Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 71/2010 van 23 juni 2010 Rolnummers 4770, 4771 en 4772 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, tweede lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 71/2010 van 23 juni 2010 Rolnummers 4770, 4771 en 4772 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, tweede lid, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 71/2010 du 23 juin 2010 Numéros du rôle : 4770, 4771 et 4772 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 19, alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posées par le Con La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. He(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 71/2010 van 23 juni 2010 Extrait de l'arrêt n° 71/2010 du 23 juin 2010
Rolnummers 4770, 4771 en 4772 Numéros du rôle : 4770, 4771 et 4772
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, tweede lid, En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 19,
van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, alinéa 2, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier
gesteld door de Raad van State. 1973, posées par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R.
rechters R. Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, Henneuse, E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, E. Derycke, J.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P. Nihoul, bijgestaan door de Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, assistée du greffier P.-Y.
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
Melchior, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arresten nrs. 195.816, 195.814 en 195.815 van 8 september 2009 in Par arrêts nos 195.816, 195.814 et 195.815 du 8 septembre 2009 en
zake Christine Duruisseau tegen de Franse Gemeenschap, in aanwezigheid cause de Christine Duruisseau contre la Communauté française, en
van Sylvianne Randolet, tussenkomende partij in de eerste zaak, en van présence de Sylvianne Randolet, partie intervenante dans la première
Isabelle Peters, tussenkomende partij in de derde zaak, waarvan de affaire, et d'Isabelle Peters, partie intervenante dans la troisième
affaire, dont les expéditions sont parvenues au greffe de la Cour le
expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 23 september 23 septembre 2009, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle
2009, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : suivante :
« Schendt artikel 19, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de « L'article 19, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat,
Raad van State de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, wanneer het in viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, lorsqu'il est
die zin wordt geïnterpreteerd dat het uitstel met vier maanden waarin interprété dans le sens que le report de quatre mois qu'il prévoit
het voorziet voor de aanvang van de verjaringstermijn voor de beroepen pour la prise de cours du délai de prescription pour les recours au
bij de Raad van State enkel ten goede kan komen aan de personen ten Conseil d'Etat, n'est susceptible de bénéficier qu'aux seules
aanzien van wie de administratieve overheid gehouden is tot de personnes auxquelles l'autorité administrative est tenue de notifier
betekening van een akte of een beslissing met individuele strekking en un acte ou une décision à portée individuelle et non aux personnes qui
niet aan de personen die van die akte of die beslissing met prennent connaissance de cet acte ou de cette décision à portée
individuele strekking kennis nemen naar aanleiding van een mededeling individuelle à la suite d'une communication qui leur en est faite par
die hun wordt gedaan door de administratieve overheid zonder dat die l'autorité administrative sans que cette communication résulte d'une
mededeling voortvloeit uit een verplichting tot betekening ? ». obligation de notification ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4770, 4771 en 4772 van de rol Ces affaires, inscrites sous les numéros 4770, 4771 et 4772 du rôle de
van het Hof, werden samengevoegd. la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 19 van de op 12 januari 1973 gecoördineerde wetten op de B.1. L'article 19 des lois coordonnées le 12 janvier 1973 sur le
Raad van State bepaalt : Conseil d'Etat dispose :
« De [...] beroepen tot nietigverklaring [...] bedoeld bij de
artikelen [...] 14 [...] kunnen voor de afdeling bestuursrechtspraak « Les [...] recours en annulation [...] visés aux articles [...] 14
worden gebracht door elke partij welke doet blijken van een benadeling [...] peuvent être portés devant la section du contentieux
of van een belang en worden schriftelijk ingediend bij de afdeling in administratif par toute partie justifiant d'une lésion ou d'un intérêt
de vormen en binnen de termijn door de Koning bepaald. et sont soumis par écrit à la section dans les formes et délais
déterminés par le Roi.
De verjaringstermijnen voor de beroepen bedoeld bij artikel 14, § 1, Les délais de prescription pour les recours visés à l'article 14, § 1er,
nemen alleen een aanvang op voorwaarde dat de betekening door de ne prennent cours que si la notification par l'autorité administrative
administratieve overheid van de akte of van de beslissing met de l'acte ou de la décision à portée individuelle indique l'existence
individuele strekking het bestaan van die beroepen alsmede de in acht de ces recours ainsi que les formes et délais à respecter. Lorsque
te nemen vormvoorschriften en termijnen vermeldt. Indien aan die
verplichting niet wordt voldaan dan nemen de verjaringstermijnen een cette condition n'est pas remplie, les délais de prescription prennent
aanvang vier maanden nadat de betrokkene in kennis werd gesteld van de cours quatre mois après que l'intéressé a pris connaissance de l'acte
akte of van de beslissing met individuele strekking. ou de la décision à portée individuelle.
[...] ». [...] ».
Artikel 14, § 1, van dezelfde gecoördineerde wetten bepaalt : L'article 14, § 1er, des mêmes lois coordonnées dispose :
« De afdeling [bestuursrechtspraak van de Raad van State] doet « La section [du contentieux administratif du Conseil d'Etat] statue
uitspraak, bij wijze van arresten, over de beroepen tot
nietigverklaring wegens overtreding van hetzij substantiële, hetzij op par voie d'arrêts sur les recours en annulation pour violation des
straffe van nietigheid voorgeschreven vormen, overschrijding of formes soit substantielles, soit prescrites à peine de nullité, excès
afwending van macht, ingesteld tegen de akten en reglementen : ou détournement de pouvoir, formés contre les actes et règlements :
1° van de onderscheiden administratieve overheden; 1° des diverses autorités administratives;
2° van de wetgevende vergaderingen of van hun organen, daarbij 2° des assemblées législatives ou de leurs organes, en ce compris les
inbegrepen de ombudsmannen ingesteld bij deze assemblees, van het médiateurs institués auprès de ces assemblées, de la Cour des comptes
Rekenhof en van het Grondwettelijk Hof, van de Raad van State en de et de la Cour constitutionnelle, du Conseil d'Etat et des juridictions
administratieve rechtscolleges evenals van organen van de rechterlijke administratives ainsi que des organes du pouvoir judiciaire et du
macht en van de Hoge Raad voor de Justitie met betrekking tot Conseil supérieur de la Justice relatifs aux marchés publics et aux
overheidsopdrachten en leden van hun personeel. membres de leur personnel.
Artikel 159 van de Grondwet is eveneens van toepassing op de in 2° L'article 159 de la Constitution s'applique également aux actes et
bedoelde akten en reglementen ». règlements visés au 2° ».
Ter uitvoering van artikel 19, eerste lid, van de op 12 januari 1973 Adopté en exécution de l'article 19, alinéa 1er, des lois coordonnées
gecoördineerde wetten bepaalt artikel 4, derde lid, van het besluit le 12 janvier 1973, l'article 4, alinéa 3, de l'arrêté du Régent du 23
van de Regent van 23 augustus 1948 « tot regeling van de rechtspleging août 1948 déterminant la procédure devant la section du contentieux
voor de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State » : administratif du Conseil d'Etat dispose :
« De beroepen bedoeld in artikel 14, § § 1 en 3, van de gecoördineerde « Les recours visés à l'article 14, § § 1er et 3 des lois coordonnées
wetten verjaren zestig dagen nadat de bestreden akten, reglementen of sont prescrits soixante jours après que les actes, règlements ou
beslissingen werden bekendgemaakt of betekend. Indien ze noch décisions incriminés ont été publiés ou notifiés. S'ils ne doivent
bekendgemaakt noch betekend dienen te worden, gaat de termijn in met être ni publiés ni notifiés, le délai court à dater du jour où le
de dag waarop de verzoeker er kennis heeft van gehad ». requérant en aura eu connaissance ».
B.2. Uit de feiten van de zaken en uit de motivering van de B.2. Il ressort des faits des causes et des motifs des décisions de
verwijzingsbeslissingen blijkt dat het Hof wordt verzocht zich uit te renvoi que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec
spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de les articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 19, alinéa 2,
Grondwet, van artikel 19, tweede lid, van de op 12 januari 1973 gecoördineerde wetten, geïnterpreteerd in die zin dat het slechts van toepassing is op de verplichte betekening van een akte of van een beslissing met individuele strekking, doordat die wettelijke bepaling een verschil in behandeling zou maken tussen twee categorieën van personen die bij de Raad van State een beroep tot nietigverklaring wensen in te stellen tegen een administratieve akte met individuele strekking die hun wordt betekend zonder dat die betekening het bestaan van dat beroep alsook de vormvoorschriften en termijnen ervan vermeldt : enerzijds, diegenen aan wie de administratieve overheid een dergelijke akte betekent zonder dat zij daartoe gehouden is en, anderzijds, diegenen aan wie een administratieve overheid een dergelijke akte betekent omdat zij ertoe gehouden is. des lois coordonnées le 12 janvier 1973, interprété comme ne s'appliquant qu'à la notification obligatoire d'un acte ou d'une décision à portée individuelle, en ce que cette disposition législative ferait une différence de traitement entre deux catégories de personnes qui souhaitent introduire un recours en annulation au Conseil d'Etat contre un acte administratif à portée individuelle qui leur est notifié sans que cette notification indique l'existence de ce recours ou des formes et délais de celui-ci : d'une part, celles à qui l'autorité administrative notifie un tel acte sans y être tenue et, d'autre part, celles à qui l'autorité administrative notifie un tel acte parce qu'elle y est tenue.
Alleen de laatstgenoemden kunnen de verlenging van de beroepstermijn, Seules les secondes peuvent bénéficier de la prolongation du délai de
waarin de in het geding zijnde bepaling voorziet, genieten. recours prévue par la disposition en cause.
B.3.1. De eerste zin van de in het geding zijnde bepaling, die werd B.3.1. La première phrase de la disposition en cause, insérée par
ingevoegd bij artikel 1 van de wet van 24 maart 1994 « tot wijziging l'article 1er de la loi du 24 mars 1994 « modifiant les lois sur le
van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973 Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973 », vise à étendre la
», strekt ertoe de draagwijdte uit te breiden van de regel die is portée de la règle inscrite à l'article 2, 4°, de la loi du 11 avril
vervat in artikel 2, 4°, van de wet van 11 april 1994 « betreffende de 1994 relative à la publicité de l'administration (Doc. parl., Chambre,
openbaarheid van bestuur » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 1159/2, 1992-1993, n° 1159/2, p. 1; ibid., n° 1159/4, p. 1; ibid., n° 1159/5,
p. 1; ibid., nr. 1159/4, p. 1; ibid., nr. 1159/5, p. 4), die bepaalt : p. 4), qui dispose :
« Met het oog op een duidelijke en objectieve voorlichting van het « Afin de fournir au public une information claire et objective sur
publiek over het optreden van de federale administratieve overheden : l'action des autorités administratives fédérales :
[...] [...]
4° vermeldt elk document waarmee een beslissing of een administratieve 4° tout document par lequel une décision ou un acte administratif à
handeling met individuele strekking uitgaande van een federale
administratieve overheid ter kennis wordt gebracht van een bestuurde, portée individuelle émanant d'une autorité administrative fédérale est
de eventuele beroepsmogelijkheden, de instanties bij wie het beroep notifié à un administré indique les voies éventuelles de recours, les
moet worden ingesteld en de geldende vormen en termijnen; bij instances compétentes pour en connaître ainsi que les formes et délais
ontstentenis neemt de verjaringstermijn voor het indienen van het à respecter, faute de quoi le délai de prescription pour introduire le
beroep geen aanvang ». recours ne prend pas cours ».
Die laatste bepaling past in een hervorming die een « fundamentele Cette dernière disposition s'insère dans une réforme visant à une «
heroriëntatie in de relatie tussen burger en bestuur » beoogt (Parl. réorientation fondamentale de la relation entre le citoyen et
St., Kamer, 1992-1993, nr. 1112/1, p. 1), en vormt een van de l'administration » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 1112/1, p. 1)
minimumverplichtingen die een « 'actieve openbaarheid' [moeten et constitue l'une des obligations minimales destinées à assurer une «
waarborgen die] [...] de aanzet [wil] geven tot een beter uitgebouwd publicité active [qui] tend à promouvoir une politique d'information
informatiebeleid » (ibid., nr. 1112/13, p. 3). mieux structurée » (ibid., n° 1112/13, p. 3).
In die omstandigheden strekt de eerste zin van de in het geding zijnde Dans ces circonstances, la première phrase de la disposition en cause
bepaling ertoe « de rechten van de verdediging van de bestuurde [...] vise à un « renforcement des droits de défense des administrés [...]
voor de Raad van State [...] beter [te waarborgen] » (Parl. St., devant le Conseil d'Etat » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 1159/2,
Kamer, 1992-1993, nr. 1159/2, p. 2; ibid., nr. 1159/4, p. 2), aan wie p. 2; ibid., n° 1159/4, p. 2), auxquels elle offre une « protection
hij een « aanvullende bescherming » biedt (Parl. St., Kamer, supplémentaire » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 1112/2, pp.
1992-1993, nr. 1112/2, pp. 9-10). 9-10).
B.3.2. De tweede zin van de in het geding zijnde bepaling, die werd B.3.2. La seconde phrase de la disposition en cause, insérée par
ingevoegd bij artikel 7, 1°, van de wet van 15 september 2006 « tot l'article 7, 1°, de la loi du 15 septembre 2006 « réformant le Conseil
hervorming van de Raad van State en tot oprichting van een Raad voor d'Etat et créant un Conseil du Contentieux des Etrangers », vise à «
Vreemdelingenbetwistingen », heeft tot doel « de rechtszekerheid die concilier la sécurité juridique qui exige que chaque acte individuel
vereist dat elke individuele akte op een bepaald ogenblik definitief revête à un moment déterminé un caractère définitif » avec «
wordt, te verzoenen met de terechte eis van rechtsbescherming » l'exigence justifiée de protection juridique » face à un « acte
tegenover een « individuele, griefhoudende akte » (Parl. St., Kamer, individuel préjudiciable » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC
2005-2006, DOC 51-2479/001, p. 33). De in het geding zijnde bepaling 51-2479/001, p. 33). La disposition en cause oblige l'autorité
verplicht de betrokken administratieve overheid melding te maken van « administrative concernée à indiquer « l'existence d'un recours au
het bestaan van de mogelijkheid om bij de Raad van State beroep in te Conseil d'Etat et de l'obligation d'introduire ce recours par lettre
stellen en van de verplichting om dit beroep in te stellen bij
aangetekende brief binnen zestig dagen na de kennisgeving » (ibid., p. recommandée dans les soixante jours de la notification » (ibid., p.
32). 32).
B.4.1. De verlenging van de beroepstermijn waarin de tweede zin van de B.4.1. La prolongation du délai de recours prévue par la seconde
in het geding zijnde bepaling voorziet, is nauw verbonden met de phrase de la disposition en cause est étroitement liée à l'obligation
verplichting die voortvloeit uit de eerste zin van die bepaling. qui découle de la première phrase de cette disposition.
B.4.2. Uit artikel 4, derde lid, van het besluit van de Regent van 23 B.4.2. Il ressort de l'article 4, alinéa 3, de l'arrêté du Régent du
augustus 1948 blijkt dat een persoon die de nietigverklaring wenst te 23 août 1948 qu'une personne qui souhaite demander l'annulation d'un
vorderen van een administratieve akte met individuele strekking die acte administratif à portée individuelle qui ne doit pas être publié
niet moet worden bekendgemaakt en die de administratieve overheid hem et que l'autorité administrative n'est pas tenue de lui notifier
niet moet betekenen, in principe over een termijn van zestig dagen dispose, en principe, d'un délai de soixante jours à compter du jour
beschikt vanaf de dag waarop hij van die akte kennisneemt, om een où elle prend connaissance de cet acte pour introduire un recours en
beroep tot nietigverklaring in te stellen bij de afdeling annulation auprès de la section du contentieux administratif du
bestuursrechtspraak van de Raad van State. Conseil d'Etat.
Die bepaling stelt dus drie verschillende aanvangspunten vast voor de Cette disposition établit dès lors trois points de départ distincts
termijn van een beroep tot nietigverklaring voor de afdeling pour le délai de recours en annulation devant la section du
bestuursrechtspraak van de Raad van State : de bekendmaking, de contentieux administratif du Conseil d'Etat : la publication, la
betekening en de kennisneming. Die begrippen vallen niet samen en die notification et la prise de connaissance. Ces notions ne se recouvrent
verschillende aanvangspunten staan los van elkaar, zodat zij elkaar pas et ces points de départ différents sont indépendants les uns des
niet wederzijds beïnvloeden wat betreft de aanvang van de autres, de telle sorte qu'ils ne s'influencent pas mutuellement quant
beroepstermijn of het verstrijken ervan. à la prise de cours du délai de recours ou quant à son écoulement.
Zo blijkt, met betrekking tot de betekening en de kennisneming, uit de Ainsi, pour ce qui est de la notification et de la prise de
rechtspraak van de Raad van State dat, in geval van een door een tekst connaissance, il ressort de la jurisprudence du Conseil d'Etat qu'en
voorgeschreven betekening van de bestreden individuele akte aan de cas de notification prévue par un texte de l'acte individuel contesté
belanghebbende derde, een voorafgaande kennisneming van die akte door au tiers intéressé, la prise de connaissance antérieure de cet acte
die derde, ongeacht of zij voortvloeit uit een vaststelling van de par ce tiers, qu'elle résulte d'une constatation des faits ou d'une
feiten of uit een mededeling van de overheid, niet leidt tot een communication de l'autorité, n'entraîne pas la prise de cours du délai
aanvang van de beroepstermijn, die loopt vanaf de betekening van de akte. Op dezelfde wijze oordeelt de Raad van State, bij ontstentenis van een door een tekst voorgeschreven betekening, dat de mededeling van zulk een akte nadat van die akte werd kennisgenomen, geen wijziging van de termijn waarbinnen het beroep tot nietigverklaring moet worden ingesteld tot gevolg heeft. B.5. Het in het geding zijnde artikel 19, tweede lid, beperkt zich ertoe te verwijzen naar normen die al dan niet wijzen van betekening vaststellen. Naar gelang van de door die verschillende normen uitgevaardigde regels van openbaarmaking, wordt die bepaling al dan niet toegepast. Daaruit volgt dat het in het geding zijnde verschil in behandeling niet gelegen is in het voormelde artikel 19, tweede lid, maar in de recours, lequel court à partir de la notification de l'acte. De même, en l'absence de notification prévue par un texte, le Conseil d'Etat juge que la communication d'un tel acte, postérieure à la prise de connaissance de l'acte, n'a pas pour effet de modifier le délai dans lequel doit être introduit le recours en annulation. B.5. L'article 19, alinéa 2, en cause se limite à se référer à des normes qui instituent ou non des modes de notification. Selon les règles de publicité édictées par ces différentes normes, cette disposition s'applique ou non. Il s'ensuit que la différence de traitement en cause ne se situe pas dans l'article 19, alinéa 2, précité mais dans d'autres normes, en
andere normen, te dezen in het decreet van 8 maart 2007 « betreffende l'occurrence dans le décret du 8 mars 2007 « relatif au service
de algemene inspectiedienst, de dienst voor pedagogische raadgeving en général de l'inspection, au service de conseil et de soutien
begeleiding van het door de Franse Gemeenschap georganiseerde pédagogiques de l'enseignement organisé par la Communauté française,
onderwijs, de cellen voor pedagogische raadgeving en begeleiding van aux cellules de conseil et de soutien pédagogiques de l'enseignement
het door de Franse Gemeenschap gesubsidieerde onderwijs en betreffende subventionné par la Communauté française et au statut des membres du
het statuut van de personeelsleden van de algemene inspectiedienst en personnel du service général de l'inspection et des conseillers
van de pedagogische adviseurs », dat niet bepaalt dat de akte van pédagogiques », qui ne prévoit pas que l'acte de désignation
voorlopige aanwijzing van de inspecteurs van het kleuteronderwijs aan provisoire des inspecteurs de l'enseignement maternel doit être
de afgewezen kandidaten moet worden betekend. notifié aux candidats non retenus.
B.6. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.6. Les questions appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 19, tweede lid, van de op 12 januari 1973 gecoördineerde L'article 19, alinéa 2, des lois coordonnées le 12 janvier 1973 sur le
wetten op de Raad van State, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. Conseil d'Etat ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 23 juni 2010. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 23 juin 2010.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. P.-Y. Dutilleux. M. Melchior.
^