son père, dès lors que la loi du 1er juillet 2006 autorisait
kind opeist, toestaat om op dezelfde grond en binnen dezelfde termijn le mari et l'homme qui revendique la paternité de l'enfant à intenter
een vordering tot betwisting van het vaderschap in te stellen. une action en contestation de paternité sur la même base et dans le
De memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat heeft geleid tot de même délai. L'exposé des motifs du projet de loi ayant conduit à la loi du 27
wet van 27 december 2006 vermeldt : décembre 2006 mentionne :
« De wet van 1 juli 2006 legt vooraf bepaalde termijnen op voor de « La loi du 1er juillet 2006 impose des délais préfix pour les
vaderschapsbetwistingen. Voor de diverse betrokkenen kan het startpunt contestations de paternité. Pour les différents intéressés, le point
van de termijn worden uitgesteld, aangezien de datum die in aanmerking de départ du délai peut être différé puisque la date à prendre en
moet worden genomen die is van de kennisname van het onjuiste karakter considération est celle de la prise de connaissance du caractère
van de band van afstamming. Alleen de vordering van het kind genoot erroné du lien de filiation. Seule l'action de l'enfant ne bénéficiait
niet van deze mogelijkheid. Deze beperking moet verbeterd worden, want pas de cette possibilité. Il y a lieu de corriger cette restriction
men zou die als discriminerend kunnen beschouwen » (Parl. St., Kamer, qui pourrait être considérée comme discriminatoire » (Doc. parl.,
2006-2007, DOC 51-2760/001, p. 239; Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. Chambre, 2006-2007, DOC 51-2760/001, p. 239; Doc. parl., Sénat,
3-1988/4, pp. 3 en 4). 2006-2007, n° 3-1988/4, pp. 3 et 4).
De wet van 27 december 2006 heeft evenwel voor het kind niet voorzien La loi du 27 décembre 2006 n'a cependant pas prévu pour l'enfant une
in een overgangsbepaling die vergelijkbaar is met de bepalingen vervat disposition transitoire semblable aux dispositions inscrites à
in artikel 25 van de wet van 1 juli 2006, die het de man die het l'article 25 de la loi du 1er juillet 2006, qui permettent à l'homme
vaderschap opeist mogelijk maken om een vordering tot betwisting in te qui revendique la paternité d'introduire l'action en contestation
stellen gedurende een termijn van één jaar vanaf de inwerkingtreding pendant un délai d'un an à compter de l'entrée en vigueur de la loi,
van de wet, zelfs indien er meer dan een jaar zou zijn verstreken quand bien même il se serait écoulé plus d'un an depuis la naissance
sedert de geboorte of het ontdekken van de geboorte van het kind ( § ou la découverte de la naissance de l'enfant ( § 1er), et permettent
1), en de echtgenoot om een vordering tot betwisting in te stellen au mari d'introduire l'action en contestation dans le délai d'un an à
binnen een termijn van één jaar vanaf de datum van de ontdekking van dater de la découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant,
het feit dat hij niet de vader van het kind is, zelfs indien er meer
dan een jaar zou zijn verstreken sedert de geboorte of het ontdekken quand bien même il se serait écoulé plus d'un an depuis la naissance
van de geboorte van het kind ( § 4). ou la découverte de la naissance de l'enfant ( § 4).
B.4.1. Bij de totstandkoming van de wet van 1 juli 2006 heeft de B.4.1. Lors de l'élaboration de la loi du 1er juillet 2006, le
wetgever gesteld dat verschillende nieuwe regels van het législateur a estimé que plusieurs règles nouvelles du droit de la
afstammingsrecht nood hadden aan overgangsbepalingen « ofwel om af te filiation nécessitaient des dispositions transitoires « soit pour
wijken van de algemene regels van het overgangsrecht, ofwel om één van
die regels te verduidelijken wanneer ze onvoldoende gekend zijn of er déroger aux règles générales du droit transitoire, soit pour préciser
een controverse over bestaat » (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. une de ces règles qui serait insuffisamment connue ou controversée »
3-1402/5, p. 5). (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/5, p. 5).
Aansluitend op het in de Senaat ingediend amendement nr. 45 van de C'est par suite de l'amendement du gouvernement n° 45, déposé au Sénat
Regering (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/5, pp. 3-5) is in (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/5, pp. 3-5), qu'une
de wet van 1 juli 2006 een bepaling van overgangsrecht ingevoegd om disposition de droit transitoire a été insérée dans la loi du 1er
het, in de eerste plaats, de man die het vaderschap van het kind juillet 2006 pour permettre, tout d'abord, à l'homme qui revendique la
opeist en vóór de inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 geen paternité de l'enfant et qui, avant l'entrée en vigueur de la loi du 1er
vordering tot betwisting van het vaderschap kon instellen, mogelijk te juillet 2006, ne pouvait pas introduire d'action en contestation de
maken de bij artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek paternité, d'intenter l'action prévue par l'article 318, § 2, alinéa 1er,
bepaalde vordering in te stellen gedurende een termijn van één jaar du Code civil, pendant un délai d'un an prenant cours à l'entrée en
vanaf de inwerkingtreding van de wet (artikel 25, § 1, van de wet van vigueur de la loi (article 25, § 1er, de la loi du 1er juillet 2006) :
1 juli 2006) : « Ontwerpartikel 330, § 1, eerste lid, verleent de biologische vader « L'article 330, § 1er, alinéa 1er, en projet instaure le droit du
het recht het wettelijke vaderschap of de erkenning van het vaderschap père biologique de contester la paternité légale ou la reconnaissance
te betwisten. Het is niet wenselijk dat de toepassing van het nieuwe recht inzake betwisting van het vaderschap van de echtgenoot dat verleend wordt aan de biologische vader, beperkt wordt tot alleen maar de kinderen die geboren zijn na de inwerkingtreding van de wet, evenals tot die welke kort daarvoor zijn geboren (voor zover de vordering ingesteld wordt in het jaar van de geboorte of van het ontdekken ervan). Om elk interpretatieprobleem te vermijden, wordt voorgesteld dat voor deze kinderen de termijn zal ingaan vanaf de dag waarop de nieuwe wet in werking treedt. paternelle. Il n'est pas souhaitable que l'application du nouveau droit de contestation de la paternité du mari accordé au père biologique soit limité[e] aux seuls enfants nés après l'entrée en vigueur de la loi ainsi qu'à ceux nés peu avant celle-ci (pour autant que l'action soit introduite dans l'année de la naissance ou de la découverte). Pour éviter toute difficulté d'interprétation, il est proposé que, pour ces enfants, le délai d'un an commencera à courir à compter du jour de l'entrée en vigueur de la nouvelle loi.
Deze overgangsbepaling verwijst naar het adagium ' actioni non natae Cette disposition transitoire renvoie à l'adage actioni non natae non
non praescribitur ' (de vorderingen die niet bestaan, kunnen niet praescribitur (les actions qui ne sont pas nées ne peuvent se
verjaren), dat voorkomt in zowel het gemeen recht als het prescrire), reçu tant en droit commun qu'en droit transitoire, mais
overgangsrecht. Teneinde elke controverse te voorkomen, heeft de afin d'éviter toute controverse, le gouvernement estime utile de
regering het nuttig geacht de overgangssituatie te verhelderen » clarifier la situation transitoire » (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n°
(Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/7, p. 57). 3-1402/7, p. 57).
B.4.2. Het voormelde amendement nr. 45 van de Regering heeft B.4.2. L'amendement du gouvernement n° 45 précité a ensuite prévu une
vervolgens in een overgangsbepaling voorzien teneinde de echtgenoot disposition transitoire de manière à permettre au mari d'introduire
toe te staan zijn vordering tot betwisting in te stellen binnen een son action en contestation dans un délai d'un an à dater de la
termijn van één jaar vanaf de ontdekking van het feit dat hij niet de découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant, quand bien
vader van het kind is, zelfs indien er meer dan een jaar zou zijn même il se serait écoulé plus d'un an depuis la naissance ou la
verstreken sedert de geboorte of het ontdekken van de geboorte van het découverte de la naissance de l'enfant (article 25, § 4, de la loi du
kind (artikel 25, § 4, van de wet van 1 juli 2006) : 1er juillet 2006) :
« Krachtens de algemene regels van het overgangsrecht blijven de « En vertu des règles générales de droit transitoire, les
verjaringen die geschied zijn op het moment dat de nieuwe wet van prescriptions accomplies au moment de l'entrée en vigueur de la loi
kracht wordt, behouden. Indien daarentegen de verjaring nog geen feit nouvelle demeurent acquises. Si, par contre, la prescription n'est pas
is op het moment van het van kracht worden van de nieuwe wet, wordt encore acquise au moment de l'entrée en vigueur de la loi nouvelle, il
het startpunt van de verjaringstermijn verschoven. Uit de combinatie y a report du point de départ du délai de prescription. De la
van deze regels resulteert dat, vanaf het van kracht worden van de combinaison de ces règles, il résulte qu'à partir de l'entrée en
nieuwe wet, de vorderingstermijn van de echtgenoot moet lopen vanaf vigueur de la loi nouvelle, le délai d'action du mari doit courir à
het ontdekken van het feit dat hij niet de vader is van het kind, voor partir de la découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant,
zover de verjaring niet vaststaat middels de vroegere wetgeving. Dat pour autant que la prescription ne soit pas acquise sous l'empire de
zal echter vaak het geval zijn voor kinderen die meer dan een jaar l'ancienne législation. Or, ce sera fréquemment le cas pour les
voordien werden geboren [...]. enfants nés plus d'un an avant celle-ci [...].
Om aan deze situatie te verhelpen en aan de echtgenoot een kans te Pour remédier à cette situation et ouvrir au mari une chance d'exercer
geven die neerkomt op het instellen van een nieuwe vordering [...], ce qui s'apparente à une nouvelle action [...], il faut déroger à ces
moet men afwijken van deze algemene regels via een overgangsbepaling. règles générales par une disposition transitoire. Cette disposition
Deze bepaling heft het beletsel op van de verjaring die volgens de lève l'obstacle de la prescription acquise aux conditions de la loi
voorwaarden van de oude wet een feit is, met name door het aflopen van ancienne, c'est-à-dire par l'expiration d'un délai d'un an courant
een termijn van één kaar die begint te lopen bij de geboorte, of bij
het ontdekken ervan (art. 20, § 4). [...] » (Parl. St., Senaat, depuis la naissance ou de la découverte de celle-ci (art. 20, § 4)
2005-2006, nr. 3-1402/5, p. 6). [...] » (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/5, p. 6).
« Thans kan de echtgenoot zijn vaderschap slechts betwisten binnen het « Aujourd'hui, le mari ne peut contester sa paternité que dans l'année
jaar van de ontdekking van de geboorte. Het wetsontwerp bepaalt dat de de la découverte de la naissance. Le projet de loi prévoit que le
termijn ingaat vanaf de dag dat hij ontdekt dat hij de vader van het délai d'un an court à partir du moment où le mari apprend qu'il n'est
kind niet is. pas le père de l'enfant.
Aangezien het gaat om een nieuw recht dat deze nieuwe wet invoert, zal Puisqu'il s'agit d'un nouveau droit apparaissant avec la loi nouvelle,
men op grond van deze wet kunnen optreden, ook al is de termijn van même si ce délai d'un an est déjà largement écoulé lors de l'entrée en
één jaar ruimschoots verstreken bij de inwerkingtreding van de nieuwe wet. vigueur de celle-ci, on pourra agir sur la base de la loi en question.
Men mag echter niet vergeten dat het bezit van staat hier zal gelden, Il ne faut cependant pas perdre de vue que la possession d'état va
zodat het belang van het kind in aanmerking kan komen, indien het gaat jouer en la matière, ce qui permettra de prendre en compte l'intérêt
om een lang verworven staat » (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. de l'enfant, dans le cas d'une situation acquise de longue date »
3-1402/7, p. 58). (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/7, p. 58).
B.5. In de aan de toetsing van het Hof voorgelegde hypothese, zoals B.5. Dans l'hypothèse soumise au contrôle de la Cour, telle qu'elle a
gepreciseerd in B.2, van kinderen die zijn geboren vóór de été précisée en B.2, d'enfants nés avant l'entrée en vigueur de la loi
inwerkingtreding van de wet van 1 juli 2006 en van de ontdekking, meer du 1er juillet 2006 et de la découverte, plus d'un an après l'entrée
dan één jaar na de inwerkingtreding van die wet, van het biologische en vigueur de cette loi, de la paternité biologique d'un tiers, le
vaderschap van een derde, heeft de echtgenoot het recht zijn mari a le droit de contester sa paternité sur la base de la
vaderschap te betwisten op grond van de overgangsbepaling waarin disposition transitoire prévue par l'article 25, § 4, de la loi du 1er
artikel 25, § 4, van de wet van 1 juli 2006 voorziet, en heeft de man juillet 2006 et l'homme qui revendique la paternité a également le
die het vaderschap opeist, eveneens het recht het vaderschap van de droit de contester la paternité du mari, non pas sur la base de la
echtgenoot te betwisten, niet op grond van de in artikel 25, § 1, van disposition transitoire inscrite à l'article 25, § 1er, de cette loi,
die wet opgenomen overgangsbepaling, maar door de onmiddellijke
toepassing van artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk mais en raison de l'application immédiate de l'article 318, § 2,
Wetboek. alinéa 1er, du Code civil.
B.6. Volgens de verwijzende rechter zou te dezen een verschil in B.6. Selon le juge a quo, il existerait en l'espèce une différence de
behandeling bestaan tussen het vorderingsrecht van de echtgenoot of de traitement entre le droit d'action du mari ou de celui qui souhaite
persoon die het kind wenst te erkennen, enerzijds, en het reconnaître l'enfant, d'une part, et le droit d'action de l'enfant,
vorderingsrecht van het kind, anderzijds, omdat daarvoor in geen d'autre part, parce qu'il n'est prévu aucune disposition transitoire
enkele overgangsbepaling is voorzien. pour le droit d'action de l'enfant.
Vóór de inwerkingtreding van de wetten van 1 juli 2006 en van 27 Avant l'entrée en vigueur des lois du 1er juillet 2006 et du 27
december 2006 moest het kind zijn vordering tot betwisting van het décembre 2006, l'enfant devait intenter son action en contestation de
vaderschap instellen « uiterlijk vier jaar nadat het de leeftijd van paternité « au plus tard dans les quatre ans à compter du moment où il
achttien jaar heeft bereikt » (artikel 332, vijfde lid, van het atteint l'âge de dix-huit ans » (article 332, alinéa 5, du Code
Burgerlijk Wetboek). Sinds de inwerkingtreding van de twee voormelde civil). Depuis l'entrée en vigueur des deux lois précitées, l'action
wetten moet de vordering van het kind op zijn vroegst worden ingesteld de l'enfant doit être intentée au plus tôt le jour où il atteint l'âge
op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en
uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar de douze ans et au plus tard le jour où il atteint l'âge de vingt-deux
heeft bereikt of binnen een jaar na het ontdekken van het feit dat de ans ou dans l'année de la découverte du fait que le mari n'est pas son
echtgenoot niet zijn vader is (artikel 318, § 2, eerste lid, van het père (article 318, § 2, alinéa 1er, du Code civil).
Burgerlijk Wetboek).
Volgens de verwijzende rechter maakt artikel 318, § 2, eerste lid, van Selon le juge a quo, à défaut de disposition transitoire, l'article
het Burgerlijk Wetboek, bij ontstentenis van een overgangsbepaling,
het een vóór de inwerkingtreding van de wetten van 1 juli 2006 en van 318, § 2, alinéa 1er, du Code civil ne permet pas à un enfant né avant
27 december 2006 geboren kind wiens recht om het vaderschap te l'entrée en vigueur des lois du 1er juillet 2006 et du 27 décembre
betwisten is verjaard op het ogenblik van de inwerkingtreding van de 2006, dont le droit d'agir en contestation de paternité est prescrit
wetten van 1 juli 2006 en van 27 december 2006 omdat het op dat au moment de l'entrée en vigueur des lois du 1er juillet 2006 et du 27
ogenblik ouder is dan tweeëntwintig jaar, niet mogelijk een vordering décembre 2006 parce qu'il a plus de vingt-deux ans à ce moment,
tot betwisting van het vaderschap in te stellen wanneer het na de d'intenter une action en contestation de paternité s'il découvre après
inwerkingtreding van de wetten van 1 juli 2006 en van 27 december 2006 l'entrée en vigueur des lois du 1er juillet 2006 et du 27 décembre
ontdekt dat de echtgenoot van zijn moeder niet zijn vader is. Het is 2006 que le mari de sa mère n'est pas son père. C'est dans cette
in die interpretatie dat het Hof de prejudiciële vraag beantwoordt. interprétation que la Cour répond à la question préjudicielle.
B.7. Door het een kind dat vóór de inwerkingtreding van de wetten van B.7. En ne permettant pas à un enfant né avant l'entrée en vigueur des
1 juli 2006 en van 27 december 2006 geboren is en wiens recht om het lois du 1er juillet 2006 et du 27 décembre 2006, dont le droit d'agir
vaderschap te betwisten is verjaard op het ogenblik van de en contestation de paternité est prescrit au moment de l'entrée en
inwerkingtreding van die wetten, niet mogelijk te maken een vordering
tot betwisting van het vaderschap in te stellen wanneer het na de vigueur de ces lois, d'intenter une action en contestation de
inwerkingtreding van die wetten ontdekt dat de echtgenoot van zijn paternité, s'il découvre, après l'entrée en vigueur de ces lois, que
moeder niet zijn vader is, terwijl die echtgenoot in dat geval het le mari de sa mère n'est pas son père, alors que ce mari a, dans ce
recht heeft zijn vaderschap te betwisten op grond van de in artikel cas, le droit de contester sa paternité sur la base de la disposition
25, § 4, van de wet van 1 juli 2006 opgenomen overgangsbepaling, en transitoire prévue par l'article 25, § 4, de la loi du 1er juillet
terwijl de man die het vaderschap opeist eveneens in dat geval het 2006 et que l'homme qui revendique la paternité a, également dans ce
recht heeft het vaderschap van de echtgenoot te betwisten, niet op cas, le droit de contester la paternité du mari, non pas sur la base
grond van de in artikel 25, § 1, van die wet opgenomen de la disposition transitoire inscrite à l'article 25, § 1er, de cette
overgangsbepaling, maar door de onmiddellijke toepassing van artikel
318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, heeft de wetgever loi, mais en raison de l'application immédiate de l'article 318, § 2,
een verschil in behandeling ingevoerd tussen die drie houders van de alinéa 1er, du Code civil, le législateur a instauré une différence de
vordering tot betwisting van het vaderschap, verschil dat niet op traitement entre ces trois titulaires de l'action en contestation de
redelijke wijze kan worden verantwoord. In die interpretatie is paternité qui ne peut se justifier de manière raisonnable. Dans cette
artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek niet interprétation, l'article 318, § 2, alinéa 1er, du Code civil n'est
bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
B.8. Het Hof merkt evenwel op dat artikel 318, § 2, eerste lid, van B.8. La Cour relève cependant que l'article 318, § 2, alinéa 1er, du
het Burgerlijk Wetboek in die zin kan worden geïnterpreteerd dat het Code civil peut être interprété comme permettant à un enfant né avant
een kind dat vóór de inwerkingtreding van de wetten van 1 juli 2006 en
van 27 december 2006 is geboren en wiens recht om het vaderschap te l'entrée en vigueur des lois du 1er juillet 2006 et du 27 décembre
betwisten is verjaard op het ogenblik van de inwerkingtreding van die 2006, dont le droit d'agir en contestation de paternité est prescrit
wetten, mogelijk maakt een vordering tot betwisting van het vaderschap au moment de l'entrée en vigueur de ces lois, d'intenter une action en
in te stellen wanneer het na de inwerkingtreding van die wetten contestation de paternité, s'il découvre après l'entrée en vigueur de
ontdekt dat de echtgenoot van zijn moeder niet zijn vader is. Dat kind ces lois que le mari de sa mère n'est pas son père. En effet, cet
beschikte immers vóór de inwerkingtreding van de wet van 27 december enfant ne disposait pas, avant l'entrée en vigueur de la loi du 27
2006 niet over het recht om een vordering tot betwisting van het décembre 2006, du droit d'intenter une action en contestation de
vaderschap in te stellen binnen het jaar na het ontdekken van het feit
dat de echtgenoot van zijn moeder niet zijn vader is. Zijn recht om op paternité dans l'année de la découverte du fait que le mari de sa mère
die grond op te treden, kan dus niet zijn verjaard. Het bevindt zich n'est pas son père. Son droit d'agir sur cette base ne peut donc être
bijgevolg in dezelfde situatie als de man die het vaderschap opeist en prescrit. Il se trouve dès lors dans la même situation que l'homme qui
kan het vaderschap betwisten door de onmiddellijke toepassing van revendique la paternité et peut agir en contestation de paternité en
artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. In die raison de l'application immédiate de l'article 318, § 2, alinéa 1er,
interpretatie voert artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk du Code civil. Dans cette interprétation, l'article 318, § 2, alinéa 1er,
Wetboek geen verschil in behandeling in onder de houders van de du Code civil ne crée pas de différence de traitement entre les
vordering tot betwisting van het vaderschap en schendt het de titulaires de l'action en contestation de paternité et est compatible
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag Quant à la seconde question préjudicielle
B.9. Om de tweede prejudiciële vraag te beantwoorden moet het Hof zich B.9. Pour répondre à la seconde question préjudicielle, la Cour doit
uitspreken over de bestaanbaarheid, met artikel 22 van de Grondwet, al se prononcer sur la compatibilité, avec l'article 22 de la
dan niet in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag Constitution, combiné ou non avec l'article 8 de la Convention
voor de rechten van de mens, van artikel 318, § 1, van het Burgerlijk européenne des droits de l'homme, de l'article 318, § 1er, du Code
Wetboek, in zoverre de vordering tot betwisting van het vaderschap civil, en ce que l'action en contestation de paternité ne peut être
niet kan worden toegestaan als het kind bezit van staat heeft ten
aanzien van de echtgenoot van zijn moeder, « in zoverre de kinderen autorisée lorsque l'enfant a la possession d'état à l'égard du mari de
reeds [meerderjarig] zijn, de wettelijke vader overleden is, de sa mère, « dans la mesure où les enfants sont déjà [majeurs], où le
biologisch beweerde vader overleden is, de nalatenschap van de père légal est décédé, où le prétendu père biologique est décédé, où
wettelijke vader reeds werd vereffend en de kinderen hun aandeel la succession du père légal a déjà été liquidée et où les enfants ont
hebben genomen in de nalatenschap van hun wettelijke vader ». pris leur part dans la succession du père légal ».
B.10. Artikel 318, § 1, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : B.10. L'article 318, § 1er, du Code civil dispose :
« Tenzij het kind bezit van staat heeft ten aanzien van de echtgenoot, « A moins que l'enfant ait la possession d'état à l'égard du mari, la
kan het vermoeden van vaderschap worden betwist door de moeder, het présomption de paternité peut être contestée par la mère, l'enfant,
kind, de man ten aanzien van wie de afstamming vaststaat en de persoon l'homme à l'égard duquel la filiation est établie et par la personne
die het vaderschap van het kind opeist ». qui revendique la paternité de l'enfant ».
Met betrekking tot het bezit van staat bepaalt artikel 331nonies van Concernant la possession d'état, l'article 331nonies du Code civil
het Burgerlijk Wetboek : dispose :
« Het bezit van staat moet voortdurend zijn. « La possession d'état doit être continue.
Het wordt bewezen door feiten die te samen of afzonderlijk de Elle s'établit par des faits qui, ensemble ou séparément, indiquent le
betrekking van afstamming aantonen. rapport de filiation.
Die feiten zijn onder meer : Ces faits sont entre autres :
- dat het kind altijd de naam heeft gedragen van degene van wie wordt - que l'enfant a toujours porté le nom de celui dont on le dit issu;
gezegd dat het afstamt;
- dat laatstgenoemde het als zijn kind heeft behandeld; - que celui-ci l'a traité comme son enfant;
- dat die persoon als vader of moeder in zijn onderhoud en opvoeding - qu'il a, en qualité de père ou de mère, pourvu à son entretien et à
heeft voorzien; son éducation;
- dat het kind die persoon heeft behandeld als zijn vader of moeder; - que l'enfant l'a traité comme son père ou sa mère;
- dat het als zijn kind wordt erkend door de familie en in de - qu'il est reconnu comme son enfant par la famille et dans la
maatschappij; société;
- dat de openbare overheid het als zodanig beschouwt ». - que l'autorité publique le considère comme tel ».
B.11.1. Artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek regelt de mogelijkheid B.11.1. L'article 318 du Code civil règle la possibilité de contester
tot betwisting van het vermoeden van het vaderschap van de echtgenoot la présomption de paternité du mari de la mère de l'enfant. La
van de moeder van het kind. Het vermoeden van vaderschap is ingesteld
in artikel 315 van het Burgerlijk Wetboek. Binnen de in paragraaf 2 présomption de paternité a été instituée par l'article 315 du Code
van artikel 318 bepaalde termijnen - die verschillen naar gelang van civil. Dans les délais fixés au paragraphe 2 de l'article 318 - qui
de vorderingsgerechtigden - staat de vordering enkel open voor de diffèrent selon les titulaires de l'action -, l'action est ouverte
moeder, het kind, de man ten aanzien van wie de afstamming vaststaat seulement à la mère, à l'enfant, à l'homme à l'égard duquel la
en de persoon die het vaderschap van het kind opeist. filiation est établie et à la personne qui revendique la paternité de
De mogelijkheid tot betwisting van het vermoeden van vaderschap is l'enfant. La possibilité de contester la présomption de paternité est toutefois
evenwel onderworpen aan een beperking : de vordering is - voor alle soumise à une limitation : la demande en contestation est irrecevable
vorderingsgerechtigden - onontvankelijk wanneer het kind bezit van - pour tous les titulaires de l'action - lorsque l'enfant a la
staat heeft ten aanzien van de echtgenoot. possession d'état à l'égard du mari.
B.11.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 318 van het B.11.2. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 318 du Code
Burgerlijk Wetboek blijkt dat aanvankelijk geen eensgezindheid leek te civil qu'il n'existait pas, initialement, d'unanimité quant à la
bestaan over de vraag of het bezit van staat elke betwisting van de question de savoir si la possession d'état devait empêcher toute
afstamming onmogelijk diende te maken, onder meer omdat dit begrip contestation de la filiation, entre autres parce que cette notion ne
niet noodzakelijk samenvalt met het begrip « belang van het kind », en coïncide pas nécessairement avec celle de l'« intérêt de l'enfant » et
omdat de opvattingen over de familievrede, die het wil beschermen, parce que la conception de la paix des familles qu'elle entend
snel evolueren (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-0597/024, pp. protéger évolue rapidement (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC
60-62). Na uitvoerig overleg binnen de subcommissie Familierecht van 51-0597/024, pp. 60-62). Après un débat approfondi au sein de la
de Commissie voor de Justitie van de Kamer van volksvertegenwoordigers sous-commission « Droit de la famille » de la commission de la Justice
heeft de wetgever gemeend het « bezit van staat » als grond van de la Chambre des représentants, le législateur a estimé devoir ériger
niet-ontvankelijkheid van de vordering tot betwisting van het la « possession d'état » en fin de non-recevoir de la demande en
vermoeden van vaderschap te moeten invoeren. Het daartoe strekkende contestation de la présomption de paternité. L'amendement qui avait
amendement, dat aan de basis ligt van de in het geding zijnde cet objet et qui est à la base de la disposition en cause a été
bepaling, werd als volgt verantwoord : justifié comme suit :
« Ten eerste beoogt het voorgestelde amendement degenen die een « Tout d'abord, l'amendement proposé entend limiter les titulaires
vordering mogen instellen te beperken tot de personen die d'action aux personnes véritablement intéressées à savoir le mari, la
daadwerkelijk belanghebbenden zijn, namelijk de echtgenoot, de moeder, mère, l'enfant et la personne qui revendique la paternité ou la
het kind en de persoon die het vaderschap of het moederschap van het maternité de l'enfant.
kind opeist. Vervolgens lijkt het ons nodig de gezinscel van het kind zoveel Ensuite, il nous paraît nécessaire de protéger autant que possible la
mogelijk te beschermen door eensdeels het bezit van staat te behouden cellule familiale de l'enfant en maintenant, d'une part, la possession
die overeenstemt met de situatie van een kind dat door iedereen d'état qui correspond à la situation d'un enfant considéré par tous
werkelijk als het kind van zijn ouders wordt beschouwd, ook al strookt comme étant véritablement l'enfant de ses parents même si cela ne
dat niet met de biologische afstamming, en anderdeels door termijnen correspond pas à la filiation biologique, et d'autre part, en fixant
te bepalen voor het instellen van de vordering » (Parl. St., Kamer, des délais d'action » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC
2004-2005, DOC 51-0597/026, p. 6, en DOC 51-0597/032, p. 31). 51-0597/026, p. 6, et DOC 51-0597/032, p. 31).
Het was derhalve de uitdrukkelijke bedoeling van de wetgever om de Le législateur a donc eu l'intention expresse de mieux protéger le
afstammingsband beter te beschermen, enerzijds, door het bezit van lien de filiation, d'une part, en maintenant la possession d'état et,
staat te behouden en anderzijds, andere derden, zoals grootouders, te d'autre part, en empêchant d'autres tiers, tels que les
beletten om op te treden (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/7, grands-parents, d'agir (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/7, p.
p. 4). Nadat binnen de Senaatscommissie voor de Justitie bij die 4). Après que la commission de la Justice du Sénat eut émis des doutes
uitgangspunten vraagtekens werden geplaatst, onder meer met betrekking au sujet de ces principes, notamment en ce qui concerne les problèmes
tot de interpretatieproblemen waartoe het begrip « bezit van staat » d'interprétation auxquels la notion de « possession d'état » pouvait
aanleiding kon geven, bevestigde de minister van Justitie dat de Kamer donner lieu, le ministre de la Justice a confirmé qu'il n'avait pas
niet heeft overwogen de regels inzake het « bezit van staat » te été envisagé par la Chambre de modifier les règles relatives à la
wijzigen : possession d'état :
« Het ontwerp wijzigt reeds een groot aantal regels, en ook al rijzen « Le projet modifie déjà un nombre important de règles et même si
er bij de toepassing van het begrip soms problemen, toch hoeft dit l'application de la notion de possession d'état présente parfois
certaines difficultés en jurisprudence, il n'est pas nécessaire de
niet te worden aangepast. De wetgever heeft er in 1987 voor gekozen modifier cette institution séculaire. Le législateur de 1987 avait
het begrip te behouden om ervoor te zorgen dat de biologische waarheid choisi de la maintenir afin que la vérité biologique ne l'emporte pas
het niet altijd wint van de sociaal-affectieve realiteit. Deze keuze toujours sur la vérité socio-affective. Ce choix doit être préservé et
moet behouden blijven en het bezit van staat hoeft dus niet te worden la nécessité de modifier le concept de possession d'état ne s'impose
aangepast » (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/7, p. 9). pas » (Doc. parl., Sénat, 2005-2006, n° 3-1402/7, p. 9).
B.12. Het Hof moet artikel 318, § 1, van het Burgerlijk Wetboek B.12. La Cour doit contrôler l'article 318, § 1er, du Code civil au
toetsen aan artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met regard de l'article 22 de la Constitution, combiné avec l'article 8 de
artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. la Convention européenne des droits de l'homme.
Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : L'article 22 de la Constitution dispose :
« Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn « Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans
gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. les cas et conditions fixés par la loi.
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la
bescherming van dat recht ». protection de ce droit ».
Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose
: :
« 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé leven, zijn « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale,
gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. de son domicile et de sa correspondance.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans
tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue
en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société
lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté
van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé
of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ».
Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 22 van de Grondwet Il ressort des travaux préparatoires de l'article 22 de la
blijkt dat de Grondwetgever « een zo groot mogelijke concordantie Constitution que le Constituant a entendu rechercher la plus grande «
[heeft willen nastreven] met artikel 8 van het Europees Verdrag tot concordance [possible] avec l'article 8 de la Convention européenne de
Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales (CEDH),
(EVRM), teneinde betwistingen over de inhoud van dit Grondwetsartikel afin d'éviter toute contestation sur le contenu respectif de l'article
respectievelijk art. 8 van het EVRM te vermijden » (Parl. St., Kamer, de la Constitution et de l'article 8 de la CEDH » (Doc. parl.,
1992-1993, nr. 997/5, p. 2). Chambre, 1992-1993, n° 997/5, p. 2).
B.13. De in het geding zijnde regeling van betwisting van het B.13. Le régime de contestation de la présomption de paternité en
vermoeden van vaderschap valt onder de toepassing van artikel 22 van cause relève de l'application de l'article 22 de la Constitution et de
de Grondwet en van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme.
van de mens. B.14. Het recht op de eerbiediging van het privéleven en het B.14. Le droit au respect de la vie privée et familiale, tel qu'il est
gezinsleven, zoals het door de voormelde bepalingen wordt gewaarborgd, garanti par les dispositions précitées, a pour but essentiel de
heeft als essentieel doel de personen te beschermen tegen inmengingen protéger les personnes contre les ingérences dans leur vie privée et
in hun privéleven en hun gezinsleven. leur vie familiale.
Artikel 22, eerste lid, van de Grondwet sluit, evenmin als artikel 8 L'article 22, alinéa 1er, de la Constitution, pas plus que l'article 8
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, een de la Convention européenne des droits de l'homme, n'exclut une
overheidsinmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven ingérence de l'autorité publique dans le droit au respect de la vie
niet uit, maar vereist dat erin is voorzien in een voldoende precieze privée, mais il exige que cette ingérence soit prévue dans une
wettelijke bepaling, dat zij beantwoordt aan een dwingende disposition législative suffisamment précise, qu'elle réponde à un
maatschappelijke behoefte en dat zij evenredig is met de daarmee besoin social impérieux et qu'elle soit proportionnée à l'objectif
nagestreefde wettige doelstelling. Die bepalingen houden bovendien de légitime poursuivi. Ces dispositions engendrent en outre l'obligation
positieve verplichting in voor de overheid om maatregelen te nemen die positive pour l'autorité publique de prendre des mesures visant à
een daadwerkelijke eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven
verzekeren, zelfs in de sfeer van de onderlinge verhoudingen van garantir un respect effectif de la vie familiale, même dans le cadre
individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31). des relations entre individus (CEDH, 27 octobre 1994, Kroon e.a. c.
Pays-Bas, § 31).
B.15. De procedures met betrekking tot het vaststellen of betwisten B.15. Les procédures relatives à l'établissement ou à la contestation
van de vaderlijke afstamming, raken het privéleven, omdat de materie de paternité concernent la vie privée, parce que la matière de la
van de afstamming belangrijke aspecten van iemands persoonlijke filiation englobe d'importants aspects de l'identité personnelle d'un
identiteit omvat (EHRM, 28 november 1984, Rasmussen t. Denemarken, § individu (CEDH, 28 novembre 1984, Rasmussen c. Danemark, § 33; 24
33; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 30; 12 januari 2006, Mizzi novembre 2005, Shofman c. Russie, § 30; 12 janvier 2006, Mizzi c.
t. Malta, § 102; 16 juni 2011, Pascaud t. Frankrijk, §§ 48-49; 21 juni Malte, § 102; 16 juin 2011, Pascaud c. France, §§ 48-49; 21 juin 2011,
2011, Kruskovic t. Kroatië, § 20; 22 maart 2012, Ahrens t. Duitsland, Kruskovic c. Croatie, § 20; 22 mars 2012, Ahrens c. Allemagne, § 60;
§ 60; 12 februari 2013, Krisztissn Barnabsss Tóth t. Hongarije, § 28). 12 février 2013, Krisztissn Barnabsss Tóth c. Hongrie, § 28).
B.16. De wetgever beschikt over een appreciatiemarge om bij de B.16. Le législateur, lorsqu'il élabore un régime légal qui entraîne
uitwerking van een wettelijke regeling die een overheidsinmenging in une ingérence de l'autorité publique dans la vie privée, jouit d'une
het privéleven inhoudt, rekening te houden met een billijk evenwicht marge d'appréciation pour tenir compte du juste équilibre à ménager
tussen de tegenstrijdige belangen van het individu en de samenleving entre les intérêts concurrents de l'individu et de la société dans son
in haar geheel (EHRM, 26 mei 1994, Keegan t. Ierland, § 49; 27 oktober ensemble (CEDH, 26 mai 1994, Keegan c. Irlande, § 49; 27 octobre 1994,
1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; 2 juni 2005, Znamenskaya t. Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31; 2 juin 2005, Znamenskaya c. Russie,
Rusland, § 28; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 34). § 28; 24 novembre 2005, Shofman c. Russie, § 34).
Cette marge d'appréciation du législateur n'est toutefois pas
Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : illimitée : pour apprécier si une règle légale est compatible avec le
opdat een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op droit au respect de la vie privée, il convient de vérifier si le
eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de wetgever législateur a trouvé un juste équilibre entre tous les droits et
een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en belangen intérêts en cause. Pour cela, il ne suffit pas que le législateur
die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet alleen een ménage un équilibre entre les intérêts concurrents de l'individu et de
afweging maakt tussen de belangen van het individu tegenover de la société dans son ensemble, mais il doit également ménager un
samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de tegenstrijdige équilibre entre les intérêts contradictoires des personnes concernées
belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, Backlund t. (CEDH, 6 juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 46), sous peine de
Finland, § 46), op gevaar af anders een maatregel te nemen die niet prendre une mesure qui ne serait pas proportionnée aux objectifs
evenredig is met de nagestreefde wettige doelstellingen. légitimes poursuivis.
B.17. De rust der families en de rechtszekerheid van de familiale B.17. La paix des familles et la sécurité juridique des liens
banden, enerzijds, en het belang van het kind, anderzijds, zijn familiaux, d'une part, et l'intérêt de l'enfant, d'autre part,
legitieme doelstellingen waarvan de wetgever kan uitgaan om een constituent des buts légitimes dont le législateur peut tenir compte
onbeperkte mogelijkheid tot betwisting van het vermoeden van pour empêcher que la contestation de la présomption de paternité
vaderschap te verhinderen. In dat opzicht is het pertinent om de puisse être exercée sans limitation. A cet égard, il est pertinent de
biologische werkelijkheid niet a priori te laten prevaleren op de ne pas laisser prévaloir a priori la réalité biologique sur la réalité
socioaffectieve werkelijkheid van het vaderschap. socio-affective de la paternité.
B.18. Door het « bezit van staat » als absolute grond van B.18. En érigeant la « possession d'état » en fin de non-recevoir
niet-ontvankelijkheid van de vordering tot betwisting van het
vermoeden van vaderschap in te stellen, heeft de wetgever de absolue de l'action en contestation de la présomption de paternité, le
socioaffectieve werkelijkheid van het vaderschap evenwel steeds laten législateur a cependant fait prévaloir dans tous les cas la réalité
prevaleren op de biologische werkelijkheid. Door die absolute grond socio-affective de la paternité sur la réalité biologique. Du fait de
van niet-ontvankelijkheid wordt het kind volledig de mogelijkheid cette fin de non-recevoir absolue, l'enfant est totalement privé de la
ontnomen om het vermoeden van vaderschap te betwisten.
Aldus bestaat voor de rechter geen enkele mogelijkheid om rekening te possibilité de contester la présomption de paternité.
houden met de belangen van alle betrokken partijen. Il n'existe dès lors, pour le juge, aucune possibilité de tenir compte
Een dergelijke maatregel is onevenredig met de door de wetgever des intérêts de toutes les parties concernées.
nagestreefde, legitieme doelstellingen, en derhalve niet bestaanbaar Une telle mesure n'est pas proportionnée aux buts légitimes poursuivis
met artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van par le législateur et n'est dès lors pas compatible avec l'article 22
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. de la Constitution, combiné avec l'article 8 de la Convention
B.19. Aan het voorgaande wordt geen afbreuk gedaan door het gegeven
dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat européenne des droits de l'homme.
een rechterlijke beslissing waarbij een regeling werd toegepast die B.19. Le fait que la Cour européenne des droits de l'homme ait jugé
vergelijkbaar is met de in het geding zijnde maatregel, geen schending qu'une décision de justice appliquant un régime comparable à la mesure
van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en cause ne violait pas l'article 8 de la Convention européenne des
inhield (EHRM, 22 maart 2012, Ahrens t. Duitsland; 22 maart 2012, droits de l'homme (CEDH, 22 mars 2012, Ahrens c. Allemagne; 22 mars
Kautzor t. Duitsland). Het Europees Hof wees erop dat binnen de 2012, Kautzor c. Allemagne) ne change rien à ce qui précède. La Cour
lidstaten van de Raad van Europa geen eensgezindheid over de in het européenne a souligné que la matière en cause ne faisait pas
geding zijnde aangelegenheid bestaat, zodat de lidstaten over een l'unanimité au sein des Etats membres du Conseil de l'Europe, de sorte
ruime appreciatiebevoegdheid beschikken wat de regelgeving inzake het que ces derniers jouissent d'une grande marge d'appréciation en ce qui
vaststellen van het juridisch statuut van het kind betreft (Ahrens, concerne la réglementation visant à fixer le statut juridique de
voormeld, §§ 69-70 en 89; Kautzor, voormeld, §§ 70-71 en 91). l'enfant (Ahrens, précité, §§ 69-70 et 89; Kautzor, précité, §§ 70-71
Overigens onderzocht het Europees Hof eveneens of de concrete et 91). Par ailleurs, la Cour européenne a également examiné si
toepassing van de desbetreffende regeling, rekening houdend met alle l'application concrète de la réglementation en question, compte tenu
concrete omstandigheden van de zaak, voldeed aan de vereisten van de tous les éléments concrets de la cause, satisfaisait aux exigences
artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens de l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme
(Ahrens, voormeld, §§ 75-77; Kautzor, voormeld, §§ 62, 78 en 80). (Ahrens, précité, §§ 75-77; Kautzor, précité, §§ 62, 78 et 80).
B.20. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.20. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- In die zin geïnterpreteerd dat het een kind dat is geboren vóór de - Interprété comme ne permettant pas à un enfant né avant l'entrée en
inwerkingtreding van de wetten van 1 juli 2006 « tot wijziging van de vigueur des lois du 1er juillet 2006 « modifiant des dispositions du
bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het Code civil relatives à l'établissement de la filiation et aux effets
vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan » en van 27 de celle-ci » et du 27 décembre 2006 « portant des dispositions
december 2006 « houdende diverse bepalingen (I) » en wiens recht op de diverses (I) », dont le droit d'agir en contestation de paternité est
betwisting van het vaderschap is verjaard op het ogenblik van de prescrit au moment de l'entrée en vigueur de ces lois, d'intenter une
inwerkingtreding van die wetten, niet toestaat een vordering tot
betwisting van het vaderschap in te stellen wanneer het na de action en contestation de paternité, s'il découvre après l'entrée en
inwerkingtreding van die wetten ontdekt dat de echtgenoot van zijn vigueur de ces lois que le mari de sa mère n'est pas son père,
moeder niet zijn vader is, schendt artikel 318, § 2, eerste lid, van l'article 318, § 2, alinéa 1er, du Code civil viole les articles 10 et
het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. 11 de la Constitution.
- In die zin geïnterpreteerd dat het een kind dat is geboren vóór de - Interprété comme permettant à un enfant né avant l'entrée en vigueur
inwerkingtreding van de voormelde wetten van 1 juli 2006 en van 27 des lois précitées du 1er juillet 2006 et du 27 décembre 2006, dont le
december 2006 en wiens recht op de betwisting van het vaderschap is droit d'agir en contestation de paternité est prescrit au moment de
verjaard op het ogenblik van de inwerkingtreding van die wetten, l'entrée en vigueur de ces lois, d'intenter une action en contestation
toestaat een vordering tot betwisting van het vaderschap in te stellen
wanneer het na de inwerkingtreding van die wetten ontdekt dat de de paternité, s'il découvre après l'entrée en vigueur de ces lois que
echtgenoot van zijn moeder niet zijn vader is, schendt artikel 318, § le mari de sa mère n'est pas son père, l'article 318, § 2, alinéa 1er,
2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Grondwet niet.
- Artikel 318, § 1, van het Burgerlijk Wetboek schendt artikel 22 van - L'article 318, § 1er, du Code civil viole l'article 22 de la
de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Constitution, combiné avec l'article 8 de la Convention européenne des
Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre de door het kind droits de l'homme, en ce que l'action en contestation de paternité
ingestelde vordering tot betwisting van het vaderschap niet
ontvankelijk is wanneer het kind bezit van staat heeft ten aanzien van intentée par l'enfant n'est pas recevable si l'enfant a la possession
de echtgenoot van zijn moeder. d'état à l'égard du mari de sa mère.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 7 november 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 7 novembre 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^