← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 187/2009 van 26 november 2009 Rolnummer 4578 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende artikel 48 van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing
voor het Waalse Gewest, gesteld door de Rechtbank van Het Grondwettelijk
Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Martens en M. Bossuyt, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 187/2009 van 26 november 2009 Rolnummer 4578 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 48 van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing voor het Waalse Gewest, gesteld door de Rechtbank van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Martens en M. Bossuyt, en de rechters(...) | Extrait de l'arrêt n° 187/2009 du 26 novembre 2009 Numéro du rôle : 4578 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 48 du Code des droits de succession, tel qu'il est applicable à la Région wallonne, posées par le Tribuna La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Martens et M. Bossuyt, et des juges M. Mel(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 187/2009 van 26 november 2009 | Extrait de l'arrêt n° 187/2009 du 26 novembre 2009 |
Rolnummer 4578 | Numéro du rôle : 4578 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 48 van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 48 du |
Wetboek der successierechten, zoals van toepassing voor het Waalse | Code des droits de succession, tel qu'il est applicable à la Région |
Gewest, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Bergen. | wallonne, posées par le Tribunal de première instance de Mons. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters P. Martens en M. Bossuyt, en de | composée des présidents P. Martens et M. Bossuyt, et des juges M. |
rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van | Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, |
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. |
voorzitterschap van voorzitter P. Martens, | Martens, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 6 november 2008 in zake Denise Thibaut tegen de | Par jugement du 6 novembre 2008 en cause de Denise Thibaut contre |
Belgische Staat en het Waalse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie | l'Etat belge et la Région wallonne, dont l'expédition est parvenue au |
van het Hof is ingekomen op 15 december 2008, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 15 décembre 2008, le Tribunal de première |
eerste aanleg te Bergen de volgende prejudiciële vragen gesteld : | instance de Mons a posé les questions préjudicielles suivantes : |
1. « Schendt artikel 48 van het Wetboek der successierechten, zoals | 1. « L'article 48 du Code des droits de succession, tel qu'applicable |
van toepassing in het Waalse Gewest, de artikelen 10 en 11 van de | en Région wallonne, viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in zoverre die bepaling erin voorziet dat de niet-gehuwde | Constitution en ce que cette disposition prévoit que les couples non |
paren hetzelfde tarief kunnen genieten als de gehuwde paren op de | mariés peuvent bénéficier du même tarif que les couples mariés à la |
tweevoudige voorwaarde dat zij een verklaring van wettelijke | double condition d'avoir fait une déclaration de cohabitation légale |
samenwoning in de zin van de artikelen 1475 en volgende van het | au sens des articles 1475 et suivants du Code civil, et d'avoir fait |
Burgerlijk Wetboek hebben afgelegd en dat zij die verklaring minstens een jaar vóór het overlijden van een van beide partners hebben afgelegd, zonder dat die bepaling overigens voorziet in de mogelijkheid om, via andere middelen dan de afgifte van een bewijs van wettelijke samenwoning, het bewijs te leveren van het bestaan van een duurzaam en stabiel paar dat reeds meer dan een jaar bestaat, en aldus de niet-gehuwde paren die niet ten minste een jaar vóór het overlijden de verklaring van samenwoning hebben afgelegd, uitsluit van het genot van het tussen gehuwde personen toepasbare tarief, en zulks ondanks het feit dat de personen uit wie die paren zijn samengesteld reeds vele jaren een stabiel en duurzaam paar hebben gevormd ? »; | cette déclaration au moins un an avant le décès d'un des membres du couple, sans que cette disposition ne prévoit par ailleurs la possibilité d'apporter, par d'autres moyens que la délivrance d'une cohabitation légale, la preuve de l'existence d'un couple durable et stable qui existe depuis plus d'un an et ainsi exclut du bénéfice du tarif applicable entre personnes mariées les couples non mariés n'ayant pas fait la déclaration de cohabitation au moins un an avant le décès et ce malgré le fait que les personnes composant ces couples aient formé un couple stable et durable depuis de très longues années ? »; |
2. « Schendt artikel 48 van het Wetboek der successierechten, zoals | 2. « L'article 48 du Code des droits de succession, tel qu'applicable |
van toepassing in het Waalse Gewest, de artikelen 10 en 11 van de | en Région wallonne, viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in zoverre die bepaling vereist dat de paren die een | Constitution en ce que cette disposition exige que les couples ayant |
verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd het verlaagde | fait une déclaration de cohabitation légale ne peuvent bénéficier du |
tarief slechts kunnen genieten vanaf één jaar na de verklaring van | tarif réduit qu'à partir d'un an après la déclaration de cohabitation, |
samenwoning en zulks onafhankelijk van de duurtijd van hun leven als | et ce, indépendamment de la durée de leur vie de couple avant la |
paar vóór de verklaring van wettelijke samenwoning, terwijl diezelfde | déclaration de cohabitation légale, alors que cette même condition |
voorwaarde niet kan worden opgelegd aan de paren die huwen ? ». | n'est pas imposable aux couples qui se marient ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Uit de formulering van de gestelde vragen blijkt dat het Hof | B.1. Il ressort de la formulation des questions posées que la Cour est |
wordt ondervraagd over het verschil in behandeling tussen gehuwde | interrogée sur la différence de traitement existant entre les couples |
paren en paren die een verklaring van wettelijke samenwoning hebben | mariés et les couples qui ont fait une déclaration de cohabitation |
afgelegd, doordat die laatsten het voorkeurtarief van de in het geding | légale en ce que ces derniers ne pourront se voir appliquer le tarif |
zijnde bepaling alleen kunnen genieten indien de verklaring van | préférentiel prévu par la disposition en cause qu'à la condition que |
wettelijke samenwoning ontvangen werd meer dan een jaar vóór het | la déclaration de cohabitation légale ait été reçue plus d'un an avant |
openvallen van de nalatenschap, terwijl zulk een voorwaarde niet wordt | l'ouverture de la succession, alors que pareille condition n'est pas |
opgelegd aan de gehuwde paren. | imposée aux couples mariés. |
B.2. Artikel 48, derde lid, van het Wetboek der successierechten, | B.2. L'article 48, alinéa 3, du Code des droits de succession, tel |
zoals het van toepassing was in het Waalse Gewest op het ogenblik van | qu'il était applicable en Région wallonne au moment des faits soumis |
de aan de verwijzende rechter voorgelegde feiten, bepaalde : | au juge a quo, disposait : |
« Voor de toepassing van hoofdstukken VI en VII wordt onder wettelijke | « Pour l'application des chapitres VI et VII, on entend par cohabitant |
samenwonende verstaan de persoon die op de dag van het openvallen van | légal la personne qui, au moment de l'ouverture de la succession, |
de nalatenschap met de erflater samenwoonde en die met hem een | était domiciliée avec le défunt et avait avec celui-ci une déclaration |
verklaring van wettelijke samenleving afgelegd had overeenkomstig de | de cohabitation légale conformément aux dispositions du livre III, |
bepalingen van boek III, titel Vbis van het Burgerlijk Wetboek, met | titre V bis, du Code civil, à l'exception de deux personnes qui sont |
uitzondering van twee personen die broers en/of zusters, oom en neef | frères et/ou soeurs, oncle et neveu ou nièce, et tante et neveu ou |
of nicht, en tante, neef of nicht zijn, voor zover de verklaring van | nièce, pour autant que la déclaration de cohabitation légale ait été |
wettelijke samenleving ontvangen werd meer dan een jaar voor het openvallen van de nalatenschap ». | reçue plus d'un an avant l'ouverture de la succession ». |
B.3.1. De Waalse Regering voert aan dat de twee categorieën van | B.3.1. Le Gouvernement wallon soutient que les deux catégories de |
personen die door de prejudiciële vragen worden beoogd, niet voldoende | personnes visées par les questions préjudicielles ne seraient pas |
vergelijkbaar zouden zijn. Het onderscheid tussen die twee categorieën | suffisamment comparables. En effet, la distinction entre ces deux |
zou immers duidelijk blijken uit de parlementaire voorbereiding van de | catégories apparaîtrait nettement des travaux préparatoires de la loi |
wet van 28 maart 2007 « tot wijziging, wat de regeling van het | du 28 mars 2007 « modifiant, en ce qui concerne le droit successoral à |
erfrecht van de langstlevende wettelijk samenwonende betreft, van het Burgerlijk Wetboek en van de wet van 29 augustus 1988 op de erfregeling inzake landbouwbedrijven met het oog op het bevorderen van de continuïteit ». De Waalse Regering voert eveneens aan dat de meest recente wetgevingen inzake wettelijke samenwoning niet zouden streven naar een volledige harmonisatie van de juridische stelsels die gelden voor echtgenoten en wettelijk samenwonenden, om reden dat die twee categorieën van personen niet kunnen worden vergeleken doordat de gevolgen van het huwelijk talrijk en complex zijn, alsook onlosmakelijk met elkaar verbonden. B.3.2. In de parlementaire voorbereiding van het decreet van het | l'égard du cohabitant légal survivant, le Code civil et la loi du 29 août 1988 relative au régime successoral des exploitations agricoles en vue d'en promouvoir la continuité ». Le Gouvernement wallon soutient également que les législations les plus récentes en matière de cohabitation légale ne tendraient pas à une harmonisation complète des régimes juridiques applicables aux conjoints et aux cohabitants légaux au motif que ces deux catégories de personnes ne peuvent être comparées, les effets du mariage étant nombreux, complexes et indissociables. B.3.2. Les travaux préparatoires du décret de la Région wallonne du 14 |
Waalse Gewest van 14 november 2001 betreffende de successierechten | novembre 2001 relatif aux droits de succession entre cohabitants |
tussen wettelijk samenwonenden, dat ten grondslag ligt aan de in het | légaux, qui est à l'origine de la disposition en cause, précisent que |
geding zijnde bepaling, wordt gepreciseerd dat de decreetgever de | le législateur décrétal entendait modifier le régime des droits de |
regeling van de rechten van successie en van overgang bij overlijden | succession et de mutation par décès applicable aux couples non mariés |
die van toepassing is op niet-gehuwde paren, wilde wijzigen door hun | en leur appliquant les mêmes conditions que celles qui s'appliquent |
dezelfde voorwaarden op te leggen als die welke gelden tussen | |
echtgenoten, vanuit de vaststelling dat, ingevolge de aanneming van de | entre époux, constatant que par l'effet de l'adoption de la loi du 23 |
wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning, | novembre 1998 instaurant la cohabitation légale, la déclaration de |
de verklaring van wettelijke samenwoning een aantal rechten en | cohabitation légale entraînait un certain nombre de droits et |
wettelijke verplichtingen meebracht die door het Burgerlijk Wetboek | obligations légales réglés par le Code civil (Doc. parl., Parlement |
zijn geregeld (Parl. St., Waals Parlement, 1999-2000, nr. 114/1, p. 2). B.3.3. Hoewel de rechten en wettelijke verplichtingen die uit een verklaring van wettelijke samenwoning voortvloeien, niet dezelfde zijn als die welke het gevolg zijn van de instelling van het huwelijk, zijn de twee in het geding zijnde categorieën van personen voldoende vergelijkbaar omdat de decreetgever ze op voet van gelijkheid wilde behandelen wat de op hen toepasselijke regeling van de successierechten betreft. B.4. De decreetgever kan ernaar streven een vorm van gezinsleven te beschermen, in casu het huwelijk, dat grotere kansen op stabiliteit | wallon, 1999-2000, n° 114/1, p. 2). B.3.3. Bien que les droits et obligations légales qui découlent d'une déclaration de cohabitation légale ne soient pas les mêmes que ceux qui résultent de l'institution du mariage, les deux catégories de personnes en cause sont suffisamment comparables dès lors que le législateur décrétal a entendu les traiter sur un pied d'égalité relativement au régime des droits de succession qui leur est appliqué. B.4. Le législateur décrétal peut vouloir protéger une forme de vie familiale, en l'occurrence le mariage, qui offre de meilleures chances |
biedt. Hij is dus niet verplicht de samenwonenden dezelfde fiscale | de stabilité. Il n'est donc pas tenu d'accorder aux cohabitants les |
voordelen toe te kennen als de gehuwde paren. | mêmes avantages fiscaux qu'aux couples mariés. |
B.5. Vermits de decreetgever echter, zoals hij dat heeft gedaan via de | B.5. Toutefois, dès lors que, comme il l'a fait par la disposition en |
in het geding zijnde bepaling, de wettelijk samenwonenden en de | cause, le législateur décrétal a entendu traiter de la même manière, |
gehuwde paren op dezelfde wijze heeft willen behandelen op het vlak | quant aux droits de succession, les cohabitants légaux et les couples |
van successierechten, kan hij de eerstgenoemden slechts een vereiste | mariés, il peut n'imposer qu'aux premiers une exigence de durée que si |
van duurtijd opleggen indien die maatregel redelijk verantwoord is. | cette mesure est raisonnablement justifiée. |
B.6. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever, | B.6. Il ressort des travaux préparatoires que, en exigeant que la |
door te eisen dat de verklaring van wettelijke samenwoning werd | déclaration de cohabitation légale ait été reçue plus d'un an avant |
ontvangen meer dan één jaar vóór het openvallen van de nalatenschap om | l'ouverture de la succession pour l'octroi du tarif préférentiel |
het voorkeurtarief toe te kennen dat van toepassing is op echtgenoten, | applicable aux époux, le législateur décrétal a entendu éviter les |
fraude wilde voorkomen (Parl. St., Waals Parlement, 1999-2000, nr. | fraudes (Doc. parl., Parlement wallon, 1999-2000, n° 114/1, p. 3). A |
114/1, p. 3). In dat opzicht kon hij rechtmatig oordelen dat | cet égard, il a pu légitimement considérer qu'il convenait de |
verbintenissen die in extremis worden aangegaan, enkel om een verlaagd | décourager les unions conclues in extremis dans le seul but de |
tarief te genieten, moesten worden ontmoedigd. | bénéficier d'un tarif réduit. |
B.7. Dat risico is echter niet verschillend naargelang de betrokkenen | B.7. Toutefois, ce risque n'est pas différent selon que les intéressés |
ervoor hebben gekozen in het huwelijk te treden dan wel een verklaring | ont choisi de se marier ou de faire une déclaration de cohabitation |
van wettelijke samenwoning af te leggen. Daaruit volgt dat de | légale. Il s'ensuit qu'en formulant à l'égard des cohabitants légaux |
decreetgever, door ten aanzien van de wettelijk samenwonenden een | une exigence de durée qui n'existe pas en ce qui concerne les époux, |
vereiste van duurtijd te formuleren die niet bestaat voor de gehuwden, | le législateur décrétal a créé une différence de traitement qui, au |
een verschil in behandeling heeft gecreëerd dat, in het licht van de | regard de la mesure considérée, n'est pas raisonnablement justifiée. |
betrokken maatregel, niet redelijk is verantwoord. | |
B.8. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord. | B.8. Les questions préjudicielles appellent une réponse affirmative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 48 van het Wetboek der successierechten, zoals het van | L'article 48 du Code des droits de succession, tel qu'il était |
toepassing was in het Waalse Gewest ingevolge het decreet van het | applicable en Région wallonne à la suite du décret de la Région |
Waalse Gewest van 14 november 2001, schendt de artikelen 10 en 11 van | wallonne du 14 novembre 2001, viole les articles 10 et 11 de la |
de Grondwet, doordat het vereist dat de verklaring van wettelijke | Constitution en ce qu'il exige que la déclaration de cohabitation |
samenwoning meer dan één jaar vóór het openvallen van de nalatenschap | légale ait été reçue plus d'un an avant l'ouverture de la succession. |
werd ontvangen. | |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
terechtzitting van 26 november 2009. | l'audience publique du 26 novembre 2009. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
P. Martens. | P. Martens. |