Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 69/2009 van 23 april 2009 Rolnummer 4651 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 83 en 84 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalinge(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 69/2009 van 23 april 2009 Rolnummer 4651 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 83 en 84 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalinge(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 69/2009 du 23 avril 2009 Numéro du rôle : 4651 En cause : la demande de suspension des articles 83 et 84 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions di(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 69/2009 van 23 april 2009 Extrait de l'arrêt n° 69/2009 du 23 avril 2009
Rolnummer 4651 Numéro du rôle : 4651
In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 83 en 84 (« Het En cause : la demande de suspension des articles 83 et 84 («
gebruik van partituren in het onderwijs ») van de wet van 22 december L'utilisation des partitions dans l'enseignement ») de la loi du 22
2008 « houdende diverse bepalingen (I) », ingesteld door de cvba « décembre 2008 « portant des dispositions diverses (I) », introduite
SEMU » en anderen. par la SCRL « SEMU » et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey,
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging I. Objet de la demande et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 4 maart 2009 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 4
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 5 maart
2009, is een vordering tot schorsing ingesteld van de artikelen 83 en mars 2009 et parvenue au greffe le 5 mars 2009, une demande de
84 (« Het gebruik van partituren in het onderwijs ») van de wet van 22 suspension des articles 83 et 84 (« L'utilisation des partitions dans
december 2008 « houdende diverse bepalingen (I) » (bekendgemaakt in l'enseignement ») de la loi du 22 décembre 2008 « portant des
het Belgisch Staatsblad van 29 december 2008, vierde editie) door de dispositions diverses (I) » (publiée au Moniteur belge du 29 décembre
2008, quatrième édition) a été introduite par la SCRL « SEMU », dont
cvba « SEMU », met maatschappelijke zetel te 9130 Kieldrecht, le siège social est établi à 9130 Kieldrecht, Merodestraat 38, la SCRL
Merodestraat 38, de cvba « D.M.P. », met maatschappelijke zetel te
2060 Antwerpen, Waghemakerestraat 14, de bvba « Uitgaven Andel « D.M.P. », dont le siège social est établi à 2060 Anvers,
Waghemakerestraat 14, la SPRL « Uitgaven Andel Editions », dont le
Editions », met maatschappelijke zetel te 8400 Oostende, siège social est établi à 8400 Ostende, Klaprozenstraat 30, la SPRL «
Klaprozenstraat 30, de bvba « Euprint », met maatschappelijke zetel te Euprint », dont le siège social est établi à 3001 Louvain-Heverlee,
3001 Leuven-Heverlee, Parkbosstraat 3, en de vof « Golden River Music Parkbosstraat 3, et la SNC « Golden River Music », dont le siège
», met maatschappelijke zetel te 2800 Mechelen, Dobbelhuizen 54. social est établi à 2800 Malines, Dobbelhuizen 54.
Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens Par la même requête, les parties requérantes demandent également
de vernietiging van dezelfde bepalingen. l'annulation des mêmes dispositions.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions attaquées
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de schorsing van de artikelen B.1.1. Les parties requérantes demandent la suspension des articles 83
83 en 84 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse bepalingen et 84 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des dispositions
(I) ». diverses (I) ».
Artikel 83 van die wet vervangt het 4°bis van artikel 22, § 1, van de L'article 83 de cette loi remplace le 4°bis de l'article 22, § 1er, de
wet van 30 juni 1994 betreffende het auteursrecht en de naburige la loi du 30 juin 1994 relative au droit d'auteur et aux droits
voisins (ci-après : la loi relative au droit d'auteur), inséré par la
rechten (hierna : Auteurswet), ingevoegd bij de wet van 31 augustus loi du 31 août 1998; cette disposition énonce désormais :
1998; die bepaling luidt voortaan :
« Wanneer het werk op geoorloofde wijze openbaar is gemaakt, kan de « Lorsque l'oeuvre a été licitement publiée, l'auteur ne peut
auteur zich niet verzetten tegen : interdire :
[...] [...]
4°bis. de gedeeltelijke of integrale reproductie van artikelen, van 4°bis. la reproduction fragmentaire ou intégrale d'articles, de
bladmuziek, van werken van beeldende kunst, of van korte fragmenten partitions, d'oeuvres plastiques ou celle de courts fragments d'autres
uit werken die op een grafische of soortgelijke drager zijn oeuvres fixées sur un support graphique ou analogue lorsque cette
vastgelegd, wanneer die reproductie wordt verricht ter illustratie bij reproduction est effectuée à des fins d'illustration de l'enseignement
onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek, voorzover zulks ou de recherche scientifique dans la mesure justifiée par le but non
verantwoord is door de nagestreefde niet-winstgevende doelstelling en lucratif poursuivi et ne porte pas préjudice à l'exploitation normale
geen afbreuk doet aan de normale exploitatie van het werk ». de l'oeuvre ».
Artikel 84 van de wet van 22 december 2008 bepaalt : L'article 84 de la loi du 22 décembre 2008 dispose :
« Artikel 83 treedt in werking op de dag waarop deze wet in het « L'article 83 entre en vigueur le jour de la publication de la
Belgisch Staatsblad wordt bekendgemaakt ». présente loi au Moniteur belge ».
B.1.2. Met het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008 B.1.2. En adoptant l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008, le
beoogde de wetgever « de integrale reproductie van bladmuziek van een législateur entendait « permettre la reproduction intégrale de
individueel muziekwerk toe te staan, verricht ter illustratie bij partitions d'une oeuvre musicale individuelle à des fins
onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek » (Parl. St., Kamer, d'illustration de l'enseignement ou de recherche scientifique » (Doc.
2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 60). Vóór die wijziging konden in dat parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 60). Avant cette
kader slechts « korte fragmenten » van bladmuziek worden modification, seuls de « courts fragments » de partitions pouvaient
gereproduceerd. être reproduits dans ce cadre.
B.1.3. Vermits de wet van 22 december 2008 werd bekendgemaakt in het B.1.3. Etant donné que la loi du 22 décembre 2008 a été publiée au
Belgisch Staatsblad van 29 december 2008, is de desbetreffende Moniteur belge du 29 décembre 2008, la modification législative en
wetswijziging, overeenkomstig artikel 84 van die wet, op die dag in question est, conformément à l'article 84 de cette loi, entrée en
werking getreden. vigueur à cette date.
B.2. Uit het verzoekschrift blijkt dat enkel middelen worden B.2. Il ressort de la requête que les moyens sont uniquement dirigés
aangevoerd tegen artikel 83 van de wet van 22 december 2008. contre l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008.
Het Hof beperkt dan ook zijn onderzoek tot die bepaling. La Cour limite dès lors son examen à cette disposition.
Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen Quant à l'intérêt des parties requérantes
B.3. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het B.3. La demande de suspension étant subordonnée au recours en
beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep, en annulation, la recevabilité de celui-ci, et en particulier l'existence
in het bijzonder het bestaan van het vereiste belang, worden behandeld
bij het onderzoek van de vordering tot schorsing. de l'intérêt requis, doit être abordée dès l'examen de la demande de suspension.
B.4.1. De eerste verzoekende partij, de cvba « SEMU », is een B.4.1. La première partie requérante, la SCRL « SEMU », est une
vennootschap die, volgens haar statuten, tot doel heeft « het innen en société qui, selon ses statuts, a pour objet « la perception et la
verdelen, administreren en beheren, in de ruimste zin van het woord, distribution, l'administration et la gestion, au sens le plus large du
van alle auteursrechten en naburige rechten van de uitgevers en terme, de tous les droits d'auteur et droits voisins des éditeurs et
producenten van auditieve en multimediaproducten op hun uitgave- en producteurs de produits audio et multimédia sur leur(s) fonds
productiefonds(en) van dergelijke producten, waaronder, maar niet d'édition et de production de tels produits, parmi lesquels, mais pas
uitsluitend, de exclusieve rechten en vergoedingsrechten voor de exclusivement, les droits exclusifs et les droits à rémunération pour
reproductie op papier of voor eigen gebruik, het gebruik voor la reproduction sur papier ou pour copie privée, l'usage pour
onderwijs en/of wetenschappelijke doeleinden en de uitlening van deze l'enseignement et/ou les fins scientifiques et le prêt de ces produits
producten ». De vennootschap werd, overeenkomstig artikel 67 van de ». Cette société a, conformément à l'article 67 de la loi relative au
droit d'auteur, été autorisée à exercer ses activités sur le
Auteurswet, bij ministerieel besluit van 14 februari 2000 (Belgisch territoire belge par l'arrêté ministériel du 14 février 2000 (Moniteur
Staatsblad, 10 maart 2000, p. 7241) gemachtigd om haar werkzaamheden belge, 10 mars 2000, p. 7241).
op het Belgisch grondgebied te verrichten.
B.4.2. De overige verzoekende partijen (de cvba « D.M.P. », de bvba « B.4.2. Les autres parties requérantes (la SCRL « D.M.P. », la SPRL «
Uitgaven Andel Editions », de bvba « Euprint » en de vof « Golden Uitgaven Andel Editions », la SPRL « Euprint » et la SNC « Golden
River Music ») zijn uitgeverijen die onder meer bladmuziek uitgeven River Music ») sont des éditeurs qui éditent notamment des partitions
bestemd voor het onderwijs. destinées à l'enseignement.
B.5.1. Ter staving van hun belang voeren de verzoekende partijen aan B.5.1. A l'appui de leur intérêt, les parties requérantes font valoir
dat het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008, door te que l'article 83 attaqué de la loi du 22 décembre 2008, en prévoyant
bepalen dat bladmuziek integraal mag worden gereproduceerd ter que les partitions peuvent être intégralement reproduites « à des fins
illustratie bij onderwijs, de uitgeverijen van bladmuziek bestemd voor d'illustration de l'enseignement », place les éditeurs de partitions
het onderwijs in financiële moeilijkheden brengt en het door de cvba « destinées à l'enseignement devant des difficultés financières et
SEMU » opgezette licentiesysteem doorkruist. contrecarre le système des licences mis en place par la SCRL « SEMU ».
B.5.2. De verzoekende partijen kunnen rechtstreeks en ongunstig worden B.5.2. Les parties requérantes peuvent être affectées directement et
geraakt door de bestreden bepaling en doen bijgevolg blijken van het défavorablement par la disposition attaquée et justifient dès lors de
rechtens vereiste belang. l'intérêt requis.
Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing Quant aux conditions de la suspension
B.6. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari B.6. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier
1989 dient aan twee grondvoorwaarden te zijn voldaan opdat tot 1989, deux conditions de fond doivent être remplies pour que la
schorsing kan worden besloten : suspension puisse être décidée :
- de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; - des moyens sérieux doivent être invoqués;
- de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een - l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un
moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. préjudice grave difficilement réparable.
Ten aanzien van het ernstig karakter van de middelen Quant au caractère sérieux des moyens
B.7. Het ernstig middel mag niet worden verward met het gegrond B.7. Le moyen sérieux ne se confond pas avec le moyen fondé.
middel. Om als ernstig te worden beschouwd in de zin van artikel 20, 1°, van Pour qu'un moyen soit considéré comme sérieux au sens de l'article 20,
de bijzondere wet van 6 januari 1989, volstaat het niet dat het middel 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, il ne suffit pas qu'il ne
kennelijk niet ongegrond is in de zin van artikel 72 van die wet, maar soit pas manifestement non fondé au sens de l'article 72 de cette loi,
moet het ook gegrond lijken na een eerste onderzoek van de gegevens mais il faut aussi qu'il revête une apparence de fondement au terme
waarover het Hof beschikt in dit stadium van de procedure. d'un premier examen des éléments dont la Cour dispose à ce stade de la
B.8. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen procédure. B.8. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11
10 en 11 van de Grondwet, doordat het bestreden artikel 83 van de wet de la Constitution, en ce que l'article 83 attaqué de la loi du 22
van 22 december 2008 een verschil in behandeling in het leven roept décembre 2008 établit une différence de traitement entre, d'une part,
tussen de uitgevers van, enerzijds, bladmuziek, die ter illustratie les éditeurs de partitions, qui peuvent être reproduites intégralement
bij onderwijs integraal mag worden gereproduceerd, en, anderzijds, afin d'illustrer un enseignement, et, d'autre part, les éditeurs
andere vergelijkbare werken die op grafische of soortgelijke drager d'autres oeuvres comparables qui sont fixées sur un support graphique
zijn vastgelegd, zoals boeken, waarvan slechts korte fragmenten mogen ou analogue, comme les livres, dont seuls de courts fragments peuvent
worden gereproduceerd. être reproduits.
B.9. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn de B.9. Contrairement à ce qu'allègue le Conseil des ministres, les
desbetreffende categorieën, ten aanzien van de in de bestreden catégories en question sont suffisamment comparables, au regard de la
bepaling vervatte regeling betreffende de reproductie van werken die règle contenue dans la disposition attaquée, relative à la
op een grafische of soortgelijke drager zijn vastgesteld, voldoende reproduction des oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou
vergelijkbaar. In beide gevallen gaat het om werken die op zichzelf analogue. Dans les deux cas, il s'agit d'oeuvres qui sont
staan, afzonderlijk worden gecommercialiseerd, en waarvan de opbrengst indépendantes, qui sont commercialisées séparément, et dont le revenu
in beginsel afhankelijk is van het aantal verkochte exemplaren. dépend en principe du nombre d'exemplaires vendus.
B.10.1. Vóór de wijziging ervan bij het bestreden artikel 83 van de B.10.1. Avant sa modification par l'article 83 de la loi du 22
wet van 22 december 2008, werd in artikel 22, § 1, 4°bis, van de décembre 2008, l'article 22, § 1er, 4°bis, de la loi relative au droit
Auteurswet een onderscheid gemaakt tussen, enerzijds, de reproductie d'auteur établissait une distinction entre, d'une part, la
van « artikelen » en van « werken van beeldende kunst » en, reproduction d'« articles » et d'« oeuvres plastiques » et, d'autre
anderzijds, de reproductie van andere « werken die op een grafische of part, la reproduction d'autres « oeuvres qui sont fixées sur un
soortgelijke drager zijn vastgelegd ». De werken van de eerste support graphique ou analogue ». Les oeuvres de la première catégorie
categorie konden, zonder dat de auteur ervan zich ertegen kon pouvaient être intégralement reproduites « à des fins d'illustration
verzetten, integraal worden gereproduceerd « ter illustratie bij de l'enseignement », sans que l'auteur puisse s'y opposer. Pour les
onderwijs ». Voor de werken van de tweede categorie, waartoe oeuvres de la seconde catégorie, à laquelle appartenaient les
bladmuziek behoorde, was dit slechts mogelijk in zoverre het ging om « partitions, la reproduction n'était possible que dans la mesure où il
korte fragmenten ». s'agissait de « courts fragments ».
B.10.2. Het desbetreffende onderscheid gaat terug op de B.10.2. La distinction en question remonte à la version originaire de
oorspronkelijke versie van de Auteurswet van 30 juni 1994. la loi du 30 juin 1994 relative au droit d'auteur.
B.10.3. Uit de parlementaire voorbereiding van die wet kan worden B.10.3. Il peut être déduit des travaux préparatoires de cette loi que
afgeleid dat de wetgever een principieel verbod heeft willen invoeren le législateur a voulu instaurer une interdiction de principe pour la
op het integraal reproduceren van werken, omdat zulk een reproduceren reproduction intégrale d'oeuvres, parce qu'une telle reproduction a «
« een rechtstreekse weerslag [heeft] op het aantal verkochte une incidence directe sur le pourcentage de vente des oeuvres
beschermde werken, dat zakt in verhouding tot het aantal gemaakte protégées, qui diminue proportionnellement au nombre de reproductions
reprodukties » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1991-1992, nr. 145-1, p. 12). réalisées » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1991-1992, n° 145-1, p. 12). Dans
In dat kader werd erop gewezen dat « de problemen die ter zake rijzen ce cadre, il a été relevé que « les problèmes qui se posent en la
[...] buitengewoon scherp [worden] aangevoeld door de makers, de matière deviennent particulièrement aigus pour les auteurs, les
kunstenaars en de uitgevers of producenten », die de « gevolgen van de artistes et les éditeurs ou producteurs, en raison des conséquences
belachelijk lage kostprijs van de reproduktiemiddelen en van het qui résultent pour eux du coût de plus en plus dérisoire des moyens de
aantal reprodukties » ondervinden (ibid., pp. 11-12). Daarom is de reproduction, et du nombre de reproductions » (ibid., pp. 11-12).
wetgever ervan uitgegaan dat « enkel de reproduktie van korte C'est pourquoi le législateur est parti du principe que « seule la
fragmenten is toegestaan » (ibid., p. 12). reproduction de courts fragments est autorisée » (ibid., p. 12).
B.10.4. Het oorspronkelijke voorstel werd echter in de loop van de B.10.4. La proposition originaire a toutefois été amendée, au cours
parlementaire voorbereiding geamendeerd om de integrale reproductie des travaux préparatoires, afin d'autoriser la reproduction intégrale
van artikelen en van werken van beeldende kunst toe te staan (Parl. d'articles et d'oeuvres plastiques (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n°
St., Kamer, 1991-1992, nr. 473/33, pp. 193-195). Wat de werken van 473/33, pp. 193-195). Pour ce qui est des oeuvres plastiques,
beeldende kunst betreft, was de uitzondering ingegeven door het feit l'exception était dictée par le fait que les reproductions des oeuvres
dat reproducties van de desbetreffende werken in beginsel maar zinvol en question n'ont en principe de sens que lorsqu'elles reproduisent
zijn wanneer ze het werk integraal weergeven (ibid., p. 24). Wat de intégralement l'oeuvre (ibid., p. 24). En ce qui concerne les
artikelen betreft, heeft de wetgever onder meer het aanmaken, ter articles, le législateur a voulu autoriser notamment la réalisation, à
illustratie bij onderwijs, van « een persoverzicht dat uit de des fins d'illustration d'un enseignement, d'une « revue de presse qui
volledige reproduktie van artikelen uit kranten of tijdschriften est constituée de la reproduction en entier d'articles de journaux ou
bestaat » mogelijk willen maken (ibid. ). de revues » (ibid. ).
B.11. Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat het principiële B.11. Il peut être déduit de ce qui précède que l'interdiction de
verbod om werken integraal te reproduceren is ingegeven door de zorg principe de reproduire des oeuvres intégralement est dictée par le
te voorkomen dat afbreuk wordt gedaan aan de normale exploitatie van souci d'éviter qu'il soit porté atteinte à l'exploitation normale de
die werken, wat overigens één van de criteria vormt waaraan volgens ces oeuvres, ce qui constitue par ailleurs l'un des critères au regard
internationale normen moet worden getoetst bij het invoeren van desquels il convient d'exercer un contrôle, selon des normes
internationales, lors de l'introduction d'exceptions au droit d'auteur
uitzonderingen op het auteursrecht (onder meer artikel 5, lid 5, van (entre autres l'article 5, paragraphe 5, de la directive 2001/29/CE du
de richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 Parlement européen et du Conseil du 22 mai 2001 sur l'harmonisation de
mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het certains aspects du droit d'auteur et des droits voisins dans la
auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij en société de l'information et l'article 9, paragraphe 2, de la
artikel 9, lid 2, van de Berner Conventie van 9 september 1886 voor de Convention de Berne du 9 septembre 1886 pour la protection des oeuvres
bescherming van werken van letterkunde en kunst). Vermits de normale littéraires et artistiques). Etant donné que l'exploitation normale
exploitatie van « artikelen » en van « werken van beeldende kunst » d'« articles » et d'« oeuvres plastiques » diffère de celle d'autres
van een andere aard is dan die van andere werken die op grafische of oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou analogue, comme
soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken, kon de wetgever les livres, le législateur a raisonnablement pu considérer que la
redelijkerwijze oordelen dat de integrale reproductie van die werken, reproduction intégrale de ces oeuvres, à des fins d'illustration d'un
ter illustratie bij onderwijs, de normale exploitatie ervan in enseignement, ne fait en principe pas obstacle à son exploitation
beginsel niet in de weg staat. normale.
B.12. Met het bestreden artikel 83 van de wet van 22 december 2008 B.12. L'article 83 attaqué de la loi du 22 décembre 2008 modifie la
wordt de regeling gewijzigd in die zin dat de integrale reproductie réglementation en ce sens que la reproduction intégrale de partitions,
van bladmuziek, ter illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk à des fins d'illustration d'un enseignement ou de recherche
onderzoek, wordt toegestaan. Daardoor ontstaat een verschil in scientifique, est autorisée. Il est de ce fait établi une différence
behandeling tussen de auteurs en de uitgevers van, enerzijds, de traitement entre les auteurs et éditeurs de partitions, d'une part,
bladmuziek, en, anderzijds, andere vergelijkbare werken die op et les auteurs et éditeurs d'oeuvres comparables qui sont fixées sur
grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken : in un support graphique ou analogue, comme les livres, d'autre part :
tegenstelling tot de laatsten, kunnen de eersten zich niet verzetten contrairement à ces derniers, les premiers ne peuvent s'opposer à la
tegen de integrale reproductie van hun werken ter illustratie bij reproduction intégrale de leurs oeuvres à des fins d'illustration d'un
onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek. enseignement ou de recherche scientifique.
B.13. Dat verschil in behandeling is gebaseerd op een objectief B.13. Cette différence de traitement est fondée sur un critère
criterium, namelijk de aard van het werk dat ter illustratie bij objectif, à savoir la nature de l'oeuvre qui est reproduite afin
onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek wordt gereproduceerd. d'illustrer un enseignement ou pour la recherche scientifique.
B.14.1. Tijdens de parlementaire voorbereiding werd de bestreden B.14.1. Au cours des travaux préparatoires, la mesure attaquée a été
maatregel verantwoord als volgt : justifiée comme suit :
« Het huidige artikel 22, § 1, 4°bis, van de wet van 30 juni 1994 « L'actuel article 22, § 1er, 4°bis, de la loi du 30 juin 1994 permet
staat de reproductie toe van korte fragmenten van bladmuziek, ter la reproduction de courts fragments de partitions à des fins
illustratie bij onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek. Evenwel d'illustration de l'enseignement ou de recherche scientifique.
werd het begrip korte fragmenten ' niet gedefinieerd in de wet, noch Cependant, la notion de courts fragments ' n'a pas été définie dans la
in de voorbereidende werken ervan. Het komt derhalve aan de hoven en loi ni dans les travaux préparatoires de celle-ci. C'est donc aux
rechtbanken toe om desgevallend, geval per geval, te bepalen of een
uittreksel uit een bladmuziek al dan niet een kort fragment ' uitmaakt cours et tribunaux qu'il appartient, le cas échéant, de déterminer au
van een individueel muziekwerk. Hieruit volgt een grote cas par cas si un extrait de partition constitue ou non un court
rechtsonzekerheid voor de onderwijsinstellingen en instellingen van fragment ' d'une oeuvre musicale individuelle. Il en résulte une
wetenschappelijk onderzoek. grande insécurité juridique pour les établissements d'enseignement ou
Bovendien voorziet het actuele artikel 22, § 1, 4°bis van de wet van de recherche scientifique.
30 juni 1994 een verschillende behandeling tussen de reproductie van En outre, l'actuel article 22, § 1er, 4°bis, de la loi du 30 juin 1994
prévoit un traitement différent entre la reproduction d'oeuvres
werken van beeldende kunst, zoals bijvoorbeeld foto's, en de plastiques telles que les photos et la reproduction de partitions. En
reproductie van bladmuziek. Momenteel kunnen werken van beeldende effet, actuellement les oeuvres plastiques peuvent être reproduites de
kunst immers volledig of gedeeltelijk gereproduceerd worden, terwijl manière intégrale ou partielle tandis que les partitions ne peuvent
van bladmuziek slechts korte fragmenten mogen gereproduceerd worden » être reproduites que par de courts fragments » (Doc. parl., Chambre,
(Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 61). 2008-2009, DOC 52-1608/001, p. 61).
Hoewel de parlementaire voorbereiding de maatregel lijkt voor te Bien que les travaux préparatoires semblent réserver la mesure aux
behouden voor bladmuziek van « individuele » muziekstukken, en dus partitions d'oeuvres musicales « individuelles », à la différence des
niet voor « bundels die samengesteld zijn uit verschillende bladmuziek « recueils composés de différentes partitions d'oeuvres musicales
van individuele muziekwerken » (ibid., pp. 60-61), noch voor « suites individuelles » (ibid., pp. 60-61) ou des « suites », « arrangements »
», « arrangementen » en « verzamelbundels » (Parl. St., Kamer, et « anthologies » (Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC 52-1608/009,
2008-2009, DOC 52-1608/009, p. 9), beoogt de bestreden bepaling, p. 9), la disposition attaquée vise, sans distinction, la reproduction
zonder onderscheid, de reproductie « van bladmuziek ». « de partitions ».
B.14.2. Daaruit blijkt dat de wetgever met het bestreden artikel 83 B.14.2. Il apparaît de ce qui précède que, par l'article 83 de la loi
van de wet van 22 december 2008, enerzijds, de rechtsonzekerheid heeft du 22 décembre 2008, le législateur a, d'une part, entendu remédier à
willen verhelpen die voor de onderwijsinstellingen en de instellingen l'insécurité juridique qui découlerait, pour les établissements
van wetenschappelijk onderzoek zou voortvloeien uit het begrip « korte d'enseignement et les institutions de recherche scientifique, de la
fragmenten », en, anderzijds, een einde heeft willen maken aan het notion de « courts fragments » et, d'autre part, voulu mettre fin à la
verschil in behandeling dat bestond tussen bladmuziek en werken van différence de traitement qui existait entre les partitions et les
beeldende kunst. oeuvres plastiques.
B.15. Wanneer de wetgever beoogt de onduidelijkheid te verhelpen die B.15. Lorsqu'il entend remédier à l'imprécision qui découlerait, pour
voor de onderwijsinstellingen en de instellingen van wetenschappelijk les établissements d'enseignement et les institutions de recherche
onderzoek zou voortvloeien uit het begrip « korte fragmenten », vermag scientifique, de la notion de « courts fragments », le législateur ne
hij geen verschil in behandeling in het leven te roepen dat niet peut établir une différence de traitement qui ne soit pas
redelijk kan worden verantwoord. De doelstelling te verhelpen aan raisonnablement justifiée. L'objectif consistant à remédier à une
rechtsonzekerheid lijkt op zich te dezen geen verantwoording te kunnen insécurité juridique ne semble, en soi, pouvoir justifier en l'espèce
vormen voor het bekritiseerde verschil in behandeling tussen, la différence de traitement critiquée entre, d'une part, les
enerzijds, bladmuziek, die integraal kan worden gereproduceerd, en partitions, qui peuvent être reproduites intégralement, et, d'autre
anderzijds, andere vergelijkbare werken die op grafische of part, des oeuvres comparables qui sont fixées sur un support graphique
soortgelijke drager zijn vastgelegd, zoals boeken, waarvan nog steeds ou analogue, tels les livres, dont seuls de « courts fragments »
slechts « korte fragmenten » kunnen worden gereproduceerd. peuvent, comme auparavant, être reproduits.
B.16.1. Het is juist dat artikel 22, § 1, 4°bis, van de Auteurswet, B.16.1. Il est exact que l'article 22, § 1er, 4°bis, de la loi
relative au droit d'auteur, avant sa modification par la disposition
vóór de wijziging ervan bij de bestreden bepaling, bladmuziek en attaquée, soumettait les partitions et les oeuvres plastiques à un
werken van beeldende kunst aan een verschillende regeling onderwierp : régime distinct : seuls de courts fragments de partitions pouvaient
terwijl van bladmuziek slechts korte fragmenten konden worden être reproduits, alors que les reproductions intégrales d'oeuvres
gereproduceerd, waren integrale reproducties van werken van beeldende plastiques étaient autorisées. Ainsi qu'il a déjà été mentionné en
kunst toegestaan. Zoals reeds vermeld in B.11, kon dat verschil in B.11, cette différence de traitement pouvait, compte tenu des
behandeling, rekening houdend met de door de wetgever bij het aannemen objectifs poursuivis par le législateur lors de l'adoption de la
van de oorspronkelijke Auteurswet nagestreefde doelstellingen, in version originaire de la loi relative au droit d'auteur, être
redelijkheid verantwoord worden geacht, vermits de normale exploitatie considérée comme raisonnablement justifiée, étant donné que
van werken van beeldende kunst van een andere aard is dan die van l'exploitation normale d'oeuvres plastiques diffère de celle d'autres
andere werken die op grafische of soortgelijke drager zijn vastgelegd. oeuvres qui sont fixées sur un support graphique ou analogue. Par
Bovendien kon de wetgever redelijkerwijze oordelen dat de reproductie ailleurs, le législateur pouvait raisonnablement considérer que la
van een werk van beeldende kunst, ter illustratie bij onderwijs of reproduction d'une oeuvre plastique, à des fins d'illustration d'un
voor wetenschappelijk onderzoek, slechts zinvol is wanneer het gaat om enseignement ou de recherche scientifique, n'a de sens que lorsqu'il
een integrale reproductie ervan. s'agit de sa reproduction intégrale.
B.16.2. Terwijl de integrale reproductie van werken van beeldende B.16.2. La reproduction intégrale d'oeuvres plastiques, à des fins
kunst, ter illustratie bij onderwijs en voor wetenschappelijk d'illustration d'un enseignement ou de recherche scientifique, ne
onderzoek, de normale exploitatie van die werken in beginsel niet in compromet en principe pas l'exploitation normale de ces oeuvres,
het gedrang brengt, lijkt dat wel het geval te kunnen zijn voor de tandis que tel semble pouvoir être le cas pour la reproduction
integrale reproductie van bladmuziek, die doorgaans wordt uitgegeven intégrale de partitions, qui sont généralement éditées sur des
op bladen of in de vorm van een brochure of een boek en op een heel feuillets ou sous forme de brochures ou de livres et peuvent être
eenvoudige en goedkope wijze kan worden gereproduceerd. Terwijl de reproduites de façon très simple et peu coûteuse. Si la reproduction
reproductie van een werk van beeldende kunst, ter illustratie bij d'une oeuvre plastique, à des fins d'illustration d'un enseignement ou
onderwijs of voor wetenschappelijk onderzoek, slechts zinvol is de recherche scientifique, n'a de sens que lorsqu'il s'agit d'une
wanneer het gaat om een integrale reproductie, lijkt dat niet het reproduction intégrale, tel ne semble pas être le cas pour les
geval te zijn voor bladmuziek, waarvan korte fragmenten ter partitions, dont de courts fragments peuvent être utilisés à des fins
illustratie kunnen worden aangewend. d'illustration.
B.16.3. De doelstelling een einde te maken aan het verschil in B.16.3. L'objectif consistant à mettre fin à la différence de
behandeling naargelang het gaat om bladmuziek of werken van beeldende traitement selon qu'il s'agit de partitions ou d'oeuvres plastiques
kunst, lijkt, rekening houdend met de meer algemene doelstellingen die semble, compte tenu des objectifs plus généraux que le législateur a
de wetgever bij het aannemen van de oorspronkelijke Auteurswet heeft poursuivis lors de l'adoption de la loi originaire relative au droit
nagestreefd, het te dezen bekritiseerde verschil in behandeling niet d'auteur, ne pas pouvoir justifier la différence de traitement
te kunnen verantwoorden. critiquée.
B.17. Het eerste middel is ernstig. B.17. Le premier moyen est sérieux.
Ten aanzien van het moeilijk te herstellen ernstig nadeel Quant au préjudice grave difficilement réparable
B.18.1. Ter staving van hun vordering tot schorsing voeren de B.18.1. A l'appui de leur demande de suspension, les parties
verzoekende partijen aan dat de toepassing van de bestreden bepaling requérantes font valoir que l'application de la disposition attaquée
hun een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen, omdat risque de leur causer un préjudice grave difficilement réparable, au
die bepaling het door de cvba » SEMU » opgezette licentiesysteem motif que cette disposition contrecarre le système de licences mis en
doorkruist, wat onvermijdelijk ingrijpende gevolgen zou hebben voor place par la SCRL « SEMU », ce qui aurait inévitablement des effets
het voortbestaan van diverse uitgeverijen van bladmuziek bestemd voor considérables pour la survie de plusieurs éditeurs de partitions
het onderwijs, waaronder de tweede tot en met de vierde verzoekende destinées à l'enseignement, dont les deuxième à quatrième parties
partij. requérantes.
B.18.2. De verzoekende partijen voeren concrete gegevens aan waaruit B.18.2. Les parties requérantes produisent des éléments concrets dont
blijkt dat meerdere onderwijsinstellingen, sinds de aankondiging van il apparaît que, depuis l'annonce de la mesure attaquée et les
précisions données à ce sujet par les différents organes de
de bestreden maatregel en de duiding ervan door de respectieve coordination de l'enseignement, plusieurs établissements
onderwijskoepels, hun overeenkomst met de cvba « SEMU » hebben opgezegd of hebben laten weten dat zij zich verzetten tegen een verlenging ervan. Aan de hand van een door een bedrijfsrevisor opgesteld verslag, voeren zij eveneens concrete gegevens aan waaruit blijkt dat de inkomsten van de tweede tot en met de vierde verzoekende partij uit SEMU-licenties een substantieel deel uitmaakt van hun totale omzet en dat hun levensvatbaarheid ernstig in het gedrang komt wanneer de desbetreffende inkomsten, samen met de inkomsten uit de verkoop van bladmuziek bestemd voor het onderwijs, zouden wegvallen of substantieel zouden verminderen. B.19. Het verlies van de desbetreffende inkomsten dreigt te dezen de voorzetting van de activiteiten van de tweede tot en met de vierde verzoekende partij ernstig te hypothekeren en hun een ernstig nadeel te berokkenen dat niet volledig zou kunnen worden hersteld door een latere vernietiging, aangezien het voortbestaan zelf van die vennootschappen door dat inkomstenverlies wordt bedreigd. Bovendien zou het moeilijk zijn achteraf na te gaan in welke mate onderwijsinstellingen bladmuziek integraal hebben gereproduceerd. B.20. Het risico op een moeilijk te herstellen ernstig nadeel, vereist d'enseignement ont résilié leur contrat avec la SCRL « SEMU » ou ont fait savoir qu'ils s'opposaient à une prolongation de leur contrat. Sur la base d'un rapport établi par un réviseur d'entreprise, les parties requérantes avancent également des éléments concrets dont il apparaît que les revenus des deuxième à quatrième parties requérantes provenant des licences SEMU constituent une part substantielle de leur chiffre d'affaires total et que leur viabilité serait gravement compromise au cas où les revenus en question, avec les revenus de la vente de partitions destinées à l'enseignement, viendraient à disparaître ou à diminuer de façon substantielle. B.19. La perte des revenus en question risque en l'espèce d'hypothéquer gravement la poursuite des activités des deuxième à quatrième parties requérantes et de leur causer un préjudice grave qui ne pourrait être totalement réparé par une annulation ultérieure, étant donné que la survie même de ces sociétés est menacée par cette perte de revenus. En outre, il serait difficile de vérifier par la suite dans quelle mesure les établissements d'enseignement ont reproduit intégralement des partitions. B.20. Le risque d'un préjudice grave difficilement réparable, requis
door artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, is te par l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, est
dezen afdoende aangetoond. suffisamment démontré en l'espèce.
B.21. Artikel 83 van de wet van 22 december 2008 dient te worden geschorst. B.21. L'article 83 de la loi du 22 décembre 2008 doit être suspendu.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
schorst artikel 83 van de wet van 22 december 2008 « houdende diverse suspend l'article 83 de la loi du 22 décembre 2008 « portant des
bepalingen (I) ». dispositions diverses (I) ».
Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
de openbare terechtzitting van 23 april 2009. janvier 1989, à l'audience publique du 23 avril 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^