Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 135/2010 van 9 december 2010 Rolnummer 4850 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Waalse Gewest van 30 april 2009 betreffende de opvang en de huisvesting van bejaarde personen, ingesteld doo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, de rechters E(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 135/2010 van 9 december 2010 Rolnummer 4850 In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Waalse Gewest van 30 april 2009 betreffende de opvang en de huisvesting van bejaarde personen, ingesteld doo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, de rechters E(...) Extrait de l'arrêt n° 135/2010 du 9 décembre 2010 Numéro du rôle : 4850 En cause : le recours en annulation du décret de la Région wallonne du 30 avril 2009 relatif à l'hébergement et à l'accueil des personnes âgées, introduit par l'ASBL « La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, des juges E. De Gr(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 135/2010 van 9 december 2010 Extrait de l'arrêt n° 135/2010 du 9 décembre 2010
Rolnummer 4850 Numéro du rôle : 4850
In zake : het beroep tot vernietiging van het decreet van het Waalse En cause : le recours en annulation du décret de la Région wallonne du
Gewest van 30 april 2009 betreffende de opvang en de huisvesting van 30 avril 2009 relatif à l'hébergement et à l'accueil des personnes
bejaarde personen, ingesteld door de vzw « fédération des Maisons de âgées, introduit par l'ASBL « fédération des Maisons de Repos privées
Repos privées de Belgique (MR-MRS) ». de Belgique (MR-MRS) ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, de rechters composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, des juges E. De
E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en P. Nihoul, en, Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe et P. Nihoul, et, conformément à
overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Melchior, bijgestaan constitutionnelle, du président émérite M. Melchior, assistée du
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite M.
voorzitter M. Melchior, Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 januari Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14
2010 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 18 janvier 2010 et parvenue au greffe le 18 janvier 2010, l'ASBL «
januari 2010, heeft de vzw « fédération des Maisons de Repos privées fédération des Maisons de Repos privées de Belgique (MR-MRS) », dont
de Belgique (MR-MRS) », met zetel te 1080 Brussel, Vrijheidslaan 80, le siège est établi à 1080 Bruxelles, avenue de la Liberté 80, a
beroep tot vernietiging ingesteld van het decreet van het Waalse introduit un recours en annulation du décret de la Région wallonne du
Gewest van 30 april 2009 betreffende de opvang en de huisvesting van 30 avril 2009 relatif à l'hébergement et à l'accueil des personnes
bejaarde personen (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 16 juli 2009). âgées (publié au Moniteur belge du 16 juillet 2009).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden maatregelen en de draagwijdte van het Quant aux mesures attaquées et à la portée du recours
beroep B.1. De verzoekende partij, die een federatie van private rustoorden B.1. La partie requérante, qui est une fédération de maisons de repos
in België is, vordert de vernietiging van het decreet van het Waalse privées de Belgique, demande l'annulation du décret de la Région
Gewest van 30 april 2009 betreffende de opvang en de huisvesting van wallonne du 30 avril 2009 relatif à l'hébergement et à l'accueil des
bejaarde personen. personnes âgées.
Les établissements visés par le décret sont les maisons de repos, les
De in het decreet bedoelde inrichtingen zijn de rustoorden, de rust- maisons de repos et de soins, les résidences-services, les centres
en verzorgingstehuizen, de serviceflats, de dagcentra, de centra voor d'accueil de jour, les centres d'accueil de soirée ou de nuit, les
avond- of nachtopvang, de dagverzorgingscentra, de voorzieningen voor centres de soins de jour, les structures de court séjour et les
kortstondig verblijf en de voorzieningen voor gezinsopvang. Die structures d'accueil familial. Ces établissements sont répartis en
inrichtingen zijn verdeeld over drie verschillende sectoren : de trois secteurs distincts : le secteur public, le secteur associatif et
openbare sector, de verenigingssector en de commerciële sector. le secteur commercial.
De verzoekende partij verenigt rustoorden die alle tot de commerciële La partie requérante regroupe des maisons de repos relevant toutes du
sector behoren, die ongeveer 56 pct. van de markt in handen had op het secteur commercial, lequel détenait environ 56 p.c. du marché au
ogenblik van de inwerkingtreding van het decreet. In zoverre zij tot moment de l'entrée en vigueur du décret. C'est en tant qu'elle relève
de commerciële sector behoort, heeft de verzoekende partij belang bij du secteur commercial que la partie requérante a intérêt à attaquer le
het aanvechten van het in het geding zijnde decreet. Het Hof beperkt décret en cause. La Cour limite l'examen du recours aux seules
het onderzoek van het beroep tot de bepalingen van het decreet die dispositions du décret qui concernent le type d'établissements
betrekking hebben op het soort van inrichtingen die door de
verzoekende partij worden vertegenwoordigd. représenté par la partie requérante.
Ten gronde Quant au fond
B.2. Het onderzoek naar de overeenstemming van een bestreden bepaling B.2. L'examen de la conformité d'une disposition attaquée aux règles
met de bevoegdheidverdelende regels moet in beginsel het onderzoek répartitrices de compétence doit en principe précéder l'examen de sa
naar de bestaanbaarheid ervan met de bepalingen van titel II van de compatibilité avec les dispositions du titre II de la Constitution et
Grondwet en met de artikelen 170, 172 en 191 ervan voorafgaan. avec les articles 170, 172 et 191 de celle-ci.
Wat de bevoegdheidverdelende regels betreft En ce qui concerne les règles répartitrices de compétence
B.3. De verzoekende partij leidt een achtste middel af uit de B.3. La partie requérante prend un huitième moyen de la violation, par
schending, door artikel 6 van het decreet, van de artikelen 39, 128 en l'article 6 du décret, des articles 39, 128 et 138 de la Constitution
138 van de Grondwet en van artikel 5, § 1, I, 1°, c) en d), van de et de l'article 5, § 1er, I, 1°, c) et d), de la loi spéciale du 8
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, août 1980 de réformes institutionnelles, ainsi que de l'incompétence
alsmede uit de onbevoegdheid van de auteur van de akte. de l'auteur de l'acte.
Volgens de verzoekende partij zou de decreetgever zijn opgetreden in Selon la partie requérante, le législateur décrétal serait intervenu
een aangelegenheid die tot de exclusieve bevoegdheid van de federale dans une matière relevant de la compétence exclusive de l'Etat
Staat behoort, namelijk de ziekte- en invaliditeitsverzekering, fédéral, à savoir l'assurance maladie-invalidité, d'une part, et la
enerzijds, en het vaststellen van de basisregels inzake programmering, fixation des règles de base en matière de programmation, d'autre part.
anderzijds. Zij voert eveneens aan dat de verschillende Elle soutient aussi que les différents accords de coopération en
samenwerkingsakkoorden inzake programmering niet in werking zouden
zijn getreden aangezien de federale wetgever ze niet heeft matière de programmation ne seraient pas entrés en vigueur à défaut
goedgekeurd. Zij besluit daaruit dat de decreetgever een dergelijke pour le législateur fédéral de les avoir approuvés. Elle en conclut
programmering, en met name het vaststellen van de verdeelsleutel que le législateur décrétal ne pourrait appliquer pareille
tussen de aan de openbare sector, de verenigingssector en de programmation et notamment la fixation de la clé de répartition entre
commerciële privésector voorbehouden bedden, alsook het vaststellen les lits réservés au secteur public, au secteur associatif et au
van het maximale en minimale aantal opvangplaatsen in de rust- en secteur privé commercial ainsi que la fixation maximale et minimale
verzorgingstehuizen, niet zou kunnen toepassen. des places d'accueil des maisons de repos et de soins.
B.4.1. Artikel 6 van het voormelde decreet van 30 april 2009 bepaalt : B.4.1. L'article 6 du décret précité du 30 avril 2009 dispose :
« § 1. De programmering van de inrichtingen voor bejaarde personen « § 1er. La programmation des établissements pour personnes âgées
bedoeld in artikel 2, 2°, a), b), f) en g) beoogt : visés à l'article 2, 2°, a), b), f) et g), a pour objectif :
1° de beheersing van de evolutie van het aanbod inzake opvang, huisvesting of zorgen voor bejaarde personen in functie van hun evoluerende en gedifferentieerde behoeften; 2° het verzekeren van een homogene verdeling van de inrichtingen voor bejaarde personen over het geheel van het grondgebied van het Waalse Gewest om een geografische nabijheid te waarborgen voor het behoud van de bestaande maatschappelijke banden; 3° de garantie geven aan de bewoner dat hij een vrije keuze kan maken tussen de openbare sector, de verenigingssector of de commerciële privé-sector; 4° het bijdragen tot het financieel evenwicht van de sociale zekerheid. 1° de maîtriser l'évolution de l'offre d'accueil, d'hébergement ou de soins aux personnes âgées, en fonction de leurs besoins évolutifs et différenciés; 2° d'assurer une répartition homogène des établissements pour personnes âgées sur l'ensemble du territoire de la Région wallonne afin de garantir une proximité géographique permettant le maintien des liens sociaux existants; 3° de garantir au résident le libre choix entre les secteurs public, associatif ou privé commercial; 4° de concourir à l'équilibre financier du système de sécurité sociale.
§ 2. 1° De Regering legt de maximumcapaciteit van de rustoordbedden § 2. 1° Le Gouvernement arrête la capacité maximale de lits de maison
vast, met inbegrip van de rustoordbedden die gereconverteerd zijn naar de repos, en ce compris les lits de maison de repos reconvertis en
rust- en verzorgingsbedden, alsook de maximale en minimale lits de maison de repos et de soins, ainsi que les capacités maximales
opvangcapaciteiten per inrichting. et minimales d'accueil par établissement.
2° Hij legt ook de regels vast voor de herkwalificatie van 2° Il établit également les règles permettant la requalification de
rustoordbedden in rust- en verzorgingsbedden, alsook voor de lits de maison de repos en lits de maison de repos et de soins ainsi
herkwalificatie van de plaatsen van een dagcentrum in plaatsen van een que la requalification de places de centre d'accueil de jour en places
dagverzorgingscentrum. de centre de soins de jour.
3° Hij legt ook de huisvestingsregels per arrondissement vast in 3° Il établit également les règles d'implantation par arrondissement
functie van het aantal bejaarde personen van 75 jaar en meer die er en fonction du nombre de personnes âgées de 75 ans et plus qui y
wonen. résident.
4° Voor de toepassing van 1° en 2°, worden minstens 29 % van de bedden 4° Pour l'application du 1° et 2°, 29 % au minimum des lits sont
bestemd voor de openbare sector, minstens 21 % voor de réservés au secteur public, 21 % au minimum au secteur associatif et
verenigingssector en kunnen maximum 50 % worden toegewezen aan de 50 % au maximum peuvent être attribués au secteur privé commercial.
commerciële privé-sector.
§ 3. 1° De Regering legt het programmacijfer vast voor de vestiging § 3. 1° Le Gouvernement arrête le chiffre programme d'implantation des
van de dagverzorgingscentra alsook de minimale en maximale centres de soins de jour ainsi que les capacités minimales et
opvangcapaciteit per inrichting. maximales d'accueil par établissement.
2° Hij legt ook de huisvestingsregels per arrondissement vast in 2° Il établit également les règles d'implantation par arrondissement
functie van het aantal bejaarde personen van 75 jaar en meer die er en fonction du nombre de personnes âgées de 75 ans et plus qui y
wonen. résident.
3° Voor de toepassing van 1° en 2°, worden minstens 29 % van de 3° Pour l'application du 1° et du 2°, 29 % au minimum des places sont
plaatsen bestemd voor de openbare sector, minstens 21 % voor de réservées au secteur public, 21 % minimum au secteur privé associatif
verenigingssector en maximum 50 % voor de commerciële privé-sector. et 50 % maximum au secteur privé commercial.
§ 4. 1° De Regering legt het specifieke vestigingsprogramma vast van § 4. 1° Le Gouvernement arrête le programme spécifique d'implantation
de rustoordbedden bestemd voor een kortstondig verblijf, alsook de des lits de maison de repos réservés au court séjour ainsi que les
minimale en maximale capaciteit per inrichting. capacités minimale et maximale par établissement.
2° Dit vestigingsprogramma wordt per arrondissement uitgevoerd in 2° Ce programme d'implantation se réalise par arrondissement en
functie van het aantal bejaarde personen van 75 jaar en meer die er fonction du nombre de personnes âgées de 75 ans et plus qui y
wonen. résident.
3° Voor de toepassing van 1° en 2°, worden minstens 29 % van de bedden 3° Pour l'application du 1° et du 2°, 29 % au minimum des lits sont
bestemd voor de openbare sector, minstens 21 % voor de réservés au secteur public, 21 % au minimum au secteur associatif et
verenigingssector en kunnen maximum 50 % worden toegewezen aan de 50 % au maximum peuvent être attribués au secteur privé commercial.
commerciële privé-sector.
§ 5. De Regering legt de modaliteiten vast op grond waarvan zij de § 5. Le Gouvernement fixe les modalités selon lesquelles il met à
uitvoerige gegevens over de geactualiseerde stand van de disposition de la population les données détaillées relatives à l'état
vestigingsprogramma's ter beschikking stelt ». actualisé des programmes d'implantation ».
B.4.2. Artikel 5, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus B.4.2. L'article 5, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de
1980 tot hervorming der instellingen rekent tot de in artikel 128, § réformes institutionnelles inclut dans les matières personnalisables
1, van de Grondwet bedoelde persoonsgebonden aangelegenheden, en wijst visées à l'article 128, § 1er, de la Constitution et, ce faisant,
zodoende aan de gemeenschappen toe, « het beleid betreffende de attribue aux communautés « la politique de dispensation de soins dans
zorgverstrekking in en buiten de verplegingsinrichtingen » met et au dehors des institutions de soins », à l'exception, notamment, de
uitzondering van inzonderheid de ziekte- en invaliditeitsverzekering l'assurance maladie-invalidité et des règles de base relatives à la
en van de basisregelen betreffende de programmatie. programmation.
Artikel 5, § 1, II, 5°, van dezelfde bijzondere wet wijst aan de Quant à l'article 5, § 1er, II, 5°, de la même loi spéciale, il
gemeenschappen toe : attribue aux communautés :
« Het bejaardenbeleid met uitzondering van de vaststelling van het « La politique du troisième âge à l'exception de la fixation du
minimumbedrag, van de toekenningsvoorwaarden en van de financiering montant minimum, des conditions d'octroi et du financement du revenu
van het wettelijk gewaarborgd inkomen voor bejaarden ». légalement garanti aux personnes âgées ».
Onder voorbehoud van de in de bijzondere wet vermelde uitzonderingen Sous réserve des exceptions mentionnées dans la loi spéciale, toute la
zijn het gehele beleid inzake zorgverstrekking en het gehele politique de dispensation des soins et toute la politique du troisième
bejaardenbeleid aan de gemeenschappen toegewezen. âge ont été transférées aux communautés.
Wat de Franse Gemeenschap betreft en binnen de grenzen van het Franse En ce qui concerne la Communauté française et dans les limites de la
taalgebied, worden die bevoegdheden door het Waalse Gewest région de langue française, ces compétences sont exercées par la
uitgeoefend, met toepassing van artikel 138 van de Grondwet en van Région wallonne, en application de l'article 138 de la Constitution et
artikel 3, 6° en 7°, van de decreten II van 19 en 22 juli 1993, de l'article 3, 6° et 7°, des décrets II des 19 et 22 juillet 1993,
respectievelijk aangenomen door de Franse Gemeenschap en het Waalse adoptés respectivement par la Communauté française et la Région
Gewest. wallonne.
B.4.3. Volgens het protocolakkoord nr. 2 dat op 1 januari 2003 is B.4.3. Selon le protocole d'accord n° 2 conclu le 1er janvier 2003, «
gesloten « tussen de Federale Overheid en de Overheden bedoeld in de entre l'Autorité fédérale et les autorités visées aux articles 128,
artikelen 128, 130, 135 en 138 van de Grondwet, over het te voeren 130, 135 et 138 de la Constitution, concernant la politique de santé à
ouderenzorgbeleid », verbinden de federale Staat, de gemeenschappen en mener à l'égard des personnes âgées », l'Etat fédéral, les communautés
de gewesten zich ertoe grondig overleg te plegen teneinde een et les régions s'engagent à se concerter de manière approfondie afin
evenwichtige financiering van de sociale zekerheid op lange termijn d'assurer, à long terme, un financement équilibré de la sécurité
veilig te stellen, door de evolutie van het zorgaanbod in de hand te sociale, en maîtrisant l'évolution de l'offre de soins tout en
houden en tegelijk aan de bejaarden een kwalitatief hoogstaande en garantissant aux personnes âgées des services de qualité et
toegankelijke dienstverlening te waarborgen. Hiertoe moet elk accessibles. A cet effet, tout usage inefficace de lits agréés doit
ondoelmatig gebruik van erkende bedden worden vermeden dankzij een être évité grâce à une optimalisation de l'offre de lits en maisons de
optimalisering van het beddenaanbod in rustoorden voor bejaarden. repos pour personnes âgées.
De federale Staat wordt ermee belast een algemene programmering vast L'Etat fédéral est chargé de fixer une programmation générale
te stellen waarin de algehele opvangcapaciteit wordt bepaald van de déterminant la capacité d'accueil globale des maisons de repos sises
rustoorden die in het Franse taalgebied zijn gelegen. Het is te dezen en région de langue française. Il n'importe pas en l'espèce que la
niet van belang of de programmering door de wetgever is goedgekeurd. programmation ait fait l'objet d'une approbation par le législateur.
B.4.4. Het in het geding zijnde decreet dat dit protocol wil B.4.4. Le décret en cause, qui entend donner application à ce
toepassen, neemt de op federaal niveau vastgestelde algemene protocole, respecte la programmation générale établie au niveau
programmering in acht en neemt die als uitgangspunt voor de bijzondere fédéral et en fait la base de la programmation particulière qu'il
programmering die in het decreet voor de verschillende categorieën van instaure entre les différentes catégories de maisons de repos.
rustoorden wordt ingevoerd.
Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de decreetgever zijn bevoegdheid Il découle de ce qui précède que le législateur décrétal n'a pas
niet heeft overschreden. excédé ses compétences.
B.4.5. Het achtste middel is niet gegrond. B.4.5. Le huitième moyen n'est pas fondé.
Wat betreft de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in samenhang gelezen En ce qui concerne les articles 10 et 11 de la Constitution lus en
met de richtlijn 2006/123/EG van het Europees Parlement en de Raad van combinaison avec la directive 2006/123/CE du Parlement européen et du
12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt Conseil du 12 décembre 2006 relative aux services dans le marché
B.5. In het eerste, derde, vierde, vijfde, zesde en zevende middel intérieur B.5. Dans les premier, troisième, quatrième, cinquième, sixième et
voert de verzoekende partij de schending aan, door het bestreden septième moyens, la partie requérante allègue la violation par le
decreet (eerste middel) of door sommige bepalingen ervan (derde tot décret attaqué (premier moyen) ou par certaines de ses dispositions
zevende middel), van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in (troisième à septième moyens) des articles 10 et 11 de la Constitution
samenhang gelezen met de voormelde richtlijn 2006/123/EG. Zij is van lus en combinaison avec la directive 2006/123/CE précitée. Elle
oordeel dat de in het decreet bedoelde inrichtingen binnen de considère que les établissements visés par le décret entrent dans le
werkingssfeer van die richtlijn vallen en de regeling van de champ d'application de celle-ci et ne peuvent bénéficier du régime des
uitzonderingen die met name in artikel 2, lid 2, onder f) en j), ervan exceptions qu'elle établit notamment dans son article 2, paragraphe 2,
is ingevoerd, niet kunnen genieten. f) et j).
B.6.1. Met betrekking tot de voormelde richtlijn 2006/123/EG die vóór B.6.1. Concernant la directive 2006/123/CE précitée qui devait être
29 december 2009 in het interne recht moest worden omgezet, staat in transposée en droit interne avant le 29 décembre 2009, on peut lire
de memorie van toelichting bij het bestreden decreet te lezen : dans l'exposé des motifs du décret attaqué :
« Die richtlijn heeft tot doel ' algemene bepalingen ter « Cette directive a pour objectif d'établir ' les dispositions
vergemakkelijking van de uitoefening van de vrijheid van vestiging générales permettant de faciliter l'exercice de la liberté
[...] en het vrije verkeer van diensten ' vast te stellen. [...] d'établissement ainsi que la libre circulation des services '. [...]
De richtlijn is van toepassing ' op de diensten van in een lidstaat La directive s'applique ' aux services fournis par les prestataires
gevestigde dienstverrichters '. ayant leur établissement dans un Etat membre '.
Overeenkomstig artikel 4 van de richtlijn wordt het begrip ' dienst ' Conformément à l'article 4 de la directive, la notion de service est
afgeleid uit artikel 50 van het EG-Verdrag en dus uit de rechtspraak déduite de l'article 50 du Traité CE et donc de la jurisprudence de la
van het Hof van Justitie volgens welke een dienst bestaat uit elke Cour de Justice selon laquelle un service est ' toute activité
economische activiteit, anders dan in loondienst, in het kader waarvan économique non-salariée dans la cadre de laquelle une rémunération est
een vergoeding wordt betaald als economische tegenprestatie voor de versée en contrepartie économique des prestations en cause ' (voir
betrokken diensten (zie met name HvJ, 27 september 1988, C-263/86, notamment CJCE, Humbel, du 27 septembre 1988, aff. C-263/86, point 17.
Humbel, punt 17). In dat opzicht ' [vereist] artikel {50} EEG-Verdrag A cet égard, ' l'article {50} du Traité n'exige pas que le service
[...] niet dat de dienst wordt betaald door degene te wiens behoeve soit payé par ceux qui en bénéficient ' (CJCE, Bond van Adverteerders
zij wordt verricht ' (HvJ, 26 april 1988, C-352/85, Bond van e.a., 26 avril 1988, aff. 352/85, point 16.
Adverteerders e.a., punt 16).
Bepaalde diensten worden evenwel van de werkingssfeer van de richtlijn Certains services sont néanmoins exclus du champ d'application de la
uitgesloten. In hoofdzaak moet erop worden gewezen dat de richtlijn directive. On relèvera essentiellement que la directive [...] ne
[...] niet van toepassing is [...] op ' diensten van de s'applique [...] ni aux ' services de soins de santé, qu'ils soient ou
gezondheidszorg, al dan niet verleend door gezondheidszorgfaciliteiten
en ongeacht de wijze waarop zij op nationaal niveau zijn georganiseerd non assurés dans le cadre d'établissements de soins et indépendamment
[...] [of] worden gefinancierd en ongeacht de vraag of de diensten de la manière dont ils sont organisés ou financés au niveau national
openbaar of particulier van aard zijn ' (artikel 2, lid 2, onder f)), ou de leur nature publique ou privée ' (article 2, § 2, f), ni aux '
noch op ' sociale diensten betreffende sociale huisvesting, kinderzorg
en ondersteuning van gezinnen of personen in permanente of tijdelijke services sociaux relatifs au logement social, à l'aide à l'enfance et
nood, die worden verleend door de staat, door dienstverrichters die à l'aide aux familles et aux personnes se trouvant de manière
hiervoor een opdracht hebben of een mandaat gekregen van de staat, of permanente ou temporaire dans une situation de besoin qui sont assurés
door liefdadigheidsinstellingen die als zodanig door de staat zijn par l'Etat, par des prestataires mandatés par l'Etat ou par des
erkend ' (artikel 2, lid 2, onder j)) » (Parl. St., Waals Parlement, associations caritatives reconnues comme telles par l'Etat ' (article
2008-2009, nr. 971-1, p. 3). 2, § 2, j) » (Doc. parl., Parlement wallon, 2008-2009, n° 971-1, p.
B.6.2. Zoals in de memorie van toelichting bij het bestreden decreet 3). B.6.2. Comme le relève l'exposé des motifs du décret attaqué (Doc.
wordt opgemerkt (Parl. St., Waals Parlement, 2008-2009, nr. 971-1, p. parl., Parlement wallon, 2008-2009, n° 971-1, p. 46), compte tenu de
46), kan de in artikel 2, lid 2, onder j), van de richtlijn bedoelde ce que l'exclusion visée à l'article 2, paragraphe 2, j), de la
uitsluiting, rekening houdend met het feit dat die uitsluiting enkel directive ne concerne que certains services sociaux assurés par l'Etat
betrekking heeft op bepaalde sociale diensten verleend door de Staat ou par des prestataires mandatés par l'Etat ou par des associations
of door dienstverrichters die daarvoor een opdracht hebben of een caritatives reconnues comme telles par l'Etat, cette exclusion n'est
mandaat hebben gekregen van de Staat of door pas susceptible de s'appliquer aux établissements pour personnes âgées
liefdadigheidsinstellingen die als zodanig door de Staat zijn erkend, qui sont tenus par des personnes privées, comme celles que représente
niet van toepassing zijn op de inrichtingen voor bejaarde personen die la partie requérante, établissements qui exercent les mêmes activités
door particulieren worden beheerd, zoals die welke de verzoekende que celles qui sont visées par l'exclusion, de sorte que les maisons
partij vertegenwoordigt, inrichtingen die dezelfde activiteiten
uitoefenen als die waarop de uitsluiting betrekking heeft, zodat de de repos et les maisons de repos et de soins ne peuvent, dans leur
rustoorden en de rust- en verzorgingstehuizen, in hun totaliteit, de globalité, bénéficier de ladite exclusion.
genoemde uitsluiting niet kunnen genieten.
B.6.3. Daarentegen maakt artikel 2, lid 2, onder f), van de voormelde B.6.3. En revanche, l'article 2, paragraphe 2, f), de la directive
richtlijn 2006/123/EG het mogelijk om de rustoorden, de rust- en 2006/123/CE précitée permet d'exclure de son champ d'application les
verzorgingstehuizen en de dagverzorgingscentra van de werkingssfeer maisons de repos, les maisons de repos et de soins ainsi que les
ervan uit te sluiten, met betrekking tot de diensten van de centres de soins de jour, au titre des services de soins de santé que
gezondheidszorg die die inrichtingen moeten verlenen. ces établissements sont amenés à prodiguer.
In dat opzicht wordt in de tweeëntwintigste overweging van de A cet égard, le vingt-deuxième considérant de la directive 2006/123/CE
richtlijn 2006/123/EG verduidelijkt dat de diensten van de gezondheidszorg bestaan uit « medische en farmaceutische diensten die mensen werkzaam in de gezondheidszorg aan patiënten verlenen om hun gezondheid te beoordelen, te bewaren of te verbeteren ». In casu wordt in de federale en Waalse reglementering aan de rustoorden de verplichting opgelegd om over verpleegkundig en verzorgingspersoneel en, in voorkomend geval, over personeel voor reactivering te beschikken. Bovendien wordt in het protocolakkoord nr. 2, dat op 1 januari 2003 is gesloten « tussen de Federale Regering en de Overheden bedoeld in de précise que les services de soins de santé sont « les services de soins de santé et pharmaceutiques fournis par des professionnels de la santé aux patients pour évaluer, maintenir ou rétablir leur état de santé ». En l'occurrence, les réglementations fédérale et wallonne imposent aux maisons de repos de disposer d'un personnel infirmier et soignant et, le cas échéant, d'un personnel de réactivation. Par ailleurs, le protocole d'accord n° 2 conclu le 1er janvier 2003 « entre le Gouvernement Fédéral et les autorités visées aux articles
artikelen 128, 130, 135 en 138 van de Grondwet, over het te voeren 128, 130, 135 et 138 de la Constitution, concernant la politique de la
ouderenzorgbeleid », opgemerkt, met betrekking tot de financiering van santé à mener à l'égard des personnes âgées » note, concernant le
die twee soorten van inrichtingen voor bejaarde personen, « dat men op financement de ces deux types d'établissements pour personnes âgées, «
termijn moet komen tot een integratie van de financiering van de rust- qu'il importe d'aboutir à terme à une intégration du financement des
en verzorgingstehuizen, zodat elke bewoner met een profiel van maisons de repos et maisons de repos et de soins, de manière à assurer
ernstige zorg een identieke financiering voor adequate zorg pour chaque résident avec un profil de soins lourd un financement
gewaarborgd kan worden; dat het derhalve van belang is om de identique permettant d'assurer les soins adéquats; et qu'il importe
uitbreiding van voor zorg bestemde opvangcapaciteit te begunstigen » donc de favoriser l'extension de capacités d'accueil destinées aux
(Parl. St., Waals Parlement, 2008-2009, nr. 971-1, pp. 4 tot 6). soins » (Doc. parl., Parlement wallon, 2008-2009, n° 971-1, pp. 4 à
Ten slotte zijn de overheidsfinanciering van de rustoorden en die van 6).
de rust- en verzorgingstehuizen vergelijkbaar, aangezien zij Enfin, le financement public des maisons de repos comme celui des
grotendeels op de tegemoetkoming van het Riziv berusten. Ook al maisons de repos et de soins est comparable, reposant largement sur
bestaat er een verschil in financiering dat voortvloeit uit de mate l'intervention de l'INAMI. Même s'il existe une différence de
van afhankelijkheid van de door beide voorzieningen opgevangen financement tenant au degré de dépendance des personnes accueillies
personen, toch houden beide rechtstreeks verband met het in België van par les deux structures, l'une et l'autre sont directement liées au
toepassing zijnde stelsel van de gezondheidszorg, hetgeen de
tegemoetkoming van de federale Staat trouwens verantwoordt. système des soins de santé applicable en Belgique, ce qui justifie
Zoals in de voormelde memorie van toelichting in herinnering wordt d'ailleurs l'intervention de l'Etat fédéral.
gebracht : Comme le rappelle l'exposé des motifs précité :
« Hetzelfde geldt voor het ' dagverzorgingscentrum ', dat in het « Il en va de même du ' centre de soins de jour ', défini par le
decreet wordt omschreven als ' een dagcentrum dat over een structuur décret comme étant ' un centre d'accueil de jour offrant une structure
voor gezondheidszorgen beschikt die overdag sterk afhankelijke de soins de santé qui prend en charge pendant la journée des personnes
personen die zorgen nodig hebben ten laste neemt en die de nodige fortement dépendantes nécessitant des soins et qui apporte le soutien
steun verleent om deze personen thuis te houden ' en dat, met nécessaire au maintien de ces personnes à domicile ' et qui doit, en
toepassing van de federale reglementering, over verzorgings- en application de la réglementation fédérale, disposer d'un personnel
verpleegkundig personeel moet beschikken. soignant et infirmier.
De dagverzorgingscentra maken het voorwerp uit van een programmering Les centres de soins de jour font l'objet d'une programmation en
in coördinatie met de federale Staat sedert het tweede aanhangsel, van coordination avec l'Etat fédéral depuis le deuxième avenant, daté du
25 mei 1999, bij het protocol nr. 1 van 9 juni 1997 gesloten tussen de 25 mai 1999, au Protocole n° 1 du 9 juin 1997 conclu entre le
federale Regering en de overheden bedoeld in de artikelen 128, 130 en gouvernement fédéral et les autorités visées aux articles 128, 130 et
135 van de Grondwet, over het te voeren ouderenzorgbeleid. De 135 de la Constitution, concernant la politique de santé à mener à
dagverzorgingscentra die, naar luid van het decreet, ' een structuur l'égard des personnes âgées. Destinés à offrir, aux termes du décret,
voor gezondheidszorgen [...] [moeten aanbieden die] overdag sterk ' une structure de soins de santé qui prend en charge pendant la
afhankelijke personen die zorgen nodig hebben ten laste neemt en die journée des personnes fortement dépendante nécessitant des soins et
de nodige steun verleent om deze personen thuis te houden ', worden qui apporte le soutien nécessaire au maintien de ces personnes à
grotendeels gefinancierd door het Riziv, overeenkomstig het domicile ', ils sont largement financés par l'INAMI, conformément à
ministerieel besluit van 22 juni 2000 tot vaststelling van de l'arrêté ministériel du 22 juin 2000 fixant l'intervention visée à
tegemoetkoming bedoeld in artikel 37, § 12, van de wet betreffende de l'article 37, § 12, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins
verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
gecoördineerd op 14 juli 1994, in de centra voor dagverzorging » de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, dans les
(ibid., p. 5). centres de soins de jour » (ibid., p. 5).
B.6.4. Uit al die overwegingen vloeit voort dat de rustoorden, de B.6.4. Il résulte de l'ensemble de ces considérations que les maisons
rust- en verzorgingstehuizen en de dagverzorgingscentra inrichtingen de repos, les maisons de repos et de soins et les centres de soins de
met betrekking tot diensten van de gezondheidszorg zijn die binnen de jour sont des établissements de services de soins de santé qui entrent
werkingssfeer van de bij artikel 2, lid 2, onder f), van de voormelde dans le champ d'application de l'exclusion établie par l'article 2,
richtlijn 2006/123/EG vastgestelde uitsluiting vallen. paragraphe 2, f), de la directive 2006/123/CE précitée.
B.7. Het eerste, het derde, het vierde, het vijfde, het zesde en het B.7. Les premier, troisième, quatrième, cinquième, sixième et septième
zevende middel zijn niet gegrond in zoverre de schending van de moyens ne sont pas fondés en ce qu'ils invoquent la violation des
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de articles 10 et 11 de la Constitution lus en combinaison avec la
richtlijn 2006/123/EG, wordt aangevoerd. directive 2006/123/CE.
Wat betreft de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in En ce qui concerne les articles 10 et 11 de la Constitution lus
samenhang gelezen met de artikelen 43 en 49 van het EG-Verdrag (thans isolément ou en combinaison avec les articles 43 et 49 du Traité CE
de artikelen 49 en 56 van het Verdrag betreffende de werking van de (actuellement les articles 49 et 56 du Traité sur le fonctionnement de
Europese Unie - VWEU), met de artikelen 87 tot 89 van het EG-Verdrag l'Union européenne - TFUE), avec les articles 87 à 89 du Traité CE
(thans de artikelen 107 tot 109 van het Verdrag betreffende de werking (actuellement les articles 107 à 109 du Traité sur le fonctionnement
van de Europese Unie - VWEU) en met de vrijheid van handel en de l'Union européenne - TFUE) et avec la liberté du commerce et de
nijverheid l'industrie
B.8. In het eerste middel voert de verzoekende partij aan dat de B.8. Dans le premier moyen, la partie requérante soutient que la santé
volksgezondheid, naar luid van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, kan worden beschouwd als een dwingende reden van algemeen belang die het mogelijk maakt te verantwoorden dat beperkingen worden gesteld aan de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten die bij die artikelen zijn gewaarborgd. Zij betwist evenwel dat de doelstelling om verschillende diensten aan te bieden, de inachtneming van de duurzame ontwikkeling, de integratie in het maatschappelijk leven en een evenwichtige verdeling van de inrichtingen op het grondgebied als redenen inzake volkgezondheid in aanmerking kunnen worden genomen. In hetzelfde middel, en specifieker, voert de verzoekende partij ook aan dat het bij het decreet ingevoerde vergunningssysteem eveneens in publique peut être considérée, aux termes des articles 49 et 56 du TFUE, comme un motif impérieux d'intérêt général permettant de justifier que des restrictions soient apportées à la liberté d'établissement et à la liberté de services garanties par ces articles. Elle conteste cependant que l'objectif d'insérer une offre diversifiée, le respect du développement durable, l'insertion dans la vie sociale et une bonne répartition des établissements sur le territoire puissent être retenus comme des motifs de santé publique. Dans le même moyen, et de manière plus spécifique, la partie requérante soutient encore que le système d'autorisation mis en place
strijd zou zijn met de artikelen 49 en 56 van het VWEU. par le décret serait lui aussi contraire aux articles 49 et 56 du
In het derde middel voert de verzoekende partij aan dat het percentage TFUE. Dans le troisième moyen, la partie requérante soutient que le
van het aantal aan de commerciële sector toegekende bedden de normale pourcentage du nombre de lits attribués au secteur commercial
mededinging zou verhinderen en dat de Waalse decreetgever niet zou empêcherait le jeu normal de la concurrence et que le législateur
aantonen in welk opzicht het ingevoerde systeem een gediversifieerd décrétal wallon serait en défaut de démontrer en quoi le système
aanbod van kwaliteitsvolle diensten tegen redelijke prijzen beter zou établi permettrait de mieux garantir une offre diversifiée de services
kunnen waarborgen. de qualité à des prix raisonnables.
Dans le quatrième moyen, la partie requérante soutient que le
In het vierde middel voert de verzoekende partij aan dat de Waalse législateur décrétal wallon n'a pas justifié les raisons pour
decreetgever niet heeft verantwoord waarom de inrichtingen van de lesquelles les établissements relevant du secteur commercial visés par
commerciële sector, bedoeld in de artikelen 6 en 8 van het bestreden les articles 6 et 8 du décret attaqué pourraient plus que les autres
decreet, meer dan de andere zwaar op de financiën van de sociale obérer les finances de la sécurité sociale.
zekerheid zouden kunnen drukken.
In het vijfde middel betwist de verzoekende partij artikel 12, § 2, Dans le cinquième moyen, la partie requérante conteste l'article 12, §
van het decreet, dat het mogelijk maakt subsidies toe te kennen aan 2, du décret, qui permet que des subsides soient octroyés aux
publiekrechtelijke rechtspersonen of privaatrechtelijke rechtspersonen personnes morales de droit public ou de droit privé sans but lucratif,
zonder winstoogmerk, met uitsluiting van de commerciële private à l'exclusion des établissements privés commerciaux, subsides qui
inrichtingen, subsidies die de artikelen 10 en 11 van de Grondwet violeraient les articles 10 et 11 de la Constitution et qui
zouden schenden en die een verboden staatssteun zouden uitmaken. constitueraient une aide d'Etat prohibée.
B.9. Noch de Waalse Regering, in haar memorie, noch de wetgever, in de B.9. Ni le Gouvernement wallon dans son mémoire ni le législateur dans
parlementaire voorbereiding, betwisten dat de artikelen 49 en 56 van les travaux préparatoires ne contestent que les articles 49 et 56 du
het VWEU van toepassing zijn op de medische activiteiten, TFUE sont d'application aux activités médicales, conformément à une
overeenkomstig een vaste rechtspraak van het Hof van Justitie (HvJ, 12 jurisprudence constante de la Cour de justice (CJUE, 12 juillet 2001,
juli 2001, C-157/99, Smits en Peerbooms, punten 56 tot 59; zie C-157/99, Smits et Peerbooms, points 56 à 59; voir aussi CJUE, 28
eveneens HvJ, 28 april 1998, C-158/96, Kohll, punten 20 en 21; 13 mei avril 1998, C-158/96, Kohll, points 20 et 21; 13 mai 2003, C-385/99,
2003, C-385/99, Müller-Fauré, punten 38 tot 40; 19 april 2007, Müller-Fauré, points 38 à 40; 19 avril 2007, C-444/05, Aikaterini
C-444/05, Aikaterini Stamatelaki, punt 19). Stamatelaki, point 19).
B.10.1. Met de beperkingen in verband met de programmering die bij het B.10.1. Quant aux restrictions liées à la programmation imposées par
decreet worden opgelegd, wordt, volgens de parlementaire voorbereiding le décret, elles poursuivent, selon les travaux préparatoires du
van het decreet, een drievoudig doel nagestreefd. In verband met décret, un triple objectif. Il s'agit d'abord, en lien avec des
protocolakkoorden die met de federale Staat zijn ondertekend, gaat het protocoles d'accord signés avec l'Etat fédéral, de maîtriser les
in de eerste plaats erom de overheidsuitgaven te beheersen en een dépenses publiques et d'assurer à long terme un financement de la
financiering van de sociale zekerheid op lange termijn te verzekeren. sécurité sociale. Dans cette perspective, la programmation limite le
Vanuit die optiek beperkt de programmering het aantal beschikbare nombre de lits disponibles en maisons de repos et maisons de repos et
bedden in rustoorden en rust- en verzorgingstehuizen. Het tweede doel de soins. Le deuxième objectif est lié à la volonté d'assurer une
houdt verband met de wil om een evenwichtige verdeling van de diensten répartition équilibrée sur le territoire de la région de langue
voor bejaarde personen op het grondgebied van het Franse taalgebied te française des services destinés aux personnes âgées, en tenant compte
verzekeren, door rekening te houden met de verscheidenheid en de de la diversification et de l'évolution de leurs besoins. Enfin, la
evolutie van hun behoeften. Ten slotte strekt de opgelegde
programmering ertoe het verzorgingsaanbod te verdelen tussen de programmation imposée tend à ce que l'offre de soins soit répartie
openbare, de verenigings- en de commerciële sector, teneinde aan de entre les secteurs public, associatif et commercial, afin de laisser
bejaarde personen de keuze te laten van een voor eenieder betaalbare aux personnes âgées le choix d'une structure abordable pour chacune
structuur (Parl. St., Waals Parlement, 2008-2009, nr. 971-1, pp. 6 en (Doc. parl., Parlement wallon, 2008-2009, n° 971-1, pp. 6 et 7).
7). B.10.2. Er dient eerst te worden opgemerkt dat de beperkingen die B.10.2. Il convient d'abord d'observer que les restrictions découlant
voortvloeien uit het systeem van programmering, op identieke wijze van
toepassing zijn op de Belgische en buitenlandse dienstverleners. du système de programmation s'appliquent de manière identique aux
B.10.3. Wat de beperking van het aantal beschikbare bedden betreft, prestataires de services belges et étrangers.
wordt in de memorie van toelichting bij het decreet verwezen naar het B.10.3. Quant à la limitation du nombre de lits disponibles, l'exposé
protocolakkoord nr. 2 van 1 januari 2003 dat met de federale Staat is des motifs du décret renvoie au protocole d'accord n° 2 du 1er janvier
gesloten, waarin wordt uitgelegd dat : 2003 conclu avec l'Etat fédéral, lequel explique que :
« om een evenwichtige financiering van de sociale zekerheid op lange « pour assurer à long terme un financement équilibré de la Sécurité
termijn veilig te stellen, de evolutie van het zorgaanbod in de hand sociale, il convient de maîtriser l'évolution de l'offre de soins tout
moet worden gehouden, waarbij tezelfdertijd de ouderen een kwalitatief en garantissant aux personnes âgées des services de qualité, de
hoogstaande dienstverlening moet worden gewaarborgd alsmede de garantir leur accessibilité, et qu'il convient d'éviter tout usage
toegankelijkheid ertoe, en het ondoelmatig gebruik van de erkende inefficace des lits agréés ainsi que toute institutionnalisation
bedden alsook elke onnodige opname van zorgbehoevende ouderen moet inutile des personnes âgées nécessitant des soins; qu'une politique
worden voorkomen; dat een proactief en preventief beleid minder proactive et préventive entraîne une moindre dépendance et un moindre
afhankelijkheid en minder isolement bij de oudere meebrengt, waardoor isolement de la personne âgée, ce qui libère des moyens pour des soins
er middelen voor een betere zorgverlening vrijgemaakt kunnen worden »
(ibid., p. 7). meilleurs » (ibid., p. 7).
Onder verwijzing naar de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Se référant à la jurisprudence de la Cour de justice de l'Union
Europese Unie staat in de memorie van toelichting verder te lezen : européenne, l'exposé des motifs poursuit :
« In zijn voormelde arresten Kohll, Smits en Peerbooms, Müller-Fauré « Dans ses arrêts Kohll, Smits et Peerbooms, Müller-Fauré et
en Aikaterini Stamatelaki heeft dat Hof immers geoordeeld ' dat niet Aikaterini Stamatelaki précités, celle-ci a en effet jugé qu'il ne
kan worden uitgesloten dat een ernstige aantasting van het financiële saurait être exclu qu'un risque d'atteinte grave à l'équilibre
evenwicht van het socialezekerheidsstelsel op zich een dwingende reden financier du système de Sécurité sociale puisse constituer, en
van algemeen belang kan vormen, waardoor een belemmering van het vrij lui-même, une raison impérieuse d'intérêt général susceptible de
verrichten van diensten gerechtvaardigd kan zijn '. Het Hof heeft in justifier une entrave au principe de libre prestation des services '.
diezelfde arresten eveneens geoordeeld dat ' de doelstelling, een La Cour a également estimé, dans ces mêmes arrêts, que ' l'objectif de
evenwichtige en voor ieder toegankelijke verzorging door artsen en maintenir un service médical et hospitalier de qualité, équilibré et
ziekenhuizen in stand te houden, een van de in artikel 56 EG-Verdrag accessible à tous, peut relever de l'une des dérogations prévues à
(thans, na wijziging, artikel 46 EG) voorziene afwijkingen uit hoofde l'article 56 du traité CE (devenu, après modification, article 46 CE),
van de volksgezondheid [kan] zijn, voorzover zij bijdraagt tot de dans la mesure où il contribue à la réalisation d'un niveau élevé de
verwezenlijking van een hoog niveau van gezondheidsbescherming '. protection de la santé '.
[...] [...]
In zijn arrest Smits en Peerbooms van 12 juli 2001 (zaak C-157/99) Dans son arrêt Smits et Peerbooms du 12 juillet 2001 (aff. C-157/99),
heeft het Hof van Justitie, dat zich uitsprak over het geoorloofde la Cour de justice, se prononçant sur la licéité d'un système de
karakter van een stelsel van overeenkomsten tussen conventionnement entre organismes assureurs et hôpitaux, a admis qu'il
verzekeringsinstellingen en ziekenhuizen, erkend dat ' het algemeen ' est notoire que le nombre des infrastructures hospitalières, leur
bekend [is], dat het aantal infrastructuren voor ziekenhuizen, hun répartition géographique, leur aménagement et les équipements dont
geografische spreiding, hun inrichting en de uitrustingen waarover zij elles sont pourvues, ou encore la nature des services médicaux
beschikken, of zelfs de aard van de medische diensten die zij kunnen qu'elles sont à même d'offrir, doivent pouvoir faire l'objet d'une
aanbieden, moeten kunnen worden gepland ' (punt 76). Volgens het Hof planification ' (point 76). Selon la Cour de Justice, une telle '
van Justitie beoogt een dergelijke ' planning ' ' in de eerste plaats planification ' poursuit ' d'une part, l'objectif de garantir sur le
[...] te garanderen, dat de ziekenhuizen op het grondgebied van de territoire de l'Etat concerné une accessibilité suffisante et
betrokken lidstaat een toereikende en permanente toegang tot een permanente à une gamme équilibrée de soins hospitaliers de qualité '
evenwichtig aanbod van kwaliteitszorg bieden ' en berust zij ' in de et participe, ' d'autre part, d'une volonté d'assurer une maîtrise des
tweede plaats [...] op het streven, de kosten te beheersen en iedere coûts et d'éviter, dans la mesure du possible, tout gaspillage de
verspilling van financiële en technische middelen en personeel zo veel ressources financières, techniques et humaines '. Selon la Cour, ' un
mogelijk te vermijden '. Volgens het Hof ' [moet] een dergelijke tel gaspillage s'avérerait en effet d'autant plus dommageable qu'il
verspilling [...] worden vermeden, te meer daar het ziekenhuiswezen est constant que le secteur des soins hospitaliers engendre des coûts
zoals bekend aanzienlijke kosten met zich brengt en aan toenemende considérables et doit répondre à des besoins croissants, tandis que
behoeften moet voldoen, terwijl de financiële middelen die voor de les ressources financières pouvant être consacrées aux soins de santé
gezondheidszorg beschikbaar zijn, ongeacht welke financieringswijze ne sont, quel que soit le mode de financement utilisé, pas illimitées
wordt toegepast, niet onbeperkt zijn ' » (ibid. ). '. » (ibid. ).
B.10.4. Daaruit vloeit voort dat de decreetgever, door een systeem van B.10.4. Il résulte de ceci que le législateur décrétal, en établissant
programmering van de bedden in de rustoorden en de rust- en un système de programmation des lits dans les maisons de repos et les
verzorgingstehuizen in te voeren, waarbij rekening wordt gehouden met maisons de repos et de soins, lequel tient compte des acteurs du
de actoren van de sector van de rustoorden in het Franse taalgebied, secteur des maisons de repos dans la région de langue française,
en onder meer met de omvang van de commerciële privésector, die 56 pct. van het totale aantal erkende bedden vertegenwoordigt, een maatregel heeft genomen die in verband staat met de doelstellingen die in het kader van het beleid betreffende de zorgverstrekking en in het kader van het bejaardenbeleid worden nagestreefd, en die bestaat in een rationalisatie van het aanbod van beschikbare bedden teneinde de bejaarden een daadwerkelijke keuze te bieden wat betreft de aard en de lokalisatie van de aan hen verstrekte zorg. De beperkingen die aldus worden aangebracht aan de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten berusten derhalve op een dwingende reden van algemeen belang. B.10.5. Het Hof moet ook nagaan of de in het geding zijnde maatregel niet op onevenredige wijze afbreuk doet aan de vrijheid van handel en nijverheid van de uitbaters van de rustoorden en van de uitbaters van de rust- en verzorgingstehuizen. De vrijheid van handel en nijverheid kan niet worden opgevat als een absolute vrijheid. Zij belet niet dat het decreet de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. De decreetgever zou alleen dan de vrijheid van handel en nijverheid schenden indien hij die vrijheid zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die beperking kennelijk onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. B.10.6. De decreetgever kan wettig erover waken dat het aantal beschikbare bedden in de rustoorden billijk wordt verdeeld. De omstandigheid dat te dezen wordt voorzien in een beperking van het notamment de l'importance du secteur privé commercial qui représente 56 p.c. du total des lits agréés, a adopté une mesure en rapport avec les objectifs poursuivis, dans le cadre de la politique de dispensation de soins et de la politique du troisième âge, et qui consiste en une rationalisation de l'offre de lits disponibles afin d'offrir à la population âgée un choix effectif quant à la nature et à la localisation des soins. Les limitations qui sont ainsi apportées à la liberté d'établissement et à la liberté de service reposent donc sur un motif impérieux d'intérêt général. B.10.5. La Cour doit aussi examiner si la mesure en cause n'entraîne pas une atteinte disproportionnée à la liberté du commerce et de l'industrie des exploitants des maisons de repos et des exploitants des maisons de repos et de soins. La liberté du commerce et de l'industrie ne peut pas être conçue comme une liberté absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que le décret règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Le législateur décrétal ne violerait la liberté de commerce et d'industrie que s'il limitait celle-ci sans qu'existe une quelconque nécessité pour ce faire ou si cette limitation était manifestement disproportionnée au but poursuivi. B.10.6. Le législateur décrétal peut légitimement veiller à répartir équitablement le nombre de lits disponibles en maison de repos. La
aantal beschikbare bedden voor de commerciële privésector, wordt circonstance qu'il soit prévu en l'espèce une limitation du nombre de
verantwoord door de door de decreetgever nagestreefde doelstellingen. lits disponibles pour le secteur privé commercial est justifiée par
Het is immers niet zonder redelijke verantwoording een beleid te les objectifs poursuivis par le législateur décrétal.
voeren dat streeft naar de beheersing van de uitgaven en dat daartoe Il n'est en effet pas dépourvu de justification de pratiquer une
politique qui tend notamment à la maîtrise des dépenses et qui, à
de overdreven ontwikkeling ontmoedigt van rustoorden die een cette fin, décourage le développement excessif de maisons de repos
winstoogmerk nastreven en die, hoewel zij sinds 1997 op de hoogte poursuivant un but de lucre et qui, bien qu'averties depuis 1997 de
konden zijn van de beleidsdoelstelling van het Waalse Gewest, l'objectif de la Région wallonne, ont néanmoins poursuivi une
niettemin een groeibeleid zijn blijven voeren. politique de croissance.
B.11.1. Het bij het bestreden decreet ingevoerde vergunningssysteem B.11.1. Quant au système d'autorisation mis en place par le décret
wordt verantwoord door de dwingende reden om zich te vergewissen van attaqué, il est justifié par le motif impérieux de s'assurer du
de naleving van de normen inzake veiligheid, hygiëne en begeleiding, vooraleer inrichtingen voor bejaarde personen hun activiteiten aanvangen. In het bijzonder met betrekking tot de voorwaarden die worden opgelegd aan de inrichtingen die door de verzoekende partij worden vertegenwoordigd, staat in de memorie van toelichting te lezen : « De meeste voorwaarden die aan de inrichtingen voor bejaarde personen worden opgelegd, worden verantwoord door de wil om die personen, die zich soms in een situatie van zwakheid bevinden, en hun familie te beschermen tegen diensten die in weerwil van de normen inzake veiligheid, gezondheid en hygiëne zouden worden verleend. De gebruikers van die diensten moeten ook zeker ervan zijn dat het respect des normes de sécurité, de salubrité et d'encadrement, avant que des établissements destinés aux personnes âgées n'entreprennent leurs activités. Au sujet, en particulier, des conditions imposées aux établissements qui sont représentés par la partie requérante, on peut lire dans l'exposé des motifs : « [...] la plupart des conditions imposées aux établissements pour personnes âgées sont justifiées par la volonté de protéger ces dernières, parfois en situation de faiblesse et leurs familles contre des services qui seraient rendus en dépit des normes de sécurité, de salubrité et d'hygiène. Les usagers de ces services doivent également avoir l'assurance que le personnel de ces établissements est
personeel van die inrichtingen voldoende geschoold is » (ibid., p. 8). suffisamment qualifié » (ibid., p. 8).
De decreetgever heeft aldus een maatregel genomen op grond van een Le législateur décrétal a pris ainsi une mesure qui se fonde sur un
dwingende reden van algemeen belang die in overeenstemming is met de motif impérieux d'intérêt général conforme aux objectifs du décret
hiervoor in herinnering gebrachte doelstellingen van het decreet. rappelés ci-dessus.
B.11.2. De voorwaarden voor het verkrijgen van die vergunning, die op B.11.2. Les conditions mises à l'obtention de cette autorisation qui
de rustoorden en op de rust- en verzorgingstehuizen betrekking hebben, concernent les maisons de repos et les maisons de repos et de soins ne
zijn evenmin onevenredig ten aanzien van diezelfde doelstellingen. De sont pas non plus disproportionnées au regard de ces mêmes objectifs.
wetgever vermocht immers, zonder afbreuk te doen aan de beginselen die Le législateur a pu, en effet, prévoir, sans porter atteinte aux
zijn gewaarborgd bij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in principes garantis par les articles 10 et 11 de la Constitution lus en
samenhang gelezen met de bepalingen van het recht van de Europese combinaison avec les dispositions du droit de l'Union européenne, des
Unie, in voorwaarden te voorzien met betrekking tot de minimale conditions relatives à la publicité minimale quant au service offert,
publiciteit wat betreft de aangeboden dienst, de normen inzake aux normes de sécurité et d'hygiène, à la qualification du personnel
veiligheid en hygiëne, de scholing van het personeel en het bestaan
van een huishoudelijk reglement dat de naleving van de fundamentele et à la présence d'un règlement d'ordre intérieur assurant le respect
rechten van de bewoners verzekert. des droits fondamentaux des résidents.
B.12.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van artikel 12, B.12.1. La partie requérante demande l'annulation de l'article 12, §
§ 2, van het decreet, dat, door het de Regering mogelijk te maken 2, du décret, lequel, en permettant au Gouvernement d'octroyer des
subsidies toe te kennen aan publiekrechtelijke rechtspersonen en enkel subsides aux personnes morales de droit public et aux seules personnes
aan privaatrechtelijke rechtspersonen zonder winstoogmerk, morales de droit privé sans but lucratif, serait discriminatoire
discriminerend zou zijn ten opzichte van de commerciële private vis-à-vis des établissements privés commerciaux et constituerait en
inrichtingen en bovendien een bij de artikelen 107 en 108 van het VWEU outre une aide d'Etat prohibée par les articles 107 et 108 du TFUE.
verboden staatssteun zou uitmaken.
B.12.2. In de eerste plaats is de in het geding zijnde bepaling enkel B.12.2. Tout d'abord, la disposition en cause s'applique aux seuls
van toepassing op de centra voor dag-, avond- en nachtopvang, met centres d'accueil de jour, de nuit et de soirée, à l'exclusion
uitsluiting van onder meer de rustoorden en de rust- en verzorgingstehuizen. notamment des maisons de repos et des maisons de repos et de soins.
De « dagelijkse forfaitaire toelage per opgevangen persoon » die, naar La « subvention forfaitaire journalière par personne accueillie » qui,
luid van die bepaling, door de Regering kan worden toegekend aan « de aux termes de cette disposition, peut être accordée par le
centra beheerd door een publiekrechtelijk rechtspersoon of een Gouvernement aux « centres gérés par une personne morale de droit
privaatrechtelijke rechtspersoon zonder winstoogmerk », berust op de overweging dat de betrokken centra, die geen winstoogmerk nastreven, de toegang van minder gegoede personen tot dag-, avond- of nachtverzorgingscentra waarborgen. Het bekritiseerde verschil in behandeling is redelijk verantwoord ten aanzien van de nagestreefde doelstelling om alle personen toegang tot betaalbare structuren te kunnen geven. Aangezien de subsidie enkel ten aanzien van de werkelijke opvang van een bejaarde persoon kan worden toegekend, is het verschil in behandeling niet onevenredig met die doelstelling. Bovendien valt de subsidie die door de Regering zou kunnen worden public ou par une personne morale de droit privé sans but lucratif » repose sur la considération que les centres concernés, ne poursuivant pas un but de lucre, garantissent l'accès de personnes plus défavorisées à des centres de soins de jour, de nuit ou de soirée. La différence de traitement critiquée est raisonnablement justifiée au regard de l'objectif poursuivi de permettre à toutes les personnes l'accès à des structures abordables. Le subside ne pouvant être accordé qu'au regard de l'accueil effectif d'une personne âgée, la différence de traitement n'est pas disproportionnée à cet objectif. Par ailleurs, le subside qui pourrait être accordé par le Gouvernement
toegekend, niet binnen de werkingssfeer van artikel 107 van het VWEU, n'entre pas dans le champ d'application de l'article 107 du TFUE, ce
aangezien die subsidie enkel kan worden toegekend aan subside ne pouvant être accordé qu'à des personnes morales de droit
publiekrechtelijke rechtspersonen of aan privaatrechtelijke public ou des personnes morales de droit privé sans but lucratif,
rechtspersonen zonder winstoogmerk die, aangezien zij een functie met lesquelles, en raison du fait qu'elles remplissent une fonction à
een exclusief sociaal karakter vervullen, activiteiten uitoefenen die caractère exclusivement social, exercent des activités qui ne sont pas
niet aan de mededinging zijn onderworpen en die, bijgevolg, evenmin soumises à la concurrence et qui, dès lors, ne peuvent avoir un effet
een invloed kunnen hebben op het handelsverkeer tussen de lidstaten. sur les échanges entre les Etats membres.
B.13. Het eerste, het derde, het vierde en het vijfde middel zijn niet B.13. Les premier, troisième, quatrième et cinquième moyens ne sont
gegrond. pas fondés.
Wat het tweede middel betreft Quant au deuxième moyen
B.14. De verzoekende partij klaagt eveneens aan dat het bij de B.14. La partie requérante reproche encore au système de programmation
artikelen 6 tot 8 van het bestreden decreet ingevoerde systeem van établi par les articles 6 à 8 du décret attaqué de se contenter
programmering zich ertoe beperkt algemene doelstellingen te
formuleren, waarbij de volledige bevoegdheid in verband met de d'édicter des objectifs généraux, laissant au Gouvernement wallon
inwerkingstelling van de programmering aan de Waalse Regering wordt overgelaten. l'intégralité du pouvoir lié à la mise en oeuvre de la programmation.
B.15. Artikel 23 van de Grondwet waarborgt het recht een menswaardig B.15. L'article 23 de la Constitution garantit le droit de mener une
leven te leiden. In het derde lid, 2°, ervan wordt aan de bevoegde vie conforme à la dignité humaine. Il fait, en son alinéa 3, 2°,
wetgevers de verplichting opgelegd om « het recht op sociale obligation aux législateurs compétents de garantir « le droit à la
zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en sécurité sociale, à la protection de la santé et à l'aide sociale,
juridische bijstand » te waarborgen en worden zij in staat gesteld de médicale et juridique » et il leur permet de déterminer les conditions
voorwaarden te bepalen voor de uitoefening van dat recht. Dat artikel d'exercice de ce droit. Cet article n'interdit pas d'accorder des
verbiedt niet dat aan een regering machtigingen worden verleend, voor
zover die machtigingen betrekking hebben op het aannemen van délégations à un gouvernement, pour autant qu'elles portent sur
maatregelen waarvan het onderwerp door de wetgever is aangegeven. l'adoption de mesures dont l'objet a été déterminé par le législateur.
Te dezen beperkt het bestreden decreet zich niet tot het aangeven van
het onderwerp van de machtiging maar stelt het, wat niet wordt vereist En l'espèce, le décret attaqué ne se limite pas à indiquer l'objet de
door artikel 23 van de Grondwet, de essentiële aspecten van de door de la délégation mais fixe, ce qui n'est pas exigé par l'article 23 de la
verzoekende partij betwiste programmering en met name de verdeling van Constitution, les aspects essentiels de la programmation contestée par
la partie requérante et notamment la répartition des lits ou des
de toegekende bedden of plaatsen tussen de drie beoogde sectoren van places attribués entre les trois secteurs d'établissements visés
inrichtingen vast (artikel 6, § 2, 4°, § 3, 3°, en § 4, 3°). Hetzelfde (article 6, § 2, 4°, § 3, 3°, et § 4, 3°). Il en va de même en ce qui
geldt met betrekking tot het aantal beschikbare bedden of plaatsen, concerne le nombre de lits ou places disponibles, lequel est fixé par
dat wordt vastgesteld bij de drie decreten van 12 juli 2007 houdende les trois décrets du 12 juillet 2007 portant respectivement
respectievelijk goedkeuring van de protocolakkoorden nrs. 1, 2 en 3 en approbation des protocoles nos 1, 2 et 3 et de leurs avenants, «
van de aanhangsels erbij « betreffende het te voeren
ouderenzorgbeleid, gesloten tussen de Federale Regering en de conclus entre le Gouvernement fédéral et les autorités visées aux
overheden bedoeld in de artikelen 128, 130, 135 en 138 van de Grondwet articles 128, 130, 135 et 138 de la Constitution, concernant la
». politique de la santé à mener à l'égard des personnes âgées ».
B.16. Het tweede middel is niet gegrond. B.16. Le deuxième moyen n'est pas fondé.
Wat het zesde middel betreft Quant au sixième moyen
B.17. De verzoekende partij klaagt aan dat artikel 10, § 1, tweede B.17. La partie requérante reproche à l'article 10, § 1er, alinéa 2,
lid, 7° en 10°, van het bestreden decreet het de Regering mogelijk 7° et 10°, du décret attaqué de permettre au Gouvernement, d'une part,
maakt om maatregelen inzake het « levensproject » van de rustoorden en de prendre des mesures quant au « projet de vie » des maisons de repos
de rust- en verzorgingstehuizen te nemen, enerzijds, en om voorwaarden et des maisons de repos et de soins, et, d'autre part, d'imposer des
met betrekking tot de nadere regels van de samenwerking met een conditions relatives aux modalités de la collaboration avec l'un ou
coördinatiecentrum voor thuiszorg en -hulp op te leggen, anderzijds. l'autre centre de coordination de l'aide et des soins à domicile. La
De verzoekende partij is van oordeel dat die bepaling discriminerend partie requérante considère que cette disposition est discriminatoire
is en dat zij in de weg staat aan het beginsel van vrijheid van handel et qu'elle s'oppose au principe de la liberté du commerce et de
en nijverheid, in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 56 van het l'industrie lu en combinaison avec les articles 49 et 56 du TFUE,
VWEU, alsook met de artikelen 107 tot 109 ervan. ainsi qu'avec ses articles 107 à 109.
B.18.1. Het is « teneinde de waardigheid en de levenskwaliteit van de B.18.1. C'est dans la « perspective d'assurer la dignité et la qualité
bewoners te verzekeren dat minimale voorwaarden worden opgelegd wat de vie des résidents que des conditions minimales sont imposées quant
betreft het bestaan en de inhoud van het levensproject van de à l'existence et quant au contenu du projet de vie de l'établissement
inrichting » (ibid., p. 9). De decreetgever vermocht te oordelen dat » (ibid., p. 9). Le législateur décrétal a pu considérer que constitue
de doelstelling die erin bestaat de waardigheid en de levenskwaliteit un motif impérieux d'intérêt général l'objectif de garantir la dignité
van de in de rustoorden en in de rust- en verzorgingstehuizen et la qualité de vie des personnes âgées hébergées dans les maisons de
gehuisveste bejaarde personen te waarborgen, een dwingende reden van
algemeen belang vormt en vermocht, in dat opzicht, aan de repos et les maisons de repos et de soins et a pu à ce titre imposer
verantwoordelijken van die inrichtingen de verplichting op te leggen aux responsables de ces établissements d'élaborer un projet de vie
een levensproject uit te werken vóór de toekenning van de bij artikel préalablement à l'octroi du titre de fonctionnement requis par
9 van het bestreden decreet vereiste werkingsvergunning. In de memorie l'article 9 du décret attaqué. L'exposé des motifs précise toutefois
van toelichting wordt evenwel verduidelijkt dat die « voorwaarden die que ces « conditions qui constituent également un guide de bonne
eveneens een gids inzake goede praktijken voor het personeel van de pratique pour le personnel de l'établissement, ne peuvent prendre un
inrichting vormen, geen al te sturend karakter mogen aannemen, zo niet caractère trop directif, sous peine de placer les maisons de repos et
wordt het voor de rustoorden en de rust- en verzorgingstehuizen les maisons de repos et de soins dans l'impossibilité de développer un
onmogelijk om een origineel levensproject, aangepast aan hun
specifieke situatie, uit te werken » (ibid. ). Ten slotte vormt het projet de vie original, adapté à leur situation spécifique » (ibid. ).
met het levensproject nagestreefde doel een dwingende reden van Enfin, l'objectif poursuivi par le projet de vie constitue un motif
algemeen belang ten aanzien van artikel 23 van de Grondwet dat aan de impérieux d'intérêt général au regard de l'article 23 de la
decreetgever de verplichting oplegt om ieders recht op een menswaardig Constitution qui impose au législateur décrétal de garantir le droit
leven te waarborgen. de chacun de mener une vie conforme à la dignité humaine.
B.18.2. De opgelegde voorwaarde met betrekking tot de samenwerking met B.18.2. Quant à la condition imposée relativement à la collaboration
de coördinatiecentra voor thuiszorg en -hulp is ingegeven door de wil avec les centres de coordination de l'aide et des soins à domicile,
van het Waalse Gewest om aan de bejaarde personen een zo geschikt elle a été dictée par la volonté de la Région wallonne d'assurer aux
mogelijke begeleiding en hulpverlening te bieden, waarbij tevens wordt personnes âgées un accompagnement et une aide la plus adéquate
geprobeerd hen zo veel mogelijk thuis te houden. possible, tout en essayant de les maintenir au maximum à leur
« Het doel van die voorwaarde bestaat dus erin de verschillende domicile. « Le but de cette condition est donc d'assurer l'intégration des
inrichtingen voor bejaarde personen te integreren in het door het différents établissements pour personnes âgées dans le maillage d'aide
Waalse Gewest opgerichte zorg- en hulpverleningsnetwerk teneinde de et de soins mis en place par la Région wallonne et ce en vue d'assurer
continuïteit in de aan bejaarde personen verstrekte hulpverlening en la continuité dans l'aide et les soins apportés à la personne âgée »
zorg te verzekeren » (ibid., p. 10). (ibid., p. 10).
De decreetgever vermocht redelijkerwijs te oordelen dat die voorwaarde Le législateur décrétal a pu raisonnablement considérer que cette
een dwingende reden van algemeen belang vormt en niet onevenredig is condition constitue un motif impérieux d'intérêt général et qu'elle
met het nagestreefde doel, rekening houdend met het feit dat de keuze n'est pas disproportionnée au but recherché, compte tenu de ce que le
van de partners met wie de coördinatie wordt opgelegd, aan de choix des partenaires avec lesquels la coordination est imposée est
beoordeling van elke inrichting wordt overgelaten. laissé à l'appréciation de chaque établissement.
B.19. Het zesde middel is niet gegrond. B.19. Le sixième moyen n'est pas fondé.
Wat het zevende middel betreft Quant au septième moyen
B.20. De verzoekende partij klaagt ten slotte aan dat artikel 9, § 1, B.20. La partie requérante reproche enfin à l'article 9, § 1er,
vijfde en zesde lid, van het bestreden decreet in een enige alinéas 5 et 6, du décret attaqué de prévoir un titre de
werkingsvergunning voorziet voor alle inrichtingen die zorgen moeten fonctionnement unique pour tous les établissements chargés de
verstrekken of bejaarde personen moeten huisvesten, hetgeen, volgens prodiguer des soins ou d'héberger des personnes âgées, ce qui
haar, de grote voorzieningen zou bevoordelen en hetgeen aldus in favoriserait, selon elle, les grosses structures, ce qui
strijd zou zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet contreviendrait ainsi aux articles 10 et 11 de la Constitution, lus
in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 56 van het VWEU. isolément ou en combinaison avec les articles 49 et 56 du TFUE.
B.21. De decreetgever vermocht redelijkerwijs te voorzien, zonder de B.21. Le législateur décrétal a pu raisonnablement prévoir, sans
artikelen 10 en 11 van de Grondwet te schenden, in een enige violer les articles 10 et 11 de la Constitution, un traitement
administratieve behandeling van de aanvraag voor de afgifte van een administratif unique de la demande de délivrance d'un titre de
werkingsvergunning ingediend door een beheerder van een inrichting fonctionnement introduite par un gestionnaire d'établissement pour
voor bejaarde personen, teneinde het administratieve traject te
vereenvoudigen, zonder dat het noodzakelijk is een onderscheid te personnes âgées, dans le but de simplifier le parcours administratif,
maken naar gelang van de respectieve aard van de diensten die door die sans qu'il soit nécessaire de distinguer selon la nature des services
voorzieningen worden verstrekt. rendus par ces structures.
B.22. Het zevende middel is niet gegrond. B.22. Le septième moyen n'est pas fondé.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt het beroep. rejette le recours.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 december janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9
2010. décembre 2010.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^