Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4557 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4557 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4557 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la loi du 21 avril 2007 r La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 176/2009 van 12 november 2009 Extrait de l'arrêt n° 176/2009 du 12 novembre 2009
Rolnummer 4557 Numéro du rôle : 4557
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 162bis van het Wetboek En cause : la question préjudicielle concernant l'article 162bis du
van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van de wet van 21 Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9
april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires
verbonden aan de bijstand van een advocaat, gesteld door de et des frais d'avocat, posée par le Tribunal de la jeunesse de
Jeugdrechtbank te Mechelen. Malines.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M.
rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P.
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey,
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 12 november 2008 in zake het openbaar ministerie en Par jugement du 12 novembre 2008 en cause du ministère public et
anderen tegen R.H. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van autres contre R.H. et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 14 november 2008, heeft de Jeugdrechtbank te de la Cour le 14 novembre 2008, le Tribunal de la jeunesse de Malines
Mechelen de volgende prejudiciële vraag gesteld : a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt art. 162bis Sv. het gelijkheidsbeginsel, zoals vastgesteld « L'article 162bis du Code d'instruction criminelle viole-t-il le
in art. 10 en 11 van de Grondwet, wanneer het wordt toegepast op principe d'égalité fixé par les articles 10 et 11 de la Constitution
procedures in zaken van jeugdbescherming voor de jeugdrechtbank, lorsqu'il est appliqué à des procédures en matière de protection de la
doordat, gelet op de afzonderlijke behandeling van de zaak van elke jeunesse devant le tribunal de la jeunesse, en ce que, eu égard à
minderjarige volgens art. 56 van de wet van 8 april 1965, personen die l'examen séparé de la cause de chaque mineur en vertu de l'article 56
een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd elk afzonderlijk de la loi du 8 avril 1965, des personnes ayant commis un fait qualifié
veroordeeld worden tot betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan infraction sont condamnées chacune séparément au paiement d'une
de burgerlijke partij, terwijl (meerderjarige) personen die een indemnité de procédure à la partie civile, alors que les personnes
misdrijf hebben gepleegd samen (hoofdelijk) tot deze (majeures) qui ont commis une infraction peuvent être condamnées
rechtsplegingsvergoeding kunnen worden veroordeeld ? ». ensemble (solidairement) au paiement de cette indemnité de procédure ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van artikel B.1.1. La question préjudicielle concerne la compatibilité de
162bis van het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij de wet van 21 l'article 162bis du Code d'instruction criminelle, inséré par la loi
april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des
verbonden aan de bijstand van een advocaat, met de artikelen 10 en 11 frais d'avocat, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce
van de Grondwet, doordat minderjarigen die ten aanzien van eenzelfde que les personnes mineures ayant commis un fait qualifié infraction
burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, envers une même partie civile peuvent être condamnées chacune
elk afzonderlijk tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan séparément au paiement d'une indemnité de procédure à cette partie
die burgerlijke partij kunnen worden veroordeeld, terwijl civile, alors que les personnes majeures qui ont commis une infraction
meerderjarigen die ten aanzien van eenzelfde burgerlijke partij een envers une même partie civile peuvent être condamnées ensemble au
misdrijf hebben gepleegd gezamenlijk tot de betaling van een paiement d'une indemnité de procédure à cette partie civile.
rechtsplegingsvergoeding aan die burgerlijke partij kunnen worden
veroordeeld. B.1.2. Uit de verwijzingsbeslissing van 12 november 2008 blijkt dat de B.1.2. Il ressort de la décision de renvoi du 12 novembre 2008 que le
verwijzende rechter rekening heeft gehouden, wat de juge a quo a tenu compte, en ce qui concerne la constitution de partie
burgerlijkepartijstelling betreft, met de gegevens in een andere zaak
met betrekking tot een andere minderjarige omtrent dezelfde feiten. De civile, des éléments d'une autre affaire concernant un autre mineur au
verwijzende rechter, rechtsprekend over de vorderingen van de sujet des mêmes faits. Le juge a quo, statuant sur les demandes des
burgerlijke partijen, zegt voor recht dat die veroordeling solidair parties civiles, dit pour droit que cette condamnation s'applique
geldt met de andere minderjarige. solidairement avec cet autre mineur.
In zijn vonnis van 9 april 2008 omtrent de andere minderjarige heeft Dans son jugement du 9 avril 2008 relatif à cet autre mineur, le juge
de verwijzende rechter met betrekking tot de rechtsplegingsvergoeding a quo, en ce qui concerne l'indemnité de procédure, a considéré qu'eu
geoordeeld dat het, gelet op de beperkte middelen van die
minderjarige, het gepast voorkwam het minimumbedrag van de égard aux faibles moyens financiers de celui-ci, il convenait
rechtsplegingsvergoeding toe te kennen van 375 euro. d'accorder le montant minimum de l'indemnité de procédure de 375
B.2.1. Artikel 9 van de wet van 21 april 2007 voegt een artikel 162bis euros. B.2.1. L'article 9 de la loi du 21 avril 2007 insère dans le Code
in het Wetboek van strafvordering in, dat bepaalt : d'instruction criminelle un article 162bis qui dispose :
« Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen « Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les
de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn, personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera
veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article
rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. 1022 du Code judiciaire.
De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard en die in het La partie civile qui aura lancé une citation directe et qui succombera
ongelijk wordt gesteld, zal veroordeeld worden tot het aan de
beklaagde betalen van de vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het sera condamnée envers le prévenu à l'indemnité visée à l'article 1022
Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door het vonnis ». du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ».
Dat artikel maakt deel uit van hoofdstuk III van de voormelde wet, Cet article fait partie du chapitre III de la loi précitée, dont les
waarvan de bepalingen het beginsel van de verhaalbaarheid uitbreiden dispositions étendent le principe de la répétibilité aux affaires
tot de strafzaken, maar die uitbreiding beperken tot de verhoudingen pénales mais limitent cette extension aux relations entre l'inculpé ou
tussen de inverdenkinggestelde of de beklaagde en de burgerlijke le prévenu et la partie civile. Ainsi, la personne condamnée par une
partij. De persoon die door een strafgerecht ten aanzien van de
burgerlijke partij wordt veroordeeld, moet aldus aan die
laatstgenoemde de rechtsplegingsvergoeding betalen. juridiction pénale est redevable à la partie civile de l'indemnité de procédure.
B.2.2. In de parlementaire voorbereiding wordt aangegeven dat in de B.2.2. Les travaux préparatoires indiquent que l'application de la
toepassing van de verhaalbaarheid voor de strafgerechten is voorzien répétibilité devant les juridictions répressives a été prévue parce
omdat het « meer conform [leek] te zijn met de principes van qu'il apparaissait « plus conforme aux principes d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie dat men de rechtsonderhorigen die het non-discrimination de traiter de manière identique les justiciables
herstel vragen van schade voor een burgerlijke dan wel voor een
strafrechtelijke rechtbank, gelijk zou behandelen », en dat het qui sollicitent la réparation d'un dommage devant une juridiction
voorstel om de regeling van de verhaalbaarheid uit te breiden tot de civile ou une juridiction répressive » et que la proposition d'étendre
relaties tussen de beklaagde en de burgerlijke partij in le système de la répétibilité dans les relations entre le prévenu et
overeenstemming was met het advies van de Ordes van advocaten en dat la partie civile était conforme à l'avis des ordres d'avocats et à
van de Hoge Raad voor de Justitie (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC celui du Conseil supérieur de la Justice (Doc. parl., Chambre,
51-2891/002, pp. 5-6). 2006-2007, DOC 51-2891/002, pp. 5-6).
B.3. Op grond van artikel 62 van de wet van 8 april 1965 betreffende B.3. Sur la base de l'article 62 de la loi du 8 avril 1965 relative à
de jeugdbescherming, het ten laste nemen van minderjarigen die een als la protection de la jeunesse, à la prise en charge des mineurs ayant
misdrijf omschreven feit hebben gepleegd en het herstel van de door commis un fait qualifié infraction et à la réparation du dommage causé
dit feit veroorzaakte schade (hierna : de Jeugdbeschermingswet), par ce fait (ci-après : la loi relative à la protection de la
gelden, behoudens afwijking, voor de in titel II, hoofdstuk III, van jeunesse), les dispositions légales concernant les poursuites en
matière correctionnelle s'appliquent, sauf dérogation, aux procédures
die wet bedoelde procedures - namelijk de maatregelen ter bescherming visées au titre II, chapitre III, de cette loi - à savoir les mesures
van de minderjarigen -, de wetsbepalingen betreffende de vervolgingen de protection des mineurs -, sauf si cette application devait aller à
in correctionele zaken, behoudens wanneer die toepassing zou indruisen l'encontre des principes généraux qui régissent le droit de la
tegen de algemene beginselen die het jeugdbeschermingsrecht beheersen. protection de la jeunesse.
In de interpretatie van de verwijzende rechter is, bij ontstentenis Dans l'interprétation du juge a quo, en l'absence de dérogation dans
van afwijking in de Jeugdbeschermingswet, artikel 162bis van het la loi relative à la protection de la jeunesse, l'article 162bis du
Wetboek van strafvordering van toepassing op uitspraken van de Code d'instruction criminelle s'applique aux décisions du tribunal de
jeugdrechtbank met betrekking tot jeugdbeschermingsmaatregelen. la jeunesse relatives aux mesures de protection de la jeunesse.
B.4.1. Krachtens artikel 56, tweede lid, van de jeugdbeschermingswet B.4.1. En vertu de l'article 56, alinéa 2, de la loi relative à la
wordt in de zaken betreffende maatregelen ten aanzien van protection de la jeunesse, « le cas de chaque mineur est examiné
minderjarigen, « het geval van elke minderjarige afzonderlijk séparément » dans les affaires concernant des mesures prises envers
onderzocht ». Geen andere minderjarige mag daarbij aanwezig zijn, des mineurs. Aucun autre mineur ne peut être présent, sauf pendant le
behalve gedurende de voor eventuele confrontaties nodige tijd. temps nécessaire à d'éventuelles confrontations.
Zoals de verwijzende rechter aangeeft, vormt die bepaling een Comme l'indique le juge a quo, cette disposition constitue une règle
specifieke en substantiële procedureregel in de Jeugdbeschermingswet. de procédure spécifique et substantielle dans la loi relative à la
Die bepaling beoogt een goede rechtsbedeling voor de betrokken jongere protection de la jeunesse. Cette disposition vise à garantir une bonne
te waarborgen, zowel in het belang van de jongere wiens geval wordt administration de la justice pour le jeune concerné, aussi bien dans
onderzocht, als in het belang van andere bij de zaak betrokken l'intérêt du jeune dont le cas est examiné que dans celui d'autres
jongeren, onder meer door de mogelijkheid te creëren een dialoog in jeunes impliqués dans la cause, entre autres en créant la possibilité
vertrouwen tot stand te brengen tussen de jeugdrechter en de jongere. de mettre en oeuvre un dialogue de confiance entre le juge de la jeunesse et le jeune.
B.4.2. Uit het vereiste dat minderjarigen die ten aanzien van B.4.2. Il découle de l'exigence selon laquelle le cas de chaque mineur
eenzelfde burgerlijke partij een als misdrijf omschreven feit hebben ayant commis un fait qualifié infraction envers une même partie civile
gepleegd, afzonderlijk worden behandeld, vloeit voort dat die soit examiné séparément a pour conséquence que cette partie civile est
burgerlijke partij genoodzaakt is zich ten aanzien van elke betrokken contrainte de se constituer partie civile à l'égard de chaque mineur
minderjarige burgerlijke partij te stellen en, in de regel, concerné et, en règle générale, de mener des débats séparés.
afzonderlijke debatten te voeren.
B.4.3. Het voormelde artikel 56, tweede lid, geldt evenwel slechts B.4.3. L'article 56, alinéa 2, précité ne s'applique cependant qu'aux
voor de debatten betreffende de maatregelen ter bescherming van de débats relatifs aux mesures de protection des mineurs. Cette
minderjarigen. Die bepaling staat niet eraan in de weg dat de debatten disposition ne s'oppose pas à ce que les débats concernant certains
betreffende bepaalde aspecten van de burgerlijke vordering tegen aspects de l'action civile intentée contre des mineurs impliqués dans
minderjarigen die bij eenzelfde feit zijn betrokken, gezamenlijk
zouden worden gevoerd, zodat de jeugdrechter de minderjarigen in un fait identique soient menés ensemble, de sorte que le juge de la
solidum tot betaling van één rechtsplegingsvergoeding aan de jeunesse puisse condamner in solidum les mineurs à payer une seule
burgerlijke partij kan veroordelen. indemnité de procédure à la partie civile.
Wanneer de debatten over de burgerlijke vordering ten aanzien van de Lorsque les débats sur l'action civile à l'égard des mineurs concernés
betrokken minderjarigen afzonderlijk worden gevoerd, kan de rechter sont menés séparément, le juge peut prononcer une condamnation à une
een veroordeling uitspreken tot de rechtsplegingsvergoeding, solidair indemnité de procédure solidairement avec celle qu'il a prononcée
met die welke hij voorafgaandelijk heeft uitgesproken. précédemment.
B.5. Gelet op wat voorafgaat is de in het geding zijnde bepaling niet B.5. Compte tenu de ce qui précède, la disposition en cause n'est pas
onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Rekening houdend met wat is vermeld in B.4.3, schendt artikel 162bis Compte tenu de ce qui est mentionné en B.4.3, l'article 162bis du Code
van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 9 van d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 9 de la
de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des
erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. frais d'avocat, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 12 november 2009. l'audience publique du 12 novembre 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^