Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 147/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer : 4416 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 29, § 1, van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, gesteld door de Arbeidsrecht Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 147/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer : 4416 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 29, § 1, van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, gesteld door de Arbeidsrecht Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 147/2008 du 30 octobre 2008 Numéro du rôle : 4416 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 29, § 1 er , de la loi du 26 mai 2002 concernant le droit à l'intégration sociale, posée par le La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 147/2008 van 30 oktober 2008 Extrait de l'arrêt n° 147/2008 du 30 octobre 2008
Rolnummer : 4416 Numéro du rôle : 4416
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 29, § 1, van de wet van En cause : la question préjudicielle relative à l'article 29, § 1er,
26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, de la loi du 26 mai 2002 concernant le droit à l'intégration sociale,
gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. posée par le Tribunal du travail de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P.
rechters P. Martens, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman en E. Martens, R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman et E. Derycke,
Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 15 januari 2008 in zake M.R. tegen het openbaar centrum Par jugement du 15 janvier 2008 en cause de M.R. contre le centre
voor maatschappelijk welzijn van Anderlecht, waarvan de expeditie ter public d'action sociale d'Anderlecht, dont l'expédition est parvenue
griffie van het Hof is ingekomen op 22 januari 2008, heeft de au greffe de la Cour le 22 janvier 2008, le Tribunal du travail de
Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 29, § 1, van de wet van 26 mei 2002 betreffende het « L'article 29, § 1er, de la loi du 26 mai 2002 concernant le droit à
recht op maatschappelijke integratie de artikelen 10 en 11 van de l'intégration sociale viole-t-il les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre het de vordering tot terugbetaling van het recht Constitution, en ce qu'il soumet à un délai de prescription de 10 ans
op maatschappelijke integratie dat werd uitbetaald aan een persoon die l'action en remboursement du droit à l'intégration sociale versé à une
de beschikking krijgt over inkomsten krachtens rechten die hij bezat personne qui vient à disposer de ressources en vertu de droits qu'elle
tijdens de periode waarin hem een leefloon werd uitbetaald, aan een
verjaringstermijn van tien jaar onderwerpt, terwijl artikel 102 van de possédait pendant la période pour laquelle le revenu d'intégration lui
organieke OCMW-wet van 8 juli 1976 verwijst naar de verjaringstermijn a été versé, alors que l'article 102 de la loi du 8 juillet 1976
van vijf jaar voor de vordering tot terugbetaling van de organique des CPAS se réfère au délai de prescription de 5 ans pour
maatschappelijke dienstverlening die werd uitbetaald aan een persoon l'action en remboursement de l'aide sociale versée à une personne qui
die de beschikking krijgt over inkomsten krachtens rechten die hij vient à disposer de ressources en vertu de droits qu'elle possédait
bezat tijdens de periode waarin hem hulp werd verleend door het OCMW ? pendant la période au cours de laquelle une aide lui a été accordée
». par le CPAS ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 24 van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op B.1.1. L'article 24 de la loi du 26 mai 2002 concernant le droit à
maatschappelijke integratie (hierna : wet van 26 mei 2002) bepaalt de l'intégration sociale (ci-après : la loi du 26 mai 2002) détermine les
gevallen waarin het OCMW op de betrokkene het leefloon kan verhalen cas dans lesquels le CPAS peut récupérer à charge de l'intéressé le
dat hem werd uitgekeerd : revenu d'intégration qui lui a été versé :
« § 1. Het leefloon uitgekeerd met toepassing van deze wet wordt op de « § 1er. Le revenu d'intégration versé en application de la présente
betrokkene verhaald : loi est récupéré à charge de l'intéressé :
[...] [...]
2° indien hij de beschikking krijgt over inkomsten krachtens rechten 2° lorsqu'il vient à disposer de ressources en vertu de droits qu'il
die hij bezat tijdens de periode waarvoor hem een leefloon werd
uitbetaald. In dit geval is de terugvordering beperkt tot beloop van possédait pendant la période pour laquelle le revenu d'intégration lui
het bedrag waarvoor die inkomsten bij de berekening van het leefloon a été versé. Dans ce cas, la récupération est limitée au montant des
in aanmerking hadden moeten worden genomen indien hij er te dien tijde ressources qui auraient dû être prises en considération pour le calcul
reeds de beschikking over zou hebben gehad. In afwijking van artikel du revenu d'intégration à payer s'il en avait déjà disposé à ce
1410 van het Gerechtelijk Wetboek treedt het centrum van rechtswege en moment. Par dérogation à l'article 1410 du Code judiciaire, le centre
tot beloop van dat bedrag in de rechten die de begunstigde op de est subrogé de plein droit, jusqu'à concurrence de cette somme, dans
hierboven bedoelde inkomsten kan doen gelden. les droits que le bénéficiaire peut faire valoir aux ressources susvisées.
[...] ». [...] ».
Buiten de in artikel 24, § 1, bedoelde gevallen, is geen enkele En dehors des cas visés à l'article 24, § 1er, aucune récupération du
terugvordering van het leefloon bij de betrokkene mogelijk (artikel revenu d'intégration auprès de l'intéressé n'est possible (article 24,
24, § 2, van de wet van 26 mei 2002). § 2, de la loi du 26 mai 2002).
B.1.2. Artikel 29 van de wet van 26 mei 2002 bepaalt : B.1.2. L'article 29 de la loi du 26 mai 2002 dispose :
« § 1. De terugvordering bedoeld in artikel 24, § 1 en de vordering « § 1er. L'action en remboursement visée à l'article 24, § 1er et
bedoeld in artikel 27, eerste lid, verjaren overeenkomstig artikel l'action visée à l'article 27, alinéa 1er, se prescrivent conformément
2262bis, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. à l'article 2262bis, § 1er, alinéa 1er, du Code civil.
[...] ». [...] ».
B.1.3. Artikel 2262bis, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek B.1.3. L'article 2262bis, § 1er, alinéa 1er, du Code civil dispose :
bepaalt : « Alle persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar ». « Toutes les actions personnelles sont prescrites par dix ans ».
B.2.1. Artikel 99 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de B.2.1. L'article 99 de la loi du 8 juillet 1976 organique des centres
openbare centra voor maatschappelijk welzijn (hierna : wet van 8 juli publics d'aide sociale (ci-après : la loi du 8 juillet 1976) prévoit
1976) voorziet in de mogelijkheid om de uitbetaalde maatschappelijke comme suit la possibilité de récupérer à charge de l'intéressé l'aide
dienstverlening als volgt op de betrokkene te verhalen : sociale versée :
« § 1. Wanneer een persoon de beschikking krijgt over inkomsten « § 1er. Lorsqu'une personne vient à disposer de ressources en vertu
krachtens rechten die hij bezat tijdens de periode waarvoor hem hulp de droits qu'elle possédait pendant la période au cours de laquelle
werd verleend door het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, une aide lui a été accordée par le centre public d'aide sociale,
vordert dit laatste de kosten van de hulpverlening van hem terug tot celui-ci récupère auprès de cette personne les frais de l'aide jusqu'à
beloop van het bedrag van de bovenbedoelde inkomsten, rekening concurrence du montant des ressources susvisées, en tenant compte des
houdende met de vrijgestelde minima. minima exonérés.
[...] ». [...] ».
B.2.2. Artikel 102 van dezelfde wet bepaalt : B.2.2. L'article 102 de la même loi dispose :
« De vordering tot terugbetaling bedoeld in de artikelen 98 en 99 « L'action en remboursement prévue aux articles 98 et 99 se prescrit
verjaart overeenkomstig artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek. conformément à l'article 2277 du Code civil.
[...] ». [...] ».
B.2.3. Artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : B.2.3. L'article 2277 du Code civil dispose :
« Termijnen van altijddurende renten en van lijfrenten; « Les arrérages de rentes perpétuelles et viagères;
Die van uitkeringen tot levensonderhoud; Ceux des pensions alimentaires;
Huren van huizen en pachten van landeigendommen; Les loyers des maisons, et le prix de ferme des biens ruraux;
Interesten van geleende sommen, en, in het algemeen, al hetgeen Les intérêts des sommes prêtées, et généralement tout ce qui est
betaalbaar is bij het jaar of bij kortere termijnen, payable par année, ou à des termes périodiques plus courts,
Verjaren door verloop van vijf jaren ». Se prescrivent par cinq ans ».
B.3.1. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over de B.3.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les
bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 29, § 1er, de la loi
artikel 29, § 1, van de wet van 26 mei 2002, in zoverre het een du 26 mai 2002, en ce qu'il crée une différence de traitement entre
verschil in behandeling creëert tussen de rechthebbenden op les bénéficiaires du droit à l'intégration sociale et les
maatschappelijke integratie en de rechthebbenden op maatschappelijke bénéficiaires du droit à l'aide sociale, en ce qui concerne le délai
dienstverlening, wat betreft de verjaringstermijn van de vordering tot terugbetaling van het recht dat werd uitbetaald aan een persoon die de beschikking krijgt over inkomsten krachtens rechten die hij bezat tijdens de periode waarin hem het recht op maatschappelijke integratie of het recht op maatschappelijke dienstverlening werd uitbetaald : terwijl de eerstgenoemden zijn onderworpen aan een verjaringstermijn van tien jaar, zijn de laatstgenoemden onderworpen aan een verjaringstermijn van vijf jaar. Het geschil voor de verwijzende rechter betreft de terugbetaling van geldsommen die werden uitbetaald als bestaansminimum, en daarna als leefloon. B.3.2. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de in het geding zijnde bepaling, in zoverre ze een tienjarige verjaringstermijn vastlegt voor de prescription de l'action en remboursement du droit versé à une personne qui vient à disposer de ressources en vertu de droits qu'elle possédait pendant la période pour laquelle le droit à l'intégration sociale ou le droit à l'aide sociale lui a été versé : alors que les premiers sont soumis à un délai de prescription de dix ans, les seconds sont soumis à un délai de prescription de cinq ans. Le litige devant le juge a quo concerne le remboursement de sommes d'argent versées au titre de minimex, puis au titre de revenu d'intégration sociale. B.3.2. La Cour limite son examen à la disposition en cause, en ce qu'elle fixe un délai de prescription décennal pour l'action en
de vordering tot terugbetaling ten laste van de betrokkene, bedoeld in remboursement à charge de l'intéressé, visée à l'article 24, § 1er,
artikel 24, § 1, 2°, wanneer het recht op maatschappelijke integratie 2°, lorsque le droit à l'intégration sociale a été octroyé sous la
werd toegekend in de vorm van een leefloon. forme d'un revenu d'intégration sociale.
B.4.1. Wat artikel 24 betreft, wordt in de parlementaire voorbereiding B.4.1. En ce qui concerne l'article 24, les travaux préparatoires de
van de wet van 26 mei 2002 het volgende uiteengezet : la loi du 26 mai 2002 exposent :
« Met de nieuwe wet wordt de kans gegrepen om alle bestaande artikelen « La nouvelle loi permet de reformuler tous les articles existants en
over de terugvorderingen op een heldere en gestructureerde wijze naar matière de recouvrements d'une manière claire et structurée. Les
voor te brengen. Vooreerst worden de terugvorderingen bij de recouvrements auprès de l'intéressé viennent en premier lieu et à
betrokkene besproken om vervolgens vanaf artikel 26 de partir de l'article 26 les recouvrements à charge de tiers.
terugvorderingen te behandelen jegens derden.
§ 1. In artikel 24 worden de verschillende gevallen opgesomd waarin § 1er. L'article 24 énumère les cas différents dans lesquels une
een terugvordering van het leefloon bij de persoon mogelijk is. Ten récupération du revenu d'intégration est possible auprès de
gevolge van het Handvest is de terugvorderingsmogelijkheid in geval l'intéressé. Suite à la charte de l'assuré social, la possibilité de
van een materiële fout vanwege het OCMW beperkt tot de gevallen waarin récupération en cas d'erreur matérielle de la part du CPAS est limitée
de persoon zelf kon weten dat het OCMW een fout beging. au cas où la personne elle-même pouvait savoir que le CPAS commettait une erreur.
§ 2. Voor alle duidelijkheid bepaalt de wet dat er geen andere § 2. Par souci de clarté, la loi dispose que d'autres récupérations ne
terugvorderingen mogelijk zijn, zelfs wanneer het OCMW met de sont pas possibles, même si le CPAS a conclu une convention à ce sujet
betrokkene hierover een overeenkomst zou hebben gesloten » (Parl. St., avec l'intéressé » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1603/001,
Kamer, 2001-2002, DOC 50-1603/001, p. 30). p. 30).
B.4.2. Wat artikel 29 betreft, wordt in de parlementaire voorbereiding B.4.2. En ce qui concerne l'article 29, les travaux préparatoires
het volgende uiteengezet : exposent :
« De verhaalsvordering in geval van verzuim, onjuiste of onvolledige « L'action en récupération en cas d'omission ou de déclaration
verklaring, evenals de subrogatoire vordering van het OCMW in geval incomplète ou inexacte, ainsi que l'action subrogatoire du CPAS à
van een aansprakelijke derde, verjaart binnen de tien jaar. De l'égard d'un tiers responsable se prescrit par dix ans. L'action en
récupération contre les débiteurs d'aliments conformément à l'article
verhaalsvordering op de onderhoudsplichtigen overeenkomstig artikel 26 26 de la présente loi se prescrit par cinq ans. L'action contre le
van deze wet verjaart door verloop van vijf jaar. De vordering ten tiers responsable qui commet en même temps un délit, se prescrit par
opzichte van de aansprakelijke derde die tegelijkertijd een misdrijf cinq ans à partir du jour suivant la prise de connaissance par la
uitmaakt, verjaart door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op
de kennisname door de benadeelde van de identiteit van de dader of van personne lésée de l'identité de l'auteur du délit ou du dommage et au
de schade en uiterlijk door verloop van twintig jaar vanaf de dag plus tard par vingt ans à partir du jour suivant celui au cours duquel
volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich [le] fait qui a entraîné le dommage s'est produit » (Doc. parl.,
heeft voorgedaan » (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-1603/001, p. Chambre, 2001-2002, DOC 50-1603/001, p. 32).
32). B.5.1. Bij de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op B.5.1. La loi du 26 mai 2002 concernant le droit à l'intégration
maatschappelijke integratie wordt de wet van 7 augustus 1974 « tot sociale remplace et abroge la loi du 7 août 1974 « instituant le droit
instelling van het recht op een bestaansminimum » (hierna : wet van 7 à un minimum de moyens d'existence » (ci-après : la loi du 7 août
augustus 1974) vervangen en opgeheven, omdat die wet niet meer 1974), parce que cette loi a été considérée comme n'étant plus adaptée
aangepast werd geacht aan de grondige economische en sociale aux profonds changements économiques et sociaux.
veranderingen.
B.5.2. Voordat ze werd opgeheven bij de wet van 26 mei 2002, bepaalde B.5.2. Avant d'être abrogée par la loi du 26 mai 2002, la loi du 7
de wet van 7 augustus 1974 dat wanneer een persoon de beschikking août 1974 prévoyait que lorsqu'une personne vient à bénéficier de
kreeg over inkomsten krachtens rechten die hij bezat tijdens de
periode waarvoor hem een bestaansminimum werd uitbetaald, de vordering ressources en vertu de droits qu'elle possédait pendant la période
van het OCMW tot terugbetaling ten laste van de rechthebbende op het pour laquelle le minimex lui a été payé, l'action en remboursement du
bestaansminimum (artikel 12 van de wet van 7 augustus 1974) door CPAS contre le bénéficiaire du minimex (article 12 de la loi du 7 août
verloop van vijf jaar verjaarde, overeenkomstig artikel 2277 van het 1974) se prescrit par cinq ans conformément à l'article 2277 du Code
Burgerlijk Wetboek (artikel 15, eerste lid, van de wet van 7 augustus civil (article 15, alinéa 1er, de la loi du 7 août 1974).
1974). Naar aanleiding van een opmerking van de afdeling wetgeving van de A la suite d'une observation de la section de législation du Conseil
Raad van State werd de toepassing van artikel 12, dat de terugvordering van het uitbetaalde bedrag ten laste van de d'Etat, l'application de l'article 12, qui autorise la récupération du
rechthebbende mogelijk maakt, beperkt tot de inkomsten die een invloed montant payé à charge du bénéficiaire, a été limitée aux ressources
hebben op de berekening van het bestaansminimum en tot het bedrag qui influent sur le calcul du minimex et au montant jusqu'à
waarvoor zij een invloed kunnen hebben (Parl. St., Senaat, B.Z. 1974, concurrence duquel cette influence peut s'exercer (Doc. parl., Sénat,
nr. 247/1, p. 23). S.E. 1974, n° 247/1, p. 23).
B.5.3. Zoals wordt uiteengezet in de parlementaire voorbereiding van
de wet van 7 augustus 1974, vinden de vordering tot terugbetaling en B.5.3. Comme l'exposent les travaux préparatoires de la loi du 7 août
de vijfjarige verjaringstermijn die erop van toepassing is, hun 1974, l'action en remboursement et le délai de prescription
respectieve oorsprong in de artikelen 16 en 18, tweede lid, van de wet quinquennal qui s'y applique trouvent leur origine respective dans les
van 2 april 1965 « betreffende het ten laste nemen van de steun articles 16 et 18, alinéa 2, de la loi du 2 avril 1965 « relative à la
verleend door de openbare centra voor maatschappelijk welzijn ». prise en charge des secours accordés par les centres publics d'aide
Wat de verjaring van de vordering tot terugbetaling betreft, bepaalde sociale ». En ce qui concerne la prescription de l'action en remboursement,
artikel 18, tweede lid, van die wet : l'article 18, alinéa 2, de cette loi disposait :
« De vordering tot terugbetaling bedoeld in de artikelen 16 en 17 « L'action en remboursement prévue aux articles 16 et 17 se prescrit
verjaart overeenkomstig artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek ». conformément à l'article 2277 du Code civil ».
B.5.4. Vóór de aanneming van de wet van 26 mei 2002 werd de B.5.4. Avant l'adoption de la loi du 26 mai 2002, le délai de
verjaringstermijn van de vordering tot terugbetaling van het prescription de l'action en remboursement du minimex versé était - et,
uitgekeerde bestaansminimum - en, zoals later eraan zal worden
herinnerd, de verjaringstermijn van de vordering tot terugbetaling van comme il sera rappelé ultérieurement, le délai de prescription de
de uitbetaalde maatschappelijke dienstverlening bouwt erop voort - l'action en remboursement de l'aide sociale versée s'en inspire - fixé
vastgelegd onder verwijzing naar de vijfjarige verjaringstermijn en référence au délai de prescription quinquennal prévu par l'article
bedoeld in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek voor de periodieke 2277 du Code civil pour les dettes périodiques.
schulden. B.6. De kortere verjaring waarin artikel 2277 van het Burgerlijk B.6. La prescription abrégée établie par l'article 2277 du Code civil
Wetboek voorziet, wordt verantwoord door de bijzondere aard van de
schuldvorderingen die zij beoogt : het gaat erom, wanneer de schuld est justifiée par la nature particulière des créances qu'elle vise :
betrekking heeft op de uitkeringen van inkomsten die « bij het jaar of il s'agit, lorsque la dette a pour objet des prestations de revenus «
bij kortere termijnen » betaalbaar zijn, ofwel de kredietnemers te payables par année, ou à des termes périodiques plus courts », soit de
beschermen en de schuldeisers tot zorgvuldigheid aan te zetten, ofwel protéger les emprunteurs et d'inciter les créanciers à la diligence,
te vermijden dat het totaalbedrag van de periodieke schuldvorderingen soit d'éviter l'accroissement constant du montant global des créances
voortdurend aangroeit. De kortere verjaring maakt het ook mogelijk de périodiques. La prescription abrégée permet aussi de protéger les
schuldenaars te beschermen tegen de opeenstapeling van periodieke débiteurs contre l'accumulation de dettes périodiques qui, dans la
schulden die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld durée, pourraient se transformer en une dette de capital importante.
zouden kunnen worden. B.7.1. De wet van 26 mei 2002 bepaalt dat de betrokkene, B.7.1. La loi du 26 mai 2002 prévoit que l'intéressé a droit, aux
overeenkomstig de bij de wet gestelde voorwaarden, recht heeft op een conditions fixées par la loi, à un revenu d'intégration dans l'attente
leefloon in afwachting van een tewerkstelling in het kader van een d'un emploi lié à un contrat de travail, ou lorsqu'il fait l'objet
arbeidsovereenkomst of een geïndividualiseerd project voor
maatschappelijke integratie of ook wanneer hij wegens gezondheids- of d'un projet individualisé d'intégration sociale, ou encore s'il ne
billijkheidsredenen niet kan werken (artikel 10). peut travailler pour des raisons de santé ou d'équité (article 10).
Overeenkomstig artikel 3 van diezelfde wet, moet de aanvrager van een Conformément à l'article 3 de cette même loi, le demandeur du revenu
leefloon aan een aantal voorwaarden voldoen; zo mag hij, onder andere, d'intégration doit, entre autres conditions, ne pas disposer de
niet over toereikende bestaansmiddelen beschikken, noch er aanspraak ressources suffisantes, ni pouvoir y prétendre, ni être en mesure de
op kunnen maken, noch in staat zijn deze hetzij door eigen se les procurer soit par ses efforts personnels, soit par d'autres
inspanningen, hetzij op een andere manier te verwerven; daarnaast moet moyens; en outre, le demandeur doit être disposé à travailler, sous
de aanvrager werkbereid zijn, onder voorbehoud van de bovenvermelde réserve des raisons de santé ou d'équité précitées.
gezondheids- of billijkheidsredenen.
B.7.2. Het leefloon is een « geïndexeerd inkomen dat de persoon in B.7.2. Le revenu d'intégration est un « revenu indexé, qui doit
staat moet stellen om een menswaardig bestaan te leiden » (Parl. St., permettre à la personne de mener une vie conforme à la dignité humaine
Kamer, 2001-2002, DOC 50-1603/001, p. 7). » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1603/001, p. 7).
Krachtens artikel 23, § 1, tweede lid, van de wet van 26 mei 2002 En vertu de l'article 23, § 1er, alinéa 2, de la loi du 26 mai 2002,
wordt het leefloon, na de eerste betaling die volgt op de aanvraag tot le revenu d'intégration est, après le premier paiement qui suit la
toekenning, betaald per week, per veertien dagen of per maand naar demande d'octroi, payé par semaine, par quinzaine ou par mois au choix
keuze van het centrum, zoals bepaald in de toekenningsbeslissing. du centre, déterminé dans la décision d'octroi.
Het leefloon wordt dus toegekend in de vorm van periodieke betalingen. Le revenu d'intégration est donc octroyé sous la forme de paiements périodiques.
B.8.1. De wet van 8 juli 1976 bepaalt dat elke persoon recht heeft op B.8.1. La loi du 8 juillet 1976 prévoit que toute personne a droit à
maatschappelijke dienstverlening (artikel 1). De wetgever kent hieraan
een verstrekkende doelstelling toe door te bepalen dat zij tot doel l'aide sociale (article 1er). Le législateur confère à celle-ci une
heeft « eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat finalité large, prévoyant qu'elle a pour but de « permettre à chacun
beantwoordt aan de menselijke waardigheid »; voor het overige de mener une vie conforme à la dignité humaine »; pour le surplus, le
preciseert de wetgever niet onder welke voorwaarden die législateur ne précise pas à quelles conditions cette aide sociale est
maatschappelijke dienstverlening wordt toegekend. accordée.
Die dienstverlening, kan, overeenkomstig artikel 57 van de wet van 8 Conformément à l'article 57 de la loi du 8 juillet 1976, cette aide
juli 1976, onder verschillende vormen worden toegekend, zoals hulp in
contanten of in natura, en kan zowel van lenigende als van curatieve peut être accordée sous différentes formes, en espèces ou en nature,
of preventieve aard zijn (artikel 57, § 1, tweede lid); de aussi bien palliative que curative ou préventive (article 57, § 1er,
dienstverlening kan van materiële, sociale, geneeskundige, alinéa 2); l'aide peut être matérielle, sociale, médicale,
sociaal-geneeskundige of psychologische aard zijn (artikel 57, § 1, médico-sociale ou psychologique (article 57, § 1er, alinéa 3); il est
derde lid); bovendien is bepaald dat de materiële hulp in de meest en outre prévu que l'aide matérielle est accordée sous la forme la
passende vorm wordt verstrekt (artikel 60, § 3). plus appropriée (article 60, § 3).
Bovendien bepaalt artikel 60, § 3, tweede lid, van die wet, zoals Par ailleurs, l'article 60, § 3, alinéa 2, de cette loi, tel qu'il a
gewijzigd bij artikel 58 van de wet van 26 mei 2002, dat de financiële été modifié par l'article 58 de la loi du 26 mai 2002, prévoit que
hulpverlening bij beslissing van het centrum kan worden onderworpen l'aide financière peut être liée par décision du centre aux conditions
aan de voorwaarden vermeld in de artikelen 3, 5° en 6°, 4, 11 en 13, § énoncées aux articles 3, 5° et 6°, 4, 11 et 13, § 2, de la loi du 26
2, van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op mai 2002 concernant le droit à l'intégration sociale; l'aide sociale
maatschappelijke integratie; de financiële maatschappelijke hulp wordt financière est, le plus souvent, fixée en référence aux montants du
meestal vastgelegd onder verwijzing naar de bedragen van het leefloon. revenu d'intégration.
B.8.2. Hoewel de maatschappelijke dienstverlening niet noodzakelijk B.8.2. Bien que l'aide sociale ne soit nécessairement ni financière ni
financieel of periodiek is, geven de artikelen 99, § 1, en 102, eerste périodique, les articles 99, § 1er, et 102, alinéa 1er, de la loi du 8
lid, van de wet van 8 juli 1976 met de nodige aanpassingen de juillet 1976 reproduisent, moyennant les adaptations nécessaires, les
artikelen 12 en 15 weer van de wet op het bestaansminimum (Parl. St., articles 12 et 15 de la loi sur le minimex (Doc. parl., Sénat,
Senaat, 1975-1976, nr. 581/1, p. 28) : ongeacht de vorm waarin de 1975-1976, n° 581/1, p. 28) : quelle que soit la forme sous laquelle
maatschappelijke dienstverlening wordt toegekend, heeft de wetgever
dus ervoor gekozen de verjaring van de vordering tot terugbetaling van
de kosten van de maatschappelijke dienstverlening af te stemmen op de l'aide sociale est octroyée, le législateur a donc choisi d'aligner
kortere verjaring van artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek, zoals sur la prescription abrégée de l'article 2277 du Code civil, comme il
hij dat heeft gedaan voor de terugbetaling van het bestaansminimum, l'a fait pour le remboursement du minimex, la prescription de l'action
indien de persoon de beschikking krijgt over inkomsten krachtens en remboursement des frais de l'aide sociale, au cas où la personne
rechten die hij bezat tijdens de periode waarin hem een vient à disposer de ressources en vertu de droits qu'elle possédait
dienstverlening werd toegekend door het OCMW. pendant la période au cours de laquelle une aide lui a été accordée
B.9.1. Hoewel er tussen het stelsel van het recht op maatschappelijke par le CPAS. B.9.1. Bien qu'il existe entre le régime du droit à l'intégration
integratie en dat van de maatschappelijke dienstverlening objectieve sociale et celui de l'aide sociale des différences objectives portant
verschillen bestaan die betrekking hebben op zowel het doel en de autant sur la finalité et les conditions d'octroi que sur la nature et
toekenningsvoorwaarden als de aard en de omvang van de toegekende l'ampleur de l'aide octroyée, l'action en recouvrement peut concerner,
steun, kan de terugvordering in beide stelsels betrekking hebben op dans les deux régimes, des sommes d'argent versées périodiquement et
periodiek uitbetaalde geldsommen waarvan het bedrag toeneemt naarmate dont le montant augmente avec l'écoulement du temps, et auxquelles
de tijd verstrijkt, en waarop, indien die sommen dienen te worden devraient dès lors en principe s'appliquer, si ces sommes doivent être
terugbetaald, in beginsel de kortere verjaringstermijn vastgelegd in
artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek bijgevolg van toepassing zou remboursées, le délai de prescription abrégé fixé par l'article 2277
moeten zijn. du Code civil.
B.9.2. Bij de aanneming van de wet van 26 mei 2002 werd in de B.9.2. Or, lors de l'adoption de la loi du 26 mai 2002, aucune
parlementaire voorbereiding echter geen enkele verantwoording gegeven justification n'a été donnée dans les travaux préparatoires en ce qui
wat betreft de verlenging, van vijf tot tien jaar, van de concerne l'allongement, de cinq à dix ans, du délai de prescription de
verjaringstermijn van de vordering tot terugbetaling ten laste van de l'action en remboursement à charge du bénéficiaire, en ce que la
rechthebbende, in zoverre de in het geding zijnde bepaling verwijst disposition en cause se réfère à la prescription décennale prévue à
naar de tienjarige verjaring bedoeld in artikel 2262bis van het l'article 2262bis du Code civil et non plus, comme le faisait la loi
Burgerlijk Wetboek en niet meer, zoals dat het geval was in de wet van
7 augustus 1974 voor het bestaansminimum, naar de vijfjarige verjaring du 7 août 1974 pour le minimex, à la prescription quinquennale prévue
bedoeld in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek. à l'article 2277 du Code civil. B.9.3. Cette dérogation au délai de prescription abrégé prévu par
B.9.3. Die afwijking van de in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek l'article 2277 du Code civil, dont l'objectif est de protéger les
bedoelde kortere verjaringstermijn, die ten doel heeft de schuldenaars débiteurs contre l'accumulation de dettes périodiques sur une période
te beschermen tegen de opeenstapeling van periodieke schulden over een trop importante, n'est, dans de telles circonstances, pas justifiée
te lange periode, is in dergelijke omstandigheden niet verantwoord
daar de terugvordering van het leefloon dat werd uitgekeerd tijdens puisque le recouvrement du revenu d'intégration versé pendant une
een lange periode betrekking kan hebben op bedragen die, op termijn, longue période peut porter sur des montants qui, à terme, se sont
een dermate grote schuld zijn geworden dat zij de schuldenaar zouden transformés en une dette à ce point importante qu'elle pourrait causer
kunnen ruïneren, wat volledig in strijd zou zijn met de doelstelling la ruine du débiteur, ce qui serait en complète contradiction avec
zelf van maatschappelijke integratie die wordt nagestreefd door de wet van 26 mei 2002. l'objectif même d'intégration sociale poursuivi par la loi du 26 mai 2002.
B.9.4. Het verschil in behandeling, wat de verjaringstermijn van de B.9.4. La différence de traitement, en ce qui concerne le délai de
vordering tot terugbetaling betreft, tussen de rechthebbenden op een
leefloon en de rechthebbenden op periodieke financiële prescription de l'action en remboursement, entre les bénéficiaires
maatschappelijke hulp of, algemeen genomen, het verschil in d'un revenu d'intégration et les bénéficiaires d'une aide sociale
behandeling tussen de rechthebbenden op een leefloon die de financière périodique ou, de manière générale, la différence de
traitement entre les bénéficiaires d'un revenu d'intégration qui
uitbetaalde sommen dienen terug te betalen en de schuldenaars van doivent rembourser les sommes versées et les débiteurs de dettes
periodieke schulden bedoeld in artikel 2277 van het Burgerlijk périodiques visées par l'article 2277 du Code civil, n'est donc pas
Wetboek, is dus niet verantwoord. justifiée.
B.10. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse positive.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 29, § 1, van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op L'article 29, § 1er, de la loi du 26 mai 2002 concernant le droit à
maatschappelijke integratie schendt de artikelen 10 en 11 van de l'intégration sociale viole les articles 10 et 11 de la Constitution,
Grondwet, in zoverre de verjaringstermijn waarnaar het verwijst, de dans la mesure où le délai de prescription auquel il se réfère dépasse
verjaringstermijn bedoeld in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek le délai de prescription prévu par l'article 2277 du Code civil.
overschrijdt.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 30 oktober 2008. l'audience publique du 30 octobre 2008.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^