Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 42/2013 van 21 maart 2013 Rolnummer : 5545 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek , gesteld door de Rechtbank va(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 42/2013 van 21 maart 2013 Rolnummer : 5545 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek , gesteld door de Rechtbank va(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 42/2013 du 21 mars 2013 Numéro du rôle : 5545 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code judiciaire , posée par le Tribunal de première ins(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. La(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 42/2013 van 21 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 42/2013 du 21 mars 2013
Rolnummer : 5545 Numéro du rôle : 5545
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code
Gerechtelijk Wetboek (vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 judiciaire (avant sa modification par la loi du 21 février 2010),
februari 2010), gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Gent. posée par le Tribunal de première instance de Gand.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels en P. Nihoul, Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 13 december 2012 in zake de procureur des Konings tegen Par jugement du 13 décembre 2012 en cause du procureur du Roi contre
L.D. en H.A., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
ingekomen op 3 januari 2013, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te L.D. et H.A., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 3
janvier 2013, le Tribunal de première instance de Gand a posé la
Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt art. 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, voor de « L'article 1022 du Code judiciaire, tel que libellé avant l'entrée en
inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010 (en gelezen zoals vigueur de la loi du 21 février 2010 (et dans l'interprétation qui en
onder meer in de arresten van het Grondwettelijk Hof van 18 mei 2011 est donnée entre autres dans les arrêts de la Cour constitutionnelle
en 8 maart 2012) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre een des 18 mai 2011 et 8 mars 2012) viole-t-il les articles 10 et 11 de la
Constitution en ce qu'une indemnité de procédure peut être mise à
rechtsplegingsvergoeding ten laste van de Belgische Staat gelegd kan charge de l'Etat belge lorsque le ministère public succombe dans son
worden wanneer het openbaar ministerie in het ongelijk wordt gesteld action en annulation d'un mariage, intentée sur la base de l'article
bij zijn op grond van art. 184 Burgerlijk Wetboek ingestelde vordering 184 du Code civil, alors qu'aucune indemnité de procédure ne peut être
tot nietigverklaring van een huwelijk, terwijl op grond van artikel
162bis van het Wetboek van Strafvordering geen enkele réclamée à l'Etat belge sur la base de l'article 162bis du Code
rechtsplegingsvergoeding van de Belgische Staat kan geëist worden d'instruction criminelle, lorsque le ministère public intente une
wanneer het openbaar ministerie een strafvordering instelt die eindigt
met een buitenvervolgingstelling of een vrijspraak ? ». action publique se soldant par un non-lieu ou un acquittement ? ».
Op 23 januari 2013 hebben de rechters-verslaggevers L. Lavrysen en J. Le 23 janvier 2013, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la
Spreutels, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de
bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les
ervan in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht juges-rapporteurs L. Lavrysen et J. Spreutels ont informé la Cour
voor te stellen een arrest van onmiddellijk antwoord te wijzen. qu'ils pourraient être amenés à proposer de rendre un arrêt de réponse immédiate.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de wijziging B.1. L'article 1022 du Code judiciaire, avant sa modification par la
ervan bij de wet van 21 februari 2010, bepaalde : loi du 21 février 2010, disposait :
« De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les
kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause.
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en
van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de
basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par
rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima
zaak en van de belangrijkheid van het geschil. et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la
Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt nature de l'affaire et de l'importance du litige.
gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur
bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement
ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant
minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son
rechter rekening met : appréciation, le juge tient compte :
- de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le
van de vergoeding te verminderen; montant de l'indemnité;
- de complexiteit van de zaak; - de la complexité de l'affaire;
- de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient
partij; gain de cause;
- het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. - du caractère manifestement déraisonnable de la situation.
Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième
juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de
tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». l'indemnité de procédure ».
B.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepaling de B.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition viole les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in zoverre een articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'une indemnité de
rechtsplegingsvergoeding ten laste van de Belgische Staat kan worden procédure peut être mise à charge de l'Etat belge lorsque le procureur
gelegd wanneer de procureur des Konings in het ongelijk wordt gesteld du Roi succombe dans son action en annulation d'un mariage, intentée
bij zijn op grond van artikel 184 van het Burgerlijk Wetboek sur la base de l'article 184 du Code civil.
ingestelde vordering tot nietigverklaring van een huwelijk.
De verwijzende rechter vergelijkt die situatie met die welke Le juge a quo compare cette situation avec celle qui découle de
voortvloeit uit artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, selon lequel aucune
volgens hetwelk geen enkele rechtsplegingsvergoeding van de Belgische indemnité de procédure ne peut être réclamée à l'Etat belge lorsque le
Staat kan worden geëist wanneer het openbaar ministerie een ministère public intente une action publique se soldant par un
strafvordering instelt die eindigt met een buitenvervolgingstelling of
een vrijspraak. non-lieu ou un acquittement.
B.3. Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, vóór de B.3. L'article 162bis du Code d'instruction criminelle, avant sa
wijziging ervan bij de wet van 21 februari 2010, bepaalde : modification par la loi du 21 février 2010, disposait :
« Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen « Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les
de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn, personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera
veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article
rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. 1022 du Code judiciaire.
De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de
beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022
Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ». du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ».
B.4. In zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008 met betrekking B.4. Dans son arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 concernant les
tot de beroepen tot vernietiging van de wet van 21 april 2007 recours en annulation de la loi du 21 avril 2007 relative à la
betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, la Cour a jugé que
aan de bijstand van een advocaat, heeft het Hof geoordeeld dat de les différences fondamentales entre le ministère public et la partie
fundamentele verschillen tussen het openbaar ministerie en de civile pouvaient justifier la non-application, à charge de l'Etat, du
burgerlijke partij kunnen verantwoorden dat de in de wet van 21 april système d'indemnisation forfaitaire prévu par la loi du 21 avril 2007.
2007 bedoelde forfaitaire vergoedingsregeling niet wordt toegepast ten En traitant différemment le ministère public et la partie civile, le
laste van de Staat. Door het openbaar ministerie en de burgerlijke législateur n'a donc pas méconnu le principe d'égalité et de
partij verschillend te behandelen, heeft de wetgever het beginsel van
gelijkheid en niet-discriminatie bijgevolg niet geschonden. non-discrimination.
B.5. In zijn arrest nr. 83/2011 van 18 mei 2011 heeft het Hof op een B.5. Par son arrêt n° 83/2011 du 18 mai 2011, la Cour a dit pour droit
prejudiciële vraag geantwoord dat artikel 1022 van het Gerechtelijk que l'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la
Wetboek, vóór de inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de loi du 21 février 2010, violait les articles 10 et 11 de la
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in zoverre een Constitution en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à
rechtsplegingsvergoeding ten laste van de Belgische Staat kan worden charge de l'Etat belge lorsque l'auditorat du travail succombait dans
gelegd wanneer het arbeidsauditoraat in het ongelijk wordt gesteld bij
zijn rechtsvordering ingesteld op grond van artikel 138bis, § 2, van son action intentée sur pied de l'article 138bis, § 2, du Code
het Gerechtelijk Wetboek. judiciaire.
Het Hof was met name van oordeel dat het beginsel van gelijkheid en La Cour considérait en effet que le principe d'égalité et de
niet-discriminatie vereist dat die rechtsvorderingen, die in naam van non-discrimination exige que ces actions, qui sont intentées par un
het algemeen belang en in alle onafhankelijkheid door een publiek organe public au nom de l'intérêt général et en toute indépendance,
orgaan zijn ingesteld, op dezelfde wijze worden behandeld als de soient traitées de la même manière que les actions pénales.
strafvorderingen. In zijn arrest nr. 43/2012 van 8 maart 2012 heeft het Hof zich in Par son arrêt n° 43/2012 du 8 mars 2012, la Cour s'est prononcée dans
soortgelijke bewoordingen uitgesproken over de herstelvordering die des termes analogues sur l'action en réparation intentée devant le
door de stedenbouwkundig inspecteur, op grond van artikel 6.1.43 van tribunal civil par l'inspecteur urbaniste, sur la base de l'article
de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, voor de burgerlijke rechtbank 6.1.43 du Code flamand de l'aménagement du territoire.
wordt ingesteld.
B.6. Bij de wet van 21 februari 2010 « tot wijziging van de artikelen B.6. La loi du 21 février 2010 « modifiant les articles 1022 du Code
1022 van het Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het Wetboek van judiciaire et 162bis du Code d'instruction criminelle et abrogeant
strafvordering en tot opheffing van artikel 6 van de wet van 2 l'article 6 de la loi du 2 août 2002 concernant la lutte contre le
augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand retard de paiement dans les transactions commerciales » a inséré dans
bij handelstransacties » wordt in artikel 1022 van het Gerechtelijk
Wetboek een achtste lid ingevoegd dat bepaalt : l'article 1022 du Code judiciaire un alinéa 8 qui dispose :
« Geen enkele vergoeding is verschuldigd ten laste van de Staat : « Aucune indemnité n'est due à charge de l'Etat :
1° wanneer het openbaar ministerie bij wege van rechtsvordering in 1° lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans les
burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1; procédures civiles conformément à l'article 138bis, § 1er;
2° wanneer het arbeidsauditoraat een rechtsvordering instelt voor de 2° lorsque l'auditorat du travail intente une action devant les
arbeidsgerechten overeenkomstig artikel 138bis, § 2 ». juridictions du travail conformément à l'article 138bis, § 2 ».
Krachtens artikel 6 van de wet van 21 februari 2010, zal die nieuwe En vertu de l'article 6 de la loi du 21 février 2010, cette nouvelle
bepaling in werking treden op een datum die de Koning zal bepalen. disposition entrera en vigueur à une date à fixer par le Roi.
Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de wetgever Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que le législateur a
een aantal tekortkomingen van de voormelde wet van 21 april 2007, die voulu corriger une série d'imperfections de la loi du 21 avril 2007
aanleiding geven tot een aantal onbillijke situaties, heeft willen précitée, qui sont sources d'injustices (Doc. parl., Chambre,
rechtzetten (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2313/004, p. 4), en 2009-2010, DOC 52-2313/004, p. 4) et qu'il a voulu tenir compte de
dat hij rekening heeft willen houden met het voormelde arrest nr.
182/2008. Hij heeft onder meer in twee nieuwe vrijstellingen voorzien l'arrêt n° 182/2008 précité. Il a notamment prévu deux exonérations
« om het openbaar ministerie [en het arbeidsauditoraat] toe te staan nouvelles « [a]fin de permettre au ministère public [et à l'auditorat
[hun] rechtsvordering uit te oefenen in volle onafhankelijkheid, du travail] d'exercer [leur] action en toute indépendance sans tenir
zonder rekening te houden met het financieel risico verbonden aan het compte du risque financier lié au procès » (Doc. parl., Chambre,
proces » (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2313/001, p. 6). 2009-2010, DOC 52-2313/001, p. 6).
B.7. De thans in het geding zijnde vordering is door de procureur des B.7. L'action qui est en cause dans la présente affaire a été intentée
Konings uitsluitend ingesteld in het algemeen belang en in volle exclusivement dans l'intérêt général et en toute indépendance, en vue
onafhankelijkheid, met het oog op het handhaven van de in het de faire respecter les conditions requises par le Code civil pour
Burgerlijk Wetboek neergelegde huwelijksvoorwaarden. contracter mariage.
De voormelde vordering van de procureur des Konings moet bijgevolg op L'action précitée du procureur du Roi doit par conséquent être traitée
dezelfde wijze worden behandeld als de strafvordering, zodat de de la même manière que l'action publique, de sorte que la question
prejudiciële vraag om die reden bevestigend dient te worden beantwoord. préjudicielle appelle pour ce motif une réponse affirmative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de inwerkingtreding L'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi
van de wet van 21 februari 2010, schendt de artikelen 10 en 11 van de du 21 février 2010, viole les articles 10 et 11 de la Constitution en
Grondwet in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten laste van de ce qu'une indemnité de procédure peut être mise à charge de l'Etat
Belgische Staat kan worden gelegd wanneer de procureur des Konings in belge lorsque le procureur du Roi succombe dans son action en
het ongelijk wordt gesteld bij zijn op grond van artikel 184 van het annulation d'un mariage, intentée en vertu de l'article 184 du Code
Burgerlijk Wetboek ingestelde vordering tot nietigverklaring van een
huwelijk. civil.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 21 maart 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 21 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^