← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 56/2009 van 19 maart 2009 Rolnummer 4474 In zake : de
prejudiciële vraag over artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de
besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelij Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M.
Bossuyt, en de rechter(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 56/2009 van 19 maart 2009 Rolnummer 4474 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelij Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 56/2009 du 19 mars 2009 Numéro du rôle : 4474 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis, § 1 er , de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sé La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 56/2009 van 19 maart 2009 | Extrait de l'arrêt n° 56/2009 du 19 mars 2009 |
| Rolnummer 4474 | Numéro du rôle : 4474 |
| In zake : de prejudiciële vraag over artikel 30bis, § 1, van de wet | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 30bis, § 1er, |
| van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 | de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 |
| betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, zoals van | concernant la sécurité sociale des travailleurs, tel qu'il était |
| toepassing vóór de wijziging ervan bij het koninklijk besluit van 26 | applicable avant sa modification par l'arrêté royal du 26 décembre |
| december 1998, gesteld door het Arbeidshof te Bergen. | 1998, posée par la Cour du travail de Mons. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. |
| rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, |
| J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van | J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, |
| Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
| voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 21 mei 2008 in zake Alain Benit en Rose-Mary | Par arrêt du 21 mai 2008 en cause de Alain Benit et Rose-Mary |
| Vandesteene tegen de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, waarvan de | Vandesteene contre l'Office national de sécurité sociale, dont |
| expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 3 juni 2008, heeft | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 3 juin 2008, la Cour |
| het Arbeidshof te Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | du travail de Mons a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 tot | « L'article 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin 1969 révisant |
| herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de | l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des |
| maatschappelijke zekerheid der arbeiders, in de versie ervan die van | travailleurs, dans sa version applicable avant sa modification par |
| toepassing was vóór de wijziging ervan bij artikel 1 van het | l'article 1er de l'arrêté royal du 26 décembre 1998, viole-t-il les |
| koninklijk besluit van 26 december 1998, de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution, lus seuls ou en combinaison les |
| Grondwet, afzonderlijk of in onderlinge samenhang gelezen, in zoverre | uns avec les autres en ce qu'il créerait une rupture des principes |
| het de beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie zou verbreken | d'égalité et de non-discrimination entre deux groupes de commettants |
| tussen twee groepen van opdrachtgevers die oorspronkelijk onderworpen | |
| waren aan dezelfde verplichtingen die hun werden opgelegd bij artikel | et de maîtres d'ouvrage soumis au départ aux mêmes obligations leur |
| 30bis, § 1, van de voormelde wet naar gelang van de keuze van de door | imposées par l'article 30bis, § 1er, de la loi susvisée suivant le |
| hen aangestelde dienstverrichters die de werken dienden uit te voeren | choix des prestataires de services opérés par leurs soins et appelés à |
| bedoeld in het koninklijk besluit van 5 oktober 1978 waarbij de | exécuter les travaux visés par l'arrêté royal du 5 octobre 1978 |
| werkzaamheden worden vastgesteld waarop de bepalingen van artikel | déterminant les activités auxquelles les dispositions de l'article |
| 30bis van toepassing zijn, waarbij de eerste groep die wordt | 30bis sont d'application, le premier groupe représenté par les |
| vertegenwoordigd door de in België gevestigde opdrachtgevers die een | commettants et maîtres d'ouvrage établis en Belgique et faisant choix |
| niet in België geregistreerde buitenlandse medecontractant kiezen, te | d'un cocontractant étranger non enregistré en Belgique pouvant |
| zijnen bate het voordeel van het absolute gezag van gewijsde kan | invoquer à son profit le bénéfice de l'autorité de chose jugée absolue |
| aanvoeren van het arrest inzake niet-nakoming uitgesproken op 9 | de l'arrêt en manquement prononcé le 9 novembre 2006 par la Cour de |
| november 2006 door het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen | justice des Communautés européennes (Rec., 2006, p. 10653) qui a |
| (Jur., 2006, p. 10653), dat België heeft veroordeeld wegens schending | condamné la violation par la Belgique des obligations lui incombant en |
| van de verplichtingen waartoe het gehouden is krachtens het in de | vertu du principe de la libre circulation des prestataires de services |
| artikelen 49 en 50 van het EG-Verdrag verankerde beginsel van het | consacré par les articles 49 et 50 CE applicable dans l'ordre |
| vrije verkeer van dienstverrichters dat toepasbaar is in de Belgische | juridique interne belge et permettant de conclure à la non-conformité |
| interne rechtsorde, waarbij kan worden besloten dat artikel 30bis, § | au droit européen de l'article 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin |
| 1, van de wet van 27 juni 1969 niet in overeenstemming is met het | 1969, compte tenu de l'élément d'extranéité présent, situation qui |
| Europees recht, rekening houdend met het onderhavige vreemdelingschap, | conduirait les représentants du premier groupe à s'exonérer, in fine, |
| een situatie die ertoe zou leiden dat de vertegenwoordigers van de | |
| eerste groep zich uiteindelijk zouden kunnen vrijstellen van de hun | des obligations et sanctions leur imposées par l'article 30bis, § 1er, |
| bij artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 opgelegde | de la loi du 27 juin 1969 alors que le maître d'ouvrage ou commettant |
| verplichtingen en sancties, terwijl de in België gevestigde | établi en Belgique qui fait appel à un prestataire de services établi |
| opdrachtgever die een beroep doet op een in België gevestigde | |
| dienstverrichter om de werken uit te voeren bedoeld in het koninklijk | en Belgique pour exécuter des travaux visés par l'arrêté royal du 5 |
| besluit van 5 oktober 1978 zich zijnerzijds zou dienen te onderwerpen | octobre 1978 devrait, quant à lui, se soumettre aux obligations |
| aan de verplichtingen voorgeschreven bij artikel 30bis, § 1, van de | prescrites par l'article 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin 1969 et |
| subir les sanctions y visées dans l'hypothèse rencontrée par l'article | |
| wet van 27 juni 1969 en de daarin bedoelde sancties zou moeten | 30bis de la loi du 27 juin 1969 (prestataire de services établi en |
| ondergaan in het geval bedoeld in artikel 30bis van de wet van 27 juni | Belgique n'étant pas ou plus enregistré au moment de la conclusion du |
| 1969 (in België gevestigde dienstverrichter die niet of niet langer | contrat ou ayant perdu son enregistrement en cours d'exécution du |
| geregistreerd is op het ogenblik waarop het contract wordt afgesloten | |
| of die zijn registratie is verloren tijdens de uitvoering van het | contrat) sans pouvoir revendiquer à son profit le bénéfice de |
| contract), zonder te zijnen bate het voordeel te kunnen opeisen van | l'autorité de chose jugée absolue de l'arrêt en manquement prononcé le |
| het absolute gezag van gewijsde van het op 9 november 2006 door het | 9 novembre 2006 par la Cour de justice et, partant, sans pourvoir |
| Hof van Justitie uitgesproken arrest inzake niet-nakoming en bijgevolg | |
| zonder te kunnen worden vrijgesteld van de hoofdelijke | |
| aansprakelijkheid tot betaling van de bijdragen, bijdrageopslagen en | s'exonérer de la responsabilité solidaire au paiement des cotisations, |
| verwijlintresten beperkt tot 50 pct. van de totale prijs van het werk, | majorations et intérêts limitée à 50 % du prix total des travaux non |
| compris la T.V.A. et ce, faute d'élément d'extranéité susceptible | |
| exclusief belasting over de toegevoegde waarde, en zulks bij gebrek | d'imposer le respect du principe de la libre circulation des |
| aan het vreemdelingschap waarbij de inachtneming van het in de | prestataires de services au sein de l'Union européenne consacré par |
| artikelen 49 en 50 van het EG-Verdrag verankerde beginsel van het | les articles 49 et 50 CE et d'écarter les dispositions de l'article |
| vrije verkeer van dienstverrichters binnen de Europese Unie kan worden | |
| opgelegd en de bepalingen van artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 | 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin 1969 jugées contraires au droit |
| juni 1969 die strijdig worden geacht met het Europees recht kunnen | |
| worden geweerd ? ». | européen ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de | B.1. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi |
| besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke | du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs, |
| zekerheid der arbeiders, zoals het van toepassing is op het geschil | tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a quo, |
| dat hangende is voor de verwijzende rechter, bepaalde : | disposait : |
| « § 1. Eenieder die voor de uitvoering van de door de Koning te | « § 1er. Quiconque fait appel, pour l'exécution d'activités |
| bepalen werkzaamheden een beroep doet op iemand die niet geregistreerd | déterminées par le Roi, à quelqu'un qui n'est pas enregistré comme |
| is als aannemer voor de toepassing van dit artikel en van artikel | entrepreneur pour l'application du présent article et de l'article |
| 299bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, is hoofdelijk | 299bis du Code des impôts sur les revenus, est solidairement |
| aansprakelijk voor de betaling van de bijdragen voor sociale | responsable du paiement des cotisations, des majorations de |
| zekerheid, de bijdrageopslagen en verwijlintresten verschuldigd door | |
| zijn medecontractant aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke | cotisations et des intérêts dus à l'Office national de sécurité |
| Zekerheid. Deze aansprakelijkheid wordt beperkt tot 50 pct. van de | sociale, par son cocontractant. Cette responsabilité est limitée à 50 |
| totale prijs van het werk, exclusief belasting over de toegevoegde | p.c. du prix total des travaux, non compris la taxe sur la valeur |
| waarde. | ajoutée. |
| [...] | [...] |
| § 3. Degene die een beroep doet op een niet geregistreerde | § 3. Celui qui, pour l'exécution d'une activité visée au § 1er, fait |
| medecontractant voor de uitvoering van een in § 1 bepaalde | appel à un cocontractant non enregistré, est tenu, lors de chaque |
| werkzaamheid, is verplicht bij iedere betaling die hij aan die | |
| medecontractant doet, 15 pct. van het door hem verschuldigde bedrag, | paiement qu'il effectue à ce cocontractant, de retenir et de verser 15 |
| exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te | p.c. du montant dont il est redevable, non compris la taxe sur la |
| storten bij de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid volgens de | valeur ajoutée, à l'Office national de sécurité sociale, selon les |
| door de Koning te bepalen modaliteiten. De aldus gestorte bedragen | modalités déterminées par le Roi. Le cas échéant, les montants ainsi |
| worden in voorkomend geval in mindering gebracht van het bedrag | versés sont déduits du montant pour lequel il est rendu responsable |
| waarvoor hij bij toepassing van § 1 aansprakelijk gesteld wordt. | conformément au § 1er. |
| Degene die een beroep heeft gedaan op een geregistreerde | Celui qui fait appel à un cocontractant enregistré dont |
| medecontractant van wie de registratie wordt geschrapt in de loop van | l'enregistrement est radié au cours de l'exécution de la convention, |
| de uitvoering van de overeenkomst, moet de in het vorig lid bedoelde | est tenu d'opérer la retenue et le versement visés à l'alinéa |
| inhouding en storting doen bij elke betaling aan zijn medecontractant | précédent lors de tout paiement effectué à son cocontractant après la |
| verricht na de schrapping van de registratie. Onverminderd de toepassing van de sancties voorzien in artikel 35, eerste lid, 3°, is degene die de in de voorgaande leden bedoelde storting niet verricht heeft, aan de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid een bijslag verschuldigd gelijk aan het dubbel van het te betalen bedrag. De Koning bepaalt onder welke voorwaarden deze bijslag geheel of gedeeltelijk kan kwijtgescholden worden. De Koning bepaalt de inhoud en de toezendingsvoorwaarden en -modaliteiten van de inlichtingen die de personen bedoeld in het 1ste en 2e lid van deze paragraaf en hun medecontractant, moeten verstrekken. | radiation de l'enregistrement. Celui qui n'effectue pas le versement visé par les alinéas précédents, est redevable envers l'Office national de sécurité sociale d'une majoration égale au double du montant dû, sans préjudice de l'application des sanctions prévues par l'article 35, alinéa premier, 3°. Le Roi détermine les conditions dans lesquelles cette majoration peut être remise en tout ou en partie. Le Roi détermine le contenu et les conditions et modalités d'envoi des enregistrements que doivent fournir les personnes visées aux alinéas 1er et 2 du présent paragraphe, et leur cocontractant. |
| § 4. Het gestorte bedrag mag door de Rijksdienst voor Maatschappelijke | § 4. L'Office national de sécurité sociale peut affecter le montant |
| Zekerheid, in de orde die de Koning bepaalt, worden aangewend tot | versé, dans l'ordre déterminé par le Roi, au paiement des cotisations, |
| betaling van de bijdragen, bijdrageopslagen en verwijlintresten hem | des majorations de cotisations et des intérêts de retard qui lui sont |
| verschuldigd door : 1° de medecontractant op wiens schuldvordering dat bedrag werd ingehouden; 2° de onderaannemers van de in 1° bedoelde persoon, behoudens het verhaal van deze laatste op die onderaannemers; worden met die onderaannemers gelijkgesteld zij die werknemers ter beschikking stellen van die persoon. Dat bedrag mag eveneens worden aangewend tot aanzuivering van buitenlandse schuldvorderingen inzake sociale zekerheidsbijdragen wanneer de bijstand voor de invordering gevraagd wordt in het raam van een internationale overeenkomst. | dus par : 1° le cocontractant sur la créance duquel ce montant a été retenu; 2° les sous-traitants de la personne visée au 1°, sauf le recours de ce dernier contre ces sous-traitants; sont assimilés à ces sous-traitants, ceux qui mettent des travailleurs à la disposition de cette personne. Ce montant peut également être affecté à l'apurement de créances de cotisations sociales d'origine étrangère lorsque l'assistance au recouvrement est demandée dans le cadre d'une convention internationale. |
| § 5. De Koning bepaalt op welke wijze, onder welke voorwaarden en | § 5. Le Roi détermine de quelle manière, sous quelles conditions et |
| binnen welke termijn de in § 4, eerste lid, 1°, bedoelde persoon het | dans quel délai, la personne visée au § 4, alinéa 1er, 1°, récupère le |
| gestorte bedrag recupereert in de mate dat het niet aangewend wordt | montant versé dans la mesure où il n'a pas été affecté aux fins |
| voor de in die paragraaf bepaalde doeleinden. | prévues audit paragraphe. |
| [...] ». | [...] ». |
| B.2. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of dat artikel | B.2. La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec |
| bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre | les articles 10 et 11 de la Constitution de cet article, en ce qu'il |
| het een onderscheid zou maken tussen de Belgische opdrachtgevers | opérerait une distinction entre les maîtres d'ouvrage belges selon |
| naargelang zij, voor de uitvoering van werken, een beroep doen op een | qu'ils font appel, pour exécuter des travaux, à un prestataire de |
| niet in België geregistreerde, maar wel in België gevestigde | |
| dienstverrichter of op een niet in België geregistreerde en evenmin in | services non enregistré mais établi en Belgique ou à un prestataire |
| België gevestigde dienstverrichter, waarbij de eerstgenoemden, naar | non enregistré mais non établi en Belgique, les premiers étant, aux |
| luid van artikel 30bis, § 1, van de voormelde wet, hoofdelijk | termes de l'article 30bis, § 1er, de la loi précitée, solidairement |
| aansprakelijk zijn voor de sociale bijdragen, terwijl de | |
| laatstgenoemden zich daaraan zouden kunnen onttrekken op grond van het | tenus au paiement des cotisations sociales, alors que les seconds |
| arrest van 9 november 2006 (C-433/04) dat werd gewezen door het Hof | pourraient s'y soustraire en raison de l'arrêt du 9 novembre 2006 |
| van Justitie van de Europese Gemeenschappen, dat de schending door | (C-433/04) rendu par la Cour de justice des Communautés européennes, |
| België heeft vastgesteld van de verplichtingen waartoe het was | qui a constaté la violation par la Belgique des obligations lui |
| gehouden krachtens het beginsel van het vrij verkeer van | incombant en vertu du principe de la libre circulation des |
| dienstverrichters dat is verankerd in de artikelen 49 en 50 van het | prestataires de services consacré par les articles 49 et 50 du Traité |
| EG-Verdrag en van toepassing is in de interne rechtsorde. | CE, applicable dans l'ordre juridique interne. |
| B.3.1. In het voormelde arrest van 9 november 2006 heeft het Hof van | B.3.1. Dans l'arrêt précité du 9 novembre 2006, la Cour de justice des |
| Justitie van de Europese Gemeenschappen geoordeeld : | Communautés européennes a jugé : |
| « dat het Koninkrijk België, door opdrachtgevers en aannemers die een | « en obligeant les commettants et les entrepreneurs qui font appel à |
| beroep doen op een niet in België geregistreerde buitenlandse | |
| aannemers te verplichten 15 % van het voor de uitgevoerde werken | des cocontractants étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15 |
| verschuldigde bedrag in te houden en hen hoofdelijk aansprakelijk te | % de la somme due pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes |
| stellen voor de belastingschulden van die medecontractanten, niet | commettants et entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les |
| heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem rusten krachtens de | dettes fiscales de tels cocontractants, le Royaume de Belgique a |
| manqué aux obligations qui lui incombent en vertu des articles 49 CE | |
| artikelen 49 EG en 50 EG » ( § 42). | et 50 CE » ( § 42). |
| La Cour de justice avait été saisie par la Commission des Communautés | |
| Enkel het fiscale onderdeel (artikelen 402 en 403 van het Wetboek van | européennes du seul volet fiscal (articles 402 et 403 du Code des |
| de inkomstenbelastingen 1992) van de reglementering in verband met de | impôts sur les revenus 1992) de la réglementation relative à |
| registratie van de aannemers werd door de Commissie van de Europese | |
| Gemeenschappen aan het Hof van Justitie voorgelegd. Dat Hof heeft zich | l'enregistrement des entrepreneurs. Elle ne s'est pas prononcée sur la |
| niet uitgesproken over de overeenstemming van het sociale onderdeel | conformité au Traité CE du volet social de cette réglementation, et |
| van die reglementering met het EG-Verdrag, en dus evenmin over artikel | |
| 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 zoals het van toepassing is op | donc en particulier sur l'article 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin |
| het voor de verwijzende rechter hangende geschil. | 1969 tel qu'il est applicable au litige pendant devant le juge a quo. |
| B.3.2. De programmawet van 27 april 2007 heeft zowel het fiscale | B.3.2. La loi-programme du 27 avril 2007 a modifié tant le volet |
| onderdeel (de artikelen 138 tot 146 van de voormelde wet), het enige | fiscal (articles 138 à 146 de la loi précitée), seul contesté devant |
| dat voor het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen werd | la Cour de justice des Communautés européennes, que le volet social |
| betwist, als het sociale onderdeel (de artikelen 55 en 56 van dezelfde | (les articles 55 et 56 de la même loi) afin, selon l'exposé des |
| wet) gewijzigd, teneinde, volgens de memorie van toelichting, « | motifs, « d'une part de mettre ces réglementations en concordance avec |
| enerzijds deze reglementeringen in overeenstemming te brengen met de | |
| wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van | la loi du 16 janvier 2003 portant création d'une Banque-Carrefour des |
| Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot | Entreprises, modernisation du registre de commerce, création de |
| oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse | guichets-entreprises agréés et portant diverses dispositions et |
| bepalingen, en anderzijds om te beantwoorden aan het door het Hof van | |
| Justitie op 9 november 2006 [gewezen arrest] » (Parl. St., | d'autre part de répondre à l'arrêt rendu par la Cour de Justice le 9 |
| Kamer,2006-2007, DOC 51-3058/001, p. 16). Die wet maakt echter niet | novembre 2006 » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. |
| het voorwerp uit van de prejudiciële vraag. | 16). Cette loi ne fait cependant pas l'objet de la question |
| B.3.3. In zoverre het verwijzende rechtscollege, bij de toepassing | préjudicielle. B.3.3. Dans la mesure où c'est en appliquant par analogie un arrêt |
| naar analogie van een door het Hof van Justitie gewezen arrest, het | rendu par la Cour de justice que la juridiction a quo interroge la |
| Hof ondervraagt over een mogelijke schending van de artikelen 10 en 11 | Cour sur une éventuelle violation des articles 10 et 11 de la |
| van de Grondwet, moet het Hof oordelen of, in die interpretatie, de in | Constitution, la Cour doit apprécier si, dans cette interprétation, la |
| het geding zijnde bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | disposition en cause viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| schendt. B.4.1. Onder de door het Hof van Justitie van de Europese | B.4.1. Parmi les motifs retenus par la Cour de justice des Communautés |
| Gemeenschappen in aanmerking genomen motieven teneinde de | européennes pour constater le manquement de la réglementation belge |
| niet-nakoming van de Belgische reglementering in verband met de | |
| registratie van de bedrijven in fiscale aangelegenheden vast te | relative à l'enregistrement des entreprises en matière fiscale, |
| stellen, werd het motief vermeld dat, wat de belastingschulden | |
| betreft, de opdrachtgevers automatisch hoofdelijk aansprakelijk zijn | figurait celui du caractère automatique de la responsabilité solidaire |
| ten aanzien van de niet-geregistreerde en niet in België gevestigde | pour les dettes fiscales des commettants vis-à-vis des entrepreneurs |
| dienstverrichters : | non enregistrés et non établis en Belgique : |
| « 30. Dat een opdrachtgever of aannemer krachtens artikel 403 WIB 92 | « 30. En l'espèce, le fait que, en application de l'article 403 du CIR |
| 92, le commettant ou l'entrepreneur doivent retenir en faveur de | |
| voor de Belgische administratie een bedrag van 15 % van de door een | l'administration belge une somme correspondant à 15 % du prix facturé |
| niet-geregistreerde dienstverrichter gefactureerde prijs moet | par un prestataire non enregistré revient à priver ce prestataire de |
| inhouden, komt er in casu op neer dat die dienstverrichter de | la possibilité de disposer immédiatement d'une partie de ses revenus, |
| mogelijkheid wordt ontnomen om dadelijk te beschikken over een deel | qu'il ne peut récupérer qu'au terme d'une procédure administrative |
| van zijn inkomsten, dat hij slechts na een bijzondere administratieve | |
| procedure kan recupereren. De ongemakken die voor niet-geregistreerde | spécifique. Les inconvénients que l'obligation de retenue représente |
| en niet in België gevestigde dienstverrichters met de inhoudingsplicht | pour les prestataires non enregistrés et non établis en Belgique sont, |
| gepaard gaan, kunnen hen derhalve ontmoedigen om op de Belgische markt | dès lors, susceptibles de les dissuader d'accéder au marché belge afin |
| te komen ten einde daar in de bouwsector diensten te verrichten. | d'y fournir des services dans le secteur de la construction. |
| 31. Ook het feit dat een opdrachtgever of aannemer die een | 31. De même, le fait que, en application de l'article 402 du CIR 92, |
| overeenkomst sluit met een niet in België geregistreerde | le commettant ou l'entrepreneur qui contractent avec un prestataire |
| dienstverrichter krachtens artikel 402 WIB 92 tot beloop van 35 % van | non enregistré en Belgique soient rendus solidairement responsables |
| de prijs van de te verrichten werkzaamheden hoofdelijk aansprakelijk | pour toutes les dettes fiscales de ce prestataire relatives à des |
| is voor alle belastingschulden van deze dienstverrichter met | périodes imposables antérieures, à concurrence des 35 % du prix des |
| betrekking tot voorafgaande belastbare tijdperken, kan die | travaux à effectuer, est susceptible de dissuader ce commettant ou cet |
| opdrachtgever of aannemer ontmoedigen om een beroep te doen op een | entrepreneur de recourir aux services d'un prestataire non enregistré |
| niet-geregistreerde en niet in België gevestigde dienstverrichter die | et non établi en Belgique, fournissant légalement des services |
| rechtmatig dezelfde diensten verricht in de lidstaat waar hij is | identiques dans son Etat membre d'établissement. S'il est vrai que la |
| gevestigd. Hoewel de hoofdelijke aansprakelijkheid zonder onderscheid | responsabilité solidaire s'applique indistinctement en cas de recours |
| geldt wanneer een beroep wordt gedaan op een niet-geregistreerde | |
| dienstverrichter, ongeacht of deze in België of een andere lidstaat is | à un prestataire non enregistré, que celui-ci soit établi en Belgique |
| gevestigd, moet toch worden vastgesteld dat de litigieuze bepaling het | ou dans un autre Etat membre, il convient néanmoins de constater que, |
| de niet in België gevestigde en niet-geregistreerde dienstverrichters | sans priver les prestataires non établis et non enregistrés en |
| weliswaar niet onmogelijk maakt aldaar hun diensten aan te bieden, | Belgique de la possibilité d'y fournir leurs services, la disposition |
| maar hun toegang tot de Belgische markt toch bemoeilijkt. | litigieuse leur rend difficile l'accès au marché belge. |
| 32. De inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid leveren | 32. L'obligation de retenue et la responsabilité solidaire constituent |
| dus een beperking van de vrijheid van dienstverrichting op. | dès lors une restriction à la libre prestation des services. |
| [...] | [...] |
| 37. De noodzaak van bestrijding van belastingfraude kan [...] niet | 37. [...] la nécessité de combattre la fraude fiscale ne saurait |
| volstaan als rechtvaardiging voor de algemene en preventieve | suffire à justifier l'application de l'obligation de retenue et de la |
| toepassing van de inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid | responsabilité solidaire, de manière générale et préventive, à tous |
| op alle niet in België gevestigde en niet-geregistreerde | les prestataires de services non établis et non enregistrés en |
| dienstverrichters, terwijl sommigen van hen die belastingen en | Belgique, tandis qu'une partie d'entre eux n'est en principe pas |
| voorheffingen in beginsel niet verschuldigd zijn. | redevable des impôts, des précomptes et des taxes susvisés. |
| 38. Nu de litigieuze maatregelen automatisch en onvoorwaardelijk van | 38. S'appliquant de manière automatique et inconditionnelle, les |
| toepassing zijn, maken zij het niet mogelijk rekening te houden met de | mesures litigieuses ne permettent pas de tenir compte de la situation |
| individuele situatie van dienstverrichters die niet in België | individuelle des prestataires de services non établis et non |
| gevestigd en niet-geregistreerd zijn. | enregistrés en Belgique. |
| 39. Wat de inhoudingsplicht betreft, zou een minder restrictief middel | 39. S'agissant de l'obligation de retenue, un moyen moins restrictif |
| dan het ontnemen aan de dienstverrichters van de mogelijkheid om | que de priver les prestataires de services de la possibilité de |
| dadelijk over een niet onaanzienlijk deel van hun inkomsten te | disposer immédiatement d'une partie non négligeable de leurs revenus |
| beschikken, kunnen bestaan in een op de uitwisseling van informatie | aurait été de prévoir un système, basé sur l'échange des informations |
| tussen opdrachtgevers, aannemers, dienstverrichters en de Belgische | entre les commettants et les entrepreneurs, les prestataires et |
| fiscus gebaseerd systeem dat de opdrachtgevers en aannemers | l'administration fiscale belge, permettant, par exemple, aux |
| bijvoorbeeld in staat zou stellen kennis te nemen van eventuele | commettants et aux entrepreneurs de s'informer sur les éventuelles |
| belastingschulden van hun medecontractanten, of in een verplichting om | dettes fiscales de leurs cocontractants ou instaurant une obligation |
| de Belgische fiscus in te lichten over elke overeenkomst die wordt | d'informer l'administration fiscale belge de tout contrat conclu avec |
| gesloten met niet-geregistreerde medecontractanten of elke aan hen | des cocontractants non enregistrés ou de tout paiement opéré en leur |
| verrichte betaling. | faveur. |
| 40. Ook wat de hoofdelijke aansprakelijkheid betreft, zou het ten | 40. De même, s'agissant de la responsabilité solidaire, afin de |
| einde het ontradende effect ervan op de opdrachtgevers en aannemers | limiter l'effet dissuasif que celle-ci produit sur les commettants et |
| ten aanzien van alle niet-geregistreerde dienstverrichters te | les entrepreneurs par rapport à tous les prestataires de services non |
| beperken, ongeacht of zij de hiervoor bedoelde belastingen en | enregistrés, qu'ils soient en principe redevables des impôts, des |
| voorheffingen verschuldigd zijn of aan hun fiscale of andere | précomptes et des taxes susvisés ou non et qu'ils soient en règle en |
| verplichtingen hebben voldaan, minder restrictief zijn indien werd | ce qui concerne leurs obligations fiscales ou non, un moyen moins |
| voorzien in de mogelijkheid dat die dienstverrichters kunnen bewijzen | restrictif aurait été de prévoir la possibilité, pour ces prestataires |
| dat hun fiscale situatie in orde is of het de opdrachtgevers en | de services, de prouver la régularité de leur situation fiscale ou de |
| aannemers mogelijk werd gemaakt aan de hoofdelijke aansprakelijkheid | permettre aux commettants et aux entrepreneurs d'échapper à la |
| te ontsnappen wanneer zij bepaalde formaliteiten hebben vervuld om | responsabilité solidaire s'ils ont effectué certaines formalités en |
| zich ervan te vergewissen dat de fiscale situatie van de | vue de s'assurer de la régularité de la situation fiscale des |
| dienstverrichters waarmee zij een overeenkomst wensen te sluiten, in orde is. | prestataires de services avec lesquels ils envisagent de contracter. |
| 41. Zoals de advocaat-generaal in punt 42 van zijn conclusie heeft | 41. De plus, ainsi que M. l'avocat général l'a relevé au point 42 de |
| opgemerkt, wordt de onevenredigheid van de litigieuze maatregelen nog | ses conclusions, le caractère disproportionné des mesures litigieuses |
| versterkt doordat zij cumulatief worden toegepast. | est renforcé par leur application cumulative. |
| 42. Derhalve moet worden vastgesteld dat het Koninkrijk België, door | 42. Il convient dès lors de constater que, en obligeant les |
| opdrachtgevers en aannemers die een beroep doen op niet in België | commettants et les entrepreneurs qui font appel à des cocontractants |
| geregistreerde buitenlandse aannemers te verplichten 15 % van het voor | étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15 % de la somme due |
| de uitgevoerde werken verschuldigde bedrag in te houden en hen | pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes commettants et |
| hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de belastingschulden van die | entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les dettes fiscales de |
| medecontractanten, niet heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem | tels cocontractants, le Royaume de Belgique a manqué aux obligations |
| rusten krachtens de artikelen 49 EG en 50 EG ». | qui lui incombent en vertu des articles 49 CE et 50 CE ». |
| B.4.2. De verwijzende rechter is van oordeel dat op grond van dezelfde | B.4.2. Le juge a quo estime que, sur la base des mêmes motifs, la |
| motieven de in het geding zijnde bepaling, die betrekking heeft op het | disposition en cause, qui concerne le volet social de la |
| sociale luik van de reglementering inzake de registratie van | réglementation relative à l'enregistrement des entrepreneurs, est |
| aannemers, ook strijdig is met de artikelen 49 en 50 van het EG-Verdrag in zoverre zij zou worden toegepast op een in België gevestigde opdrachtgever die een beroep doet op een in een andere lidstaat van de Europese Gemeenschap gevestigde medecontractant die niet in België is geregistreerd als aannemer. In een dergelijk geval zou die bepaling dan ook buiten toepassing moeten worden gelaten, waardoor een verschil in behandeling ontstaat met opdrachtgevers die een beroep doen op een in België gevestigde medecontractant die niet in België is geregistreerd als aannemer, op wie de in het geding zijnde bepaling van toepassing is. B.4.3. Dat verschil in behandeling vloeit voort uit de vermelde | également contraire aux articles 49 et 50 du Traité CE en ce qu'elle serait appliquée au maître de l'ouvrage établi en Belgique qui fait appel à un cocontractant établi dans un autre Etat membre de la Communauté européenne et non enregistré en Belgique en tant qu'entrepreneur. Dans un tel cas, cette disposition devrait également être écartée, ce qui entraînerait une différence de traitement par rapport aux maîtres d'ouvrage qui font appel à un cocontractant établi en Belgique mais non enregistré en Belgique comme entrepreneur, maîtres d'ouvrage auxquels la disposition en cause est applicable. B.4.3. Cette différence de traitement découle des dispositions |
| bepalingen van het EG-Verdrag, die uitsluitend van toepassing zijn op | mentionnées du Traité CE, qui s'appliquent exclusivement aux « |
| « onderdanen der lidstaten die in een ander land van de Gemeenschap | ressortissants des Etats membres établis dans un pays de la Communauté |
| zijn gevestigd dan dat, waarin degene is gevestigd te wiens behoeve de | autre que celui du destinataire de la prestation » (article 49, |
| dienst wordt verricht » (artikel 49, eerste alinea, van het | premier alinéa, du Traité CE) et non aux situations qui relèvent |
| EG-Verdrag) en niet op situaties die volledig binnen de interne | exclusivement de l'ordre juridique interne. |
| rechtsorde vallen. | |
| B.4.4. Aangezien de zaak die aanhangig is voor de verwijzende rechter | B.4.4. L'affaire pendante devant le juge a quo étant exclusivement |
| volledig gesitueerd is binnen de interne rechtsorde, dient voor de | située dans l'ordre juridique interne, il n'y a pas lieu de la |
| comparer avec les situations régies par l'ordre juridique | |
| beantwoording van de vraag of de in het geding zijnde bepaling | communautaire pour répondre à la question de savoir si la disposition |
| bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, die situatie niet te worden vergeleken met situaties die door het gemeenschapsrecht worden beheerst. B.5. De in het geding zijnde bepaling, zoals ze op het ogenblik van de feiten van toepassing was op alle in België gevestigde opdrachtgevers en aannemers, stelt een verschil in behandeling in tussen de personen die een beroep doen op een aannemer die niet geregistreerd is en diegenen die een beroep doen op een geregistreerde aannemer. In tegenstelling tot de laatstgenoemden zijn de eerstgenoemden hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de in paragraaf 1 gepreciseerde sommen, zijn zij gehouden tot de in paragraaf 3, eerste lid, bedoelde | en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. B.5. La disposition en cause, telle qu'elle était applicable au moment des faits à l'ensemble des maîtres d'ouvrage et entrepreneurs établis en Belgique, établit une différence de traitement entre les personnes qui font appel à un entrepreneur qui n'est pas enregistré et celles qui font appel à un entrepreneur enregistré. Contrairement à ces dernières, les premières sont solidairement responsables du paiement des sommes précisées au paragraphe 1er, sont tenues d'opérer la retenue prévue au paragraphe 3, alinéa 1er, et sont redevables de la |
| inhouding en zijn zij de in diezelfde paragraaf bedoelde vermeerdering verschuldigd. | majoration prévue dans ce même paragraphe. |
| B.6.1. Zoals het Hof reeds bij herhaling heeft geoordeeld (zie onder | B.6.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy. |
| meer in de arresten nrs. 46/2002, 126/2002, 188/2002 en 86/2007), | notamment les arrêts nos 46/2002, 126/2002, 188/2002 et 86/2007), la |
| maakt de in het geding zijnde bepaling deel uit van een geheel van | disposition en cause fait partie d'un ensemble de mesures visant à |
| maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende wijze dan in | lutter, de manière plus efficace que dans le passé, contre les |
| het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de koppelbazen, die, | pratiques frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre qui se |
| enerzijds, bestaan in het niet-betalen van sociale bijdragen, de | traduisent, d'une part, par le non-paiement des cotisations de |
| bedrijfsvoorheffing en de btw en, anderzijds, in het bezetten van een | sécurité sociale, du précompte professionnel et de la TVA et, d'autre |
| belangrijk aantal werkplaatsen, hetzij door personen die sociale | part, par l'occupation d'un nombre important de postes de travail soit |
| uitkeringen genieten (pensioenen, werkloosheidsuitkeringen en | par des personnes bénéficiant d'allocations sociales (pension, |
| ZIV-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken | allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des |
| uitkeringsreglementering, hetzij door buitenlanders die niet | prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces |
| gemachtigd zijn te werken. In beide gevallen is het effect een even | allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce |
| grote vermindering van het aanbod voor de werknemers die een | qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire les |
| regelmatige betrekking zoeken (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. | offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl., Sénat, |
| 415-1, p. 36). | 1977-1978, n° 415-1, p. 36). |
| Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe door | Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à garantir, au |
| middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de | moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliqueront |
| fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid., p. 38). | correctement la législation fiscale et sociale (ibid., p. 38). |
| B.6.2. Luidens dezelfde parlementaire voorbereiding betreffen die | B.6.2. Selon les mêmes travaux préparatoires, ces mesures concernent |
| maatregelen de sectoren van de fiscale wetgeving, de sociale | les secteurs de la législation fiscale, de la législation sociale, de |
| wetgeving, de wetgeving op de overheidsopdrachten en de wetgeving op | la législation sur les marchés publics et de la législation relative |
| het handelsregister. Artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969 maakt | au registre du commerce. L'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 |
| deel uit van de tweede categorie van maatregelen. Het was de bedoeling | fait partie de la deuxième catégorie de mesures. L'intention du |
| van de wetgever « ertoe te komen dat geen beroep meer wordt gedaan op | législateur était « d'en arriver à ce qu'il ne soit plus fait appel à |
| personen van wie verwacht kan worden dat ze hun verplichtingen als | des personnes dont on peut craindre qu'elles ne rempliront pas leurs |
| werkgever niet zullen naleven » (ibid., p. 39). | obligations d'employeur » (ibid., p. 39). |
| B.7.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.5 bedoelde personen | B.7.1. La différence de traitement entre les personnes visées en B.5 |
| is gebaseerd op een objectief criterium, namelijk het feit of al dan | se fonde sur un critère objectif, à savoir le fait de faire appel à un |
| niet een beroep wordt gedaan op een geregistreerde aannemer. | entrepreneur enregistré ou non. |
| B.7.2. Dat criterium van onderscheid is relevant ten aanzien van het | B.7.2. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but de |
| in B.6 vermelde doel van de maatregel. Het systeem van registratie is | la mesure, mentionné en B.6. Le système de l'enregistrement est un |
| een geschikt middel om de betrouwbaarheid van een aannemer te bepalen | moyen adéquat de déterminer la fiabilité d'un entrepreneur : il incite |
| : het zet de personen die willen contracteren ertoe aan zich | des personnes qui veulent contracter avec un entrepreneur à s'assurer |
| voorafgaandelijk ervan te vergewissen of die aannemer is | préalablement que celui-ci est enregistré. |
| geregistreerd. | |
| B.7.3. Rekening houdend met de doelstelling van de wetgever en met het | B.7.3. Compte tenu de l'objectif du législateur et de ce que celui-ci |
| feit dat hij maatregelen kan nemen om fraude te voorkomen in de | peut prendre les mesures propres à prévenir la fraude dans les |
| sectoren waarin hij heeft vastgesteld dat die fraude aanzienlijk is, | secteurs où il a constaté que cette fraude est considérable, il n'est |
| is het niet onevenredig de regeling inzake registratie van aannemers | pas disproportionné d'assortir le régime de l'enregistrement des |
| te koppelen aan zodanige bepalingen dat medecontractanten zullen weten | entrepreneurs de dispositions telles que les cocontractants sachent, |
| dat, indien zij een overeenkomst willen sluiten met een aannemer die | s'ils souhaitent s'entendre avec un entrepreneur qui ne serait pas |
| niet zou zijn geregistreerd, zij het risico lopen gedeeltelijk te zijn | enregistré, qu'ils risquent d'être partiellement tenus au paiement des |
| gehouden tot betaling van de belastingschulden en van de sociale | dettes fiscales et des cotisations sociales dont cet entrepreneur |
| bijdragen welke die aannemer verschuldigd zou zijn. Zo wil men | |
| bereiken dat niemand er belang bij heeft een beroep te doen op de | serait redevable. L'on vise ainsi à ce que nul n'ait intérêt à |
| diensten van niet-geregistreerde aannemers (Parl. St., Senaat, | recourir aux services d'entrepreneurs non enregistrés (Doc. parl., |
| 1977-1978, nr. 415-1, p. 38). | Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 38). |
| B.8. Ten slotte dient te worden opgemerkt dat, aangezien de in het | B.8. Il convient d'observer enfin que, comme la disposition en cause |
| geding zijnde bepaling toepasbaar was op alle in België gevestigde | était applicable à l'ensemble des maîtres d'ouvrage et entrepreneurs |
| opdrachtgevers en aannemers, zij geen belemmering kon vormen voor het | établis en Belgique, elle ne pouvait créer un obstacle à la libre |
| vrije verkeer van diensten op de Belgische markt. | circulation des services sur le marché belge. |
| B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 30bis, § 1, van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de | L'article 30bis, § 1er, de la loi du 27 juin 1969 révisant |
| besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke | l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des |
| zekerheid der arbeiders, zoals het van toepassing was vóór de | travailleurs, tel qu'il était applicable avant sa modification par |
| wijziging ervan bij het koninklijk besluit van 26 december 1998, | l'arrêté royal du 26 décembre 1998, ne viole pas les articles 10 et 11 |
| schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 19 maart 2009. | l'audience publique du 19 mars 2009. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |