Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 68/2012 van 31 mei 2012 Rolnummer 5150 In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar geautomatis Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 68/2012 van 31 mei 2012 Rolnummer 5150 In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar geautomatis Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 68/2012 du 31 mai 2012 Numéro du rôle : 5150 En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant l'exploitation d'un service public de location automatisée d La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 68/2012 van 31 mei 2012 Extrait de l'arrêt n° 68/2012 du 31 mai 2012
Rolnummer 5150 Numéro du rôle : 5150
In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november 2010 tot regeling van Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant l'exploitation d'un
de uitbating van een openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem, service public de location automatisée de vélos, introduit par la SA «
ingesteld door de nv « Clear Channel Belgium ». Clear Channel Belgium ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke en P. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke et P. Nihoul, assistée
Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 mei 2011 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 27
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 mei
2011, heeft de nv « Clear Channel Belgium », met maatschappelijke mai 2011 et parvenue au greffe le 30 mai 2011, la SA « Clear Channel
zetel te 1050 Brussel, Pleinlaan 5, beroep tot vernietiging ingesteld Belgium », dont le siège social est établi à 1050 Bruxelles, boulevard
van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 de la Plaine 5, a introduit un recours en annulation de l'ordonnance
november 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar de la Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant
geautomatiseerd fietsverhuursysteem (bekendgemaakt in het Belgisch l'exploitation d'un service public de location automatisée de vélos
Staatsblad van 7 december 2010). (publiée au Moniteur belge du 7 décembre 2010).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden ordonnantie Quant à l'ordonnance attaquée
B.1.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van de B.1.1. La partie requérante demande l'annulation de l'ordonnance de la
ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant
2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar geautomatiseerd l'exploitation d'un service public de location automatisée de vélos,
fietsverhuursysteem, die bepaalt : qui dispose :
«

Artikel 1.Deze ordonnantie regelt een aangelegenheid als bedoeld in

«

Article 1er.La présente ordonnance règle une matière visée à

artikel 39 van de Grondwet. l'article 39 de la Constitution.

Art. 2.Er wordt een openbare dienst opgericht, die belast wordt met

Art. 2.Il est institué un service public concernant l'organisation

de organisatie van een geautomatiseerd fietsverhuursysteem ten behoeve d'un système automatisé de location de vélos pour le transport de
van het personenvervoer op het volledige grondgebied van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering werd personnes sur tout le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale.
gemachtigd de tijdelijke exploitatie van een geautomatiseerd Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale est autorisé à
fietsverhuursysteem toe te kennen aan een of meerdere, attribuer à une ou plusieurs personnes juridiques, privées ou
privaatrechtelijke of publiekrechtelijke, rechtspersonen, onder de publiques, l'exploitation à titre temporaire d'un service automatisé
vorm van een concessie van openbaar nut.
Bij de aanwerving van de titularis van de concessie zoals vernoemd in de location de vélos, sous forme d'une concession d'utilité publique.
het eerste lid, hierna de concessiehouder genaamd, zal de Regering Le Gouvernement engage le titulaire de la concession prévue au premier
rekening moeten houden met de regels van de vrije concurrentie. alinéa, dénommé ci-après le concessionnaire, en tenant compte des
De Regering en de concessiehouder sluiten een contract af, waarin de règles de libre concurrence.
modaliteiten en de voorwaarden beschreven staan die ten grondslag Entre le Gouvernement et le concessionnaire, un contrat est conclu
liggen aan de exploitatie van de openbare dienst waarover sprake is in dans lequel figurent les modalités et les conditions qui président à
het eerste lid. De overeenkomst wordt afgesloten voor een maximale l'exploitation dudit service public tel que décrit au premier alinéa.
duur van 20 jaar. Ze verplicht de concessiehouder minimum tot de La convention est conclue pour une durée limitée à maximum 20 ans.
oprichting van een dienst zoals bepaald onder het eerste lid, zo nodig Elle impose au concessionnaire, au minimum, l'obligation de mettre en
oeuvre un pareil service tel que prévu au premier alinéa, le cas
na een opstartfase, en vraagt eveneens een gewaarborgde opening van 7 échéant après une phase de mise en route, en garantissant une
dagen per week en 24 uur per dag op het gehele grondgebied van het ouverture 7 jours par semaine et 24 heures par jour sur l'intégralité
Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tenslotte is het noodzakelijk dat de du territoire de la Région de Bruxelles-Capitale. Enfin, il est
financiering van deze openbare dienst minstens ten dele afkomstig is nécessaire que le financement de ce service public provienne au moins
van een vergoeding die verhaald wordt op de gebruikers van deze partiellement d'une contribution payée par les utilisateurs de ce
dienst. service.
De Regering evalueert jaarlijks de uitvoering van het contract. Zij Le Gouvernement évalue annuellement la mise en oeuvre du contrat. Il
bezorgt haar evaluatierapport jaarlijks aan het Parlement uiterlijk op 31 maart. communique son rapport d'évaluation au Parlement au plus tard le 31 mars de chaque année.

Art. 3.De bepalingen van deze ordonnantie treden in werking op 1

Art. 3.Les dispositions de la présente ordonnance entrent en vigueur

januari 2008 ». le 1er janvier 2008 ».
B.1.2. Die ordonnantie « strekt [...] ertoe een openbare dienst op te B.1.2. Cette ordonnance « vise à créer un service public chargé de
richten die bestaat uit de organisatie van een geautomatiseerd l'organisation d'un système de location de vélos automatisé réservé
fietsverhuursysteem voor personen [die zich willen verplaatsen] op het aux personnes désirant se déplacer sur tout le territoire de la Région
gehele grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ». De de Bruxelles-Capitale ». Le législateur ordonnanciel bruxellois a
Brusselse ordonnantiegever heeft geoordeeld dat, « gelet op de estimé qu'« étant donné le savoir-faire spécifique nécessaire au
specifieke know-how die vereist is voor de uitbouw en de uitbating van développement et à l'exploitation d'un tel service public et compte
voormelde openbare dienst en rekening houdend met de bekommernis om tenu des difficultés à instaurer un système de transport à moindre
vervoer te organiseren tegen de geringste kostprijs voor de coût pour la société, le Gouvernement [devait] être habilité à confier
samenleving, [...] de Regering [diende] gemachtigd te worden om de temporairement l'exploitation de ce service public à un ou plusieurs
exploitatie van de openbare dienst tijdelijk toe te vertrouwen aan een particuliers (personnes physiques ou morales de droit privé, appelées
of meerdere particulieren (natuurlijke of rechtspersonen,
concessiehouder(s) genoemd) onder de vorm van een concessie van concessionnaire(s)) sous la forme d'une concession de service public »
openbare dienst » (Parl. St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, (Doc. parl., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, 2009-2010,
2009-2010, A-96/1, p. 2). A-96/1, p. 2).
B.1.3. Vóór het aannemen van die ordonnantie had de Brusselse B.1.3. Antérieurement à l'adoption de cette ordonnance, le
Hoofdstedelijke Regering in het Publicatieblad van de Europese Unie Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale avait procédé à la
een oproep tot het indienen van blijken van belangstelling publication au Journal officiel de l'Union européenne d'un appel à
gepubliceerd met het oog op het sluiten van een concessieovereenkomst manifestation d'intérêt en vue de la conclusion d'un contrat de
betreffende de exploitatie van een openbaar geautomatiseerd concession portant sur l'exploitation d'un service public de location
fietsverhuursysteem. De Regering heeft drie kandidaturen ontvangen, automatisée de vélos. Le Gouvernement a reçu trois candidatures, dont
waarvan er twee ontvankelijk werden verklaard, een die uitging van een deux ont été jugées recevables, l'une émanant d'un consortium dans
consortium waarin de verzoekende partij was opgenomen en een andere lequel figurait la partie requérante et l'autre de la partie
van de tussenkomende partij voor het Hof. Na de offertes van de intervenante devant la Cour. Après avoir examiné les offres des
kandidaten te hebben onderzocht en onderhandelingen te hebben gevoerd, candidats et avoir mené des négociations, le Gouvernement a décidé le
heeft de Regering op 13 november 2008 beslist om de concessie toe te 13 novembre 2008 d'attribuer la concession à la partie intervenante
wijzen aan de tussenkomende partij in de onderhavige procedure (Parl. dans la présente procédure (Doc. parl., Parlement de la Région de
St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, 2009-2010, A-96/2, p. 2). Het Bruxelles-Capitale, 2009-2010, A-96/2, p. 2). Le consortium auquel
consortium waartoe de verzoekende partij behoorde, heeft tegen die appartenait la partie requérante a introduit un recours en suspension
beslissing een beroep tot schorsing bij uiterst dringende
noodzakelijkheid ingesteld bij de Raad van State, een beroep dat d'extrême urgence au Conseil d'Etat contre cette décision, recours qui
onontvankelijk werd geacht. a été jugé irrecevable.
B.1.4. Bovendien is tegen de beslissing van 13 november 2008 door twee B.1.4. Par ailleurs, la décision du 13 novembre 2008 a fait l'objet
gemeenten een verzoekschrift tot nietigverklaring ingediend bij de d'une requête en annulation au Conseil d'Etat, introduite par deux
Raad van State. Een van de middelen die in dat kader is aangevoerd, is communes. Un des moyens soulevés dans ce cadre est tiré du défaut de
afgeleid uit het gebrek aan een wettelijke basis voor het sluiten van
de concessieovereenkomst van openbare dienst. base légale pour la conclusion du contrat de concession de service
B.1.5. Het is « precies met het oog op de vrijwaring en verdere public. B.1.5. C'est « précisément dans le but de préserver et de développer
uitbreiding van dat fietsverhuursysteem » dat de Brusselse davantage ce système de location de vélos » que le législateur
ordonnantiegever de bestreden ordonnantie heeft aangenomen (ibid., p. 2). Ten aanzien van de ontvankelijkheid B.2.1. De verzoekende partij is een handelsvennootschap die actief is in de reclamesector, voornamelijk op het gebied van het aanplakken van buitenreclame. Zij behoort tot een internationale groep die actief is op de markt van het leveren en beheren van zelfbedieningsnetwerken van fietsen. B.2.2. In zoverre de verzoekende partij doet gelden dat de bestreden ordonnantie tot doel of tot gevolg heeft dat met terugwerkende kracht een wettelijke basis wordt verleend aan de concessie van een openbare ordonnanciel bruxellois a adopté l'ordonnance attaquée (ibid., p. 2). Quant à la recevabilité B.2.1. La partie requérante est une société commerciale active dans le secteur de la publicité, essentiellement dans le domaine de l'affichage publicitaire extérieur. Elle appartient à un groupe international actif sur le marché de la fourniture et de la gestion de réseaux de vélos en libre-service. B.2.2. Dans la mesure où elle fait valoir que l'ordonnance attaquée a pour objet ou pour effet de procurer rétroactivement une base légale à
dienst waarvoor zij binnen een consortium interesse had betoond en die la concession d'un service public pour laquelle elle s'était, au sein
is toegewezen aan een vennootschap die haar concurrent is, beschikt d'un consortium, montrée intéressée et qui est revenue à une société
zij over een voldoende belang om de vernietiging ervan te vorderen. qui est sa concurrente, la partie requérante dispose d'un intérêt
In tegenstelling tot wat de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de suffisant à en poursuivre l'annulation.
tussenkomende partij aanvoeren, vermag het Hof niet vooruit te lopen La Cour n'a pas à préjuger, contrairement à ce que soutiennent le
op de afloop van de procedures die de verzoekende partij zou kunnen Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et la partie
instellen in het geval waarin de bestreden ordonnantie door het Hof intervenante, de l'issue des procédures que la partie requérante
pourrait entreprendre dans l'hypothèse où l'ordonnance attaquée serait
zou worden vernietigd. annulée par la Cour.
B.2.3. Het beroep is ontvankelijk. B.2.3. Le recours est recevable.
Ten gronde Quant au fond
Wat het eerste middel betreft En ce qui concerne le premier moyen
B.3.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met, in het B.3.1. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11
eerste onderdeel van dat middel, artikel 5 van de wet van 24 december de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec, en sa première
1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor branche, l'article 5 de la loi du 24 décembre 1993 relative aux
aanneming van werken, leveringen en diensten en artikel 1, lid 2, a) marchés publics et à certains marchés de travaux, de fournitures et de
en d), en lid 4, van de richtlijn 2004/18/EG van het Europees services et l'article 1er, paragraphe 2, a) et d), et paragraphe 4, de
Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van la directive 2004/18/CE du Parlement européen et du Conseil du 31 mars
de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, 2004 relative à la coordination des procédures de passation des
leveringen en diensten en, in het tweede onderdeel van dat middel, marchés publics de travaux, de fournitures et de services et, en sa
artikel 6, § 1, VI, vierde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus seconde branche, l'article 6, § 1er, VI, alinéa 4, de la loi spéciale
1980 tot hervorming der instellingen en het rechtszekerheidsbeginsel. du 8 août 1980 de réformes institutionnelles et le principe de la sécurité juridique.
B.3.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie B.3.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée de
een eerder door de Brusselse Regering toegekende opdracht die volgens qualifier de concession de service public un marché antérieurement
haar alle kenmerken van een overheidsopdracht voor diensten vertoont, octroyé par le Gouvernement bruxellois qui présente, d'après elle,
aanmerkt als een concessie van openbare dienst, zodat, enerzijds, de toutes les caractéristiques d'un marché public de services, de sorte
reglementering betreffende de overheidsopdrachten en, anderzijds, de que seraient violées, d'une part, la réglementation relative aux
bepalingen die aan de federale overheid de bevoegdheid toewijzen om de marchés publics et, d'autre part, les dispositions attribuant à
algemene regels inzake overheidsopdrachten vast te stellen, zouden zijn geschonden. Het middel berust op het uitgangspunt volgens hetwelk de Brusselse ordonnantiegever, doordat hij de overeenkomst die hij de Regering op retroactieve wijze machtigt te sluiten als een « concessie van openbare dienst » aanmerkt, de gebreken van een eerder gesloten overeenkomst zou hebben gedekt die in werkelijkheid een overheidsopdracht voor diensten zou zijn die in strijd met de dwingende regels ter zake was geplaatst. B.4. De Europese reglementering betreffende de overheidsopdrachten is niet van toepassing op de concessieovereenkomsten voor openbare l'autorité fédérale la compétence pour fixer les règles générales en matière de marchés publics. Le moyen repose sur le postulat selon lequel le législateur ordonnanciel bruxellois, en qualifiant de « concession de service public » le contrat qu'il autorise rétroactivement le Gouvernement à conclure, aurait couvert les vices d'un contrat conclu antérieurement qui serait en réalité un marché public de services passé en violation des règles impératives en la matière. B.4. La réglementation européenne relative aux marchés publics ne
diensten (artikel 17 van de voormelde richtlijn 2004/18/EG). Zoals de s'applique pas aux concessions de services publics (article 17 de la
afdeling wetgeving van de Raad van State heeft opgemerkt in het advies directive 2004/18/CE précitée). Ainsi que l'a relevé la section de
dat zij over het voorontwerp van ordonnantie heeft verleend : législation du Conseil d'Etat dans l'avis qu'elle a donné au sujet de l'avant-projet d'ordonnance :
« [is] de vraag of, in het kader van het gemeenschapsrecht, de « La question de savoir si, en droit communautaire, la convention que
overeenkomst die de regering bij het voorontwerp gemachtigd zou worden l'avant-projet vise à habiliter le Gouvernement à conclure constitue
te sluiten een overheidsopdracht is voor aanneming van diensten, dan un marché public de service ou une concession de service public ne
wel een concessie van openbare dienst, [...] evenwel niet afhankelijk
van de benaming die de steller van het voorontwerp eraan geeft, maar dépend cependant pas de la qualification que lui donne l'auteur de
van de criteria die worden gehanteerd in het gemeenschapsrecht en in l'avant-projet mais bien des critères utilisés en droit communautaire
de eerste plaats van de wijze waarop de dienstverlener wordt bezoldigd et, au premier chef, du mode de rémunération du prestataire de service
en waarop hij het financiële risico draagt dat verbonden is aan de et de sa prise en charge du risque financier lié à l'exploitation du
exploitatie van de dienst die hem wordt toevertrouwd » (Parl. St., service qui lui est confié » (Doc. parl., Parlement de la Région de
Brussels Hoofdstedelijk Parlement, 2009-2010, A-96/1, p. 7). Bruxelles-Capitale, 2009-2010, A-96/1, p. 7).
B.5.1. Artikel 2, derde lid, van de bestreden ordonnantie bepaalt in B.5.1. L'article 2, alinéa 3, de l'ordonnance attaquée prévoit à cet
dat verband dat « het noodzakelijk [is] dat de financiering van deze égard qu'« il est nécessaire que le financement de ce service public
openbare dienst minstens ten dele afkomstig is van een vergoeding die provienne au moins partiellement d'une contribution payée par les
verhaald wordt op de gebruikers van deze dienst ». utilisateurs de ce service ».
Die bepaling waarborgt op zich niet dat de overeenkomst die de Cette disposition ne garantit pas, par elle-même, que le contrat que
Regering met toepassing van de ordonnantie is gemachtigd te sluiten, le Gouvernement est habilité à passer en application de l'ordonnance
alle kenmerken van een concessie van openbare dienst vertoont. présente toutes les caractéristiques d'une concession de service
De omstandigheid dat de bestreden ordonnantie weinig elementen bevat public. La circonstance que l'ordonnance attaquée contient peu d'éléments qui
die het ten aanzien van de Europese reglementering inzake permettent, au regard de la réglementation européenne en matière de
overheidsopdrachten mogelijk maken om de betrokken overeenkomst als marchés publics, de qualifier le contrat concerné de concession de
een concessie van openbare dienst aan te merken, heeft niet tot gevolg service public n'a pas pour effet que le législateur ordonnanciel
dat de Brusselse ordonnantiegever de Regering ertoe heeft gemachtigd bruxellois aurait autorisé le Gouvernement à passer un marché public
een overheidsopdracht voor diensten in strijd met die reglementering de services en violation de cette réglementation. Au contraire, en
te plaatsen. Integendeel, door de overeenkomst als een « concessie van qualifiant le contrat de « concession de service public », le
openbare dienst » aan te merken, legt de Brusselse ordonnantiegever de législateur ordonnanciel bruxellois impose que soient respectées les
verplichting op de constitutieve voorwaarden van die overeenkomst in acht te nemen. conditions constitutives de ce contrat.
B.5.2. Bovendien kan uit het feit dat de overeenkomst met betrekking B.5.2. Par ailleurs, l'on ne saurait déduire du fait que le contrat
tot de exploitatie van het geautomatiseerde fietsverhuursysteem reeds portant sur l'exploitation du système automatisé de location de vélos
was gesloten bij het aannemen van de bestreden ordonnantie, niet
worden afgeleid dat de Brusselse ordonnantiegever zich de eventuele avait déjà été conclu lors de l'adoption de l'ordonnance attaquée que
gebreken zou hebben toegeëigend die die overeenkomst aantasten of dat le législateur ordonnanciel bruxellois se serait approprié les vices
hij elke jurisdictionele controle op de overeenkomst zelf onmogelijk éventuels affectant ce contrat ou qu'il aurait rendu impossible tout
zou hebben gemaakt. Onder voorbehoud van het middel dat is afgeleid contrôle juridictionnel sur le contrat lui-même. En effet, sous
uit de ontstentenis van een wettelijke basis op het ogenblik van de réserve du moyen qui est pris du défaut de base légale au moment de la
beslissing tot toewijzing van de overeenkomst, die hierna wordt décision d'attribution du contrat, qui est examiné ci-après,
onderzocht, staat de bestreden ordonnantie immers niet eraan in de weg l'ordonnance attaquée ne fait pas obstacle à ce que le juge compétent
dat de bevoegde rechter de grieven onderzoekt met betrekking tot de examine les griefs concernant la qualification qu'il convient de
kwalificatie die aan de betrokken overeenkomst moet worden gegeven en donner au contrat concerné et, le cas échéant, à ce qu'il tire les
dat hij, in voorkomend geval, gevolgen trekt uit een schending van de conséquences d'une violation de la réglementation s'imposant en
inzake overheidsopdrachten voor diensten geldende reglementering. matière de marchés publics de services.
B.6. Het eerste middel is niet gegrond. B.6. Le premier moyen n'est pas fondé.
Wat het tweede middel betreft En ce qui concerne le deuxième moyen
B.7.1. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen B.7.1. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10 et
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 11 de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec l'article 106
106 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, zelf du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, lu lui-même en
in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 102 van hetzelfde Verdrag. combinaison avec les articles 49 et 102 du même Traité.
B.7.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie B.7.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée
de Regering op retroactieve wijze ertoe machtigt een exclusief recht d'habiliter rétroactivement le Gouvernement à octroyer un droit
aan de concessiehouder toe te kennen voor een activiteit, namelijk de exclusif au concessionnaire pour une activité, à savoir l'exploitation
exploitatie van reclame-inrichtingen die de financiering van het de dispositifs publicitaires permettant le financement du système
geautomatiseerde fietsverhuursysteem mogelijk maakt, en die geen
enkele band met de in concessie gegeven opdracht van openbare dienst automatisé de location de vélos, qui ne présente aucun lien avec la
vertoont. De ordonnantiegever zou bijgevolg de gelijkheid tussen de mission de service public concédée. Le législateur ordonnanciel aurait
concessiehouder en zijn concurrenten in de reclamesector hebben verbroken. B.8.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partij beweert, machtigt de bestreden ordonnantie de Regering niet ertoe een exclusief recht te verlenen om reclame-inrichtingen op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest te installeren en te exploiteren. Door zich ertoe te beperken erin te voorzien dat de financiering van het openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem dat erbij wordt opgericht, minstens ten dele afkomstig moet zijn van een vergoeding die door de gebruikers wordt betaald, regelt de ordonnantie niet het deel van de financiering van de dienst dat niet door de vergoedingen en conséquence rompu l'égalité entre le concessionnaire et ses concurrents du secteur de la publicité. B.8.1. Contrairement à ce qu'affirme la partie requérante, l'ordonnance attaquée n'habilite pas le Gouvernement à conférer un droit exclusif d'installer et d'exploiter des dispositifs publicitaires sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale. En se limitant à prévoir que le financement du service public de location automatisée de vélos qu'elle crée doit provenir au moins partiellement d'une contribution payée par les utilisateurs, l'ordonnance ne règle pas la partie du financement du service qui n'est pas assurée par les
van de gebruikers wordt verzekerd. contributions des utilisateurs.
B.8.2. Daaruit volgt dat, in het geval waarin de in het middel B.8.2. Il en découle que, dans l'hypothèse où les dispositions visées
bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden, die schending niet zou au moyen seraient violées, cette violation ne proviendrait pas de
voortvloeien uit de ordonnantie van 25 november 2010 maar, in l'ordonnance du 25 novembre 2010 mais bien, le cas échéant, des termes
voorkomend geval, wel uit de bewoordingen van de overeenkomst tussen du contrat entre le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et
de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de concessiehouder van het le concessionnaire du service public de location automatisée de vélos.
openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem.
B.8.3. Uit het stilzwijgen van de bestreden ordonnantie over de wijze B.8.3. L'on ne saurait déduire du silence de l'ordonnance attaquée
van financiering van het deel van de kostprijs van de openbare dienst quant au mode de financement de la partie du coût du service public
dat niet door de gebruikers ten laste wordt genomen, kan niet worden qui n'est pas prise en charge par les utilisateurs que le législateur
afgeleid dat de ordonnantiegever de Regering ertoe zou hebben ordonnanciel aurait autorisé le Gouvernement à violer la
gemachtigd de Europese regelgeving inzake mededinging te schenden. Het réglementation européenne en matière de concurrence. Il revient au
komt de rechter die bevoegd is om kennis te nemen van eventuele juge compétent pour connaître d'éventuels recours concernant la
beroepen met betrekking tot de geldigheid van de concessieovereenkomst validité du contrat de concession de service public d'examiner si
van openbare dienst toe te onderzoeken of die in strijd is met die celui-ci est contraire à cette réglementation.
regelgeving.
B.9. Het tweede middel is niet gegrond. B.9. Le deuxième moyen n'est pas fondé.
Wat het derde middel betreft En ce qui concerne le troisième moyen
B.10.1. Het derde middel is afgeleid uit de schending van de artikelen B.10.1. Le troisième moyen est pris de la violation des articles 10 et
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met het 11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec le
beginsel van de niet-retroactiviteit van de wetten, met artikel 6 van principe de non-rétroactivité des lois, avec l'article 6 de la
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met het beginsel Convention européenne des droits de l'homme ainsi qu'avec le principe
van de scheiding der machten en het rechtszekerheidsbeginsel. de la séparation des pouvoirs et le principe de la sécurité juridique.
B.10.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie B.10.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée de
met terugwerkende kracht afbreuk doet aan een hangend geschil voor de porter atteinte avec effet rétroactif à un litige pendant devant le
Raad van State teneinde dat geschil in een bepaalde zin te Conseil d'Etat en vue d'influencer ce litige dans un sens déterminé.
beïnvloeden. Zij verwijt die ordonnantie eveneens dat zij een te vage Elle lui reproche également de comporter une habilitation au
en onduidelijke machtiging aan de Regering bevat met betrekking tot de Gouvernement trop vague et imprécise en ce qui concerne les modalités
modaliteiten betreffende de organisatie en de werking van de dienst die als een openbare dienst is opgericht. B.11.1. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de tussenkomende partij werpen een exceptie van onontvankelijkheid van dat middel op. Zij zijn van oordeel dat de verzoekende partij geen enkel legitiem belang heeft om het aan te voeren. B.11.2. Daar de verzoekende partij blijk heeft gegeven van het vereiste belang om de vernietiging van de bestreden ordonnantie te vorderen, dient zij daarnaast geen blijk te geven van een belang bij dat middel. d'organisation et de fonctionnement du service érigé en service public. B.11.1. Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et la partie intervenante soulèvent une exception d'irrecevabilité de ce moyen. Ils considèrent que la partie requérante n'a aucun intérêt légitime à l'invoquer. B.11.2. Etant donné que la partie requérante a justifié de l'intérêt requis pour demander l'annulation de l'ordonnance attaquée, elle ne doit pas justifier en plus d'un intérêt à ce moyen.
B.12. In zoverre zij op 1 januari 2008 in werking treedt, heeft de B.12. En ce qu'elle entre en vigueur le 1er janvier 2008, l'ordonnance
bestreden ordonnantie tot gevolg dat zij de Raad van State verhindert attaquée a pour effet d'empêcher le Conseil d'Etat de se prononcer, au
om zich tijdens het onderzoek van het hangende beroep dat is gericht cours de l'examen du recours pendant dirigé contre la décision du 13
tegen de beslissing van 13 november 2008 tot toewijzing van de in het novembre 2008 d'attribution de la concession litigieuse, sur un moyen
geding zijnde concessie, uit te spreken over een middel dat is tiré de l'absence d'habilitation légale au moment où le Gouvernement
afgeleid uit de ontstentenis van een wettelijke machtiging op het ogenblik waarop de Brusselse Regering die beslissing heeft aangenomen. De bestreden ordonnantie heeft daarentegen niet tot gevolg dat zij afbreuk doet aan de bevoegdheid van de Raad van State om de andere grieven te onderzoeken die tegen die beslissing zouden kunnen worden geformuleerd. B.13. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van de rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot doel heeft dat de afloop van een of meer jurisdictionele procedures in een bepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken over een welbepaalde rechtsvraag, vereist de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang het optreden van de wetgever verantwoorden, dat ten nadele van een categorie van burgers afbreuk doet aan de aan allen geboden jurisdictionele waarborgen. B.14.1. Zoals blijkt uit de in B.1 aangehaalde parlementaire bruxellois a adopté cette décision. En revanche, l'ordonnance attaquée n'a pas pour effet de porter atteinte à la compétence du Conseil d'Etat pour examiner les autres griefs qui pourraient être formulés à l'encontre de cette décision. B.13. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre que la rétroactivité a pour but que l'issue de l'une ou l'autre procédure juridictionnelle soit influencée dans un sens déterminé ou que les juridictions soient empêchées de se prononcer sur une question de droit bien précise, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur qui porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. B.14.1. Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires cités en B.1, le
voorbereiding, heeft de Brusselse ordonnantiegever geoordeeld dat het législateur ordonnanciel bruxellois a estimé qu'il était nécessaire de
noodzakelijk was de exploitatie van het geautomatiseerde fietsverhuur, préserver et de consolider l'exploitation de la location automatisée
die hij onontbeerlijk achtte voor de uitvoering van zijn de vélos qu'il jugeait indispensable à la mise en oeuvre de sa
mobiliteitsbeleid in het Gewest, te vrijwaren en te consolideren.
Aangezien de geldigheid van de toewijzing van de concessie in het politique de mobilité dans la Région. La validité de l'attribution de
geding wordt gebracht wegens het gebrek aan een wettelijke grondslag la concession étant mise en cause en raison du défaut de fondement
voor de concessie van openbare dienst, verantwoordt een dwingende légal à la concession de service public, un motif impérieux d'intérêt
reden van algemeen belang, namelijk de noodzaak om de aldus gecreëerde général, à savoir la nécessité de remédier à l'insécurité juridique
rechtsonzekerheid te verhelpen, het retroactieve optreden van de ainsi créée, justifie l'intervention rétroactive du législateur
ordonnantiegever. ordonnanciel.
B.14.2. De ontstentenis van een wettelijke grondslag voor de B.14.2. L'absence de fondement légal de la décision du Gouvernement de
beslissing van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 13 november la Région de Bruxelles-Capitale du 13 novembre 2008, apparue à
2008, die aan het licht is gekomen naar aanleiding van een beroep tot nietigverklaring dat bij de Raad van State is ingesteld, kan immers niet tot gevolg hebben dat de Brusselse ordonnantiegever zich in de onmogelijkheid bevindt om de rechtsonzekerheid te verhelpen die uit die ontstentenis is ontstaan. Bovendien is de bestreden ordonnantie, ondanks het retroactieve karakter ervan, geen bron van rechtsonzekerheid voor de adressaten ervan. Het loutere bestaan van een beroep bij de Raad van State kan de wetgever niet verhinderen om de ongrondwettigheden te verhelpen die hij zou vaststellen nog vooraleer uitspraak over dat beroep wordt gedaan. B.15. Ten slotte, wat het zogenaamd te vage of onduidelijke karakter van de door de ordonnantiegever aan de Regering verleende machtiging betreft, legt geen enkele bepaling aan de wetgever de verplichting op l'occasion d'un recours en annulation formé devant le Conseil d'Etat, ne peut en effet avoir pour conséquence que le législateur ordonnanciel bruxellois se trouve dans l'impossibilité de remédier à l'insécurité juridique née de cette absence. Par ailleurs, malgré son caractère rétroactif, l'ordonnance attaquée n'est pas source d'insécurité juridique pour ses destinataires. La seule existence d'un recours devant le Conseil d'Etat ne saurait empêcher le législateur de remédier aux inconstitutionnalités qu'il constaterait avant même qu'il soit statué sur ce recours. B.15. Enfin, quant au caractère prétendument trop vague ou imprécis de l'habilitation conférée au Gouvernement par le législateur ordonnanciel, aucune disposition n'impose au législateur de régler de
om de modaliteiten betreffende de organisatie en de werking van die manière précise les modalités d'organisation et de fonctionnement de
dienst nauwkeurig te regelen wanneer hij de uitvoerende macht ertoe ce service lorsqu'il autorise le pouvoir exécutif à en concéder
machtigt de exploitatie ervan in concessie te geven. l'exploitation.
B.16. Het derde middel is niet gegrond. B.16. Le troisième moyen n'est pas fondé.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt het beroep. rejette le recours.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 31 mei 2012. janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 31 mai 2012.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^