← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 35/2011 van 10 maart 2011 Rolnummer 4895 In zake : de
prejudiciële vraag over artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, afdeling 3, van
het Burgerlijk Wetboek Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters
R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 35/2011 van 10 maart 2011 Rolnummer 4895 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 35/2011 du 10 mars 2011 Numéro du rôle : 4895 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9, alinéa 2, du livre III, titre VIII, chapitre II, section 3, du Code civil La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 35/2011 van 10 maart 2011 | Extrait de l'arrêt n° 35/2011 du 10 mars 2011 |
| Rolnummer 4895 | Numéro du rôle : 4895 |
| In zake : de prejudiciële vraag over artikel 9, tweede lid, van boek | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9, alinéa 2, |
| III, titel VIII, hoofdstuk II, afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek | du livre III, titre VIII, chapitre II, section 3, du Code civil (« Des |
| (« Regels betreffende de pacht in het bijzonder »), gesteld door de | règles particulières aux baux à ferme »), posée par le Juge de paix du |
| Vrederechter van het kanton Florennes-Walcourt. | canton de Florennes-Walcourt. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de | composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J. Spreutels en P. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée |
| Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 10 maart 2010 in zake Jean Gouthière en Emma Lorge | Par jugement du 10 mars 2010 en cause de Jean Gouthière et Emma Lorge |
| tegen Olivier Berwart, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | contre Olivier Berwart, dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 12 maart 2010, heeft de Vrederechter van het kanton | Cour le 12 mars 2010, le Juge de paix du canton de Florennes-Walcourt |
| Florennes-Walcourt de volgende prejudiciële vraag gesteld : | a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 9, tweede lid, van de wet van 4 november 1969, die | « L'article 9, alinéa 2, de la loi du 4 novembre 1969 formant la |
| afdeling 3 van hoofdstuk II van titel VIII van boek III van het | section 3 du chapitre II du titre VIII du livre III, du Code civil |
| Burgerlijk Wetboek vormt, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il crée |
| zoverre het een verschil in behandeling in het leven roept tussen | |
| kandidaten die dezelfde kwalificaties hebben voor de terugname van een | une différence de traitement entre candidats pareillement qualifiés à |
| landbouwbedrijf volgens criteria die niet objectief, niet relevant en | la reprise d'une exploitation agricole selon des critères non |
| niet conform de bedoeling van de wetgever zijn, en die te maken hebben | objectifs, non pertinents et non conformes à l'intention du |
| met de leeftijd en de beroepsloopbaan van de verpachter die de | législateur, tenant à l'âge et à la carrière professionnelle du |
| pachtovereenkomst opzegt ? ». | bailleur auteur du congé ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Wat de in het geding zijnde bepalingen en de draagwijdte van de | Quant aux dispositions en cause et à la portée de la question |
| prejudiciële vraag betreft | préjudicielle |
| B.1.1. De wet van 4 november 1969 tot wijziging van de pachtwetgeving | B.1.1. La loi du 4 novembre 1969 modifiant la législation sur le bail |
| en van de wetgeving betreffende het recht van voorkoop ten gunste van | à ferme et sur le droit de préemption en faveur des preneurs de biens |
| huurders van landeigendommen, die de « pachtwet » wordt genoemd, vormt | |
| afdeling 3 (« Regels betreffende de pacht in het bijzonder ») van boek | ruraux, dénommée « loi sur le bail à ferme », forme la section 3 (« |
| III, titel VIII, hoofdstuk II, van het Burgerlijk Wetboek. Artikel 9 van die wet bepaalt : « De exploitatie van het goed dat van de pachter is teruggenomen op grond van bij artikelen 7, 1°, en 8, bepaalde reden, moet een persoonlijke, werkelijke en ten minste negen jaar voortgezette exploitatie zijn door degene of degenen die in de opzegging als aanstaande exploitant zijn aangewezen of, indien zij rechtspersonen zijn, door hun verantwoordelijke organen of bestuurders en niet alleen door hun aangestelden. De opzeggingsreden bestaande in de persoonlijke exploitatie kan evenwel niet worden aangevoerd door personen noch, indien het om rechtspersonen gaat, door hun verantwoordelijke organen of bestuurders die, op het ogenblik van het verstrijken van de opzeggingstermijn, de leeftijd van 65 jaar zouden hebben bereikt of de leeftijd van 60 jaar wanneer het een persoon betreft die niet gedurende ten minste drie jaar landbouwexploitant is geweest; degene die na de stopzetting van zijn landbouwbedrijf het bedrijf verpacht, kan evenmin die reden aanvoeren. | Des règles particulières aux baux à ferme ») du livre III, titre VIII, chapitre II, du Code civil. L'article 9 de cette loi dispose : « L'exploitation du bien repris au preneur sur la base du motif déterminé aux articles 7, 1°, et 8, doit consister en une exploitation personnelle, effective et continue pendant neuf années au moins par la personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant assurer cette exploitation ou, s'il s'agit de personnes morales, par leurs organes ou dirigeants responsables et pas seulement par leurs préposés. Toutefois, le motif du congé consistant en l'exploitation personnelle ne peut être invoqué par des personnes, et s'il s'agit de personnes morales, leurs organes ou dirigeants responsables, qui auraient atteint, au moment de l'expiration du préavis, l'âge de 65 ans, ou de 60 ans lorsqu'il s'agit d'une personne n'ayant jamais été exploitant agricole pendant au moins trois ans; ne peut également invoquer ce motif celui qui, après la cessation de son exploitation agricole, l'a donnée à bail. |
| De opzegging voor persoonlijke exploitatie kan evenmin als reden | De même, le motif du congé en vue de l'exploitation personnelle ne |
| worden aangevoerd door de titularis van een vruchtgebruik gevestigd | peut pas être invoqué par le titulaire d'un usufruit constitué entre |
| onder de levenden door de wil van de mens. | vifs par la volonté de l'homme. |
| Degene of degenen die in de opzegging als aanstaande exploitant zijn | La personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant |
| aangewezen en indien zij rechtspersonen zijn, hun verantwoordelijke | assurer l'exploitation et, s'il s'agit de personnes morales, leurs |
| organen of bestuurders moeten : | organes ou dirigeants responsables doivent : |
| - ofwel houder zijn van een getuigschrift of diploma afgegeven na het | - soit être porteur d'un certificat d'études ou d'un diplôme qui lui a |
| volgen met goed gevolg van een landbouwcursus of van onderwijs aan een | été délivré après avoir suivi avec fruit un cours agricole ou des |
| land- of tuinbouwschool; | études à une école d'agriculture ou d'horticulture; |
| - ofwel landbouwexploitant zijn of geweest zijn in de voorbije periode | - soit être exploitant agricole ou l'avoir été pendant au moins un an |
| van vijf jaar gedurende ten minste één jaar; | au cours des cinq dernières années; |
| - ofwel reeds effectief gedurende ten minste één jaar aan een | - soit avoir participé effectivement pendant au moins un an à une |
| landbouwexploitatie hebben deelgenomen. | exploitation agricole. |
| De rechtspersonen bedoeld in dit artikel moeten opgericht zijn | Les personnes morales dont il est question au présent article doivent |
| overeenkomstig de wet van 12 juli 1979 tot instelling van de | être constituées conformément à la loi du 12 juillet 1979 créant la |
| landbouwvennootschap of in de vorm van een personenvennootschap of een | société agricole ou sous la forme d'une société de personnes ou d'une |
| eenpersoonsvennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Daarenboven | société d'une personne à responsabilité limitée. En outre, les |
| moeten degenen die als bestuurder of zaakvoerder de leiding hebben van | personnes qui dirigent l'activité de la société en qualité |
| de activiteit die in de vennootschap wordt gevoerd, daadwerkelijke | d'administrateur ou de gérant doivent fournir un travail réel dans le |
| arbeid verrichten op het landbouwbedrijf ». | cadre de l'entreprise agricole ». |
| Artikel 7, eerste lid, van dezelfde wet bepaalt : | L'article 7, alinéa 1er, de la même loi dispose : |
| « De verpachter kan bij het verstrijken van elke pachtperiode een | « Le bailleur peut mettre fin au bail à l'expiration de chaque période |
| einde maken aan de pacht, indien hij van een ernstige reden doet | s'il justifie de l'existence d'un motif sérieux. Peuvent seuls être |
| blijken. Ongeacht de in artikel 6 bedoelde redenen kunnen als ernstige redenen uitsluitend worden aanvaard : 1° het door de verpachter te kennen gegeven voornemen om zelf het verpachte goed geheel of gedeeltelijk te exploiteren of de exploitatie ervan geheel of gedeeltelijk over te dragen aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of aan die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen. Ingeval het pachtgoed medeëigendom is of wordt van verscheidene personen, kan aan de pachtovereenkomst slechts een einde worden gemaakt voor de persoonlijke exploitatie ten behoeve van een medeëigenaar, zijn echtgenoot, zijn afstammelingen of aangenomen kinderen, of die van zijn echtgenoot of van de echtgenoot van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen, voor zover die medeëigenaar ten minste de onverdeelde helft van het pachtgoed bezit of zijn deel heeft verkregen door erfopvolging of legaat; | admis comme tels, indépendamment de ceux visés à l'article 6 : 1° l'intention manifestée par le bailleur d'exploiter lui-même tout ou partie du bien loué ou d'en céder en tout ou en partie l'exploitation à son conjoint, à ses descendants ou enfants adoptifs ou à ceux de son conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs. Si le bien loué est ou devient copropriété de plusieurs personnes, il ne peut être mis fin au bail en vue de l'exploitation personnelle au profit d'un copropriétaire, de son conjoint, ses descendants, enfants adoptifs ou de son conjoint ou des conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs, que si ce copropriétaire possède au moins la moitié indivise du bien loué ou a reçu sa part en héritage ou par legs; |
| [...] ». | [...] ». |
| Artikel 8, § 1, van dezelfde wet bepaalt : | L'article 8, § 1er, de la même loi dispose : |
| « Gedurende elk van de opeenvolgende pachtperiodes, met uitsluiting | « Au cours de chacune des périodes successives de bail, à l'exclusion |
| van de eerste en de tweede, kan de verpachter, in afwijking van | de la première et de la deuxième, le bailleur peut, par dérogation à |
| artikel 4, een einde maken aan de pacht om zelf het verpachte goed | l'article 4, mettre fin au bail en vue d'exploiter lui-même l'ensemble |
| geheel te exploiteren of de exploitatie ervan geheel over te dragen | du bien loué ou d'en céder la totalité de l'exploitation à son |
| aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of | conjoint, ses descendants ou enfants adoptifs ou à ceux de son |
| aan die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde | conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs ou à |
| afstammelingen of aangenomen kinderen of aan zijn bloedverwanten tot | ses parents jusqu'au quatrième degré. |
| de vierde graad. | Les dispositions de l'article 7, 1°, deuxième alinéa, sont |
| De bepalingen van artikel 7, 1°, tweede lid, zijn van toepassing ». | d'application ». |
| B.1.2. In zijn oorspronkelijke versie bepaalde artikel 9 van de | B.1.2. Dans sa version initiale, l'article 9 de la loi sur le bail à |
| pachtwet : | ferme disposait : |
| « De exploitatie van het goed dat van de pachter is teruggenomen op | « L'exploitation du bien repris au preneur sur la base du motif |
| grond van de bij artikels 7, 1°, en 8 bepaalde reden, moet een | déterminé aux articles 7, 1°, et 8, doit consister en une exploitation |
| persoonlijke, werkelijke en ten minste negen jaar voortgezette | personnelle, effective et continue pendant neuf années au moins par la |
| exploitatie zijn door degene of degenen die in de opzegging als | personne ou les personnes indiquées dans le congé comme devant assurer |
| aanstaande exploitant zijn aangewezen en, indien zij rechtspersonen | cette exploitation et, s'il s'agit de personnes morales, par leurs |
| zijn, door hun verantwoordelijke organen of beheerders en niet alleen | organes ou dirigeants responsables et pas seulement par leurs préposés |
| door hun aangestelden ». | ». |
| De artikelen 7, 1°, en 8 van de wet voorzagen reeds erin dat de reden | Les articles 7, 1°, et 8 de la loi prévoyaient déjà que le motif |
| van de persoonlijke exploitatie eveneens betrekking had op de | d'exploitation personnelle recouvrait également la cession de |
| overdracht van de exploitatie aan de echtgenoot, de afstammelingen van | |
| de verpachter of zijn aangenomen kinderen of die van zijn echtgenoot. | l'exploitation au conjoint, aux descendants du bailleur ou à ses |
| Artikel 9 verzekerde een minimum aan waarborgen voor de uitgezette | enfants adoptifs ou à ceux de son conjoint. Quant à l'article 9, il |
| pachter door een persoonlijke, werkelijke en voortgezette exploitatie | assurait, en exigeant une exploitation personnelle, effective et |
| door de begunstigde van de opzegging te vereisen. | continue par le bénéficiaire du congé, un minimum de garanties pour le |
| preneur évincé. | |
| B.1.3. De wet van 7 november 1988 tot wijziging van de wetgeving | B.1.3. La loi du 7 novembre 1988 modifiant la législation sur le bail |
| betreffende de pacht en de beperking van de pachtprijzen heeft, | à ferme et la limitation des fermages a, d'une part, étendu la liste |
| enerzijds, de lijst uitgebreid van de bloedverwanten die het voordeel | des parents pouvant bénéficier du motif d'exploitation personnelle |
| van de door de verpachter aangevoerde reden van persoonlijke | invoqué par le bailleur, et a, d'autre part, renforcé les conditions |
| exploitatie kunnen genieten en, anderzijds, de terugnemingsvoorwaarden | de reprise pour exploitation personnelle par le bailleur. |
| verstrengd voor de persoonlijke exploitatie door de verpachter. | Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que le législateur a |
| Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de wetgever, | |
| met behoud van « een evenwicht [...] tussen enerzijds de belangen van | entendu, tout en préservant « un équilibre entre les intérêts du |
| de pachter met het oog op zijn bedrijfszekerheid en anderzijds die van | preneur quant à sa sécurité d'entreprise et ceux du bailleur en tant |
| de verpachter die in landeigendommen geïnvesteerd heeft » (Parl. St., | qu'investisseur en biens ruraux » (Doc. parl., Chambre, 1981-1982, n° |
| Kamer, 1981-1982, nr. 171/40, pp. 7, 11, 47 en 133), de positie van de | 171/40, pp. 7, 11, 47 et 133), renforcer la position du preneur |
| pachter heeft willen verstevigen ten aanzien van de eigenaar die de pacht wil opzeggen (ibid., p. 8). | vis-à-vis du propriétaire qui désire lui donner congé (ibid., p. 8). |
| B.2. Uit de feiten en de rechtspleging voor de verwijzende rechter | B.2. Il ressort des faits et de la procédure devant le juge a quo que |
| blijkt dat die laatste aan het Hof vraagt of artikel 9, tweede lid, | ce dernier demande à la Cour si l'article 9, alinéa 2, de la loi sur |
| van de pachtwet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in | le bail à ferme viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| zoverre het een verschil in behandeling zou doen ontstaan onder | |
| kandidaten die dezelfde kwalificaties hebben voor de terugneming van | qu'il ferait naître une différence de traitement entre les candidats |
| een landbouwbedrijf wanneer dat artikel in die zin wordt | pareillement qualifiés à la reprise d'une exploitation agricole |
| geïnterpreteerd dat het een verpachter die de leeftijd van 65 jaar | lorsque cet article est interprété comme interdisant à un bailleur |
| heeft bereikt, of de leeftijd van 60 jaar indien hij niet gedurende | ayant atteint l'âge de 65 ans, ou l'âge de 60 ans s'il n'a pas été |
| ten minste drie jaar landbouwexploitant is geweest, verbiedt de | exploitant agricole pendant au moins trois ans, de mettre fin au bail |
| pachtovereenkomst te beëindigen teneinde die over te dragen aan een | |
| persoon die voldoet aan alle voorwaarden inzake leeftijd, | à ferme en vue de le céder à une personne qui répond à toutes les |
| verwantschapsband en beroepsbekwaamheid vereist bij de artikelen 7, | conditions tenant à l'âge, au lien de parenté et à la qualité |
| 1°, en 8 van dezelfde wet. Het Hof beperkt het onderzoek van de vraag | professionnelle requises par les articles 7, 1°, et 8 de la même loi. |
| tot dat geval. | La Cour limite l'examen de la question à cette hypothèse. |
| Wat de bevoegdheid van het Hof betreft | Quant à la compétence de la Cour |
| B.3.1. De Ministerraad is van mening dat het Hof niet bevoegd is om te | B.3.1. Le Conseil des ministres considère que la Cour n'est pas |
| antwoorden op de door de verwijzende rechter gestelde vraag aangezien | compétente pour répondre à la question posée par le juge a quo, parce |
| die als enige doel zou hebben het Hof te vragen hem de interpretatie | qu'elle aurait pour seul objet de demander à la Cour de lui indiquer |
| aan te wijzen die dient te worden gegeven aan artikel 9, tweede lid, | l'interprétation qu'il convient de donner à l'article 9, alinéa 2, de |
| van de pachtwet in zoverre het bepaalt dat « de opzeggingsreden | la loi sur le bail à ferme en ce qu'il prévoit que « le motif du congé |
| [slechts] kan [...] worden aangevoerd door » bepaalde personen, en in het onderhavige geval te preciseren of die personen de verpachters zijn die de opzegging doen of de begunstigde die het voordeel van de opzegging geniet. B.3.2. Het komt de verwijzende rechter, onder het toezicht van het Hof van Cassatie, toe om de norm of de normen te bepalen die van toepassing zijn op het geschil dat hem is voorgelegd. Het komt het Grondwettelijk Hof toe om zich uit te spreken over de interpretatie van een wetsbepaling die, zoals te dezen, strijdig zou kunnen zijn met een grondwetsbepaling waarvan het de naleving dient te verzekeren. De exceptie wordt verworpen. Ten gronde | [...] ne peut être invoqué [que] par » certaines personnes, et de préciser en l'occurrence si ces personnes sont les bailleurs qui donnent le congé ou le bénéficiaire qui profite du congé. B.3.2. C'est au juge a quo, sous le contrôle de la Cour de cassation, qu'il appartient de déterminer la ou les normes applicables au litige qui lui est soumis. Il appartient à la Cour constitutionnelle de se prononcer sur l'interprétation d'une disposition législative qui, comme en l'espèce, pourrait être contraire à une disposition constitutionnelle dont elle a à assurer le respect. L'exception est rejetée. Quant au fond |
| B.4. Wanneer de wetgever de wet van 4 november 1969 heeft gewijzigd, | B.4. Le législateur, lorsqu'il modifia la loi du 4 novembre 1969, a |
| heeft hij uitdrukkelijk aangegeven dat hij de mogelijkheden van | expressément indiqué qu'il entendait limiter les possibilités de congé |
| opzegging voor persoonlijke exploitatie wou beperken en dat die | pour exploitation personnelle et que ce congé était « désormais |
| opzegging « voortaan alleen mogelijk [is] ten voordele van personen | uniquement possible en faveur de personnes n'ayant pas atteint l'âge |
| beneden de pensioenleeftijd [...] of met voldoende beroepservaring » | de la pension [...] ou qui disposent d'une expérience professionnelle |
| (Parl. St., Kamer, 1988, nr. 531/3, pp. 3 en 8, en Senaat, 1986-1987, | suffisante » (Doc. parl., Chambre, 1988, n° 531/3, pp. 3 et 8, et |
| nr. 586-2, p. 3). Wat meer in het bijzonder de wil om misbruiken te voorkomen betreft, vermeldt de parlementaire voorbereiding : « Het gebeurt maar al te vaak dat een eigenaar-niet-landbouwer, die de opzegging betekent zogezegd met het oog op ' eigen exploitatie ', gelijk haalt. Het volstaat soms dat hij zelf zou kunnen exploiteren, en allerhande, op het eerste gezicht aanvaardbare redenen opgeeft waarvan de appreciatie volledig in de handen ligt van de vrederechter, die niet altijd een deskundige is ter zake. Vele hectaren landbouwgrond worden zo aan hun bestemming onttrokken » (Parl. St., | Sénat, 1986-1987, n° 586-2, p. 3). En ce qui concerne plus particulièrement la volonté d'éviter les abus, les travaux préparatoires indiquent : « Il n'est que trop fréquent qu'un propriétaire n'ayant pas la qualité d'exploitant agricole, qui signifie le congé prétendument en vue d'exploiter lui-même le bien loué, obtienne gain de cause. Il suffit parfois que la possibilité existe dans le chef du propriétaire d'exploiter lui-même le bien loué et qu'il fasse valoir toutes sortes de raisons, à première vue acceptables, dont l'appréciation du bien-fondé est laissée entièrement au juge de paix, lequel n'est pas toujours un expert en la matière. De nombreux hectares de terrains agricoles sont ainsi soustraits à leur affectation » (Doc. parl., |
| Kamer, 1981-1982, nr. 156/1, p. 4). | Chambre, 1981-1982, n° 156/1, p. 4). |
| B.5. De reden van een opzegging kan enkel worden aangevoerd door de | B.5. Le motif d'un congé ne peut jamais être invoqué que par son |
| afzender ervan, namelijk de verpachter, waarbij de uitgezette pachter | expéditeur, à savoir le bailleur, le preneur évincé ne pouvant |
| slechts een exceptie tegen de begunstigde van de opzegging kan | soulever une exception contre le bénéficiaire du congé que s'il s'agit |
| opwerpen wanneer het om de verpachter gaat. Een letterlijke | du bailleur. Une interprétation littérale de la disposition en cause |
| interpretatie van de in het geding zijnde bepaling luidens welke « de | aux termes de laquelle « le motif du congé consistant en |
| opzeggingsreden bestaande in de persoonlijke exploitatie [...] niet | l'exploitation personnelle ne peut être invoqué par des personnes |
| [kan] worden aangevoerd door personen [...] » leidt dus ertoe dat | [...] » conduit donc à devoir considérer que la limitation d'âge |
| ervan moet worden uitgegaan dat de betwiste leeftijdsbeperking | litigieuse vise le bailleur et non le bénéficiaire du congé. Cette |
| betrekking heeft op de verpachter en niet op de begunstigde van de | interprétation contredit la volonté du législateur de mieux définir le |
| opzegging. Die interpretatie is in tegenspraak met de wil van de | congé pour exploitation personnelle afin d'éviter les abus des |
| wetgever om de opzegging voor persoonlijke exploitatie beter te | |
| definiëren teneinde de misbruiken door de verpachters te voorkomen, | bailleurs ainsi que de favoriser la reprise par de jeunes agriculteurs |
| alsook de terugneming door jonge landbouwers te bevorderen door te | |
| voorkomen dat de begunstigden van de opzegging de pensioengerechtigde | en évitant que les bénéficiaires du renon aient atteint l'âge de la |
| leeftijd hebben bereikt of niet over voldoende beroepservaring | pension ou ne disposent pas d'une expérience professionnelle |
| beschikken. Indien die interpretatie wordt gevolgd, zou een verpachter | suffisante. En effet, si l'on suit cette interprétation, un bailleur |
| jonger dan 65 jaar immers een opzegging kunnen doen ten gunste van een | âgé de moins de 65 ans pourrait donner un congé en faveur d'un |
| begunstigde die de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, maar | bénéficiaire ayant atteint l'âge de la pension mais un autre bailleur |
| een andere verpachter die de pensioengerechtigde leeftijd heeft | ayant atteint l'âge de la pension ne pourrait donner un renon en |
| bereikt, zou geen opzegging kunnen doen ten gunste van een | faveur d'un descendant ayant toutes les qualifications |
| afstammeling die alle vereiste beroepskwalificaties bezit en die niet de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt. | professionnelles requises et n'ayant pas atteint l'âge de la pension. |
| In die interpretatie is artikel 9, tweede lid, van de pachtwet niet | Dans cette interprétation, l'article 9, alinéa 2, de la loi sur le |
| bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | bail à ferme n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la |
| Constitution. | |
| B.6. Een andere interpretatie van artikel 9, tweede lid, van die wet, | B.6. Une autre interprétation de l'article 9, alinéa 2, de cette loi, |
| in overeenstemming met de door de wetgever nagestreefde doelstelling, | conforme à l'objectif recherché par le législateur, est toutefois |
| is evenwel mogelijk. Zij is gebaseerd op een lezing van die bepaling | possible. Elle est fondée sur une lecture conjointe de cette |
| in samenhang met de artikelen 7, eerste lid, 1°, en 8, § 1, van | disposition avec les articles 7, alinéa 1er, 1°, et 8, § 1er, de cette |
| diezelfde wet en geeft aan de in het geding zijnde bepaling een | même loi et donne à la disposition en cause un effet utile conforme |
| nuttige werking in overeenstemming met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Door in artikel 9, tweede lid, twee specifieke uitsluitingsgronden toe te voegen aan de algemene voorwaarden waarin tot dan toe was voorzien om de opzegging van een pachtovereenkomst met het oog op de persoonlijke exploitatie te verantwoorden - waaronder de leeftijdsvoorwaarde -, wilde de wetgever voorkomen dat een te oude verpachter een opzegging zou kunnen doen voor zichzelf of ten voordele van een persoon die met hem verwantschapsbanden heeft maar die eveneens te oud is. In die zin begrepen is de leeftijdsvoorwaarde slechts van toepassing op de toekomstige uitbater en maakt zij het aldus mogelijk te voorkomen dat gronden aan hun landbouwbestemming worden onttrokken. De opzegging gedaan door een oudere verpachter om reden van persoonlijk gebruik ten voordele van zijn afstammelingen of bloedverwanten die beantwoorden aan de leeftijdsvoorwaarde bepaald in de in het geding zijnde bepaling, handhaaft uitdrukkelijk de landbouwbestemming van de gronden en verzekert het familiale karakter | aux articles 10 et 11 de la Constitution. En ajoutant à l'article 9, alinéa 2, deux causes d'exclusion spécifiques aux conditions générales prévues jusque-là pour justifier le renon d'un bail à ferme en vue de l'exploitation personnelle - dont la condition d'âge -, le législateur entendait qu'un bailleur trop âgé ne puisse donner un congé pour lui-même ou au profit d'une personne ayant des liens de parenté avec lui mais également trop âgée. Entendue ainsi, la condition d'âge ne s'applique qu'au futur exploitant et permet de la sorte d'éviter que des terres soient soustraites à leur destination agricole. Le congé donné par un bailleur plus âgé, pour un motif d'occupation personnelle au profit de ses descendants ou parents qui satisfont à la condition d'âge prévue par la disposition en cause, maintient expressément l'affectation agricole des terres et assure le |
| van de exploitatie, doelstelling die door de wetgever werd | caractère familial de l'exploitation, objectif recherché par le |
| nagestreefd. | législateur. |
| In die interpretatie is de in artikel 9, tweede lid, van de wet van 4 | Dans cette interprétation, la condition d'âge inscrite à l'article 9, |
| november 1969 vastgestelde leeftijdsvoorwaarde niet onbestaanbaar met | alinéa 2, de la loi du 4 novembre 1969 n'est pas incompatible avec les |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, | - L'article 9, alinéa 2, du livre III, titre VIII, chapitre II, |
| afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek (« Regels betreffende de pacht | section 3, du Code civil (« Des règles particulières aux baux à ferme |
| in het bijzonder ») schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | ») viole les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété |
| indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het een verpachter | |
| ouder dan 65 jaar, of dan 60 jaar indien hij niet ten minste drie jaar | comme interdisant au bailleur âgé de plus de 65 ans, ou de plus de 60 |
| ans lorsqu'il s'agit d'une personne n'ayant jamais été exploitant | |
| landbouwexploitant is geweest, verbiedt de pachtovereenkomst voor | agricole pendant au moins trois ans, de donner congé pour exploitation |
| persoonlijke exploitatie op te zeggen ten gunste van een van de in | personnelle en faveur d'une des personnes limitativement énumérées par |
| artikel 7, 1°, limitatief opgesomde personen. | l'article 7, 1°. |
| - Artikel 9, tweede lid, van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, | - L'article 9, alinéa 2, du livre III, titre VIII, chapitre II, |
| afdeling 3, van het Burgerlijk Wetboek (« Regels betreffende de pacht | section 3, du Code civil (« Des règles particulières aux baux à ferme |
| in het bijzonder ») schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet | ») ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est |
| indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het een verpachter | interprété comme autorisant un bailleur âgé de plus de 65 ans, ou de |
| ouder dan 65 jaar, of dan 60 jaar indien hij niet ten minste drie jaar | plus de 60 ans lorsqu'il s'agit d'une personne n'ayant jamais été |
| landbouwexploitant is geweest, toestaat de pachtovereenkomst voor | exploitant agricole pendant au moins trois ans, à donner congé pour |
| persoonlijke exploitatie op te zeggen ten gunste van een van de in | exploitation personnelle en faveur d'une des personnes limitativement |
| artikel 7, 1°, limitatief opgesomde personen. | énumérées par l'article 7, 1°. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 2011. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 10 mars 2011. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| R. Henneuse. | R. Henneuse. |