Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 164/2008 van 20 november 2008 Rolnummer 4389 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van afdeling 3 van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, van het (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 164/2008 van 20 november 2008 Rolnummer 4389 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van afdeling 3 van boek III, titel VIII, hoofdstuk II, van het (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 164/2008 du 20 novembre 2008 Numéro du rôle : 4389 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 8 de la section 3 du livre III, titre VIII, chapitre II, du(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 164/2008 van 20 november 2008 Extrait de l'arrêt n° 164/2008 du 20 novembre 2008
Rolnummer 4389 Numéro du rôle : 4389
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8 van afdeling 3 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 8 de la
(« Regels betreffende de pacht in het bijzonder ») van boek III, titel section 3 (« Des règles particulières aux baux à ferme ») du livre
VIII, hoofdstuk II, van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij de III, titre VIII, chapitre II, du Code civil, tel qu'il a été remplacé
wet van 7 november 1988 en gewijzigd bij de wet van 13 mei 1999, par la loi du 7 novembre 1988 et modifié par la loi du 13 mai 1999,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Turnhout. posée par le Tribunal de première instance de Turnhout.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en J.-P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et J.-P. Snappe,
Snappe, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 10 december 2007 in zake Marc Dries en Greet Bols tegen Par jugement du 10 décembre 2007 en cause de Marc Dries et Greet Bols
Ludovicus Bols en Maria Moonen, waarvan de expeditie ter griffie van contre Ludovicus Bols et Maria Moonen, dont l'expédition est parvenue
het Hof is ingekomen op 17 december 2007, heeft de Rechtbank van au greffe de la Cour le 17 décembre 2007, le Tribunal de première
eerste aanleg te Turnhout de volgende prejudiciële vraag gesteld : instance de Turnhout a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 8 van de Pachtwet in die zin gelezen dat enkel opzeg « L'article 8 de la loi sur le bail à ferme, interprété en ce sens
in voordeel van afstammelingen van de verpachter kan worden gegeven qu'un congé ne peut être donné en faveur des descendants du bailleur
indien deze hun landbouwactiviteiten als natuurlijk persoon uitoefenen que si ceux-ci exercent leurs activités agricoles en tant que personne
en niet in het voordeel van een personenvennootschap waarvan die physique et non en faveur d'une société de personnes dont ces
afstammelingen zaakvoerder en meerderheidsaandeelhouder zijn en via descendants sont gérant et associé majoritaire et par l'intermédiaire
dewelke zij hun landbouwactiviteiten uitoefenen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? ». de laquelle ils exercent leurs activités agricoles, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De wet van 4 november 1969 tot wijziging van de pachtwetgeving en B.1. La loi du 4 novembre 1969 modifiant la législation sur le bail à
van de wetgeving betreffende het recht van voorverkoop ten gunste van
huurders van landeigendommen staat bekend als de pachtwet en vormt ferme et sur le droit de préemption en faveur des preneurs de biens
afdeling 3 (« Regels betreffende de pacht in het bijzonder ») van boek ruraux, appelée loi sur le bail à ferme, constitue la section 3 (« Des
III, titel VIII, hoofdstuk II, van het Burgerlijk Wetboek vormt. règles particulières en faveur des preneurs de biens ruraux ») du
Artikel 8 van die wet bepaalt : livre III, titre VIII, chapitre II, du Code civil. L'article 8 de
cette loi dispose :
« § 1. Gedurende elk van de opeenvolgende pachtperiodes, met « § 1. Au cours de chacune des périodes successives de bail, à
uitsluiting van de eerste en de tweede, kan de verpachter, in l'exclusion de la première et de la deuxième, le bailleur peut, par
afwijking van artikel 4, een einde maken aan de pacht om zelf het dérogation à l'article 4, mettre fin au bail en vue d'exploiter
verpachte goed geheel te exploiteren of de exploitatie ervan geheel lui-même l'ensemble du bien loué ou d'en céder la totalité de
over te dragen aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of l'exploitation à son conjoint, ses descendants ou enfants adoptifs ou
aangenomen kinderen of aan die van zijn echtgenoot of aan de
echtgenoten van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen of à ceux de son conjoint ou aux conjoints desdits descendants ou enfants
aan zijn bloedverwanten tot de vierde graad. adoptifs ou à ses parents jusqu'au quatrième degré.
De bepalingen van artikel 7, 1°, tweede lid, zijn van toepassing. Les dispositions de l'article 7, 1°, deuxième alinéa, sont d'application.
§ 2. In afwijking van artikel 4 kunnen de partijen een pacht van § 2. Par dérogation à l'article 4, les parties peuvent conclure un
minstens 27 jaar afsluiten. Op het einde van deze pacht kan de verpachter een einde maken aan de pacht om zelf het verpachte goed geheel of gedeeltelijk te exploiteren of de exploitatie ervan over te dragen aan zijn echtgenoot, aan zijn afstammelingen of aangenomen kinderen of aan die van zijn echtgenoot of aan de echtgenoten van de voormelde afstammelingen of aangenomen kinderen. De bepalingen van artikel 7, 1°, tweede lid, en van artikel 9, eerste lid, zijn van toepassing. Op het einde van deze pacht kan de verpachter eveneens geheel of gedeeltelijk een einde maken aan de pacht om de goederen te vervreemden. bail d'au moins 27 ans. Au terme de ce bail, le bailleur peut mettre fin au bail en vue d'exploiter lui-même tout ou partie du bien loué ou d'en céder l'exploitation à son conjoint, à ses descendants ou enfants adoptifs ou à ceux de son conjoint, ou aux conjoints desdits descendants ou enfants adoptifs. Les dispositions de l'article 7, 1°, deuxième alinéa, et de l'article 9, premier alinéa, sont d'application. Au terme du bail, le bailleur peut également mettre fin à tout ou partie du bail en vue d'aliéner les biens.
Onderpacht en pachtoverdracht zijn mogelijk overeenkomstig de La sous-location et la cession de bail sont possibles conformément aux
artikelen 30, 31, 32, 34 en 34bis zonder dat echter hierdoor de vaste articles 30, 31, 32, 34 et 34bis sans que la période fixe ne puisse
duur overschreden kan worden. toutefois être dépassée.
Onder voorbehoud van de vorige leden zijn de bepalingen van deze wet Sous réserve des alinéas précédents, les dispositions de cette loi
volledig van toepassing op de pacht van minstens 27 jaar. sont entièrement applicables au bail d'au moins 27 ans.
§ 3. In afwijking van artikel 4 kunnen de partijen een loopbaanpacht § 3. Par dérogation à l'article 4, les parties peuvent conclure un
afsluiten. bail de carrière.
De loopbaanpacht wordt afgesloten voor een vaste duur die gelijk is
aan het verschil tussen het ogenblik waarop de pachter vijfenzestig Le bail de carrière est conclu pour une période fixe égale à la
jaar zal zijn en de huidige leeftijd van de kandidaat-pachter. Deze différence entre le moment où le preneur aura soixante-cinq ans et
vaste periode moet minstens zevenentwintig jaar omvatten. In het geval l'âge du candidat-preneur. Cette période fixe doit comporter au
er meerdere pachters zijn, wordt de vaste duur berekend volgens de minimum vingt-sept ans. Au cas où il y a plusieurs preneurs, la
leeftijd van de jongste medepachter. période fixe est calculée sur base de l'âge du copreneur le moins âgé.
Op het einde van een loopbaanpacht kan de verpachter van rechtswege Au terme d'un bail de carrière, le bailleur retrouve automatiquement
vrij over zijn goed beschikken zonder dat de pachter zich hiertegen la libre disposition de son bien sans que le preneur ne puisse s'y
kan verzetten. opposer.
Onderpacht en pachtoverdracht zijn mogelijk overeenkomstig de La sous-location et la cession de bail sont possibles conformément aux
artikelen 30, 31, 32, 34 en 34bis zonder dat echter hierdoor de vaste articles 30, 31, 32, 34 et 34bis sans que la période fixe ne puisse
duur overschreden kan worden. toutefois être dépassée.
Wanneer de pachter in het bezit van het goed wordt gelaten na het Si le preneur est laissé en possession du bien après l'expiration du
einde van de loopbaanpacht, wordt de loopbaanpacht stilzwijgend bail de carrière, le bail de carrière se poursuit tacitement d'année
verlengd van jaar tot jaar. en année.
Onder voorbehoud van de vorige leden zijn de bepalingen van deze wet Sous réserve des alinéas précédents, les dispositions de cette loi
volledig van toepassing op de loopbaanpacht ». sont entièrement applicables au bail de carrière ».
B.2. In een arrest van 13 oktober 2006 heeft het Hof van Cassatie B.2. Dans un arrêt du 13 octobre 2006, la Cour de cassation a estimé
geoordeeld dat de verpachter die de pachtovereenkomst wenst te que le bailleur qui souhaite mettre fin au bail à ferme afin de faire
exploiter le bien loué par un des membres de sa famille mentionnés à
beëindigen om het verpachte goed door één van de in artikel 8 vermelde l'article 8 ne peut donner congé pour céder l'exploitation du bien
familieleden te laten exploiteren, geen opzegging kan geven om de
exploitatie van het verpachte goed aan een vennootschap over te
dragen. De omstandigheid dat de zaakvoerder van de vennootschap de loué à une société. La circonstance que le gérant de la société est le
zoon is van de verpachter doet hieraan geen afbreuk (Cass., 13 oktober fils du bailleur n'y déroge pas (Cass., 13 octobre 2006, C.05.0165.N).
2006, C.05.0165.N).
B.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 8 van de B.3. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 8 de la loi sur le
pachtwet, zoals geïnterpreteerd door het Hof van Cassatie, de bail à ferme, tel qu'il est interprété par la Cour de cassation, viole
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt doordat het een verschil in les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il fait naître une
behandeling doet ontstaan naargelang de pachtovereenkomst wordt différence de traitement, selon qu'il est mis fin au bail à ferme afin
opgezegd om de exploitatie van het verpachte goed over te dragen aan de céder l'exploitation du bien loué à un descendant du bailleur ou à
een afstammeling van de verpachter, dan wel aan een rechtspersoon une personne morale dont ce descendant est gérant et associé
waarvan die afstammeling zaakvoerder en meerderheidsaandeelhouder is. majoritaire. B.4. La disposition en cause fait partie d'une réglementation, la
B.4. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van een regeling, législation sur le bail à ferme, qui vise essentiellement à mettre en
de pachtwetgeving, die in essentie ertoe strekt een billijk evenwicht oeuvre un juste équilibre entre les intérêts des bailleurs et ceux des
tot stand te brengen tussen de belangen van de verpachters en de
belangen van de pachters. Ten einde de bedrijfszekerheid van de preneurs. Afin de garantir la continuité de l'entreprise du preneur,
pachter te waarborgen, is de mogelijkheid om de pachtovereenkomst la possibilité de mettre fin unilatéralement au bail à ferme est
eenzijdig op te zeggen aan strikte voorwaarden onderworpen. soumise à des conditions rigoureuses.
B.5. De in het geding zijnde bepaling voorziet in de mogelijkheid voor B.5. La disposition en cause prévoit la possibilité pour le bailleur
de verpachter om de pachtovereenkomst op te zeggen teneinde de de mettre fin au bail à ferme afin de céder l'exploitation du bien
exploitatie van het verpachte goed over te dragen aan bepaalde loué à certains membres de sa famille, parmi lesquels ses descendants.
familieleden, waaronder zijn afstammelingen.
B.6. Het verschil in behandeling berust op een objectief B.6. La différence de traitement se fonde sur un critère de
onderscheidingscriterium, namelijk de juridische aard van de persoon - distinction objectif, à savoir la nature juridique de la personne -
natuurlijke persoon of rechtspersoon - aan wie de exploitatie wordt physique ou morale - à laquelle est cédée l'exploitation, et est
overgedragen, en is tevens relevant ten aanzien van de bekommernis van également pertinente au regard du souci du législateur d'offrir certes
de wetgever om de verpachter weliswaar de mogelijkheid te bieden om de pachtovereenkomst te beëindigen om aan bepaalde familieleden, met name zijn afstammelingen, de exploitatie van het verpachte goed over te dragen, doch tegelijkertijd de aantasting van de bedrijfszekerheid die daaruit voor de pachter noodzakelijkerwijze voortvloeit, zo beperkt mogelijk te houden. B.7. Er moet worden aangenomen dat wie beslist een rechtspersoon op te richten de voor- en nadelen van een dergelijke oprichting heeft afgewogen. Bovendien staat de oprichting van een rechtspersoon niet eraan in de weg dat de exploitatie van het verpachte goed kan worden overgedragen au bailleur la possibilité de mettre fin au bail à ferme en vue de céder l'exploitation du bien loué à certains membres de sa famille, notamment à ses descendants, mais de limiter en même temps le plus possible l'atteinte portée à la continuité de l'entreprise, qui en découle nécessairement pour le preneur. B.7. Il y a lieu d'admettre que celui qui décide de constituer une personne morale en a évalué les avantages et les inconvénients. En outre, la constitution d'une personne morale n'empêche pas que l'exploitation du bien loué puisse être cédée à un descendant du
aan een afstammeling van de verpachter, als natuurlijke persoon. bailleur, en qualité de personne physique.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 8 van de pachtwet, in die zin geïnterpreteerd dat het geen L'article 8 de la loi sur le bail à ferme, interprété en ce sens qu'il
opzegging van de pachtovereenkomst toestaat om de exploitatie van het n'autorise pas la résiliation du bail à ferme afin de céder
verpachte goed aan een vennootschap over te dragen, schendt de l'exploitation du bien loué à une société, ne viole pas les articles
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 20 november 2008. l'audience publique du 20 novembre 2008.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^