Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 111/2010 van 14 oktober 2010 Rolnummer 4816 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 103 en 113 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 111/2010 van 14 oktober 2010 Rolnummer 4816 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 103 en 113 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 111/2010 du 14 octobre 2010 Numéro du rôle : 4816 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 103 et 113 de la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du commerce et sur l'information et la(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. He(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 111/2010 van 14 oktober 2010 Extrait de l'arrêt n° 111/2010 du 14 octobre 2010
Rolnummer 4816 Numéro du rôle : 4816
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 103 (oud) en 113 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 103
van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de (ancien) et 113 de la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du
voorlichting en bescherming van de consument, gesteld door de commerce et sur l'information et la protection du consommateur, posées
Correctionele Rechtbank te Charleroi. par le Tribunal correctionnel de Charleroi.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R.
rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 18 november 2009 in zake het openbaar ministerie tegen Par jugement du 18 novembre 2009 en cause du ministère public contre «
« Ryanair Ltd », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is Ryanair Ltd », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
ingekomen op 26 november 2009, heeft de Correctionele Rechtbank te 26 novembre 2009, le Tribunal correctionnel de Charleroi a posé les
Charleroi de volgende prejudiciële vragen gesteld : questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt het (vroegere) artikel 103 van de wet van 14 juli 1991 1. « Est-ce que l'article 103 LPCC (ancien) viole les articles 12 et
betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van 14 de la Constitution lus ensemble avec l'article 7 CEDH en ce qu'il
de consument de artikelen 12 en 14 van de Grondwet, in samenhang ne prévoit pas de façon précise, claire et prévisible quand quelqu'un
gelezen met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de agit de mauvaise foi et donc ne prévoit pas de façon précise, claire
mens, doordat het niet op precieze, duidelijke en voorspelbare wijze
bepaalt wanneer iemand te kwader trouw handelt, en dus niet op
precieze, duidelijke en voorspelbare wijze bepaalt wanneer een inbreuk et prévisible quand une atteinte aux dispositions visées par l'article
op de bepalingen die door het (vroegere) artikel 103 van de voormelde 103 LPCC (ancien) est sanctionnée pénalement ? »;
wet worden beoogd, strafrechtelijk wordt bestraft ? »;
2. « Schendt het (vroegere) artikel 103 van de wet van 14 juli 1991 2. « Est-ce que l'article 103 LPCC (ancien) viole les articles 12 et
betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van
de consument de artikelen 12 en 14 van de Grondwet, in samenhang 14 de la Constitution lus ensemble avec l'article 7 CEDH en ce que
gelezen met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
mens, doordat het (vroegere) artikel 103 van de voormelde wet voorziet l'article 103 LPCC (ancien) prévoit une sanction pénale par rapport à
in een strafsanctie voor een inbreuk op het (vroegere) artikel 94 van une atteinte à l'article 94 de la LPCC (ancien) alors que ce dernier
die wet, terwijl dat laatste niet duidelijk en precies bepaalt welke ne détermine pas clairement et précisément les actes qui sont
daden verboden zijn ? »; interdits ? »;
3. « Schendt artikel 113 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de 3. « L'article 113 de la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du
handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument commerce et sur l'information et la protection du consommateur
het gelijkheidsbeginsel (artikelen 10 en 11 van de Grondwet), in viole-t-il le principe d'égalité (articles 10 et 11 de la
samenhang gelezen met de artikelen 6.1 en 6.2 van het Europees Verdrag Constitution), lu en lien avec les articles 6.1 et 6.2 du Traité
voor de rechten van de mens, doordat het niet voorziet in de Européen pour les Droits de l'Homme et les Libertés Fondamentales en
waarborgen die zijn bepaald in de wet op het politieambt wanneer de ce qu'il ne prévoit pas les garanties prévues dans la loi sur la
bevoegde inspecteurs die daartoe door de minister zijn aangesteld, Fonction de Police lorsque les inspecteurs compétents qui sont
overgaan tot het opstellen van processen-verbaal, terwijl die commissionnés à cet effet par le Ministre passent à la rédaction de
waarborgen, die zijn afgeleid uit de wet op het politieambt en meer procès-verbaux alors que ces garanties tirées de la loi sur la
bepaald uit de artikelen 1, 44/6 en 44/11, wel gelden voor de Fonction de Police, plus précisément des articles 1, 44/6 et 44/11,
federale, de lokale, de spoorweg- en de scheepvaartpolitie ? ». sont elles valables pour la police fédérale, locale, des chemins de fer et fluviale ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Zoals het van toepassing is op het voor de verwijzende rechter B.1.1. Tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a
hangende geschil, vóór de wijziging ervan bij de wet van 5 juni 2007, quo, avant sa modification par la loi du 5 juin 2007, l'article 103 de
bepaalt artikel 103 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du commerce et sur
handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, l'information et la protection du consommateur, abrogée par la loi du
die werd opgeheven bij de wet van 6 april 2010 betreffende 6 avril 2010 relative aux pratiques du marché et à la protection du
marktpraktijken en consumentenbescherming : consommateur, dispose :
« Met geldboete van 500 tot 20 000 frank worden gestraft, zij die te « Sont punis d'une amende de 500 à 20 000 francs, ceux qui, de
kwader trouw de bepalingen van deze wet overtreden, met uitzondering mauvaise foi, commettent une infraction aux dispositions de la
van die welke bedoeld zijn in de artikelen 102, 104 en 105 en met présente loi, à l'exception de celles visées aux articles 102, 104 et
uitzondering van de inbreuken bedoeld in de artikelen 30, 93 en 97 ». 105, et à l'exception des infractions visées aux articles 30, 93 et 97
B.1.2. Zoals het van toepassing is op het voor de verwijzende rechter ». B.1.2. Tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a
hangende geschil, vóór de wijziging ervan bij de wet van 5 juni 2007, quo, avant sa modification par la loi du 5 juin 2007, l'article 94 de
bepaalt artikel 94 van de voormelde wet van 14 juli 1991 : la loi du 14 juillet 1991 précitée dispose :
« Verboden is elke met de eerlijke handelsgebruiken strijdige daad, « Est interdit tout acte contraire aux usages honnêtes en matière
waardoor een verkoper de belangen van een of meer consumenten schaadt commerciale par lequel un vendeur porte atteinte ou peut porter
of kan schaden ». atteinte aux intérêts d'un ou de plusieurs consommateurs ».
B.1.3. Zoals het van toepassing is op het voor de verwijzende rechter B.1.3. Tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a
hangende geschil, bepaalt artikel 113 van de voormelde wet van 14 juli 1991 : quo, l'article 113 de la loi du 14 juillet 1991 précitée dispose :
« § 1. Onverminderd de plichten van de officieren van de gerechtelijke « § 1. Sans préjudice des devoirs incombant aux officiers de police
politie, zijn de door de Minister aangestelde ambtenaren bevoegd om de judiciaire, les agents commissionnés par le Ministre sont compétents
in de artikelen 102 tot 105 vermelde inbreuken op te sporen en vast te pour rechercher et constater les infractions mentionnées aux articles
stellen. De processen-verbaal welke door die ambtenaren worden 102 à 105. Les procès-verbaux dressés par ces agents font foi jusqu'à
opgesteld, hebben bewijskracht tot het tegendeel is bewezen. preuve du contraire.
§ 2. In de uitoefening van hun ambt mogen de in § 1 bedoelde § 2. Dans l'exercice de leurs fonctions les agents visés au § 1er
ambtenaren : peuvent :
1. tijdens de gewone openings- of werkuren binnentreden in de 1. pénétrer, pendant les heures habituelles d'ouverture ou de travail,
werkplaatsen, gebouwen, belendende binnenplaatsen en besloten ruimten dans les ateliers, bâtiments, cours adjacentes et enclos dont l'accès
waar zij voor het vervullen van hun opdracht toegang moeten hebben; est nécessaire à l'accomplissement de leur mission;
2. alle dienstige vaststellingen doen, zich op eerste vordering ter 2. faire toutes les constatations utiles, se faire produire, sur
plaatse de documenten, stukken of boeken die zij voor hun opsporingen première réquisition et sans déplacement, les documents, pièces ou
en vaststellingen nodig hebben, doen voorleggen en daarvan afschrift livres nécessaires à leurs recherches et constatations et en prendre
nemen; copie;
3. tegen ontvangstbewijs, beslag leggen op de onder punt 2 opgesomde 3. saisir, contre récépissé, les documents visés au point 2 qui sont
documenten, noodzakelijk voor het bewijs van een inbreuk of om de nécessaires pour faire la preuve d'une infraction ou pour rechercher
mededaders of medeplichtigen van de overtreders op te sporen; les coauteurs ou complices des contrevenants;
4. monsters nemen op de wijze en onder de voorwaarden door de Koning 4. prélever des échantillons, suivant les modes et les conditions
bepaald; déterminés par le Roi;
5. indien zij redenen hebben te geloven aan het bestaan van een 5. s'ils ont des raisons de croire à l'existence d'une infraction,
inbreuk, in bewoonde lokalen binnentreden met voorafgaande machtiging pénétrer dans les locaux habités avec l'autorisation préalable du juge
van de rechter bij de politierechtbank; de bezoeken in bewoonde du tribunal de police; les visites dans les locaux habités doivent
lokalen moeten tussen acht en achttien uur en door minstens twee s'effectuer entre huit et dix-huit heures et être faites conjointement
ambtenaren gezamenlijk geschieden. par deux agents au moins.
§ 3. In de uitoefening van hun ambt kunnen de in § 1 bedoelde § 3. Dans l'exercice de leur fonction, les agents visés au § 1er
ambtenaren de bijstand van de gemeentepolitie of van de rijkswacht peuvent requérir l'assistance de la police communale ou de la
vorderen. gendarmerie.
§ 4. De gemachtigde ambtenaren oefenen de hun door dit artikel § 4. Les agents commissionnés exercent les pouvoirs qui leur sont
verleende bevoegdheden uit onder het toezicht van de accordés par le présent article sous la surveillance du
procureur-generaal, onverminderd hun ondergeschiktheid aan hun procureur-général, sans préjudice de leur subordination à l'égard de
meerderen in het bestuur. leurs supérieurs dans l'administration.
§ 5. De inbreuken bedoeld in artikel 102, tweede lid, kunnen worden § 5. Les infractions visées à l'article 102, alinéa 2, peuvent être
opgespoord en vastgesteld zowel door de ambtenaren bedoeld in § 1 als recherchées et constatées tant par les agents visés au § 1er que par
door die bedoeld in artikel 11 van de wet van 24 januari 1977 ceux visés à l'article 11 de la loi du 24 janvier 1977 relative à la
betreffende de bescherming van de gezondheid van de verbruikers op het protection de la santé des consommateurs en ce qui concerne les
stuk van de voedingsmiddelen en andere produkten. denrées alimentaires et les autres produits.
§ 6. Wanneer toepassing wordt gemaakt van artikel 101, wordt het in § § 6. En cas d'application de l'article 101, le procès-verbal visé au §
1 bedoeld proces-verbaal aan de procureur des Konings pas toegezonden, 1er n'est transmis au procureur du Roi que lorsqu'il n'a pas été donné
wanneer aan de waarschuwing geen gevolg is gegeven. Wanneer toepassing
wordt gemaakt van artikel 116, wordt het proces-verbaal aan de suite à l'avertissement. En cas d'application de l'article 116, le
procureur des Konings pas toegezonden, wanneer de overtreder niet op procès-verbal n'est transmis au procureur du Roi que lorsque le
het voorstel tot minnelijke schikking is ingegaan ». contrevenant n'a pas accepté la proposition de transaction ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de memorie van de Vlaamse Quant à la recevabilité du mémoire du Gouvernement flamand
Regering B.2.1. De vennootschap Ryanair betwist de ontvankelijkheid van de B.2.1. La société Ryanair conteste la recevabilité du mémoire en
memorie in tussenkomst ingediend door « de Vlaamse Gemeenschap en het intervention introduit par « la Communauté flamande et la Région
Vlaamse Gewest, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering », op grond flamande, représentées par le Gouvernement flamand », au motif que
van het feit dat enkel de Vlaamse Regering, en niet de Vlaamse seul le Gouvernement flamand, et non la Communauté ou la Région
Gemeenschap of het Vlaamse Gewest, memories kan indienen. flamandes, peut introduire des mémoires.
Het is juist dat in het stelsel van de bijzondere wet van 6 januari Il est exact que, dans le système prévu par la loi spéciale du 6
1989 op het Grondwettelijk Hof, zoals blijkt uit artikel 85, eerste janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, ainsi qu'il ressort de son
lid, ervan, wat de Staat, de gemeenschappen en de gewesten betreft, article 85, alinéa 1er, ce ne sont pas, en ce qui concerne l'Etat, les
niet de daarmee overeenstemmende rechtspersonen voor het Hof tussenkomen, maar uitsluitend de in de bijzondere wet daartoe aangewezen organen, te weten respectievelijk de Ministerraad, de onderscheiden Regeringen en de voorzitters van de wetgevende vergaderingen. Al verklaart de Vlaamse Regering in de aanhef van haar memorie in tussenkomst op te treden als vertegenwoordigend orgaan van de Vlaamse Gemeenschap en van het Vlaamse Gewest, toch blijkt dat die memorie werd opgemaakt en ingediend uitsluitend op grond van een beslissing van de Vlaamse Regering en zonder dat ter zake enig ander orgaan is opgetreden. communautés et les régions, les personnes morales correspondantes qui interviennent devant la Cour, mais exclusivement les organes désignés à cette fin dans la loi spéciale, c'est-à-dire respectivement le Conseil des ministres, les divers gouvernements et les présidents des assemblées législatives. Bien que dans le préambule de son mémoire en intervention, le Gouvernement flamand déclare agir en tant qu'organe représentatif de la Communauté flamande et de la Région flamande, il apparaît néanmoins que ce mémoire a été établi et introduit exclusivement sur la base d'une décision du Gouvernement flamand et sans qu'aucun autre organe soit intervenu en l'espèce.
B.2.2. De exceptie wordt verworpen. B.2.2. L'exception est rejetée.
B.2.3. De vennootschap Ryanair is overigens van mening dat de memorie B.2.3. La société Ryanair estime par ailleurs que le mémoire du
van de Vlaamse Regering onontvankelijk moet worden verklaard doordat Gouvernement flamand doit être déclaré irrecevable en ce qu'il
zij artikel 62, tweede lid, 2°, van de voormelde bijzondere wet van 6 méconnaît l'article 62, alinéa 2, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier
januari 1989 schendt, dat bepaalt dat de gemeenschaps- en gewestregeringen, in hun akten en verklaringen, hun bestuurstaal gebruiken. Krachtens die bepaling diende de Vlaamse Regering haar memorie in tussenkomst in het Nederlands te redigeren. Het Hof wijst erop dat die memorie uitsluitend in het Nederlands is geredigeerd, maar dat de Vlaamse Regering, ter staving van haar argumentatie, een passage heeft geciteerd uit de Handelingen van de Senaat, met het betoog, in het Frans, van een senator. Het citeren, in de oorspronkelijke versie ervan, van een uittreksel uit een parlementair stuk waarvan geen officiële vertaling bestaat, 1989 précitée qui prévoit que les gouvernements de communauté et de région utilisent, dans leurs actes et déclarations, leur langue administrative. En vertu de cette disposition, il appartenait au Gouvernement flamand de rédiger son mémoire en intervention en néerlandais. La Cour relève que ce mémoire a été rédigé exclusivement en langue néerlandaise, mais qu'à l'appui de son argumentation, le Gouvernement flamand a cité un passage des Annales du Sénat reprenant l'intervention, en langue française, d'un sénateur. La citation, dans son texte original, d'un extrait d'un document parlementaire dont il n'existe pas de traduction officielle ne
vormt geen schending van artikel 62, tweede, 2°, van de bijzondere wet constitue pas une violation de l'article 62, alinéa 2, 2°, de la loi
van 6 januari 1989. spéciale du 6 janvier 1989.
B.2.4. De exceptie wordt verworpen. B.2.4. L'exception est rejetée.
Ten aanzien van de eerste twee prejudiciële vragen Quant aux deux premières questions préjudicielles
B.3. Met zijn eerste twee prejudiciële vragen ondervraagt de B.3. Par ses deux premières questions préjudicielles, le juge a quo
verwijzende rechter het Hof over de bestaanbaarheid van artikel 103 interroge la Cour sur la compatibilité de l'article 103 de la loi en
van de in het geding zijnde wet, al dan niet in samenhang gelezen met cause, lu ou non en combinaison avec son article 94, avec les articles
artikel 94 ervan, met de artikelen 12 en 14 van de Grondwet, in 12 et 14 de la Constitution, combinés avec l'article 7 de la
samenhang gelezen met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de Convention européenne des droits de l'homme.
rechten van de mens. B.4.1. De artikelen 12 en 14 van de Grondwet bepalen : B.4.1. Les articles 12 et 14 de la Constitution disposent :
«

Art. 12.De vrijheid van de persoon is gewaarborgd.

«

Art. 12.La liberté individuelle est garantie.

Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et dans
in de vorm die zij voorschrijft. la forme qu'elle prescrit.
Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand worden aangehouden dan Hors le cas de flagrant délit, nul ne peut être arrêté qu'en vertu de
krachtens een met redenen omkleed bevel van de rechter, dat moet l'ordonnance motivée du juge, qui doit être signifiée au moment de
worden betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen vierentwintig uren ». l'arrestation, ou au plus tard dans les vingt-quatre heures ».
«

Art. 14.Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens

«

Art. 14.Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu

de wet ». de la loi ».
Vermits de in het geding zijnde bepalingen niet worden bekritiseerd in Dès lors que les dispositions en cause sont critiquées, non en ce
zoverre zij een straf invoeren, maar enkel in zoverre zij bepaalde qu'elles établissent une peine, mais uniquement en ce qu'elles
gedragingen strafbaar stellen, is artikel 14 van de Grondwet vreemd incriminent certains comportements, l'article 14 de la Constitution
aan de eerste twee vragen die door de verwijzende rechter worden gesteld. est étranger aux deux premières questions soulevées par le juge a quo.
B.4.2. Artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens B.4.2. L'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme
bepaalt : dispose :
« 1. Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, « 1. Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au
dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction
uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé
zal een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où
het begaan van het strafbare feit van toepassing was. l'infraction a été commise.
2. Dit artikel staat niet in de weg aan het vonnis en de straf van 2. Le présent article ne portera pas atteinte au jugement et à la
iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten, hetwelk ten tijde punition d'une personne coupable d'une action ou d'une omission qui,
dat het handelen of nalaten geschiedde, een misdrijf was au moment où elle a été commise, était criminelle d'après les
overeenkomstig de algemene rechtsbeginselen welke door de beschaafde principes généraux de droit reconnus par les nations civilisées ».
volken worden erkend ». B.4.3. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen om te B.4.3. En attribuant au pouvoir législatif la compétence de déterminer
bepalen in welke gevallen en in welke vorm strafvervolging mogelijk dans quels cas et sous quelle forme des poursuites pénales sont
is, waarborgt artikel 12, tweede lid, van de Grondwet aan elke burger possibles, l'article 12, alinéa 2, de la Constitution garantit à tout
dat geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld dan krachtens citoyen qu'aucun comportement ne sera punissable qu'en vertu de règles
regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue.
vergadering. B.4.4. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat bovendien uit van de B.4.4. En outre, le principe de légalité en matière pénale procède de
idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui
waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des comportements qu'elles répriment. La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du
van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son
handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent
meebrengen. sa responsabilité pénale.
B.4.5. Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het B.4.5. Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique
mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven qu'il est possible, en tenant compte des éléments propres aux
die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde infractions qu'elle entend réprimer, de déterminer si les termes
algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijk généraux utilisés par le législateur sont à ce point vagues qu'ils
wettigheidsbeginsel zouden schenden. méconnaîtraient le principe de légalité en matière pénale.
Wat het begrip « kwade trouw » betreft En ce qui concerne la notion de « mauvaise foi »
B.5.1. De verwijzende rechter wenst in de eerste plaats van het Hof te B.5.1. Le juge a quo interroge tout d'abord la Cour sur le point de
vernemen of het begrip « kwade trouw », dat in artikel 103 van de in savoir si la notion de « mauvaise foi », utilisée à l'article 103 de
het geding zijnde wet wordt gebruikt om het morele bestanddeel van de la loi en cause afin de définir l'élément moral de l'infraction,
inbreuk te definiëren, aan de vereisten van voorzienbaarheid van de satisfait aux exigences de prévisibilité de la loi pénale.
strafwet voldoet.
B.5.2. Het is juist dat de definitie van het morele bestanddeel dat B.5.2. Il est vrai que la définition de l'élément moral visé par la
door de in het geding zijnde bepaling wordt beoogd, aanleiding zou disposition en cause pourrait donner lieu à des difficultés
kunnen geven tot interpretatiemoeilijkheden. Niettemin dient rekening
te worden gehouden met de toelichting die daarover werd gegeven d'interprétation. Cependant, il convient de prendre en compte les
tijdens de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde éclaircissements qui ont été apportés à ce sujet lors des travaux
wet. Daarin wordt immers het volgende gepreciseerd : préparatoires de la loi en cause. Il y est en effet précisé :
« Er is sprake van kwade trouw wanneer, rekening houdend met de « La mauvaise foi est établie notamment lorsque, étant donné les
feitelijke omstandigheden waarin de daden werden gesteld, de dader circonstances de fait dans lesquelles les actes ont été commis, leur
ervan geen enkele twijfel [...] kan hebben over het delictuele karakter ervan. auteur ne peut avoir aucun doute quant à leur caractère délictueux.
De kwade trouw veronderstelt geen bijzondere bedoeling : het volstaat La mauvaise foi ne suppose pas une intention particulière : il suffit
dat de betrokkene met kennis van zaken en ten nadele van zijn que l'intéressé viole la loi en connaissance de cause et au détriment
concurrenten of van de verbruikers de wet overtreedt » (Parl. St., de ses concurrents ou des consommateurs » (Doc. parl., Sénat,
Senaat, 1984-1985, nr. 947/1, p. 51). 1984-1985, n° 947/1, p. 51).
B.5.3. In de interpretatie die het Hof van Cassatie aan die bepaling B.5.3. Dans l'interprétation qu'elle fait de cette disposition, la
geeft, kiest het voor een soortgelijke interpretatie van het begrip « Cour de cassation retient une interprétation similaire de la notion de
kwade trouw » (Cass., 19 oktober 1983, Arr. Cass., 1983-1984, I, p. « mauvaise foi » (Cass., 19 octobre 1983, Pas., 1984, I, p. 172;
186; Cass., 26 oktober 1988, Arr. Cass., 1988-1989, I, p. 231). Cass., 26 octobre 1988, Pas., 1989, I, p. 209).
Dat is overigens de strekking die dat begrip krijgt in de omgangstaal Il s'agit d'ailleurs de la signification que cette notion reçoit dans
en volgens de gewone betekenis, zodat de rechtsonderhorige le langage courant et selon le sens commun, de telle sorte que le
redelijkerwijs in staat is de draagwijdte ervan te bepalen. Dat geldt justiciable est raisonnablement capable de déterminer sa portée. Il en
des te meer wanneer de adressaten van de strafbaarstelling, zoals te va d'autant plus ainsi lorsque les destinataires de l'incrimination
dezen, personen zijn die beroepsmatig handelen en over goede sont, comme en l'espèce, des professionnels qui disposent ou peuvent
informatie beschikken of kunnen beschikken ten aanzien van de disposer d'une bonne information quant à l'opportunité de leurs
wenselijkheid van hun gedragingen. comportements.
B.5.4. Een tekst met algemene draagwijdte kan niet worden verweten B.5.4. Il ne peut être fait grief à un texte de portée générale de ne
geen preciezere definitie van het vereiste opzet te geven. Zoals het pas donner une définition plus précise du dol exigé en la matière. Le
hem toekomt wanneer hij over de ernst van de aan hem voorgelegde juge, comme il lui appartient de le faire lorsqu'il doit mesurer la
feiten moet oordelen, zal de rechter het bestaan van dat opzet moeten gravité des faits qui lui sont soumis, devra apprécier l'existence de
beoordelen, niet op grond van subjectieve opvattingen die de ce dol, non pas en fonction de conceptions subjectives qui rendraient
toepassing van de in het geding zijnde bepaling onvoorzienbaar zouden imprévisible l'application de la disposition en cause, mais en
maken, maar door de objectieve bestanddelen in overweging te nemen en considération d'éléments objectifs, en tenant compte des circonstances
met de specifieke omstandigheden van elke zaak en met de in het propres à chaque affaire et de l'interprétation restrictive qui
strafrecht geldende beperkende interpretatie rekening te houden. prévaut en droit pénal.
B.6. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden B.6. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
beantwoord. Wat betreft het begrip « daad die strijdig is met de eerlijke En ce qui concerne la notion d'acte contraire aux usages honnêtes en
handelsgebruiken » matière commerciale
B.7.1. De verwijzende rechter wenst eveneens van het Hof te vernemen B.7.1. Le juge a quo interroge également la Cour sur le point de
of het begrip « daad die strijdig is met de eerlijke handelsgebruiken savoir si la notion d'« acte contraire aux usages honnêtes en matière
» voldoet aan de vereiste van voorzienbaarheid die is opgelegd bij commerciale » satisfait à l'exigence de prévisibilité imposée par
artikel 12, tweede lid, van de Grondwet, en bij artikel 7 van het l'article 12, alinéa 2, de la Constitution et par l'article 7 de la
Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
In zoverre, krachtens artikel 103 van de in het geding zijnde wet, het Dans la mesure où, en vertu de l'article 103 de la loi en cause,
te kwader trouw stellen van een daad die strijdig is met de eerlijke l'adoption, de mauvaise foi, d'un acte contraire aux usages honnêtes
handelsgebruiken en die de belangen van één of meer consumenten en matière commerciale et qui porte atteinte ou peut porter atteinte
schaadt of kan schaden, uit hoofde van een verkoper, een strafbaar aux intérêts d'un ou de plusieurs consommateurs est constitutive, dans
feit vormt, dienen de waarborgen afgeleid uit artikel 12 van de le chef d'un vendeur, d'une infraction pénale, les garanties déduites
Grondwet en uit artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de l'article 12 de la Constitution et de l'article 7 de la Convention
de mens op die bepaling te worden toegepast. européenne des droits de l'homme doivent s'appliquer à cette
B.7.2. Tijdens de parlementaire voorbereiding van de in het geding disposition. B.7.2. Au cours des travaux préparatoires de la loi en cause, il fut
zijnde wet werd in verband met het begrip « daad die strijdig is met souligné que la notion d'acte contraire aux usages honnêtes en matière
de eerlijke handelsgebruiken » benadrukt dat dit « deel uitmaakt [e] commerciale faisait « partie de notre pratique juridique » et qu'elle
van onze rechtspraktijk » en dat er over dat begrip « heel wat
rechtspraak [bestond] », althans in de relatie tussen handelaars avait « donné matière à une jurisprudence abondante », à tout le moins
(Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. 1240/20, p. 134). Verder werd nog dans les relations entre commerçants (Doc. parl., Chambre, 1989-1990,
gepreciseerd : n° 1240/20, p. 134). Il fut encore précisé :
« De schending van een wettelijke of van om het even welke « La violation d'une disposition légale ou règlementaire quelconque, y
reglementaire beschikking, deze wet inbegrepen, is dus een daad die compris la présente loi, constitue donc un acte interdit par le
door dit artikel verboden wordt, van zodra zij aan de overtreder een présent article, dès lors qu'il peut avoir pour effet de procurer à
economisch voordeel biedt ten nadele van degenen die deze beschikking son auteur un avantage d'ordre économique aux dépens de ceux qui
respecteren. respectent cette disposition.
Er moet op gewezen worden dat, zoals in het verleden, de algemene Il convient de signaler que, comme dans le passé, la clause générale
verbodsclausule van dit artikel door zijn aanvullende aard [...] ook d'interdiction du présent article pourra également, par son effet
[zal kunnen worden aangewend] voor gevallen die niet uitdrukkelijk supplétif, servir à atteindre des cas non expressément visés ailleurs
elders in de wet beoogd worden of die niet volledig in het kader van dans la loi, ou qui ne rentrent pas tout à fait dans le cadre des
de praktijken, die door deze wet gereglementeerd of verboden worden, pratiques réglementées ou interdites par ladite loi » (Doc. parl.,
passen » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 947/1, p. 46). Sénat, 1984-1985, n° 947/1, p. 46).
Met betrekking tot het verbod van zulke handelwijzen tegenover L'on releva, à propos de l'interdiction d'adopter de tels
consumenten werd opgemerkt : comportements à l'encontre des consommateurs :
« Het begrip ' eerlijke handelsgebruiken ' werd evenwel vaak genoeg « La notion d''usages honnêtes en matière commerciale' a cependant été
beschreven in rechtspraak en rechtsleer. Mocht men dit vervangen door suffisamment décrite dans la jurisprudence et dans la doctrine. On ne
het begrip misleidende of oneerlijke praktijken, dan zou er geen enkel disposerait plus d'aucun point de repère si on la remplaçait par celle
houvast meer zijn. Niets belet dat er zich met betrekking tot de de pratique trompeuse ou déloyale. Rien ne s'oppose à ce que se
handelingen die strijdig zijn met de eerlijke gebruiken en de belangen développe au sujet des actes contraires aux usages honnêtes
van de consumenten kunnen schaden, een even rijke jurisprudentie zal susceptibles de porter atteinte aux intérêts des consommateurs, une
ontwikkelen als degene die zich ontwikkeld heeft met betrekking tot jurisprudence aussi riche que celle qui s'est développée dans le cadre
artikel 54 van de huidige wet » (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. de l'article 54 de la loi actuelle » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990,
1240/20, p. 134). n° 1240/20, p. 134).
En : et :
« Dit artikel, dat een belangrijke vernieuwing is, vormt het « Cet article qui est une innovation importante, constitue
equivalent van artikel 74 en maakt het mogelijk elke daad te verbieden l'équivalent de l'article 74 et permet d'interdire tout acte contraire
die strijdig is met de eerlijke handelsgebruiken en die de economische aux usages honnêtes susceptibles de porter atteinte aux intérêts
belangen, in de ruimste betekenis van het woord, van een of meerdere économiques entendus dans le sens le plus large, de un ou plusieurs
consumenten zou kunnen schaden. consommateurs.
De elementen van de commentaar bij artikel 74 kunnen grotendeels op Les éléments du commentaire de l'article 74 sont pour la plupart
dit artikel toegepast worden. Er werd van deze daden geen enkele lijst transposables à cet article. Aucune liste de ces actes n'est dressée.
opgesteld. De rechtspraak zal ze geleidelijk definiëren » (Parl. St., Senaat, C'est la jurisprudence qui les définira progressivement » (Doc. parl.,
1984-1985, nr. 947/1, p 46). Sénat, 1984-1985, n° 947/1, p. 46).
B.7.3. Een met de eerlijke handelsgebruiken strijdige daad kan B.7.3. L'acte contraire aux usages honnêtes en matière commerciale
voortvloeien zowel uit een schending van de wet in ruime zin als uit peut découler tant de la violation de la loi, au sens large, que de
het stellen van een daad die strijdig is met de algemene l'accomplissement d'un acte contraire à l'obligation générale de
zorgvuldigheidsnorm. prudence.
Volgens het Hof van Cassatie dient die daad te worden beschouwd als Selon la Cour de cassation, il s'analyse comme tout manquement à la
een gebrek aan loyauteit die een beroepsbeoefenaar moet hebben ten loyauté qu'un professionnel doit avoir à l'égard des consommateurs
aanzien van de consumenten (Cass., 17 oktober 1997, Arr. Cass., 1997, (Cass., 17 octobre 1997, Pas., 1997, I, n° 414). A cet égard, le juge
nr. 414). In dat opzicht kan de rechter rekening houden met de peut tenir compte de la situation particulière de certaines catégories
specifieke situatie van bepaalde categorieën van consumenten en met de de consommateurs et de la nécessité de les protéger davantage (Cass.,
noodzaak ze meer te beschermen (Cass., 12 oktober 2000, Arr. Cass., 12 octobre 2000, Pas., 2000, n° 544).
2000, nr. 544).
B.8.1. De aard van de te beschermen rechtsgoederen, met name die van B.8.1. La nature des intérêts à protéger, en particulier ceux du
de consument, kan de wetgever ertoe aanzetten deze maximaal te consommateur, peut inciter le législateur à les protéger de manière
beschermen. Door de complexiteit van de problematiek van de oneerlijke maximale. Eu égard à la complexité de la problématique des pratiques
handelspraktijken kunnen specifieke wettelijke voorschriften niet de commerce déloyales, certaines prescriptions légales spécifiques ne
steeds een adequate bescherming waarborgen. sont pas toujours suffisantes pour garantir une protection adéquate.
Bij de beoordeling van die verplichting in het licht van het En vue d'apprécier cette obligation à la lumière du principe de
wettigheidsbeginsel in strafzaken, moet voor ogen worden gehouden dat légalité en matière pénale, il faut avoir à l'esprit qu'elle s'adresse
ze is gericht tot personen die beroepsmatig handelen en over goede à des professionnels qui disposent ou peuvent disposer d'une bonne
informatie beschikken of kunnen beschikken ten aanzien van de information quant à l'opportunité de leurs comportements, de sorte que
wenselijkheid van hun gedragingen, zodat mag worden verwacht dat ze l'on peut attendre de leur part qu'ils fassent preuve, en toute
steeds de nodige waakzaamheid aan de dag leggen bij het onderkennen circonstance, de la vigilance nécessaire pour mesurer les actes
van de commerciële daden die de exploitatie van hun onderneming met zich brengt. B.8.2. Het begrip « eerlijke handelsgebruiken » is vaak het voorwerp geweest van een uitgebreide rechtspraak. Bovendien is tijdens de parlementaire voorbereiding herhaaldelijk erop gewezen dat de wetgever naar die rechtspraak wilde verwijzen. De in het geding zijnde wet neemt aldus een begrip van een vroegere wetgeving over dat in de rechtspraak derwijze is gepreciseerd dat het voor de rechtsonderhorige voldoende duidelijk is om zijn gedrag erop af te stemmen. B.9. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag B.10. Met zijn derde prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter het Hof in hoofdzaak zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 113 van de in het geding zijnde wet met de commerciaux qu'implique l'exploitation de leur entreprise. B.8.2. La notion d'usages honnêtes en matière commerciale a fait l'objet d'une jurisprudence abondante. En outre, il a été répété tout au long des travaux préparatoires que le législateur entendait se référer à cette jurisprudence. La loi en cause reprend de la sorte une notion d'une législation ancienne qui a fait l'objet de précisions jurisprudentielles qui suffisent à éclairer le sujet de droit dans son comportement. B.9. La deuxième question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la troisième question préjudicielle B.10. Par sa troisième question préjudicielle, le juge a quo demande en substance à la Cour de se prononcer sur la compatibilité de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 l'article 113 de la loi en cause avec les articles 10 et 11 de la
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, doordat de Constitution, combinés avec l'article 6 de la Convention européenne
waarborgen die zijn opgenomen in de artikelen 1, 44/6 en 44/11 van de des droits de l'homme, en ce que les garanties fixées aux articles 1er,
wet van 5 augustus 1992 op het politieambt, niet van toepassing zijn 44/6 et 44/11 de la loi du 5 août 1992 sur la fonction de police ne
op de door de Minister aangestelde ambtenaren wanneer zij, krachtens sont pas applicables aux agents commissionnés par le ministre
de in het geding zijnde bepaling, processen-verbaal opstellen. lorsqu'ils rédigent, en vertu de la disposition en cause, des
B.11.1. Artikel 1 van de voormelde wet van 5 augustus 1992 bepaalt : procès-verbaux. B.11.1. L'article 1er de la loi du 5 août 1992 précitée dispose :
« De politiediensten vervullen hun opdrachten onder het gezag en de « Les services de police accomplissent leurs missions sous l'autorité
verantwoordelijkheid van de overheden die daartoe door of krachtens de et la responsabilité des autorités désignées à cette fin par ou en
wet worden aangewezen. vertu de la loi.
Bij het vervullen van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke Dans l'exercice de leurs missions de police administrative ou
politie, waken de politiediensten over de naleving en dragen zij bij judiciaire, les services de police veillent au respect et contribuent
tot de bescherming van de individuele rechten en vrijheden, evenals à la protection des libertés et des droits individuels, ainsi qu'au
tot de democratische ontwikkeling van de maatschappij. développement démocratique de la société.
Om hun opdrachten te vervullen, gebruiken zij slechts dwangmiddelen Pour accomplir leurs missions, ils n'utilisent des moyens de
onder de voorwaarden die door de wet worden bepaald ». contrainte que dans les conditions prévues par la loi ».
B.11.2. Artikel 44/6 van dezelfde wet bepaalt : B.11.2. L'article 44/6 de la même loi dispose :
« Bij de uitvoering van hun opdrachten van gerechtelijke politie delen « Dans l'exercice de leurs missions de police judiciaire, les services
de politiediensten de inlichtingen en gegevens bedoeld in artikel de police communiquent les informations et les données visées à
44/1, eerste lid, aan de bevoegde gerechtelijke overheden mee, l'article 44/1, alinéa 1er, aux autorités judiciaires compétentes,
overeenkomstig wat is bepaald bij de artikelen 28bis, 28ter, 55 en 56 conformément aux articles 28bis, 28ter, 55 et 56 du Code d'instruction
van het Wetboek van Strafvordering ». criminelle ».
B.11.3. Artikel 44/11 van dezelfde wet bepaalt : B.11.3. L'article 44/11 de la même loi dispose :
« Elke politieambtenaar die willens en wetens inlichtingen en gegevens « Tout fonctionnaire de police qui retient, sciemment et
die van belang zijn voor de uitoefening van de strafvordering of de volontairement, des informations et des données présentant un intérêt
handhaving van de openbare orde achterhoudt en nalaat door te zenden pour l'exécution de l'action publique ou le maintien de l'ordre public
aan de algemene nationale gegevensbank overeenkomstig artikel 44/4, et s'abstient de les transmettre à la banque de données nationale
derde lid, wordt gestraft met gevangenisstraf van één maand tot zes générale, conformément à l'article 44/4, alinéa 3, sera puni d'un
maanden en een geldboete van zesentwintig tot vijfhonderd frank of met emprisonnement d'un mois à six mois et d'une amende de vingt-six à
één van die straffen alleen. cinq cents francs, ou d'une de ces peines seulement.
De bepalingen van boek I van het Strafwetboek, hoofdstuk VII en Les dispositions du livre Ier du Code pénal, en ce compris le chapitre
artikel 85 niet uitgezonderd, zijn toepasselijk op dit misdrijf ». VII et l'article 85, sont d'application à cette infraction ».
B.12.1. Overeenkomstig artikel 113, § 1, van de in het geding zijnde B.12.1. Conformément à l'article 113, § 1er, de la loi en cause, tant
wet, zijn zowel de officieren van gerechtelijke politie als de door de les officiers de police judiciaire que les agents commissionnés par le
Minister aangestelde ambtenaren bevoegd om in die aangelegenheid ministre sont compétents pour dresser des procès-verbaux en la
processen-verbaal op te stellen. De inbreuken op de wetgeving op de matière. Les infractions à la législation sur les pratiques du
handelspraktijken worden dus door twee verschillende diensten commerce sont donc recherchées par deux services différents. Il n'est
opgespoord. Het is niet onredelijk dat de ene, die meer pas déraisonnable que l'un, plus spécialisé que l'autre, soit habilité
gespecialiseerd is dan de andere, gemachtigd is een grotere à prendre une plus grande variété de mesures et dispose par là d'un
verscheidenheid van maatregelen te nemen en bijgevolg een meer
uitgebreide beoordelingsbevoegdheid bezit. pouvoir d'appréciation plus étendu.
B.12.2. Overigens, om een ongelijke toepassing van de wet te B.12.2. Par ailleurs, de manière à éviter qu'une application inégale
voorkomen, bepaalt artikel 113, § 4 van de in het geding zijnde wet de la loi soit organisée, l'article 113, § 4, de la loi en cause
dat de aangestelde ambtenaren hun taak uitoefenen onder het toezicht prévoit que les agents commissionnés exercent leur mission sous la
van de procureur-generaal. surveillance du procureur général.
De aangestelde ambtenaren vallen weliswaar niet binnen het Certes, les agents commissionnés ne tombent pas dans le champ
toepassingsgebied van de strafbaarstelling van artikel 44/11 van de d'application de l'incrimination fixée à l'article 44/11 de la loi du
wet van 5 augustus 1992. Zij worden echter gestraft met een analoge 5 août 1992. Ceux-ci encourent cependant une sanction analogue en
sanctie krachtens artikel 241 van het Strafwetboek. vertu de l'article 241 du Code pénal.
B.12.3. Ten slotte, gelet op het zeer technische karakter van de in B.12.3. Enfin, compte tenu du caractère très technique de la
het geding zijnde wetgeving en op de daarmee samenhangende législation en cause et de la difficulté corrélative de constater les
moeilijkheid om de inbreuken op die wetgeving vast te stellen, is het infractions à celle-ci, il n'est pas déraisonnable d'avoir attribué
niet onredelijk dat aan de processen-verbaal die door de aangestelde aux procès-verbaux rédigés par les agents commissionnés une force
ambtenaren worden opgesteld, een bijzondere wettelijke bewijswaarde is probante particulière, faisant exception à la règle générale selon
toegekend, die een uitzondering vormt op de algemene regel dat een laquelle un procès-verbal vaut en tant que simple renseignement.
proces-verbaal geldt als loutere inlichting.
B.13. Het onderzoek van de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde B.13. L'examen de la compatibilité de la disposition en cause avec
bepaling met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme ne
mens leidt niet tot een andere conclusie. conduit pas à une conclusion différente.
B.14. De derde prejudiciële vraag dient ontkennend te worden B.14. La troisième question préjudicielle appelle une réponse
beantwoord. négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- De artikelen 94 en 103 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de - Les articles 94 et 103 de la loi du 14 juillet 1991 sur les
handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument pratiques du commerce et sur l'information et la protection du
schenden niet artikel 12, tweede lid, van de Grondwet, al dan niet in consommateur ne violent pas l'article 12, alinéa 2, de la
samenhang gelezen met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de Constitution, lu ou non en combinaison avec l'article 7 de la
rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
- Artikel 113 van dezelfde wet schendt niet de artikelen 10 en 11 van - L'article 113 de la même loi ne viole pas les articles 10 et 11 de
de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 6 de la
Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Convention européenne des droits de l'homme.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 14 oktober 2010. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 14 octobre 2010.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^