Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 46/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5382 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. Het Grondwettelijk Hof samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 46/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5382 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. Het Grondwettelijk Hof samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-(...) Extrait de l'arrêt n° 46/2013 du 28 mars 2013 Numéro du rôle : 5382 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 318, § 2, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand. La Cour constitutionnelle, c après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 46/2013 van 28 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 46/2013 du 28 mars 2013
Rolnummer : 5382 Numéro du rôle : 5382
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 318, § 2, van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 318, § 2, du
Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Gand.
Gent. Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J.
Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P. Nihoul, bijgestaan Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, assistée du greffier P.-Y.
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 19 januari 2012 in zake P.B. tegen J. V.B. en anderen, Par jugement du 19 janvier 2012 en cause de P.B. contre J. V.B. et
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 17 april autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 17
2012, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Gent de volgende avril 2012, le Tribunal de première instance de Gand a posé la
prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek artikel 22 van « L'article 318, § 2, du Code civil viole-t-il l'article 22 de la
de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van Constitution et l'article 8 de la Convention européenne des droits de
de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre die bepaling het l'homme en ce qu'il ne permet pas à [P.B.] de mettre en cause sa
[P.B.] onmogelijk maakt om op te komen tegen zijn juridische
afstamming met [K. en K. B.] en dit zonder dat enig concreet en filiation juridique par rapport à [K. et K. B.], et ce sans qu'aucun
daadwerkelijk belang een dergelijke inmenging kan verantwoorden nu het intérêt concret et effectif soit de nature à justifier une telle
vermoeden van vaderschap van de echtgenoot niet zou overeenstemmen met ingérence, étant donné que la présomption de paternité du mari ne
de socio-affectieve werkelijkheid ? ». correspondrait pas à la réalité socio-affective ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 318, § 2, van B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 318, § 2, du Code
het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : civil, qui dispose :
« De vordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar na « L'action de la mère doit être intentée dans l'année de la naissance.
de geboorte. De vordering van de echtgenoot moet worden ingesteld L'action du mari doit être intentée dans l'année de la découverte du
binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is, die van de man die het vaderschap van het kind opeist moet worden ingesteld binnen het jaar na de ontdekking van het feit dat hij de vader van het kind is en die van het kind moet worden ingesteld op zijn vroegst op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt of binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat de echtgenoot zijn vader niet is. Indien de echtgenoot overleden is zonder in rechte te zijn opgetreden, terwijl de termijn om zulks te doen nog niet verstreken is, kan zijn vaderschap binnen een jaar na zijn overlijden of na de geboorte, fait qu'il n'est pas le père de l'enfant, celle de celui qui revendique la paternité de l'enfant doit être intentée dans l'année de la découverte qu'il est le père de l'enfant et celle de l'enfant doit être intentée au plus tôt le jour où il a atteint l'âge de douze ans et au plus tard le jour où il atteint l'âge de vingt-deux ans ou dans l'année de la découverte du fait que le mari n'est pas son père. Si le mari est décédé sans avoir agi, mais étant encore dans le délai utile pour le faire, sa paternité peut être contestée, dans l'année de
worden betwist door zijn bloedverwanten in de opgaande en in de son décès ou de la naissance, par ses ascendants et par ses
neerdalende lijn. descendants.
[...] ». [...] ».
B.1.2. Het vermoeden van vaderschap vindt zijn grondslag in artikel
315 van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt dat het kind dat geboren B.1.2. La présomption de paternité a pour fondement l'article 315 du
Code civil, qui dispose que l'enfant né pendant le mariage ou dans les
is tijdens het huwelijk of binnen 300 dagen na de ontbinding of de 300 jours qui suivent la dissolution ou l'annulation du mariage a pour
nietigverklaring van het huwelijk, de echtgenoot tot vader heeft. père le mari.
B.2.1. De verwijzende rechter vraagt of artikel 318, § 2, van het B.2.1. Le juge a quo demande si l'article 318, § 2, du Code civil est
Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met artikel 22 van de Grondwet, in compatible avec l'article 22 de la Constitution, lu en combinaison
samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de avec l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, en
rechten van mens, doordat de door de wettige vader ingestelde ce que l'action en contestation de paternité intentée par le père
vordering tot betwisting van vaderschap niet ontvankelijk is wanneer
de vordering niet is ingesteld binnen de termijn van één jaar na de légal est irrecevable si elle n'a pas été introduite dans l'année de
ontdekking van het feit dat hij niet de biologische vader van het kind la découverte du fait qu'il n'est pas le père biologique de l'enfant «
is « nu het vermoeden van vaderschap van de echtgenoot niet zou étant donné que la présomption de paternité du mari ne correspondrait
overeenstemmen met de socio-affectieve werkelijkheid ». pas à la réalité socio-affective ».
B.2.2. Uit de gegevens van de zaak en uit de motivering van de B.2.2. Il ressort des éléments de la cause et de la motivation de la
verwijzingsbeslissing blijkt dat het bodemgeschil betrekking heeft op
een vordering ingesteld door de ex-echtgenoot die het vermoeden van décision de renvoi que le litige soumis au juge a quo porte sur une
vaderschap betwist, dat het vermoeden van vaderschap van de action intentée par l'ex-époux, qui conteste la présomption de
ex-echtgenoot van de moeder niet overeenstemt met de socio-affectieve paternité; que la présomption de paternité de l'ex-époux de la mère ne
werkelijkheid en er derhalve geen bezit van staat is, en dat het correspond pas à la réalité socio-affective et qu'il n'y a dès lors
juridisch vastgestelde vaderschap ingaat tegen de wensen van alle betrokkenen. pas possession d'état; que la paternité juridiquement établie est
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de hypothese zoals vermeld in contraire à la volonté de tous les intéressés.
artikel 318, § 2, eerste lid, eerste zinsnede van de tweede zin, van La Cour limite son examen à l'hypothèse réglée à l'article 318, § 2,
het Burgerlijk Wetboek. alinéa 1er, premier membre de la deuxième phrase, du Code civil.
B.3. De wet van 31 maart 1987 heeft, zoals het opschrift ervan B.3. La loi du 31 mars 1987 a, comme son intitulé l'indique, modifié
aangeeft, verscheidene wetsbepalingen betreffende de afstamming gewijzigd. diverses dispositions légales relatives à la filiation.
Volgens de memorie van toelichting bestond de bedoeling van die wet Selon l'exposé des motifs, un des objectifs de cette loi était de «
onder meer erin « de waarheid zoveel mogelijk te benaderen », dat wil cerner le plus près possible la vérité », c'est-à-dire la filiation
zeggen de biologische afstamming (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr.
305/1, p. 3). In verband met de vaststelling van de afstamming van biologique (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 305/1, p. 3). S'agissant
vaderszijde is erop gewezen dat « de wil om de regeling van de de l'établissement de la filiation paternelle, il a été indiqué que «
vaststelling van de afstamming zo dicht mogelijk de waarheid te doen la volonté de régler l'établissement de la filiation en cernant le
benaderen [...] het openstellen van de mogelijkheden tot betwisting plus possible la vérité [devait] avoir pour conséquence d'ouvrir
tot gevolg [behoorde] te hebben » (ibid., p. 12). Uit dezelfde largement les possibilités de contestation » (ibid., p. 12).
parlementaire voorbereiding blijkt echter dat de wetgever tevens de « Toutefois, il ressort des mêmes travaux préparatoires que le
rust der families » in overweging heeft willen nemen en heeft willen législateur a également entendu prendre en considération et protéger «
beschermen door, indien hiertoe nodig, het zoeken naar de biologische la paix des familles », en tempérant si nécessaire à cette fin la
waarheid te temperen (ibid., p. 15). Hij heeft ervoor geopteerd niet recherche de la vérité biologique (ibid., p. 15). Il a choisi de ne
af te stappen van het adagium « pater is est quem nuptiae demonstrant pas s'écarter de l'adage « pater is est quem nuptiae demonstrant »
» (ibid. p. 11). (ibid., p. 11).
B.4.1. Bij gebrek aan een specifieke termijnregeling voor het B.4.1. Faute d'un délai spécifique pour introduire l'action en
instellen van de vordering tot betwisting van het vermoeden van contestation de la présomption de paternité, il fallait appliquer
vaderschap, diende toepassing te worden gemaakt van artikel 332 van l'article 332 du Code civil, qui disposait :
het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalde :
« Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315, kan worden « La paternité établie en vertu de l'article 315 peut être contestée
betwist door de echtgenoot, door de moeder en door het kind. par le mari, par la mère et par l'enfant.
[...] [...]
De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar L'action de la mère doit être intentée dans l'année de la naissance et
na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige echtgenoot celle du mari ou du précédent mari dans l'année de la naissance ou de
binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan. la découverte de celle-ci.
[...] ». [...] ».
Aangaande de termijnbepaling heeft de wetgever geoordeeld dat het Concernant la fixation du délai, le législateur a estimé que l'intérêt
belang van het kind prioritair is en dat het « onaanvaardbaar [is] dat de l'enfant était prioritaire et qu'il était « inadmissible qu'un
een ontkenning van vaderschap nog zou kunnen plaatshebben na verloop désaveu de paternité soit encore possible après un certain délai,
van een zekere tijd, m.a.w. nadat redelijkerwijze mag aangenomen c'est-à-dire après le moment à partir duquel on peut raisonnablement
worden dat bezit van staat is tot stand gekomen » (Parl. St., Senaat, considérer qu'il y a possession d'état » (Doc. parl., Sénat,
1984-1985, nr. 904/2, p. 115). 1984-1985, n° 904/2, p. 115).
Hoewel de wetgever aan de echtgenoot van de moeder de mogelijkheid tot Bien que le législateur n'ait pas voulu empêcher totalement que le
betwisting van het vaderschap niet volledig heeft willen verhinderen, mari de la mère conteste la paternité, il a ainsi exprimé la volonté
heeft hij aldus de wil geuit de rechtszekerheid omtrent de familiale de considérer comme prioritaires la sécurité juridique des relations
relaties en het belang van het kind als prioritair te beschouwen en familiales et l'intérêt de l'enfant et il a par conséquent prévu à
heeft hij bijgevolg in artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek l'article 318, § 2, du Code civil un délai préfix de déchéance d'un an
voorzien in een vaste vervaltermijn van één jaar voor het instellen
van een vordering tot betwisting van het vaderschap. pour introduire une action en contestation de paternité.
B.4.2. Het afstammingsrecht is evenwel diepgaand hervormd door de B.4.2. Le droit de la filiation a toutefois fait l'objet d'une
aanneming van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepalingen profonde réforme par l'adoption de la loi du 1er juillet 2006
van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de modifiant des dispositions du Code civil relatives à l'établissement
afstamming en de gevolgen ervan. de la filiation et aux effets de celle-ci.
Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de wetgever Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que le législateur a
de teksten die ter zake door het Hof werden afgekeurd, heeft willen entendu procéder à une réforme des textes qui ont été censurés par la
hervormen en rekening heeft willen houden met de sociologische Cour en la matière et tenir compte de l'évolution sociologique en
evolutie door de afstammingen binnen en buiten het huwelijk dichter bij elkaar te brengen : rapprochant la filiation dans le mariage et hors mariage :
« De wet van 1987 heeft nagenoeg alle verschillen uitgevlakt wat de « La loi de 1987 a pratiquement gommé toutes les différences pour ce
uitwerking betreft, maar ze heeft een mechanisme van vermoeden van qui concerne les effets mais elle a conservé un mécanisme de
vaderschap in stand gehouden dat stuitende gevolgen heeft voor de présomption de paternité du mari qui aboutit à des conséquences
vaststelling van de afstamming. [...] choquantes pour ce qui concerne l'établissement de la filiation. [...]
Dit wetsvoorstel beoogt dus tevens het vermoeden van vaderschap te La présente proposition a donc également pour objet tout en conservant
behouden en er gevolgen aan te geven die nagenoeg dezelfde zijn als la présomption de paternité du mari de donner à celle-ci des effets à
die van een erkenning » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0597/001, peu près équivalents à ceux d'une reconnaissance » (Doc. parl.,
p. 6). Chambre, 2003-2004, DOC 51-0597/001, p. 6).
« Tot slot moet een rechtszaak worden ingeleid binnen een termijn van « Enfin, l'action doit être introduite dans un délai d'un an (à dater
een jaar (vanaf het ontdekken van de geboorte of vanaf het jaar waarin de la découverte de la naissance ou de l'année de la découverte du
dat feit ontdekt wordt door de echtgenoot of door degene die het kind fait par le mari ou l'auteur de la reconnaissance qu'il n'est pas le
erkent indien hij niet de vader van het kind is) » (Parl. St., Kamer, père de l'enfant) » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0597/037,
2005-2006, DOC 51-0597/037, p. 5). p. 5).
B.4.3. In vergelijking met het vorderingsrecht van artikel 332 van het B.4.3. Comparativement au droit d'action prévu à l'article 332 du Code
Burgerlijk Wetboek, zoals ingevoerd bij de wet van 31 maart 1987, civil, tel qu'il a été inséré par la loi du 31 mars 1987, il convient
dient te worden vastgesteld dat het vermoeden van vaderschap thans kan
worden betwist door de moeder, het kind, de man ten aanzien van wie de de constater que la présomption de paternité peut actuellement être
afstamming vaststaat en de persoon die het vaderschap van het kind contestée par la mère, l'enfant, l'homme à l'égard duquel la filiation
opeist. Voor wat de termijnregeling betreft is er, ten aanzien van de est établie et la personne qui revendique la paternité de l'enfant.
(ex-)echtgenoot van de moeder, weinig veranderd. Immers, artikel 318, En ce qui concerne les délais, peu de choses ont changé en ce qui
§ 2, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de vordering dient te concerne le mari (ou l'ex-mari) de la mère. En effet, l'article 318, §
worden ingesteld binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij 2, du Code civil dispose que l'action doit être intentée dans l'année
niet de vader is van het kind. In vergelijking met de regeling van de la découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant. Par
1987, volgens welke de echtgenoot de vordering diende in te stellen rapport au régime de 1987, dans lequel le mari devait intenter
binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking van de geboorte, is l'action dans l'année de la naissance ou de la découverte de la
enkel het startpunt van de vervaltermijn gewijzigd. naissance, seul le point de départ du délai de déchéance a été
B.5. Het Hof dient artikel 318, § 2, eerste lid, eerste zinsnede van modifié. B.5. La Cour doit contrôler l'article 318, § 2, alinéa 1er, premier
de tweede zin, van het Burgerlijk Wetboek te toetsen aan artikel 22 membre de la deuxième phrase, du Code civil au regard de l'article 22
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees de la Constitution, lu en combinaison avec l'article 8 de la
Verdrag voor de rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : L'article 22 de la Constitution dispose :
« Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn « Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans
gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. les cas et conditions fixés par la loi.
De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la
bescherming van dat recht ». protection de ce droit ».
Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose
: :
« 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale,
gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. de son domicile et de sa correspondance.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans
tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue
en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société
lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté
van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé
of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ».
Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 22 van de Grondwet Il ressort des travaux préparatoires de l'article 22 de la
blijkt dat de Grondwetgever « een zo groot mogelijke concordantie Constitution que le Constituant a cherché « à mettre le plus possible
[heeft willen nastreven] met artikel 8 van het Europees Verdrag tot la proposition en concordance avec l'article 8 de la Convention
Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés
(EVRM), teneinde betwistingen over de inhoud van dit Grondwetsartikel fondamentales [...], afin d'éviter toute contestation sur le contenu
respectievelijk art. 8 van het EVRM te vermijden » (Parl. St., Kamer, respectif de l'article de la Constitution et de l'article 8 de la
1992-1993, nr. 997/5, p. 2). [Convention] » (Doc. parl., Chambre, 1993-1994, n° 997/5, p. 2).
B.6. Het recht op de eerbiediging van het privéleven en het B.6. Le droit au respect de la vie privée et familiale, tel qu'il est
gezinsleven, zoals het door de voormelde bepalingen wordt gewaarborgd, garanti par les dispositions précitées, a pour but essentiel de
beoogt in wezen de personen te beschermen tegen inmengingen in hun protéger les personnes contre les ingérences dans leur vie privée et
privéleven en hun gezinsleven. leur vie familiale.
Artikel 22, eerste lid, van de Grondwet sluit, evenmin als artikel 8 Ni l'article 22, alinéa 1er, de la Constitution ni l'article 8 de la
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, een Convention européenne des droits de l'homme n'excluent une ingérence
overheidsinmenging in de uitoefening van dat recht niet uit, maar d'une autorité publique dans l'exercice de ce droit mais ils exigent
beide artikelen vereisen dat in die inmenging wordt voorzien door een que cette ingérence soit prévue par une disposition législative
voldoende precieze wettelijke bepaling, dat zij beantwoordt aan een suffisamment précise, qu'elle corresponde à un besoin social impérieux
dwingende maatschappelijke behoefte en dat zij evenredig is met de et soit proportionnée à l'objectif légitime qu'elle poursuit. Ces
daarmee nagestreefde wettige doelstelling. Die bepalingen houden voor
de overheid bovendien de positieve verplichting in om maatregelen te dispositions engendrent de surcroît l'obligation positive pour
nemen die een daadwerkelijke eerbiediging van het privéleven en het l'autorité publique de prendre des mesures qui assurent le respect
gezinsleven verzekeren, zelfs in de sfeer van de onderlinge effectif de la vie privée et familiale, même dans la sphère des
verhoudingen tussen individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. relations entre les individus (CEDH, 27 octobre 1994, Kroon et autres
Nederland, § 31). c. Pays-Bas, § 31).
B.7. De procedures met betrekking tot het vaststellen of betwisten van B.7. Les procédures relatives à l'établissement ou à la contestation
de vaderlijke afstamming, raken het privéleven van de verzoeker, omdat de paternité concernent la vie privée du requérant, parce que la
de materie van de afstamming belangrijke aspecten van iemands matière de la filiation englobe d'importants aspects de l'identité
persoonlijke identiteit omvat (EHRM, 28 november 1984, Rasmussen t. personnelle d'un individu (CEDH, 28 novembre 1984, Rasmussen c.
Denemarken, § 33; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 30; 12 Danemark, § 33; 24 novembre 2005, Shofman c. Russie, § 30; 12 janvier
januari 2006, Mizzi t. Malta, § 102; 16 juni 2011, Pascaud t. 2006, Mizzi c. Malte, § 102; 16 juin 2011, Pascaud c. France, §§
Frankrijk, §§ 48-49; 21 juni 2011, Kruskovic; t. Kroatië, § 20; 22 48-49; 21 juin 2011, Kruskovic c. Croatie, § 20; 22 mars 2012, Ahrens
maart 2012, Ahrens t. Duitsland, § 60; 12 februari 2013, Krisztissn c. Allemagne, § 60; 12 février 2013, Krisztissn Barnabsss Tóth c.
Barnabsss Tóth t. Hongarije, § 28). Hongrie, § 28).
De in het geding zijnde regeling voor de betwisting van het vermoeden Le régime en cause de contestation de la présomption de paternité
van vaderschap valt derhalve onder de toepassing van artikel 22 van de relève donc de l'application de l'article 22 de la Constitution et de
Grondwet en van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme.
de mens. B.8.1. De wetgever beschikt bij de uitwerking van een regeling die een B.8.1. Le législateur, lorsqu'il élabore un régime qui entraîne une
overheidsinmenging in het privéleven inhoudt, over een ingérence de l'autorité publique dans la vie privée, jouit d'une marge
appreciatiemarge om rekening te houden met een billijk evenwicht d'appréciation pour tenir compte du juste équilibre à ménager entre
tussen de tegenstrijdige belangen van het individu en de samenleving les intérêts concurrents de l'individu et de la société dans son
in haar geheel (EHRM, 26 mei 1994, Keegan t. Ierland, § 49; 27 oktober ensemble (CEDH, 26 mai 1994, Keegan c. Irlande, § 49; 27 octobre 1994,
1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; 2 juni 2005, Znamenskaya t. Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31; 2 juin 2005, Znamenskaya c. Russie,
Rusland, § 28; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 34; 20 december § 28; 24 novembre 2005, Shofman c. Russie, § 34; 20 décembre 2007,
2007, Phinikaridou t. Cyprus, §§ 51 tot 53). Phinikaridou c. Chypre, §§ 51 à 53).
Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : om Cette marge d'appréciation du législateur n'est toutefois pas
te oordelen of een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op illimitée : pour apprécier si une règle législative est compatible
de eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de avec le droit au respect de la vie privée, il convient de vérifier si
wetgever een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en le législateur a trouvé un juste équilibre entre tous les droits et
belangen die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet intérêts en cause. Pour cela, il ne suffit pas que le législateur
alleen een afweging maakt tussen de belangen van het individu ménage un équilibre entre les intérêts concurrents de l'individu et de
tegenover die van de samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de la société dans son ensemble mais il doit également ménager un
tegenstrijdige belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, équilibre entre les intérêts contradictoires des personnes concernées
Backlund t. Finland, § 46; 15 januari 2013, Laakso t. Finland, § 46; (CEDH, 6 juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 46; 15 janvier 2013,
29 januari 2013, Röman t. Finland, § 51), op gevaar af anders een Laakso c. Finlande, § 46; 29 janvier 2013, Röman c. Finlande, § 51),
maatregel te nemen die niet evenredig is met de nagestreefde wettige sous peine de prendre une mesure qui ne serait pas proportionnée aux
doelstellingen. Die belangenafweging zou in principe ertoe moeten objectifs légitimes poursuivis. Cette balance des intérêts doit en
leiden dat de biologische en sociale werkelijkheid primeert op een principe conduire à ce que la réalité biologique et sociale prévale
wettelijk vermoeden indien dat laatste frontaal zou ingaan tegen de sur une présomption légale si celle-ci heurte de front les faits
vastgestelde feiten en de wensen van de betrokkenen (EHRM, 27 oktober établis et les voeux des personnes concernées (CEDH, 27 octobre 1994,
1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 40; 24 november 2005, Shofman t. Kroon et autres c. Pays-Bas, § 40; 24 novembre 2005, Shofman c.
Rusland, § 44; 10 oktober 2006, Paulik t. Slowakije, § 46). Russie, § 44; 10 octobre 2006, Paulik c. Slovaquie, § 46).
B.8.2. In het bijzonder voor wat de termijnen in het afstammingsrecht B.8.2. En ce qui concerne en particulier les délais dans le droit de
betreft, wordt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens het la filiation, la Cour européenne des droits de l'homme n'a pas estimé
invoeren van termijnen op zich niet strijdig geacht met artikel 8 van que l'instauration de délais était en soi contraire à l'article 8 de
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens; enkel de aard van la Convention européenne des droits de l'homme; seule la nature d'un
een dergelijke termijn kan als strijdig worden beschouwd (EHRM, 6 juli tel délai peut être considérée comme contraire à cette disposition
2010, Backlund t. Finland, § 45; 15 januari 2013, Laakso t. Finland, § (CEDH, 6 juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 45; 15 janvier 2013,
45; 29 januari 2013, Röman t. Finland, § 50). Laakso c. Finlande, § 45; 29 janvier 2013, Röman c. Finlande, § 50).
B.8.3. Bovendien wordt door het Europees Hof voor de Rechten van de B.8.3. La Cour européenne des droits de l'homme admet en outre que la
Mens aanvaard dat de appreciatiemarge van de nationale wetgever groter marge d'appréciation du législateur national est plus grande lorsqu'il
is wanneer er bij de lidstaten van de Raad van Europa geen consensus n'existe pas de consensus au sein des Etats membres du Conseil de
bestaat omtrent het belang dat in het geding is, noch omtrent de l'Europe concernant l'intérêt en cause ou la manière dont cet intérêt
manier waarop dat belang dient te worden beschermd (EHRM, 22 maart doit être protégé (CEDH, 22 mars 2012, Ahrens c. Allemagne, § 68). De
2012, Ahrens t. Duitsland, § 68). Daarnaast benadrukt het Europees Hof
dat het niet zijn taak is om, in de plaats van de nationale overheden, plus, la Cour européenne souligne qu'il ne lui incombe pas de prendre
beslissingen te nemen. (EHRM, 15 januari 2013, Laakso t. Finland, § des décisions à la place des autorités nationales (CEDH, 15 janvier
41). 2013, Laakso c. Finlande, § 41).
B.9. La paix des familles et la sécurité juridique des liens
B.9. De rust der families en de rechtszekerheid van de familiale familiaux, d'une part, et l'intérêt de l'enfant, d'autre part,
banden, enerzijds, en het belang van het kind, anderzijds, zijn constituent des buts légitimes dont le législateur peut tenir compte
legitieme doelstellingen waarvan de wetgever kan uitgaan om een pour empêcher que la contestation de paternité puisse être exercée
onbeperkte mogelijkheid tot betwisting van het vaderschap te sans limitation, de sorte que le législateur a pu prévoir certaines
verhinderen, zodat de wetgever ontvankelijkheidsvoorwaarden zoals « conditions de recevabilité, comme la « possession d'état » et des
bezit van staat » en vervaltermijnen kon invoeren. In dat opzicht is délais de déchéance. A cet égard, il est pertinent de ne pas faire
het pertinent om de biologische werkelijkheid niet a priori te laten prevaleren op de socio-affectieve werkelijkheid van het vaderschap. B.10.1. De wetgever vermocht te oordelen dat hij die huwt in beginsel aanvaardt om beschouwd te worden als vader van ieder kind dat zijn vrouw zal baren. Rekening houdend met de bekommernissen van de wetgever en met de waarden die hij heeft willen verzoenen, komt het in beginsel niet onredelijk voor dat hij de echtgenoot slechts een korte termijn heeft willen toekennen om de vordering tot vaderschapsbetwisting in te stellen. B.10.2. Daarnaast kan het vaststellen van een termijn voor het instellen van een vordering tot betwisting van het vaderschap eveneens worden verantwoord door de zorg om de rechtszekerheid en een definitief karakter van de familiale relaties te waarborgen. primer a priori la réalité biologique sur la réalité socio-affective de la paternité. B.10.1. Le législateur a pu estimer que l'homme, en se mariant, accepte d'être considéré, en principe, comme le père de tout enfant que sa femme enfantera. Compte tenu des préoccupations du législateur et des valeurs qu'il a voulu concilier, il n'apparaît pas déraisonnable, en principe, qu'il n'ait voulu accorder au mari qu'un court délai pour intenter l'action en contestation de paternité. B.10.2. Par ailleurs, la fixation d'un délai pour l'introduction d'une action en contestation de paternité peut également être justifiée par la volonté de garantir la sécurité juridique et un caractère définitif des relations familiales.
B.10.3. Artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de B.10.3. L'article 318, § 2, du Code civil dispose que l'action du mari
vordering van de echtgenoot moet worden ingesteld binnen een jaar na doit être intentée dans l'année de la découverte du fait qu'il n'est
de ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is. De
interpretatie van het begrip « feit » behoort tot de bevoegdheid van pas le père de l'enfant. L'interprétation de la notion de « fait »
de rechter ten gronde, waarbij hem een ruime appreciatiebevoegdheid relève de la compétence du juge du fond, qui a, à cet égard, un
wordt verleend. Immers, overeenkomstig artikel 331octies van het pouvoir d'appréciation étendu. En effet, conformément à l'article
Burgerlijk Wetboek kunnen de rechtbanken, « zelfs ambtshalve, een 331octies du Code civil, les tribunaux peuvent « ordonner, même
bloedonderzoek of enig ander onderzoek volgens beproefde d'office, l'examen du sang ou tout autre examen selon des méthodes
wetenschappelijke methodes gelasten », waarbij niets hen belet het scientifiques éprouvées », rien ne les empêchant de considérer comme
tijdstip van de uitkomst van dat onderzoek als startpunt van de point de départ du délai d'un an le moment du résultat de cet examen.
termijn van één jaar te beschouwen.
B.11. Rekening houdend met de belangrijke appreciatiemarge waarover de B.11. Compte tenu de la marge d'appréciation importante dont dispose
wetgever beschikt, zoals uiteengezet in B.8.1, om te zoeken naar een le législateur, ainsi qu'il est exposé en B.8.1, pour rechercher un
billijk evenwicht tussen alle in het geding zijnde rechten en belangen juste équilibre entre tous les droits et intérêts en cause et compte
en met de in B.8.2 vermelde rechtspraak van het Europees Hof voor de tenu de la jurisprudence de la Cour européenne des droits de l'homme,
Rechten van de Mens in verband met termijnen die het in bepaalde
gevallen toestaat, dient voorts erop gewezen dat de wetgever in mentionnée en B.8.2, relative aux délais que celle-ci admet dans
artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek ook in de mogelijkheid, onder certains cas, il convient de souligner également qu'à l'article 318 du
de in dat artikel vermelde voorwaarden, voorziet om een vordering tot Code civil, le législateur prévoit aussi la possibilité pour les
ontkenning en onderzoek van vaderschap voor de kinderen in te stellen enfants d'introduire une demande en désaveu et en recherche de
paternité et pour celui qui prétend être le père biologique la faculté
en om een vordering tot betwisting en vaststelling van vaderschap voor d'intenter une action en contestation et en établissement de
iemand die beweert de biologische vader te zijn, in te stellen. paternité, dans le respect des conditions mentionnées dans cet
B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. article. B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 318, § 2, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt niet L'article 318, § 2, alinéa 1er, du Code civil ne viole pas l'article
artikel 22 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met 22 de la Constitution, lu ou non en combinaison avec l'article 8 de la
artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in Convention européenne des droits de l'homme, en ce que le mari doit
zoverre de echtgenoot de vordering tot betwisting van vaderschap moet intenter l'action en contestation de paternité dans l'année de la
instellen binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij niet découverte du fait qu'il n'est pas le père de l'enfant.
de vader is van het kind.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof op de openbare terechtzitting van 28 maart 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 28 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^