← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 171/2008 van 3 december 2008 Rolnummer 4304 In zake :
de prejudiciële vragen over artikel 4, § 1, 1°, van de wet van 16 november 1972 betreffende de
arbeidsinspectie, gesteld door de Rechtbank van eerste aanle Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 171/2008 van 3 december 2008 Rolnummer 4304 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 4, § 1, 1°, van de wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie, gesteld door de Rechtbank van eerste aanle Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 171/2008 du 3 décembre 2008 Numéro du rôle : 4304 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4, § 1 er , 1°, de la loi du 16 novembre 1972 concernant l'inspection du travail, posées par La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 171/2008 van 3 december 2008 | Extrait de l'arrêt n° 171/2008 du 3 décembre 2008 |
Rolnummer 4304 | Numéro du rôle : 4304 |
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 4, § 1, 1°, van de wet | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4, § 1er, |
van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie, gesteld door de | 1°, de la loi du 16 novembre 1972 concernant l'inspection du travail, |
Rechtbank van eerste aanleg te Gent. | posées par le Tribunal de première instance de Gand. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de | composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. |
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van | J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, |
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : (...) | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 30 april 2007 in zake het openbaar ministerie tegen | Par jugement du 30 avril 2007 en cause du ministère public contre |
Edita Lavickiené en de nv « Madig », waarvan de expeditie ter griffie | Edita Lavickiené et la SA « Madig », dont l'expédition est parvenue au |
van het Hof is ingekomen op 4 oktober 2007, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 4 octobre 2007, le Tribunal de première instance |
eerste aanleg te Gent de volgende prejudiciële vragen gesteld : | de Gand a posé les questions préjudicielles suivantes : |
1. « Schendt artikel 4, § 1.1, van de wet van 16 november 1972 | 1. « L'article 4, § 1er, 1°, de la loi du 16 novembre 1972 concernant |
betreffende de arbeidsinspectie, geïnterpreteerd in de zin dat de | l'inspection du travail, interprété en ce sens que l'autorisation du |
toestemming van de politierechter die het betreden van bewoonde | juge de police permettant de pénétrer dans des locaux habités peut |
lokalen toelaat kan steunen op bescheiden en mondelinge toelichtingen | être fondée sur des documents et des explications verbales qui ne sont |
die niet aan het strafdossier worden gevoegd, het recht op de | pas joints au dossier pénal, viole-t-il le droit à l'inviolabilité du |
onschendbaarheid van de woning zoals vervat in artikel 15 van de | domicile inscrit dans l'article 15 de la Constitution, combiné avec |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 EVRM ? »; | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme ? »; |
2. « Schendt artikel 4, § 1.1, van de wet van 16 november 1972 | 2. « L'article 4, § 1er, 1°, de la loi du 16 novembre 1972 concernant |
betreffende de arbeidsinspectie, geïnterpreteerd in de zin dat zij het | l'inspection du travail, interprété en ce sens qu'il autorise l'accès |
betreden van bewoonde lokalen toelaat, steunend op bescheiden en | à des locaux habités sur la base de documents et d'explications |
mondelinge toelichtingen die niet aan het strafdossier worden gevoegd, | verbales qui ne sont pas joints au dossier pénal, viole-t-il les |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met | articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de |
artikel 6, § 1 EVRM, in zoverre de ingevolge die bepaling door de | la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que la légalité |
politierechter afgeleverde toestemming om toegang te krijgen tot | de l'autorisation délivrée par le juge de police en vertu de cette |
bewoonde lokalen door geen enkele rechter op haar legaliteit kan | disposition, en vue de pénétrer dans des locaux habités, ne peut être |
worden gecontroleerd, terwijl de huiszoeking afgeleverd in toepassing | contrôlée par aucun juge, alors que la perquisition ordonnée en |
van artikel 89bis van het Wetboek van Strafvordering kan worden | application de l'article 89bis du Code d'instruction criminelle peut |
betwist voor de feitenrechter ? ». | être contestée devant le juge du fond ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. Artikel 4, § 1, 1°, van de wet van 16 november 1972 betreffende | B.1.1. L'article 4, § 1er, 1°, de la loi du 16 novembre 1972 |
de arbeidsinspectie (hierna : « Arbeidsinspectiewet »), zoals | concernant l'inspection du travail (ci-après : « loi concernant |
gewijzigd bij artikel 190 van de programmawet van 22 december 1989, | l'inspection du travail »), tel qu'il a été modifié par l'article 190 |
bepaalt : | de la loi-programme du 22 décembre 1989, dispose : |
« De sociale inspecteurs, voorzien van behoorlijke | « Les inspecteurs sociaux, munis de pièces justificatives de leurs |
legitimatiebewijzen, mogen bij de uitoefening van hun opdracht : | fonctions, peuvent dans l'exercice de leur mission : |
1° op elk ogenblik van de dag en van de nacht, zonder voorafgaande | 1° pénétrer librement, à toute heure du jour et de la nuit, sans |
verwittiging, vrij binnen gaan in alle werkplaatsen of andere plaatsen | avertissement préalable, dans tous les lieux de travail ou autres |
die aan hun toezicht onderworpen zijn of waarvan zij redelijkerwijze | lieux qui sont soumis à leur contrôle ou dans lesquels ils peuvent |
kunnen vermoeden dat daar personen tewerkgesteld zijn die onderworpen | avoir un motif raisonnable de supposer que travaillent des personnes |
zijn aan de bepalingen van de wetgevingen waarop zij toezicht | soumises aux dispositions des législations dont ils exercent la |
uitoefenen. | surveillance. |
Tot de bewoonde lokalen hebben zij evenwel enkel toegang wanneer de | Toutefois, dans les locaux habités ils ne peuvent pénétrer qu'avec |
rechter in de politierechtbank daartoe vooraf toestemming heeft | l'autorisation préalable du juge au tribunal de police ». |
verleend ». B.1.2. De sociale inspecteurs zijn belast met het toezicht op de | B.1.2. Les inspecteurs sociaux sont chargés de surveiller le respect |
naleving van de wetgeving betreffende de arbeidshygiëne en | de la législation relative à l'hygiène et à la médecine du travail, à |
-geneeskunde, de arbeidsbescherming, de arbeidsbetrekkingen en | la protection du travail, à la réglementation et aux relations de |
-reglementeringen, de arbeidsveiligheid, de sociale zekerheid en de | travail, à la sécurité du travail, à la sécurité sociale et à |
sociale bijstand (artikel 1 van de Arbeidsinspectiewet). | l'assistance sociale (article 1er de la loi concernant l'inspection du travail). |
Teneinde hun opdracht te kunnen vervullen, verleent artikel 4, § 1, | Afin de pouvoir accomplir leur mission, l'article 4, § 1er, 1°, alinéa |
1°, eerste lid, van de Arbeidsinspectiewet de sociale inspecteurs een | 1er, de la loi concernant l'inspection du travail confère aux |
recht van toegang tot alle werkplaatsen of andere plaatsen die aan hun | inspecteurs sociaux le droit de pénétrer dans tous les lieux de |
toezicht onderworpen zijn of waarvan zij redelijkerwijze kunnen | travail dans lesquels ils peuvent avoir un motif raisonnable de |
vermoeden dat daar personen zijn tewerkgesteld die onderworpen zijn | supposer que travaillent des personnes soumises aux dispositions des |
aan de bepalingen van de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen. | législations dont ils exercent la surveillance. |
Artikel 4, § 1, 1°, tweede lid, van de Arbeidsinspectiewet onderwerpt | L'article 4, § 1er, 1°, alinéa 2, de la loi concernant l'inspection du |
hun recht van toegang tot bewoonde lokalen evenwel aan de voorafgaande | travail soumet toutefois leur droit de pénétrer dans les locaux |
toestemming van de rechter in de politierechtbank. | habités à l'autorisation préalable du juge au tribunal de police. |
B.2.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de procedurele | B.2.1. Les questions préjudicielles portent sur les garanties |
waarborgen waarmee de uitoefening van het recht van toegang tot | procédurales qui entourent l'exercice du droit de pénétrer dans les |
bewoonde lokalen is omringd. | locaux habités. |
De eerste beklaagde voor de verwijzende rechter stelde vast dat de | La première prévenue devant le juge a quo a constaté que |
toestemming door de politierechter werd gemotiveerd met verwijzing naar aan die rechter voorgelegde bescheiden en mondelinge toelichtingen, waarvan in het dossier geen neerslag werd gevonden. Daarnaast wees zij op een gebrek aan toegang tot een onafhankelijke en onpartijdige rechter om de wettigheid van de verleende toestemming te betwisten. De verwijzende rechter wenst daarom van het Hof te vernemen of artikel 4, § 1, 1°, tweede lid, van de Arbeidsinspectiewet verenigbaar is met het recht op onschendbaarheid van de woning (eerste prejudiciële vraag) en met het recht op toegang tot de rechter (tweede prejudiciële vraag). Meer bepaald vraagt de verwijzende rechter, enerzijds, of de voormelde | l'autorisation du juge de police était motivée par référence à des documents et déclarations verbales soumis à ce juge, alors que le dossier n'en faisait pas mention. Elle a également relevé l'absence d'accès à un juge indépendant et impartial afin de contester la légalité de l'autorisation accordée. Le juge a quo demande pour cette raison à la Cour si l'article 4, § 1er, 1°, alinéa 2, de la loi concernant l'inspection du travail est compatible avec le droit à l'inviolabilité du domicile (première question préjudicielle) et avec le droit d'accès au juge (seconde question préjudicielle). Plus précisément, le juge a quo demande, d'une part, si la disposition |
bepaling artikel 15 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel | précitée viole l'article 15 de la Constitution, combiné avec l'article |
8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, schendt, | 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, lorsqu'elle est |
wanneer zij in die zin wordt geïnterpreteerd dat de toestemming van de | interprétée en ce sens que l'autorisation du juge de police peut être |
politierechter kan steunen op bescheiden en mondelinge toelichtingen | fondée sur des documents et déclarations verbales qui n'ont pas été |
die niet aan het strafdossier worden toegevoegd en, anderzijds, of de | versés au dossier répressif et, d'autre part, si cette disposition |
bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen | viole les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec |
met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, | l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce |
schendt, doordat, ingevolge de bovenvermelde interpretatie, door geen | que, par suite de l'interprétation précitée, aucun juge ne peut |
enkele rechter toezicht kan worden uitgeoefend op de wettigheid van de | exercer un contrôle sur la légalité de l'autorisation accordée par le |
door de politierechter verleende toestemming, terwijl een dergelijke | juge de police, alors qu'un tel contrôle de légalité est possible pour |
wettigheidscontrole wel mogelijk is ten aanzien van het huiszoekingsbevel, afgegeven met toepassing van artikel 89bis van het Wetboek van strafvordering. Wanneer het Hof, zoals in de tweede prejudiciële vraag, wordt gevraagd de naleving van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te onderzoeken, in samenhang gelezen met een verdragsrechtelijke bepaling waarin een grondrecht wordt gewaarborgd, volstaat de vaststelling dat die verdragsrechtelijke bepaling is geschonden om tot het besluit te komen dat de categorie van personen van wie dat grondrecht is geschonden wordt gediscrimineerd ten aanzien van de categorie van personen voor wie dat grondrecht is gewaarborgd. | l'ordonnance de perquisition délivrée en application de l'article 89bis du Code d'instruction criminelle. Lorsque la Cour, comme dans la seconde question préjudicielle, est appelée à vérifier le respect du principe d'égalité et de non-discrimination, combiné avec une disposition conventionnelle garantissant un droit fondamental, il suffit de constater que cette disposition conventionnelle est violée pour conclure que la catégorie de personnes dont ce droit fondamental est violé est discriminée par rapport à la catégorie de personnes auxquelles ce droit fondamental est garanti. |
B.2.2. De interpretatie van de in het geding zijnde bepaling door de | B.2.2. L'interprétation de la disposition en cause retenue par le juge |
verwijzende rechter berust op een arrest van het Hof van Cassatie van | |
9 maart 2004 (Arr. Cass., 2004, nr. 132) op grond waarvan « de rechter | a quo repose sur un arrêt de la Cour de cassation du 9 mars 2004 |
in de politierechtbank onaantastbaar en zonder mogelijkheid tot | (Pas., 2004, n° 132), en vertu duquel « le juge au tribunal de police |
verhaal oordeelt of hij de toestemming geeft of weigert ». Vermits « | apprécie souverainement et sans possibilité de recours s'il donne ou |
de strafrechter niet vermag na te gaan of de sociale inspecteur zich | s'il refuse l'autorisation ». Puisque « le juge pénal ne peut examiner |
voor de politierechter op gegronde vermoedens van een | si l'inspecteur social a invoqué devant le juge de police des |
sociaalrechtelijke inbreuk heeft beroepen en [...] de betreding van de | présomptions fondées de l'existence d'une infraction en matière |
bewoonde lokalen noodzakelijk was voor het vaststellen van die inbreuk | sociale et si l'accès aux locaux habités était nécessaire pour |
[moeten] de stukken die de politierechter hebben toegelaten de | constater cette infraction [...] les pièces qui ont habilité le juge |
aanvraag tot machtiging te beoordelen, zich niet in het strafdossier | de police à examiner la demande d'autorisation ne doivent pas se |
[...] bevinden ». | trouver dans le dossier répressif ». |
B.2.3. Aangezien de uitoefening van het recht van toegang tot bewoonde | B.2.3. Dès lors que l'exercice du droit de pénétrer dans les locaux |
lokalen in de zaak voor de verwijzende rechter tot een strafvervolging | habités a donné lieu, dans l'affaire soumise au juge a quo, à des |
aanleiding heeft gegeven, beperkt het Hof zijn onderzoek tot die | poursuites pénales, la Cour limite son examen à cette hypothèse. |
hypothese. B.3. Artikel 15 van de Grondwet bepaalt : | B.3. L'article 15 de la Constitution énonce : |
« De woning is onschendbaar; geen huiszoeking kan plaatshebben dan in | « Le domicile est inviolable; aucune visite domiciliaire ne peut avoir |
lieu que dans les cas prévus par la loi et dans la forme qu'elle | |
de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm die zij voorschrijft ». | prescrit ». Cette disposition est soumise à la Cour en combinaison avec l'article |
Die bepaling wordt aan het Hof voorgelegd in samenhang met artikel 8 | 8 de la Convention européenne des droits de l'homme, qui énonce : |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat bepaalt : | |
« 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn | « 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, |
gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. | de son domicile et de sa correspondance. |
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking | 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans |
tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien | l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue |
en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's | par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société |
lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn | démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté |
van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van | publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et |
strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, | à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé |
of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». | ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ». |
B.4. Het recht op de eerbiediging van de woning heeft een | B.4. Le droit au respect du domicile revêt un caractère civil au sens |
burgerrechtelijk karakter in de zin van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Aangezien de uitoefening van het recht van toegang tot bewoonde lokalen een inmenging in dat recht vormt, moeten de daarmee verband houdende betwistingen gebeuren met naleving van de in die bepaling vervatte waarborgen. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag B.5.1. Het voorafgaande optreden van een onafhankelijke en onpartijdige magistraat vormt een belangrijke waarborg tegen het gevaar voor misbruik of willekeur. De politierechter beschikt ter zake over een ruime beoordelingsbevoegdheid om te bepalen of de hem voorgelegde omstandigheden een aantasting van het grondwettelijk beginsel van de onschendbaarheid van de woning verantwoorden. De toestemming die hij verleent, is specifiek. Zij betreft een welbepaald onderzoek, beoogt een welbepaalde woning en geldt alleen voor de | de l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. Etant donné que l'exercice du droit de pénétrer dans les locaux habités constitue une ingérence dans ce droit, les contestations y relatives doivent se dérouler dans le respect des garanties prévues par cette disposition. Quant à la seconde question préjudicielle B.5.1. L'intervention préalable d'un magistrat indépendant et impartial constitue une garantie importante contre les risques d'abus ou d'arbitraire. Le juge de police dispose en la matière d'un large pouvoir d'appréciation afin de déterminer si les circonstances qui lui sont soumises justifient une atteinte au principe constitutionnel de l'inviolabilité du domicile. L'autorisation qu'il délivre est spécifique. Elle concerne une enquête précise, vise une habitation |
personen op wier naam de toestemming is verleend. « Het spreekt | déterminée et ne vaut que pour les personnes au nom desquelles |
vanzelf dat de machtiging niet automatisch wordt verleend door de | l'autorisation est accordée. « Il va de soi que l'autorisation n'est |
politierechter, doch dat deze dient te oordelen of de redenen om te | pas accordée automatiquement par le juge de police mais que c'est à ce |
geloven dat inbreuken gepleegd worden op de wetten en reglementen, | dernier d'apprécier si les raisons de croire qu'il se commet des |
voldoende overtuigend zijn » (Parl. St., Kamer, 1971-1972, nr. 254/1, | infractions aux lois et règlements sont suffisamment probantes » (Doc. |
p. 2). | parl., Chambre, 1971-1972, n° 254/1, p. 2). |
B.5.2. Het loutere gegeven dat de toestemming om bewoonde lokalen te | B.5.2. La simple circonstance que l'autorisation de pénétrer dans les |
betreden, wordt verleend door een rechter, kan echter niet worden | locaux habités est délivrée par un juge ne peut toutefois être |
beschouwd als een toereikende waarborg in de zin van artikel 6.1 van | |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, aangezien de persoon | considérée comme une garantie suffisante au sens de l'article 6.1 de |
op wie de geplande maatregel betrekking heeft - en die in dat stadium | la Convention européenne des droits de l'homme dès lors que la |
geen weet heeft van die maatregel - zich niet kan laten horen (EHRM, | personne visée par la mesure projetée - qui ignore à ce stade cette |
21 februari 2008, Ravon t. Frankrijk, § 30). De doeltreffendheid van | mesure - ne peut se faire entendre (CEDH, 21 février 2008, arrêt Ravon |
de maatregel zou immers ernstig in het gedrang komen indien de beoogde | c. France, § 30). En effet, l'efficacité de la mesure serait gravement |
persoon hiervan vooraf op de hoogte zou worden gebracht (zie, mutatis | compromise si la personne visée devait préalablement en être informée |
mutandis, EHRM, 22 mei 2008, Iliya Stefanov t. Bulgarije, § 59, en | (voy., mutatis mutandis, CEDH, 22 mai 2008, IliyaStefanov c. Bulgarie, |
EHRM, 19 september 2002 (beslissing), Tamosius t. Verenigd Koninkrijk). | § 59, et CEDH, 19 septembre 2002 (décision), Tamosius c. Royaume-Uni). |
B.5.3. De waarborgen van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de | B.5.3. Les garanties de l'article 6.1 de la Convention européenne des |
rechten van de mens houden met name in dat de betrokkenen een | droits de l'homme impliquent que les personnes concernées puissent |
daadwerkelijke jurisdictionele controle, zowel in feite als in rechte, | bénéficier d'un contrôle juridictionnel effectif, en fait comme en |
kunnen verkrijgen op de regelmatigheid van de beslissing waarmee de | droit, de la régularité de la décision autorisant l'accès aux locaux |
toegang tot bewoonde lokalen wordt toegestaan, alsook, in voorkomend | |
geval, van de maatregelen die op grond daarvan zijn genomen. Het | habités ainsi que, le cas échéant, des mesures prises sur son |
beschikbare beroep moet of de beschikbare beroepen moeten, wanneer een | fondement. Le ou les recours disponibles doivent permettre, en cas de |
onregelmatigheid wordt vastgesteld, het mogelijk maken ofwel de | constat d'irrégularité, soit de prévenir l'accès, soit, dans |
toegang te voorkomen, ofwel, indien een onregelmatig geachte toegang | |
reeds heeft plaatsgehad, de betrokkene een gepast herstel te bieden | l'hypothèse où un accès jugé irrégulier a déjà eu lieu, de fournir à |
(EHRM, 21 februari 2008, Ravon t. Frankrijk, § 28). | l'intéressé un redressement approprié (CEDH, 21 février 2008, arrêt |
B.5.4. In de interpretatie van de verwijzende rechter volgens welke de | Ravon c. France, § 28). B.5.4. Dans l'interprétation du juge a quo selon laquelle la |
in het geding zijnde bepaling elk rechterlijk toezicht op de | disposition en cause exclut tout contrôle juridictionnel de la |
wettigheid van de door de politierechter verleende toestemming | légalité de l'autorisation accordée par le juge de police, cette |
uitsluit, voldoet die bepaling niet aan de vereisten van artikel 6.1 | disposition ne répond pas aux exigences de l'article 6.1. de la |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en is zij | Convention européenne des droits de l'homme et constitue, partant, une |
derhalve in strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | violation des articles 10 et 11 de la Constitution. |
In die interpretatie dient de tweede prejudiciële vraag bevestigend te | Dans cette interprétation, la seconde question préjudicielle appelle |
worden beantwoord. | une réponse affirmative. |
B.5.5. Artikel 4, § 1, 1°, tweede lid, van de Arbeidsinspectiewet kan | B.5.5. L'article 4, § 1er, 1°, alinéa 2, de la loi concernant |
l'inspection du travail peut cependant recevoir une autre | |
evenwel anders worden geïnterpreteerd, in die zin dat die bepaling | interprétation selon laquelle cette disposition ne s'oppose pas à ce |
zich niet ertegen verzet dat de toestemming van de politierechter om | que l'autorisation du juge de police de pénétrer dans les locaux |
bewoonde lokalen te betreden, voor de strafrechter wordt betwist. | habités soit contestée devant le juge pénal. |
In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden | Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une |
beantwoord. | réponse négative. |
Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
B.6.1. Tot de waarborgen van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor | B.6.1. Les garanties de l'article 6.1 de la Convention européenne des |
de rechten van de mens behoort ook de eerbiediging van het beginsel | droits de l'homme comprennent également le respect du principe du |
van de tegenspraak. Dat beginsel impliceert in de regel het recht voor | contradictoire. Ce principe implique en règle le droit pour les |
de gedingvoerende partijen om kennis te nemen van elk stuk dat of elke | parties litigantes de prendre connaissance de toute pièce ou |
opmerking die bij de rechter wordt neergelegd en ze te bespreken. | observation présentée devant le juge et de la discuter. |
De rechten van de verdediging moeten echter worden afgewogen tegen de | Les droits de la défense doivent toutefois être mis en balance avec |
belangen die onder de toepassing van artikel 8 van het Europees | les intérêts qui relèvent du domaine de l'article 8 de la Convention |
Verdrag voor de rechten van de mens vallen. Aldus is het in | européenne des droits de l'homme. On peut ainsi concevoir des |
uitzonderlijke situaties denkbaar dat bepaalde stukken van het dossier | situations exceptionnelles dans lesquelles certaines pièces du dossier |
aan de tegenspraak ontsnappen (EHRM, 21 juni 2007, Antunes en Pires t. | échappent à la contradiction (CEDH, 21 juin 2007, Antunes et Pires c. |
Portugal, § 35). | Portugal, § 35). |
Ten aanzien van artikel 6.1 van dat Verdrag zijn evenwel enkel die | Toutefois, seules sont légitimes au regard de l'article 6.1 de la |
maatregelen die de rechten van de verdediging beperken legitiem die | Convention précitée les mesures restreignant les droits de la défense |
absoluut noodzakelijk zijn. Bovendien moeten de moeilijkheden die een | qui sont absolument nécessaires. De surcroît, les difficultés |
van de partijen bij de uitoefening van haar verdediging zou | qu'éprouverait une des parties dans l'exercice de sa défense en raison |
ondervinden vanwege een beperking van haar rechten, worden | d'une limitation de ses droits doivent être compensées par la garantie |
gecompenseerd door de waarborg van de voor het rechtscollege gevolgde | qu'offre la procédure suivie devant la juridiction (CEDH, 20 février |
procedure (EHRM, 20 februari 1996, Doorson t. Nederland, §§ 70 en 72). | 1996, Doorson c. Pays-Bas, §§ 70 et 72). |
In het omgekeerde geval moeten de inbreuken op het privéleven die | Inversement, les atteintes à la vie privée qui découlent d'une |
voortvloeien uit een gerechtelijke procedure zoveel mogelijk worden | procédure judiciaire doivent se limiter autant que faire se peut à |
beperkt tot diegene die door specifieke kenmerken van de procedure, | celles rendues strictement nécessaires par les spécificités de la |
enerzijds, en door de gegevens van het geschil, anderzijds, strikt | procédure, d'une part, et par les données du litige, d'autre part |
noodzakelijk worden gemaakt (EHRM, 12 februari 2007, L .L. t. | (CEDH, 12 février 2007, L .L. c. France, § 45). |
Frankrijk, § 45). B.6.2. In de interpretatie van de verwijzende rechter kan de | B.6.2. Dans l'interprétation du juge a quo, l'autorisation du juge de |
toestemming van de politierechter om bewoonde lokalen te betreden, steunen op bescheiden en toelichtingen die niet aan het strafdossier worden toegevoegd. Het gaat om bescheiden en toelichtingen op grond waarvan het vermoeden kan worden gestaafd dat een inbreuk op de sociale wetgeving heeft plaatsgevonden en op grond waarvan de toestemming om het bewoonde lokaal te betreden, is verleend. De materiële vaststellingen die de sociale inspecteurs doen naar aanleiding van de uitoefening van hun recht van toegang tot het bewoonde lokaal worden opgenomen in processen-verbaal die uiteraard wel aan het strafdossier worden toegevoegd. | police de pénétrer dans les locaux habités peut se fonder sur des documents et déclarations qui n'ont pas été joints au dossier répressif. Il s'agit de documents et déclarations sur la base desquels peut être étayée la présomption qu'a été commise une infraction à la législation sociale et sur la base desquels a été donnée l'autorisation de pénétrer dans le local habité. Les constatations matérielles effectuées par les inspecteurs sociaux dans le cadre de l'exercice de leur droit de pénétrer dans le local habité sont actées dans des procès verbaux qui sont évidemment versés au dossier répressif. |
B.6.3. Artikel 15, c), van het Verdrag nr. 81 van de Internationale | B.6.3. Par ailleurs, l'article 15, c), de la Convention n° 81 de |
Arbeidsorganisatie « betreffende de arbeidsinspectie in de industrie | l'Organisation internationale du travail « relative à l'inspection du |
en de handel » (goedgekeurd bij wet van 29 maart 1957) bepaalt | travail dans l'industrie et le commerce » (approuvée par la loi du 29 |
overigens : | mars 1957) dispose : |
« Behoudens de uitzonderingen bij de nationale wetgeving vast te | « Sous réserve des exceptions que la législation nationale pourrait |
stellen, zullen de inspecteurs van de arbeid : | prévoir, les inspecteurs du travail : |
[...] | [...] |
c) als strikt vertrouwelijk moeten beschouwen de bron van elke klacht, waarbij een gebrek in de installatie of een inbreuk op de wettelijke bepalingen te hunner kennis wordt gebracht en zich er van moeten onthouden om aan de werkgever of zijn vertegenwoordiger mede te delen, dat tengevolge van een klacht een inspectiebezoek is gebracht ». Artikel 12, eerste lid, van de Arbeidsinspectiewet bepaalt : « Behoudens uitdrukkelijke machtiging van de indiener van een klacht of van een aangifte betreffende een overtreding van de bepalingen van de wetgevingen waarop zij toezicht uitoefenen, mogen de sociale | c) devront traiter comme absolument confidentielle la source de toute plainte leur signalant un défaut dans l'installation ou une infraction aux dispositions légales et devront s'abstenir de révéler à l'employeur ou à son représentant qu'il a été procédé à une visite d'inspection comme suite à une plainte ». L'article 12, alinéa 1er, de la loi concernant l'inspection du travail dispose : « Sauf autorisation expresse de l'auteur d'une plainte ou d'une dénonciation relative à une infraction aux dispositions des législations dont ils exercent la surveillance, les inspecteurs sociaux ne peuvent révéler en aucun cas, même devant les tribunaux, le |
inspecteurs in geen enkel geval, zelfs niet vóór de rechtbanken, de | nom de l'auteur de cette plainte ou de cette dénonciation ». |
naam van de indiener van deze klacht of van deze aangifte bekend maken | B.6.4. Il découle de ce qui précède que les droits de la défense |
». B.6.4. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat de rechten van de verdediging | seraient restreints de manière disproportionnée si les documents et |
op onevenredige wijze zouden worden beperkt indien de bescheiden en | déclarations sur lesquels est fondée l'autorisation du juge de police |
toelichtingen waarop de toestemming van de politierechter om bewoonde | de pénétrer dans les locaux habités étaient entièrement soustraits au |
lokalen te betreden is gebaseerd, volledig worden onttrokken aan het | principe du contradictoire. En revanche, la protection accordée par |
beginsel van de tegenspraak. De bij artikel 8 van het Europees Verdrag | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme est |
voor de rechten van de mens geboden bescherming wordt daarentegen op | suffisamment respectée si tous les éléments permettant de déduire |
voldoende wijze in acht genomen indien alle elementen waaruit de | l'identité de l'auteur de la plainte ou de la dénonciation ne figurent |
identiteit van de indiener van de klacht of aangifte kan worden | pas dans le dossier répressif. Il n'est pas nécessaire, en vue de |
afgeleid, niet in het strafdossier vermeld staan. Het is niet | |
noodzakelijk, ter vrijwaring van die belangen, om de klacht of de | préserver ces intérêts, de soustraire au principe du contradictoire la |
aangifte zelf aan het beginsel van de tegenspraak te onttrekken. | plainte ou la dénonciation elle-même. |
B.6.5. In de interpretatie van de in het geding zijnde bepaling | B.6.5. Dans l'interprétation de la disposition en cause selon laquelle |
volgens welke de bescheiden en toelichtingen waarop de toestemming van | les documents et déclarations sur lesquels est fondée l'autorisation |
de politierechter om bewoonde lokalen te betreden is gebaseerd | du juge de police de pénétrer dans les locaux habités sont entièrement |
volledig aan het beginsel van de tegenspraak worden onttrokken, | soustraits au principe du contradictoire, cette disposition ne |
voldoet die bepaling niet aan de vereisten van artikel 6.1 van het | satisfait pas aux exigences de l'article 6.1 de la Convention |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en leidt zij tot een | européenne des droits de l'homme et entraîne une ingérence arbitraire |
willekeurige inmenging in het recht op de onschendbaarheid van de | dans le droit à l'inviolabilité du domicile, garanti par l'article 15 |
woning, gewaarborgd bij artikel 15 van de Grondwet en artikel 8 van | de la Constitution et par l'article 8 de la Convention européenne des |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | droits de l'homme. |
In die interpretatie dient de eerste prejudiciële vraag bevestigend te | Dans cette interprétation, la première question préjudicielle appelle |
worden beantwoord. | une réponse affirmative. |
B.6.6. Artikel 4, § 1, 1°, tweede lid, van de Arbeidsinspectiewet kan | B.6.6. L'article 4, § 1er, 1°, alinéa 2, de la loi concernant |
evenwel in die zin worden geïnterpreteerd dat niet de klacht of | l'inspection du travail peut toutefois être interprété en ce sens que, |
aangifte zelf, maar enkel de gegevens waaruit de identiteit van de | non pas la plainte ou la dénonciation elle-même, mais uniquement les |
indiener van die klacht of aangifte kan worden afgeleid, aan het | données qui permettent de déduire l'identité de l'auteur de la plainte |
beginsel van de tegenspraak worden onttrokken. | ou de la dénonciation sont soustraites au principe du contradictoire. |
In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden | Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une |
beantwoord. | réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- Artikel 4, § 1, 1°, tweede lid, van de wet van 16 november 1972 | - L'article 4, § 1er, 1°, alinéa 2, de la loi du 16 novembre 1972 |
betreffende de arbeidsinspectie, in die zin geïnterpreteerd dat het | concernant l'inspection du travail, interprété en ce sens qu'il exclut |
elk rechterlijk toezicht op de wettigheid van de door de | tout contrôle juridictionnel de la légalité de l'autorisation donnée |
politierechter verleende toestemming om bewoonde lokalen te betreden | par le juge de police de pénétrer dans les locaux habités, viole les |
uitsluit, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de |
gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van | la Convention européenne des droits de l'homme. |
de mens. - Dezelfde bepaling, in die zin geïnterpreteerd dat zij niet elk | - La même disposition, interprétée en ce sens qu'elle n'exclut pas |
rechterlijk toezicht op de wettigheid van de door de politierechter | tout contrôle juridictionnel de la légalité de l'autorisation donnée |
verleende toestemming om bewoonde lokalen te betreden uitsluit, | par le juge de police de pénétrer dans les locaux habités, ne viole |
schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article |
gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van | 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
de mens. - Dezelfde bepaling, in die zin geïnterpreteerd dat zij de bescheiden | - La même disposition, interprétée en ce sens qu'elle soustrait |
en toelichtingen waarop de toestemming van de politierechter om | entièrement au principe du contradictoire les documents et |
bewoonde lokalen te betreden is gebaseerd volledig aan het beginsel | déclarations sur lesquels est fondée l'autorisation du juge de police |
van de tegenspraak onttrekt, schendt artikel 15 van de Grondwet, in | de pénétrer dans les locaux habités, viole l'article 15 de la |
samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de | Constitution, combiné avec l'article 8 de la Convention européenne des |
rechten van de mens. | droits de l'homme. |
- Dezelfde bepaling, in die zin geïnterpreteerd dat zij niet de klacht | - La même disposition, interprétée en ce sens qu'elle ne soustrait pas |
la plainte ou la dénonciation elle-même, mais uniquement les données | |
of aangifte zelf, maar enkel de gegevens waaruit de identiteit van de | qui permettent de déduire l'identité de l'auteur de cette plainte ou |
indiener van die klacht of aangifte kan worden afgeleid aan het | de cette dénonciation, au principe du contradictoire, ne viole pas |
beginsel van de tegenspraak onttrekt, schendt niet artikel 15 van de | l'article 15 de la Constitution, combiné avec l'article 8 de la |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag | |
voor de rechten van de mens. | Convention européenne des droits de l'homme. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
terechtzitting van 3 december 2008. | l'audience publique du 3 décembre 2008. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |