Uittreksel uit arrest nr. 110/2008 van 31 juli 2008 Rolnummer 4273 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 6 van de wet van 20 december 2006 « tot wijziging van het Strafwetboek met het oog op het strenger bestraffen van geweld te Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 110/2008 du 31 juillet 2008 Numéro du rôle : 4273 En cause : le recours en annulation de l'article 6 de la loi du 20 décembre 2006 « modifiant le Code pénal en vue de réprimer plus sévèrement la violence contre certain La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 110/2008 van 31 juli 2008 | Extrait de l'arrêt n° 110/2008 du 31 juillet 2008 |
Rolnummer 4273 | Numéro du rôle : 4273 |
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 6 van de wet van 20 | En cause : le recours en annulation de l'article 6 de la loi du 20 |
december 2006 « tot wijziging van het Strafwetboek met het oog op het | décembre 2006 « modifiant le Code pénal en vue de réprimer plus |
strenger bestraffen van geweld tegen bepaalde categorieën van personen | sévèrement la violence contre certaines catégories de personnes », |
», ingesteld door de vzw « Ligue des Droits de l'Homme ». | introduit par l'ASBL « Ligue des Droits de l'Homme ». |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. |
rechters P. Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, | Martens, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van | J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, |
Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 augustus | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 10 |
2007 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 13 | août 2007 et parvenue au greffe le 13 août 2007, l'ASBL « Ligue des |
augustus 2007, heeft de vzw « Ligue des Droits de l'Homme », met | |
maatschappelijke zetel te 1190 Brussel, Alsembergsesteenweg 303, | Droits de l'Homme », dont le siège social est établi à 1190 Bruxelles, |
beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 6 van de wet van 20 | chaussée d'Alsemberg 303, a introduit un recours en annulation de |
december 2006 tot wijziging van het Strafwetboek met het oog op het | l'article 6 de la loi du 20 décembre 2006 modifiant le Code pénal en |
strenger bestraffen van geweld tegen bepaalde categorieën van personen | vue de réprimer plus sévèrement la violence contre certaines |
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 februari 2007). | catégories de personnes (publiée au Moniteur belge du 12 février 2007). |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
Wat de bestreden bepalingen betreft | Quant aux dispositions attaquées |
B.1.1. Uit de bewoordingen van het verzoekschrift blijkt dat het | B.1.1. Il résulte des termes de la requête que le recours en |
beroep tot vernietiging betrekking heeft op artikel 6 van de wet van | annulation porte sur l'article 6 de la loi du 20 décembre 2006 |
20 december 2006 tot wijziging van het Strafwetboek met het oog op het | modifiant le Code pénal en vue de réprimer plus sévèrement la violence |
strenger bestraffen van geweld tegen bepaalde categorieën van | |
personen, waarbij een artikel 410bis in het Strafwetboek wordt | contre certaines catégories de personnes, qui insère un article 410bis |
ingevoegd. | dans le Code pénal. |
B.1.2. Artikel 410bis van het Strafwetboek bepaalt : | B.1.2. L'article 410bis du Code pénal dispose : |
« Indien de schuldige, in de gevallen omschreven in de artikelen 398 | « Dans les cas mentionnés aux articles 398 à 405, si le coupable a |
tot 405, de misdaad of het wanbedrijf pleegt tegen een chauffeur, een | commis le crime ou le délit envers un conducteur, un accompagnateur, |
begeleider, een controleur of een loketbediende van een uitbater van | un contrôleur ou un guichetier d'un exploitant d'un réseau de |
een netwerk voor openbaar vervoer, een postbode, een brandweerman, een | transport public, un facteur, un pompier, un membre de la protection |
lid van de civiele bescherming, een ambulancier, een arts, een | civile, un ambulancier, un médecin, un pharmacien, un |
apotheker, een kinesitherapeut, een verpleegkundige, een lid van het | kinésithérapeute, un infirmier, un membre du personnel affecté à |
personeel aangesteld voor het onthaal in de spoeddiensten van de | l'accueil dans les services d'urgence des institutions de soins, un |
verzorgingsinstellingen, een maatschappelijk werker of een psycholoog | assistant social, ou un psychologue d'un service public, dans |
van een openbare dienst, in de uitoefening van hun bediening, wordt de | l'exercice de leurs fonctions, le minimum de la peine portée par ces |
minimumstraf bedoeld in die artikelen verdubbeld in geval van | articles sera doublé s'il s'agit d'un emprisonnement, et augmenté de |
gevangenisstraf en met twee jaar verhoogd in geval van opsluiting. | deux ans s'il s'agit de la réclusion. |
Hetzelfde geldt wanneer de schuldige, die als leerling of student is | Il en sera de même si le coupable, étant un élève ou un étudiant qui |
ingeschreven in een onderwijsinstelling of er was ingeschreven tijdens | est inscrit dans un établissement d'enseignement ou qui y a été |
de zes maanden die aan de feiten zijn voorafgegaan, of die vader, | inscrit au cours des six mois précédant les faits, ou le père ou la |
moeder of familielid van die leerling of student is, of enige andere | mère ou un membre de la famille de cet élève ou de cet étudiant, ou |
persoon is die gezag heeft over die leerling of student of hem onder | toute autre personne ayant autorité sur cet élève ou cet étudiant ou |
zijn bewaring heeft, de misdaad of het wanbedrijf heeft gepleegd tegen | en ayant la garde, a commis le crime ou le délit envers un membre du |
een lid van het personeel of van de directie van de | personnel ou de la direction de cet établissement d'enseignement, |
onderwijsinstelling, tegen de personen die de opvang van leerlingen | envers les personnes chargées de la prise en charge des élèves dans un |
verzorgen in een medisch-pedagogisch Instituut dat door een | Institut médico-pédagogique organisé ou subventionné par la |
gemeenschap wordt ingericht of gesubsidieerd, of tegen een externe | communauté, ou envers un intervenant extérieur chargé par les |
actor die door de gemeenschapsoverheden belast is met het voorkomen en | autorités communautaires de prévenir et de résoudre les problèmes de |
het oplossen van geweld op school, in de uitoefening van hun bediening ». | violence scolaire, dans l'exercice de leurs fonctions ». |
B.1.3. De artikelen 398 tot 405 van hetzelfde Wetboek bepalen : | B.1.3. Les articles 398 à 405 du même Code disposent : |
« Art. 398.Hij die opzettelijk verwondingen of slagen toebrengt, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van zesentwintig euro tot honderd euro of met een van die straffen alleen. Ingeval de schuldige heeft gehandeld met voorbedachte rade, wordt hij veroordeeld tot gevangenisstraf van een maand tot een jaar en tot geldboete van vijftig euro tot tweehonderd euro. Art. 399.Indien de slagen of verwondingen een ziekte of ongeschiktheid tot het verrichten van persoonlijke arbeid ten gevolge hebben, wordt de schuldige gestraft met gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar en met geldboete van vijftig euro tot tweehonderd euro. De schuldige wordt gestraft met gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar en met geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro, indien hij met voorbedachten rade heeft gehandeld. Art. 400.De straf is gevangenisstraf van twee jaar tot vijf jaar en geldboete van tweehonderd euro tot vijfhonderd euro, indien de slagen of verwondingen, hetzij een ongeneeslijk lijkende ziekte, hetzij een blijvende ongeschiktheid tot het verrichten van persoonlijke arbeid, hetzij het volledig verlies van het gebruik van een orgaan, hetzij een zware verminking ten gevolg hebben. De straf is opsluiting van vijf jaar tot tien jaar, ingeval de schuldige heeft gehandeld met voorbedachten rade. Art. 401.Wanneer de slagen of verwondingen opzettelijk worden toegebracht, maar zonder het oogmerk om te doden, en toch de dood veroorzaken, wordt de schuldige gestraft met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar. Hij wordt gestraft met opsluiting van tien jaar tot vijftien jaar indien hij die gewelddaden met voorbedachten rade pleegt. Art. 402.Met gevangenisstraf van drie maanden tot vijf jaar en met geldboete van vijftig euro tot vijfhonderd euro wordt gestraft hij die bij een ander een ziekte of ongeschiktheid tot het verrichten van persoonlijke arbeid veroorzaakt door hem, opzettelijk maar zonder het oogmerk om te doden, stoffen toe te dienen die de dood kunnen teweegbrengen, of stoffen die, al zijn zij niet van die aard dat zij de dood teweegbrengen, toch de gezondheid zwaar kunnen schaden. Art. 403.De straf is opsluiting van vijf jaar tot tien jaar, wanneer die stoffen hetzij een ongeneeslijk lijkende ziekte, hetzij een blijvende ongeschiktheid tot het verrichten van persoonlijke arbeid, hetzij het volledig verlies van het gebruik van een orgaan ten gevolge hebben. Art. 404.Indien de stoffen opzettelijk worden toegediend, maar zonder het oogmerk om te doden, en toch de dood veroorzaken, wordt de schuldige gestraft met opsluiting van vijftien jaar tot twintig jaar. |
« Art. 398.Quiconque aura volontairement fait des blessures ou porté des coups sera puni d'un emprisonnement de huit jours à six mois et d'une amende de vingt-six euros à cent euros, ou d'une de ces peines seulement. En cas de préméditation, le coupable sera condamné à un emprisonnement d'un mois à un an et à une amende de cinquante euros à deux cents euros. Art. 399.Si les coups ou les blessures ont causé une maladie ou une incapacité de travail personnel, le coupable sera puni d'un emprisonnement de deux mois à deux ans et d'une amende de cinquante euros à deux cents euros. Le coupable sera puni d'un emprisonnement de six mois à trois ans et d'une amende de cent euros à cinq cents euros, s'il a agi avec préméditation. Art. 400.Les peines seront un emprisonnement de deux ans à cinq ans et une amende de deux cents euros à cinq cents euros, s'il est résulté des coups ou des blessures, soit une maladie paraissant incurable, soit une incapacité permanente de travail personnel, soit la perte de l'usage absolu d'un organe, soit une mutilation grave. La peine sera celle de la réclusion de cinq ans à dix ans, s'il y a eu préméditation. Art. 401.Lorsque les coups portés ou les blessures faites volontairement, mais sans intention de donner la mort, l'ont pourtant causée, le coupable sera puni de la réclusion de cinq ans à dix ans. II sera puni de la réclusion de dix ans à quinze ans, s'il a commis ces actes de violence avec préméditation. Art. 402.Sera puni d'un emprisonnement de trois mois à cinq ans et d'une amende de cinquante euros à cinq cents euros, quiconque aura causé à autrui une maladie ou incapacité de travail personnel, en lui administrant volontairement, mais sans intention de tuer, des substances qui peuvent donner la mort, ou des substances qui, sans être de nature à donner la mort, peuvent cependant altérer gravement la santé. Art. 403.La peine sera la réclusion de cinq ans à dix ans, lorsque ces substances auront causé, soit une maladie paraissant incurable, soit une incapacité permanente de travail personnel, soit la perte de l'usage absolu d'un organe. Art. 404.Si les substances administrées volontairement, mais sans intention de donner la mort, l'ont pourtant causée, le coupable sera puni de la réclusion de quinze ans à vingt ans. |
Art. 405.Poging om iemand stoffen als bedoeld in artikel 402 toe te |
Art. 405.La tentative d'administrer à autrui, sans intention de |
dienen, zonder het oogmerk om te doden, wordt gestraft met | donner la mort, des substances de la nature de celles mentionnées à |
gevangenisstraf van een maand tot drie jaar en met geldboete van | l'article 402, sera punie d'un emprisonnement d'un mois à trois ans et |
zesentwintig euro tot driehonderd euro ». | d'une amende de vingt-six euros à trois cents euros ». |
B.2. De memorie van toelichting vermeldt : | B.2. L'exposé des motifs indique : |
« Gelet op de vaststelling dat lichamelijk geweld toeneemt tegen | « Constatant l'augmentation des violences physiques à l'encontre de |
personen die in de uitoefening van hun bediening verplicht zijn | personnes qui dans l'exercice de leur fonction sont obligées d'entrer |
contact te hebben met het publiek teneinde noodzakelijke opdrachten | en contact avec le public en vue de remplir d'indispensables missions |
van collectief belang te vervullen, stelt de regering voor aan de | d'intérêt collectif, le gouvernement propose de permettre à la société |
maatschappij de middelen te geven teneinde daarop op gepaste wijze te | d'avoir les moyens d'y apporter une réponse appropriée en envoyant un |
antwoorden en de potentiële daders van dat geweld op ondubbelzinnige | signal fort aux auteurs potentiels de ces violences. |
wijze te waarschuwen. | |
Er moet niet worden herinnerd aan de talrijke gevallen van agressie | Point n'est besoin de rappeler les nombreuses agressions dont sont |
waarvan de chauffeurs en de begeleiders van het openbaar vervoer, de | victimes les chauffeurs et les accompagnateurs des transports publics, |
postbodes, de gezondheids- en welzijnswerkers, alsmede de leerkrachten zowel vanwege leerlingen als van familieleden van die leerlingen, het slachtoffer zijn. De regering is voornemens doortastend op te treden tegen dit nieuw maatschappelijk verschijnsel door de personen die thans daarmee worden geconfronteerd, beter te beschermen. Zo wordt met het oog op een betere afschrikking en een doeltreffender bestraffing voorgesteld een nieuwe verzwarende omstandigheid in te voeren in het Strafwetboek, meer bepaald in het deel dat betrekking heeft op opzettelijk doden, niet doodslag genoemd, en opzettelijk toebrengen van lichamelijk letsel, met andere woorden in de artikelen | les facteurs, les professionnels de la santé et de l'aide sociale ainsi que les enseignants tant de la part des élèves que des membres de leur famille. Face à ce nouveau phénomène social, le gouvernement entend faire preuve de fermeté en protégeant mieux les personnes actuellement confrontées à ce phénomène. Ainsi, pour assurer une meilleure dissuasion et une répression plus efficace, il est proposé d'introduire une nouvelle circonstance aggravante dans le Code pénal, plus précisément dans la partie consacrée aux homicides, non qualifiés meurtres, et aux lésions |
398 tot 405 van hetzelfde Wetboek. | corporelles volontaires, c'est-à-dire les articles 398 à 405 du même Code. |
Voor inbreuken op die artikelen wordt de minimumstraf verdubbeld in | En cas d'infraction à ces articles, le minimum de la peine sera doublé |
geval van gevangenisstraf en met twee jaar verhoogd in geval van | s'il s'agit d'un emprisonnement et augmenté de deux ans s'il s'agit de |
opsluiting » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1843/001, p. 4; in | la réclusion » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1843/001, p. 4; |
dezelfde zin : Senaat, 2006-2007, nr. 3-1791/3, p. 2). | dans le même sens : Sénat, 2006-2007, n° 3-1791/3, p. 2). |
Wat het wettigheidsbeginsel betreft (eerste middel) | Quant au principe de légalité (premier moyen) |
B.3.1. Het eerste middel wordt afgeleid uit de schending van de | B.3.1. Le premier moyen est pris de la violation des articles 12 et 14 |
artikelen 12 en 14 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 7 | de la Constitution, combinés avec l'article 7 de la Convention |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. B.3.2. In het eerste onderdeel van het middel doet de verzoekende partij gelden dat artikel 410bis van het Strafwetboek het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel schendt, in zoverre dat artikel niet « de uitoefening van de bediening » definieert waarin de erin beoogde categorieën van personen worden beschermd; zij verwijst naar grondwettelijke en wettelijke bepalingen en naar de rechtspraak die aan dat begrip een inhoud geven die niet op uniforme wijze wordt gedefinieerd. | européenne des droits de l'homme et avec l'article 15 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques. B.3.2. Dans la première branche du moyen, la partie requérante fait valoir que l'article 410bis du Code pénal viole le principe de légalité en matière pénale en ce qu'il ne définit pas « l'exercice des fonctions » dans lequel sont protégées les catégories de personnes qu'il vise; elle se réfère à des dispositions constitutionnelles et législatives et à la jurisprudence qui donnent à cette notion un contenu qui n'est pas défini de manière uniforme. |
B.3.3. De artikelen 12 en 14 van de Grondwet bepalen : | B.3.3. Les articles 12 et 14 de la Constitution disposent : |
« Art. 12.De vrijheid van de persoon is gewaarborgd. |
« Art. 12.La liberté individuelle est garantie. |
Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en | Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et dans |
in de vorm die zij voorschrijft. | la forme qu'elle prescrit. |
Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand worden aangehouden dan | Hors le cas de flagrant délit, nul ne peut être arrêté qu'en vertu de |
krachtens een met redenen omkleed bevel van de rechter, dat moet | l'ordonnance motivée du juge, qui doit être signifiée au moment de |
worden betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen vierentwintig uren ». | l'arrestation, ou au plus tard dans les vingt-quatre heures ». |
« Art. 14.Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens |
« Art. 14.Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu |
de wet ». | de la loi ». |
Artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt | L'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose |
: | : |
« 1. Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, | « 1. Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au |
dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht | moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction |
uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin | d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé |
zal een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van | aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où |
het begaan van het strafbare feit van toepassing was. | l'infraction a été commise. |
2. Dit artikel staat niet in de weg aan het vonnis en de straf van | 2. Le présent article ne portera pas atteinte au jugement et à la |
iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten, hetwelk ten tijde | punition d'une personne coupable d'une action ou d'une omission qui, |
dat het handelen of nalaten geschiedde, een misdrijf was | au moment où elle a été commise, était criminelle d'après les |
overeenkomstig de algemene rechtsbeginselen welke door de beschaafde | principes généraux de droit reconnus par les nations civilisées ». |
volken worden erkend ». | |
Artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en | L'article 15 du Pacte international relatif aux droits civils et |
politieke rechten bepaalt : | politiques dispose : |
« 1. Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren. 2. Geen enkele bepaling van dit artikel staat in de weg aan het vonnis en de straf van iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten, hetwelk ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde, van strafrechtelijke aard was overeenkomstig de algemene rechtsbeginselen | « 1. Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le délinquant doit en bénéficier. 2. Rien dans le présent article ne s'oppose au jugement ou à la condamnation de tout individu en raison d'actes ou omissions qui, au moment où ils ont été commis, étaient tenus pour criminels, d'après |
die door de volkerengemeenschap worden erkend ». | les principes généraux de droit reconnus par l'ensemble des nations ». |
B.3.4. Op grond van artikel 1, 2°, van de bijzondere wet van 6 januari | B.3.4. En vertu de l'article 1er, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier |
1989, gewijzigd bij de bijzondere wet van 9 maart 2003, is het Hof | 1989, modifié par la loi spéciale du 9 mars 2003, la Cour est |
compétente pour contrôler des normes législatives au regard des | |
bevoegd om wetgevende normen te toetsen aan de artikelen van titel II | articles du titre II « Des Belges et de leurs droits » et des articles |
« De Belgen en hun rechten » en de artikelen 170, 172 en 191 van de | 170, 172 et 191 de la Constitution. |
Grondwet. Wanneer evenwel een verdragsbepaling die België bindt, een draagwijdte | Lorsqu'une disposition conventionnelle liant la Belgique a une portée |
heeft die analoog is met die van een of meer van de voormelde | analogue à une ou plusieurs des dispositions constitutionnelles |
grondwetsbepalingen, vormen de waarborgen vervat in die | précitées, les garanties consacrées par cette disposition |
verdragsbepaling een onlosmakelijk geheel met de waarborgen die in de | conventionnelle constituent toutefois un ensemble indissociable avec |
betrokken grondwetsbepalingen zijn opgenomen. | les garanties inscrites dans les dispositions constitutionnelles en |
Daaruit volgt dat, wanneer een schending wordt aangevoerd van een | cause. Il s'ensuit que, lorsqu'est alléguée la violation d'une disposition du |
bepaling van titel II of van de artikelen 170, 172 of 191 van de | titre II ou des articles 170, 172 ou 191 de la Constitution, la Cour |
Grondwet, het Hof, bij zijn onderzoek, rekening houdt met | tient compte, dans son examen, des dispositions de droit international |
internationaalrechtelijke bepalingen die analoge rechten of vrijheden | qui garantissent des droits ou libertés analogues. |
waarborgen. B.3.5. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen, | B.3.5. En attribuant au pouvoir législatif la compétence, d'une part, |
enerzijds, om te bepalen in welke gevallen en in welke vorm | de déterminer dans quels cas et sous quelle forme des poursuites |
strafvervolging mogelijk is en, anderzijds, om een wet aan te nemen op | pénales sont possibles et, d'autre part, d'adopter la loi en vertu de |
grond waarvan een straf kan worden bepaald en toegepast, waarborgen de | laquelle une peine peut être établie et appliquée, les articles 12, |
artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet aan elke burger dat | alinéa 2, et 14 de la Constitution garantissent à tout citoyen |
geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld en geen enkele | qu'aucun comportement ne sera punissable et qu'aucune peine ne sera |
straf zal worden opgelegd dan krachtens regels aangenomen door een | infligée qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, |
democratisch verkozen beraadslagende vergadering. | démocratiquement élue. |
B.3.6. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat bovendien uit van de | B.3.6. Le principe de légalité en matière pénale procède en outre de |
idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond | l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui |
waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan | permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, |
uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de | si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur |
wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid | indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la |
biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, | sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, |
zodat, enerzijds, degene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende | que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de |
wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag | manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce |
kan zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote | comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un |
beoordelingsvrijheid wordt gelaten. | trop grand pouvoir d'appréciation. |
Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de | Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que |
weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er | la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet |
dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van | tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des |
de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn | situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des |
en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. | comportements qu'elles répriment. |
Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in | La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi |
de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de | se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du |
bewoordingen van de relevante bepaling kan weten welke handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid meebrengen. B.3.7. Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijke wettigheidsbeginsel zouden schenden. B.3.8. De bestreden bepaling roept geen nieuwe strafbaarstelling in het leven. Zij kan enkel worden toegepast wanneer de erin beoogde misdaden en wanbedrijven werden begaan jegens een van de erin vermelde categorieën van personen. De omstandigheid dat het begrip « | libellé de la disposition pertinente, quels actes et omissions engagent sa responsabilité pénale. B.3.7. Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique qu'il est possible, en tenant compte des éléments propres aux infractions qu'elle entend réprimer, de déterminer si les termes généraux utilisés par le législateur sont à ce point vagues qu'ils méconnaîtraient le principe de légalité en matière pénale. B.3.8. La disposition attaquée ne crée pas une incrimination nouvelle. Elle ne peut s'appliquer que lorsque les crimes et délits qu'elle vise ont été commis envers une des catégories de personnes qu'elle cite. La |
uitoefening van hun bediening » het voorwerp uitmaakt van definities | circonstance que la notion d'« exercice des fonctions » fasse l'objet |
die niet eenvormig zijn in de wetgeving of in de rechtspraak, heeft te | de définitions qui ne sont pas uniformes dans la législation ou dans |
maken met de verscheidenheid aan situaties en bedieningen waarop het | la jurisprudence tient à la variété des situations et des fonctions |
wordt toegepast en met het voorwerp van de regel die naar dat begrip | auxquelles elle est appliquée et à l'objet de la règle qui se réfère à |
verwijst. Blijft het feit dat dit begrip in de omgangstaal en volgens | cette notion. Il reste que celle-ci a, dans le langage courant et |
de gewone betekenis een strekking heeft die de rechtsonderhorige dient | selon le sens commun, une signification que le justiciable ne saurait |
te kennen en redelijkerwijze in staat is te evalueren, aangezien op | ignorer et est raisonnablement capable d'évaluer, dès lors que les |
grond van de in artikel 410bis opgesomde hoedanigheden van de | qualifications des victimes énumérées par l'article 410bis ne |
slachtoffers niet kan worden getwijfeld aan de omstandigheden waarin | permettent pas de douter des circonstances dans lesquelles ces |
die personen worden beschermd. Indien er enige twijfel zou rijzen | personnes sont protégées. Si un doute pouvait surgir en raison de |
vanwege de karakteristieken die eigen zijn aan een bepaald misdrijf - | caractéristiques propres à une infraction déterminée - par exemple |
bijvoorbeeld omdat een beschermd persoon zou zijn aangevallen buiten | parce qu'une personne protégée aurait été agressée en dehors de son |
zijn werkplek -, staat het, rekening houdend met de bedoeling van de | lieu de travail -, il appartient au juge, compte tenu de l'intention |
dader van de feiten en met het gegeven dat de wetgever meermaals heeft | de l'auteur des faits et de ce que le législateur a, plusieurs fois, |
aangegeven dat de beschermde personen personen waren die « verplicht | indiqué que les personnes protégées étaient des personnes qui sont « |
zijn contact te hebben met het publiek teneinde noodzakelijke | obligées d'entrer en contact avec le public en vue de remplir |
opdrachten van collectief belang te vervullen » (Parl. St., Kamer, | d'indispensables missions d'intérêt collectif » (Doc. parl., Chambre, |
2004-2005, DOC 51-1843/001, p. 4; in dezelfde zin, Parl. St., Senaat, | 2004-2005, DOC 51-1843/001, p. 4; dans le même sens, Doc. parl., |
2006-2007, nr. 3-1791/3, pp. 2 en 8), aan de rechter te oordelen of de | Sénat, 2006-2007, n° 3-1791/3, pp. 2 et 8), d'apprécier si la personne |
beschermde persoon daadwerkelijk zijn bediening uitoefende en of | protégée exerçait effectivement ses fonctions et si, dès lors, une |
bijgevolg een zwaardere sanctie moet worden toegepast. | sanction plus lourde doit être appliquée. |
B.4.1. In het tweede onderdeel van het middel doet de verzoekende | B.4.1. Dans la deuxième branche du moyen, la partie requérante fait |
partij gelden dat artikel 410bis van het Strafwetboek het | valoir que l'article 410bis du Code pénal viole le principe de |
wettigheidsbeginsel schendt, in zoverre daarin niet wordt gepreciseerd | |
of het al dan niet van toepassing is op misdrijven die zouden worden | légalité en ce qu'il s'abstient de préciser s'il s'applique ou non aux |
ingegeven door overwegingen van private aard en daarin dus niet het | infractions qui seraient motivées par des considérations d'ordre privé |
morele bestanddeel van het misdrijf wordt gepreciseerd. | et ne précise donc pas l'élément moral de l'infraction. |
B.4.2. De kwestie van geschillen om privéredenen werd reeds aangehaald | B.4.2. La question des différends d'ordre privé a été évoquée au cours |
tijdens de parlementaire voorbereiding (Parl. St., Senaat, 2006-2007, | des travaux préparatoires (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1791/3, |
nr. 3-1791/3, p. 4) en een amendement dat ertoe strekte de toepassing | p. 4) et un amendement visant à limiter l'application de l'article |
van artikel 410bis te beperken tot het geval waarin « de dader de | 410bis à l'hypothèse « où la fonction de la victime était connue de |
bediening van het slachtoffer kende en hem in deze bediening heeft | l'auteur et [où] l'auteur a voulu porter atteinte à cette fonction » a |
willen treffen » werd verworpen (ibid., pp. 13 en 14). | été rejeté (ibid., pp. 13 et 14). |
B.4.3. Door in de bestreden bepaling te preciseren dat de erin beoogde | B.4.3. En précisant, dans la disposition attaquée, que les personnes |
personen zouden worden beschermd « in de uitoefening van hun bediening | qu'elle vise seraient protégées « dans l'exercice de leurs fonctions |
», vermocht de wetgever het overbodig te achten daaraan toe te voegen | », le législateur a pu estimer superflu d'ajouter que les crimes et |
dat de jegens hen begane misdaden en wanbedrijven naar aanleiding van | délits commis envers elles à l'occasion de litiges d'ordre privé ne |
geschillen om privéredenen niet tot die categorie van misdrijven | sont pas de ceux pouvant être punis d'une peine plus sévère en vertu |
behoren die krachtens de door hem aangenomen bepaling met een | de la disposition qu'il adoptait. |
zwaardere straf kunnen worden bestraft. | |
B.5.1. In het derde onderdeel van het middel doet de verzoekende | B.5.1. Dans la troisième branche du moyen, la partie requérante fait |
partij gelden dat artikel 410bis van het Strafwetboek het | valoir que l'article 410bis du Code pénal viole le principe de |
wettigheidsbeginsel schendt, in zoverre het niet klaar en duidelijk de | légalité en ce qu'il ne définit pas avec clarté et précision les |
perken van de toepassing van de wet definieert, doordat het in | limites de l'application de la loi, par la confusion dans un même |
eenzelfde artikel uiteenlopende categorieën die onder de private | article de catégories disparates relevant du secteur privé et du |
sector en de openbare sector vallen, door elkaar haalt, en doordat | secteur public, et par l'absence de définition des notions de service |
daarin geen definitie wordt gegeven van de begrippen « functionele | public fonctionnel et de missions d'intérêt général ou collectif. |
openbare dienst » en « opdrachten van algemeen of collectief belang ». | |
B.5.2. Doordat in de bestreden bepaling een opsomming wordt gegeven | B.5.2. En énumérant les différentes catégories de personnes |
van de verschillende categorieën van personen die de bij dat artikel | bénéficiant de la protection qu'elle instaure, la disposition attaquée |
ingevoerde bescherming genieten, voldoet de bestreden bepaling aan de | satisfait aux exigences du principe de légalité. Le législateur a |
vereisten van het wettigheidsbeginsel. De wetgever heeft zelf | |
geoordeeld dat een meer algemene definitie onmogelijk bleek en niet | lui-même estimé qu'une définition plus générale semblait impossible et |
aan die vereisten zou beantwoorden (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. | ne répondrait pas à ces exigences (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° |
3-1791/3, p. 11). De begrippen private sector, openbare sector, | 3-1791/3, p. 11). Les notions de secteur privé, de secteur public, de |
functionele openbare dienst of opdrachten van algemeen of collectief | service public fonctionnel ou de missions d'intérêt général ou |
belang waarnaar de verzoekende partij verwijst, dienden niet in de | collectif auxquelles se réfère la partie requérante n'avaient pas à |
bestreden bepaling te worden gedefinieerd, vermits zij daarin niet | être définies par la disposition attaquée puisqu'elles ne sont pas |
worden gebruikt, ook al was er tijdens de parlementaire voorbereiding | utilisées par celle-ci, même si elles ont fait l'objet de discussions, |
discussie over de toepassingssfeer van de wet (Parl. St., Senaat, | portant sur le champ d'application de la loi, au cours des travaux |
2006-2007, nr. 3-1791/3, pp. 6 tot 11). | préparatoires (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1791/3, pp. 6 à 11). |
B.5.3. De argumenten die de verzoekende partij meent te kunnen | B.5.3. Les arguments que la partie requérante entend tirer de la |
afleiden uit de omstandigheid dat die begrippen niet zouden zijn | circonstance que ces notions ne seraient pas définies constituent en |
gedefinieerd, vormen in werkelijkheid een kritiek op de toepassingssfeer van de wet - toepassingssfeer die door de wet precies en objectief wordt gedefinieerd - en op de verschillen in behandeling ten gevolge van die toepassingssfeer naargelang bepaalde slachtoffers al dan niet door de bestreden bepaling worden beschermd. Die argumenten, die niets te maken hebben met de toetsing aan het wettigheidsbeginsel, vallen bijgevolg samen met die welke worden aangevoerd ter staving van het vierde onderdeel van het tweede middel, afgeleid uit de schending van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, en zullen in aanmerking worden genomen bij het onderzoek van dat middel. B.6.1. In het vierde onderdeel van het middel doet de verzoekende partij gelden dat artikel 410bis, tweede lid, van het Strafwetboek het | réalité une critique du champ d'application de la loi - défini par celle-ci de manière précise et objective - et des différences de traitement que le champ d'application implique suivant que certaines victimes sont ou non protégées par la disposition attaquée. Ces arguments, qui sont étrangers au contrôle du principe de légalité, se confondent par conséquent avec ceux invoqués à l'appui de la quatrième branche du second moyen, pris de la violation du principe d'égalité et de non-discrimination, et seront pris en compte lorsque ce moyen sera examiné. B.6.1. Dans la quatrième branche du moyen, la partie requérante fait valoir que l'article 410bis, alinéa 2, du Code pénal viole le principe |
wettigheidsbeginsel schendt, in zoverre het niet klaar en duidelijk de | de légalité en ce qu'il ne définit pas de manière précise et claire |
erin beoogde familieleden definieert, terwijl artikel 372, § 2, van | les membres de la famille qu'il vise, alors que l'article 372, § 2, du |
het Strafwetboek zulks wel doet inzake de aanranding van de | Code pénal le fait en matière d'attentat à la pudeur. |
eerbaarheid. B.6.2. Als antwoord op een gelijkaardige opmerking van de afdeling | B.6.2. En réponse à une observation analogue de la section de |
wetgeving van de Raad van State (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC | législation du Conseil d'Etat (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC |
51-1843/001, p. 14), stelde de Regering : | 51-1843/001, p. 14), le Gouvernement indiqua : |
« Gelet op de nagestreefde doelstelling is de regering evenwel van | « Compte tenu de l'objectif poursuivi, le gouvernement considère |
oordeel dat het begrip ' familie ' moet worden verstaan in de ruime | cependant qu'il convient de comprendre le terme ' famille ' au sens |
gebruikelijke zin ervan. | large et dans son sens usuel. |
Zo kan het niet alleen gaan om de bloedverwant in de opgaande lijn, de | Il peut ainsi s'agir, non seulement de l'ascendant, de l'adoptant, du |
adoptant, de broer of de zus, maar ook om de schoonbroer, de tante, de | frère ou de la soeur mais aussi du beau-frère, de la tante, du |
neef,... » (ibid., p. 9). | cousin,... » (ibid., p. 9). |
B.6.3. De wetgever kan, zonder het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel | B.6.3. Le législateur peut, sans violer le principe de légalité en |
te schenden, verwijzen naar een begrip, dat, zelfs in ruime betekenis | matière pénale, se référer à une notion, même comprise au sens large, |
opgevat, wordt begrepen in zijn gebruikelijke betekenis. | entendue dans son sens usuel. |
B.7. Het eerste middel is niet gegrond. | B.7. Le premier moyen n'est pas fondé. |
Wat het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie betreft (tweede middel) | |
B.8.1. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen | Quant au principe d'égalité et de non-discrimination (second moyen) |
10, 11 en 24, § 4, van de Grondwet. | B.8.1. Le second moyen est pris de la violation des articles 10, 11 et |
24, § 4, de la Constitution. | |
B.8.2. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere | B.8.2. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale |
wet van 6 januari 1989, moeten de middelen van het verzoekschrift te | du 6 janvier 1989, les moyens de la requête doivent faire connaître, |
kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving | parmi les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient |
waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die | violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et |
deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die | exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces |
regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. | dispositions. |
Het middel is niet ontvankelijk in zoverre het is afgeleid uit de | Le moyen n'est pas recevable en ce qu'il est pris de la violation de |
schending van artikel 24, § 4, van de Grondwet, aangezien niet wordt uiteengezet hoe die bepaling zou zijn geschonden. B.8.3. De verzoekende partij doet in de eerste plaats gelden dat artikel 410bis van het Strafwetboek een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept tussen de beklaagden die kunnen worden veroordeeld tot een dubbele minimumstraf of tot een enkelvoudige minimumstraf naargelang het slachtoffer al dan niet tot een van de in de bestreden bepaling bedoelde categorieën van personen behoort. Zij betoogt dat de door de wetgever nagestreefde doelstellingen en de door hem aangewende middelen niet op elkaar zouden zijn afgestemd, dat er geen betrouwbare, statistische of wetenschappelijke gegevens | l'article 24, § 4, de la Constitution, faute d'exposer en quoi cette disposition serait violée. B.8.3. La partie requérante fait d'abord valoir que l'article 410bis du Code pénal crée une différence de traitement injustifiée entre les prévenus qui peuvent être condamnés à une peine minimale double ou à une peine minimale simple suivant que la victime relève ou non d'une des catégories de personnes visées par la disposition attaquée. Elle soutient qu'il n'y aurait pas d'adéquation entre les objectifs poursuivis par le législateur et les moyens qu'il a mis en oeuvre, qu'il n'y aurait pas de données statistiques ou scientifiques fiables |
voorhanden zouden zijn waaruit de toename blijkt van de gewelddaden | établissant l'augmentation des violences que la loi attaquée |
die de bestreden wet zou willen bestraffen, dat die wet en de | entendrait réprimer, que celle-ci et l'accroissement de la sévérité de |
strengere straffen die ze impliceert geen ontradend effect zouden | la peine qu'elle implique n'auraient pas d'effet dissuasif (parce que |
hebben (omdat de handelingen van de delinquenten niet rationeel zijn | les agissements des délinquants ne sont pas rationnels et parce qu'il |
en omdat het onwaarschijnlijk is dat laatstgenoemden kennis nemen van | est improbable que ces derniers prennent connaissance des |
de wetswijzigingen), dat de bestreden maatregel niet doeltreffend zou | modifications législatives), que la mesure attaquée ne serait pas |
zijn (omdat de strafverzwaring geen positieve weerslag heeft op de | efficace (parce l'alourdissement des peines n'a pas d'effet positif |
recidive) en dat de beste bescherming van de slachtoffers die de | sur la récidive) et que la meilleure protection des victimes qui |
doelstelling van de wetgever vormt, niet kan worden gewaarborgd door | constitue l'objectif du législateur ne peut être garantie par la |
een almaar strenger strafsysteem maar door maatregelen die rechten | sévérité croissante du système pénal mais par des mesures ouvrant des |
toekennen aan de slachtoffers (eerste onderdeel). Zij betoogt ook dat de strafverzwaring niet kan worden verantwoord door om het even welke noodzakelijkheid omdat er alternatieve oplossingen bestaan zoals preventieve maatregelen of de toepassing van de beginselen van het herstelrecht (tweede onderdeel). Zij betoogt ten slotte dat zelfs indien de middelen relevant zouden zijn ten aanzien van de doelstellingen en zelfs indien alternatieve oplossingen zouden moeten worden geweerd, de bestreden bepaling, rekening houdend met de aard van de in het geding zijnde beginselen, zou moeten worden afgekeurd, omdat zij een onevenredige inbreuk pleegt op het recht op vrijheid (derde onderdeel). B.8.4. Geen enkele grondwetsbepaling maakt het optreden van de wetgever afhankelijk van het bestaan van wetenschappelijke of statistische gegevens. Hij beschikt in dat verband over een beoordelingsbevoegdheid om maatregelen te nemen die, volgens hem, beantwoorden aan de verwachting van de burgers. Die maatregelen doorstaan de grondwettigheidstoets indien zij geen discriminerende afbreuk doen aan de rechten van de rechtzoekenden. B.8.5. Het staat ook aan de wetgever te oordelen of het geweld waaraan hij een einde wil maken, het voorwerp moet uitmaken van preventieve | droits aux victimes (première branche). Elle soutient aussi que l'accroissement de la sanction ne peut être justifié par une quelconque nécessité parce qu'il existe des « solutions alternatives » telles les mesures préventives ou l'application des principes de la justice réparatrice (deuxième branche). Elle soutient enfin que même si les moyens étaient pertinents au regard des objectifs et que même si les « solutions alternatives » devaient être écartées, la disposition attaquée devrait être censurée, compte tenu de la nature des principes en cause, parce qu'elle porte une atteinte disproportionnée au droit à la liberté (troisième branche). B.8.4. Aucune disposition constitutionnelle ne subordonne l'intervention du législateur à l'existence de données scientifiques ou statistiques. Il dispose à cet égard d'un pouvoir d'appréciation pour prendre des mesures qui, à son estime, répondent à l'attente des citoyens. Ces mesures résistent au contrôle de constitutionnalité si elles ne portent pas d'atteinte discriminatoire aux droits des justiciables. B.8.5. Il appartient aussi au législateur d'apprécier si les violences auxquelles il entend mettre fin doivent faire l'objet de mesures |
maatregelen, herstelmaatregelen, maatregelen ter bescherming van de | préventives, de mesures réparatrices, de mesures visant à protéger les |
slachtoffers of repressieve maatregelen zoals de vrijheidsberoving. | victimes ou de mesures répressives telles que la privation de liberté. |
B.8.6. Met de verwijzing naar de artikelen 398 tot 405 van het | B.8.6. En se référant aux articles 398 à 405 du Code pénal, l'article |
Strafwetboek heeft artikel 410bis betrekking op het fysiek geweld dat | 410bis concerne la violence physique qui n'est acceptable dans aucune |
in geen enkele omstandigheid kan worden aanvaard en dat geen enkele | circonstance et qu'aucune autorité soucieuse de l'intérêt général ne |
overheid die bekommerd is om het algemeen belang, kan tolereren. Het | saurait tolérer. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur |
valt onder de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever de rechters aan | d'inciter les juges à la sévérité lorsqu'il s'agit de réprimer des |
te zetten tot gestrengheid wanneer misdrijven moeten worden bestraft | infractions qui portent atteinte de manière particulièrement grave à |
die op bijzonder ernstige wijze afbreuk doen aan het algemeen belang. | |
De wet voorziet niet in een verhoging van de maximumstraffen en weert | l'intérêt général. La loi ne prévoit pas une augmentation du maximum |
noch de toepassing van artikel 25 van het Strafwetboek (dat de | des peines et elle n'écarte l'application, ni de l'article 25 du Code |
correctionalisering van de misdaden mogelijk maakt), noch van de | pénal (qui permet la correctionnalisation des crimes), ni des articles |
artikelen 79 tot 85 van hetzelfde Wetboek waarbij de straffen van | 79 à 85 du même Code qui permettent de réduire les peines de réclusion |
opsluiting en gevangenisstraf kunnen worden verminderd indien er | et d'emprisonnement s'il existe des circonstances atténuantes (Doc. |
verzachtende omstandigheden bestaan (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC | parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1843/001, p. 7), ni des dispositions |
51-1843/001, p. 7), noch van de bepalingen van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie. Door in de aangegeven mate het minimum van de straffen op te trekken, heeft de wetgever een maatregel genomen die in verband staat met de nagestreefde doelstelling en die daarmee niet onevenredig is. B.9.1. In het vierde en het vijfde onderdeel doet de verzoekende partij gelden dat artikel 410bis van het Strafwetboek een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept tussen de erin beoogde personen en diegenen die, terwijl ze zich in soortgelijke situaties bevinden, niet worden beoogd en dus niet de erbij ingevoerde bescherming genieten. | de la loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la probation. En augmentant, dans la mesure indiquée, le minimum des peines, le législateur a pris une mesure qui est en rapport avec l'objectif poursuivi et qui n'est pas disproportionnée à celui-ci. B.9.1. Dans les quatrième et cinquième branches, la partie requérante fait valoir que l'article 410bis du Code pénal crée une différence de traitement injustifiée entre les personnes qu'il vise et celles qui, tout en se trouvant dans des situations similaires, ne sont pas visées et ne bénéficient donc pas de la protection qu'elle institue. |
B.9.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden wet blijkt | B.9.2. Les travaux préparatoires de la loi attaquée indiquent que le |
dat de toepassingssfeer van artikel 410bis uitvoerig werd besproken | champ d'application de l'article 410bis fut largement discuté (Doc. |
(Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1843/007, pp. 5, 11 en 12). | parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-1843/007, pp. 5, 11 et 12). |
De Raad van State deed opmerken : | Le Conseil d'Etat fit observer : |
« Daar de strafbare feiten, gepleegd tegen de personen bedoeld in het | « Les infractions commises contre les personnes visées par |
voorontwerp, het algemeen belang zeer ernstig schaden, doet de | l'avant-projet portant atteinte de manière particulièrement grave à |
voorgenomen wijziging van het Strafwetboek geen bezwaar rijzen. | l'intérêt général, la modification projetée du Code pénal ne suscite |
De aanzienlijke uitbreiding van het aantal gevallen waarin de straf of | pas d'objection. Cependant, la multiplication des circonstances qui permettent une |
de minimumstraf kan worden verhoogd, kan echter de vraag doen rijzen | augmentation de la peine ou de son minimum pourrait faire naître des |
of in het licht van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet een zodanige | interrogations, par rapport aux articles 10 et 11 de la Constitution, |
sur l'impossibilité d'une telle augmentation dans d'autres | |
verhoging onmogelijk is in andere gevallen waarbij het algemeen belang | circonstances qui portent également une atteinte particulièrement |
eveneens zeer ernstig wordt geschaad, wegens de hoedanigheid | grave à l'intérêt général, en raison de la qualité (personnes âgées, |
(bejaarden, gebruikers van het openbaar vervoer, personen die 's | usagers des transports en commun, personnes travaillant la nuit, etc.) |
nachts werkzaam zijn, enz.) of het beroep van het slachtoffer | ou de la profession de la victime (les fonctionnaires exerçant une |
(ambtenaren die een controletaak uitoefenen of die in contact zijn met | mission de contrôle ou en contact avec le public, les transporteurs de |
het publiek, vervoerders van fondsen, loketbedienden van De Post of | fonds, les guichetiers de La Poste ou d'une banque privée, les |
van een privébank, stewards belast met de veiligheid tijdens | stewards en matière de sécurité des matchs de football, les |
voetbalwedstrijden, dierenartsen of personen die een politioneel of | vétérinaires, voire les personnes exerçant une fonction policière ou |
daarmee gelijkgesteld ambt uitoefenen, enz.) » (Parl. St., Kamer, | assimilée, etc.) » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1843/001, |
2004-2005, DOC 51-1843/001, pp. 12 en 13). | pp. 12 et 13). |
De Regering antwoordde : | Le Gouvernement répondit : |
« In werkelijkheid gaat het veeleer om het toepassingsgebied ratione | « En réalité, il s'agit plutôt de la question du champ d'application |
personae van dit ontwerp. | ratione personae du présent projet. |
Ainsi, les personnes qui seront dorénavant mieux protégées par les | |
De personen die door de ontworpen bepalingen voortaan beter worden | dispositions en projet seront celles qui remplissent une mission de |
beschermd, zijn derhalve zij die een opdracht van functionele openbare | service public fonctionnel ou une mission d'intérêt général dans les |
dienst of een opdracht van algemeen belang vervullen inzake | domaines de la mobilité, de la distribution du courrier, de la santé |
mobiliteit, postbestelling, volksgezondheid, welzijnswerk of onderwijs | publique, de l'aide sociale ou de l'enseignement et qui dans |
en die in de uitoefening van hun bediening, uit hoofde van hun statuut | l'exercice de leurs fonctions sont obligées, en vertu de leur statut |
of van hun plichtenleer, verplicht zijn contact te hebben met het | ou de leur déontologie, d'entrer en contact avec le public |
publiek ten behoeve waarvan zij hun prestaties leveren. Bovendien | bénéficiaire de leurs prestations. En outre, ces personnes exercent |
oefenen die personen bijzonder gevoelige beroepen uit waarvoor het | des métiers particulièrement exposés pour lesquelles il est ardu de |
moeilijk is beschermingsmaatregelen aan te wenden, wegens de | recourir à des mesures de protection soit en raison de |
infrastructuur of wegens de moeilijkheid de gevaren die zij lopen a | l'infrastructure soit en raison de la difficulté à évaluer a priori |
priori te evalueren. | les dangers qu'elles encourent. |
[...] | [...] |
De in aanmerking genomen criteria hebben daarentegen geen betrekking | Par contre, les critères retenus n'incluent pas les personnes âgées, |
op de bejaarden, de gebruikers van het openbaar vervoer, de personen | les usagers des transports en commun, les personnes travaillant la |
die 's nachts werken, de vervoerders van fondsen, de loketbedienden | nuit, les transporteurs de fonds, les guichetiers de La Poste ou d'une |
van De Post of van een privébank, de taxichauffeurs of de dierenartsen | banque privée, les chauffeurs de taxis ou les vétérinaires lorsqu'ils |
wanneer zij hun beroep privé uitoefenen. | exercent à titre privé. |
Die personen oefenen immers geen opdracht van functionele openbare | En effet, soit ces personnes n'exercent pas de mission de service |
dienst of een opdracht van algemeen belang uit zoals hierboven | public fonctionnel ni une mission d'intérêt général telle que définie |
omschreven, waardoor zij verplicht zijn contact te hebben met het | ci-dessus, les obligeant à entrer en contact avec le public, soit |
publiek, of kunnen een beroep doen op andere beschermingsmaatregelen. | elles ont la possibilité de recourir à d'autres mesures de protection. |
Voor de ambtenaren die een controleopdracht uitoefenen, wordt erop | Quant aux fonctionnaires exerçant une mission de contrôle, il est |
gewezen dat zij in de regel een beroep kunnen doen op de ordediensten | rappelé qu'en règle ceux-ci peuvent faire appel aux forces de l'ordre |
tijdens hun toezichts- en controleopdracht. | lors de leur mission de surveillance et de contrôle. |
Als voorbeeld kan de wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie worden aangehaald. Dezelfde redenering kan worden toegepast op de dierenartsen die toezichts- en controlefuncties vervullen, zoals in het kader van de strijd tegen de hormonenhandel of van de voedselveiligheid. Daarenboven omvat het Belgisch Strafwetboek het strafbaar feit smaad dat voorziet in de bestraffing van smaad door woorden, daden, gebaren of bedreigingen en van geweld inzonderheid tegen de met een openbare hoedanigheid beklede personen, hetgeen het geval is voor het personeel van de organieke openbare diensten, maar ook tegen de ministeriële ambtenaren en de agenten die drager zijn van het openbaar gezag of van de openbare macht. Met betrekking tot de personen die een politioneel ambt uitoefenen, wordt erop gewezen dat zij niet alleen worden beschermd door het strafbaar feit smaad maar ook door het strafbaar feit weerspannigheid dat voorziet in de bestraffing van de aanval of het verzet met geweld of bedreiging tegen de ministeriële ambtenaren, de veld- of boswachters, de dragers of agenten van de openbare macht, de personen | A titre d'exemple, la loi du 16 novembre 1972 concernant l'inspection du travail peut être citée. Le même raisonnement peut s'appliquer aux vétérinaires assumant des fonctions de surveillance et de contrôle, comme dans la lutte contre le trafic d'hormones ou dans le domaine de la sécurité alimentaire. De plus, notre Code pénal prévoit l'infraction d'outrage qui réprime d'une part l'outrage par paroles, faits, gestes ou menaces et d'autre part les violences commis notamment envers les personnes ayant un caractère public, ce qui est le cas du personnel des services publics organiques, mais aussi envers les officiers ministériels, les agents dépositaires de l'autorité ou de la force publique. En ce qui concerne les personnes exerçant une fonction policière, il est rappelé qu'outre l'infraction d'outrage, elles sont aussi protégées par l'infraction de rébellion qui punit l'attaque ou la résistance avec violences ou menaces envers les officiers ministériels, les gardes champêtres ou forestiers, les dépositaires ou |
aangesteld om taksen en belastingen te innen, de brengers van | agents de la force publique, les préposés à la perception des taxes ou |
dwangbevelen, de aangestelden van de douane, de gerechtelijke | des contributions, les porteurs de contrainte, les préposés des |
bewaarders, de officieren of agenten van de administratieve of de | douanes, les séquestres, les officiers ou agents de la police |
gerechtelijke politie wanneer zij handelen ter uitvoering van de | administrative ou judiciaire agissant pour l'exécution des lois, des |
wetten, van de bevelen of de beschikkingen van het openbaar gezag, van | ordres ou ordonnances de l'autorité publique, des mandats de justice |
rechterlijke bevelen of van vonnissen. | ou jugements. |
In werkelijkheid strekt dit ontwerp niet louter ertoe, zoals de Raad | En réalité, le présent projet n'a pas uniquement, comme le dit le |
van State stelt, betrekking te hebben op de personen ' wegens de | Conseil d'Etat, pour objectif de viser les personnes ' en raison de la |
hoedanigheid [...] of het beroep van het slachtoffer '. Het is meer | qualité [...] ou de la profession de la victime '. Il est plus précis |
dan dat : het is de bedoeling de personen die thans worden | : il s'agit de mieux protéger les personnes qui sont actuellement |
geconfronteerd met een nieuw verschijnsel van geweld dat de | confrontées à un nouveau phénomène de violence, que la société et les |
maatschappij en de overheid niet kunnen tolereren, beter te beschermen | pouvoirs publics ne peuvent tolérer, en donnant à la justice les |
door de justitie de middelen te geven teneinde daarop op doeltreffende | |
wijze te antwoorden » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1843/001, | moyens d'y apporter une réponse efficace » (Doc. parl., Chambre, |
pp. 5 en 6). | 2004-2005, DOC 51-1843/001, pp. 5 et 6). |
B.9.3. Er kan worden aangenomen dat de wetgever gewenst heeft de | B.9.3. Il peut être admis que le législateur ait souhaité limiter le |
toepassingssfeer van de bestreden bepaling te beperken teneinde niet | champ d'application de la disposition attaquée, afin d'éviter non |
alleen te vermijden dat het door die bepaling gegeven « signaal wordt | seulement d'« affaiblir le signal » donné par celle-ci (Doc. parl., |
afgezwakt » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1843/007, pp. 7 en | Chambre, 2005-2006, DOC 51-1843/007, pp. 7 et 12) mais aussi de |
12) maar ook dat de verzwaring van de straffen verbonden aan | généraliser l'alourdissement de peines liées à des circonstances |
verzwarende omstandigheden die geacht worden een uitzondering te zijn, | aggravantes censées constituer une exception (Doc. parl., Sénat, |
wordt veralgemeend (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1791/3, p. 7). | 2006-2007, n° 3-1791/3, p. 7). |
Bovendien kan ook worden aangenomen dat de bij de bestreden bepaling | En outre, il peut aussi être admis que la protection que confère la |
verleende bescherming wordt beperkt tot personen die in het bijzonder | disposition attaquée soit limitée à des personnes particulièrement |
worden blootgesteld aan risico's van agressie. | exposées à un risque d'agression. |
B.10. Het tweede middel is niet gegrond. | B.10. Le second moyen n'est pas fondé. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
verwerpt het beroep. | rejette le recours. |
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, | Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en |
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op | langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 |
de openbare terechtzitting van 31 juli 2008. | janvier 1989, à l'audience publique du 31 juillet 2008. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Melchior. | M. Melchior. |