← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 65/2008 van 17 april 2008 Rolnummers 4206, 4219 en 4226 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Politierechtbank
te Brussel en het Hof van Beroep te Lui Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit
de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 65/2008 van 17 april 2008 Rolnummers 4206, 4219 en 4226 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Politierechtbank te Brussel en het Hof van Beroep te Lui Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 65/2008 du 17 avril 2008 Numéros du rôle : 4206, 4219 et 4226 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du Code civil, posées par le Tribunal de police de Bruxelles et la Cour d'appel de Liège. La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 65/2008 van 17 april 2008 | Extrait de l'arrêt n° 65/2008 du 17 avril 2008 |
| Rolnummers 4206, 4219 en 4226 | Numéros du rôle : 4206, 4219 et 4226 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 1382 van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 1382 du |
| Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Politierechtbank te Brussel en het | Code civil, posées par le Tribunal de police de Bruxelles et la Cour |
| Hof van Beroep te Luik. | d'appel de Liège. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. |
| rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman en E. | Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman et E. Derycke, |
| Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
| voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| a. Bij vonnis van 16 mei 2007 in zake « Ethias Verzekering » tegen de | a. Par jugement du 16 mai 2007 en cause de « Ethias Assurance » contre |
| NV « Swiss Life Belgium », waarvan de expeditie ter griffie van het | la SA « Swiss Life Belgium », dont l'expédition est parvenue au greffe |
| Hof is ingekomen op 18 mei 2007, heeft de Politierechtbank te Brussel | de la Cour le 18 mai 2007, le Tribunal de police de Bruxelles a posé |
| de volgende prejudiciële vragen gesteld : | les questions préjudicielles suivantes : |
| 1. « Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 | 1. « L'article 1382 du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de |
| en 11 van de Grondwet, in zoverre de bepalingen ervan, in de | la Constitution en ce que ses dispositions, telles qu'interprétées par |
| interpretatie die het Hof van Cassatie eraan geeft, met name in zijn | la Cour de cassation, notamment dans ses arrêts des 19 février 2001, |
| arresten van 19 februari 2001, 20 februari 2001, 13 juni 2001, 16 | 20 février 2001, 13 juin 2001, 16 octobre 2001, 30 janvier 2002 et 10 |
| oktober 2001, 30 januari 2002 en 10 april 2003, een verschil in | avril 2003, induit une différence de traitement entre, d'une part, le |
| behandeling invoeren tussen, enerzijds, de derde die aansprakelijk is | tiers responsable d'un accident dont serait victime un agent du |
| voor een ongeval waarvan een ambtenaar het slachtoffer zou zijn en, | secteur public et, d'autre part, le tiers responsable d'un accident |
| anderzijds, de derde die aansprakelijk is voor een ongeval waarvan een | dont serait victime un travailleur du secteur privé en raison de leur |
| werknemer het slachtoffer zou zijn, wegens hun vordering tot | |
| vergoeding van de materiële schade die zij lijden naar aanleiding van | demande d'indemnisation du préjudice matériel qu'ils subissent à la |
| de bij dat ongeval opgelopen lichamelijke letsels ? »; | suite des lésions corporelles encourues à la suite de cet accident ? |
| 2. « Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 | »; 2. « L'article 1382 du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de |
| en 11 van de Grondwet, in zoverre de bepalingen ervan, in de | la Constitution en ce que ses dispositions, telles qu'interprétées par |
| interpretatie die het Hof van Cassatie eraan geeft, met name in zijn | la Cour de cassation, notamment dans ses arrêts des 19 février 2001, |
| arresten van 19 februari 2001, 20 februari 2001, 13 juni 2001, 16 | 20 février 2001, 13 juin 2001, 16 octobre 2001, 30 janvier 2002 et 10 |
| oktober 2001, 30 januari 2002 en 10 april 2003, een verschil in | |
| behandeling invoeren tussen het slachtoffer van een ongeval in de | avril 2003, induit une différence de traitement dans le chef de la |
| openbare sector en het slachtoffer van een ongeval in de privésector, | victime d'un accident survenu dans le secteur public par rapport à la |
| daar de veroorzaker die voor het ongeval gedeeltelijk aansprakelijk | victime d'un accident survenu dans le secteur privé dès lors que la |
| is, van het eerstgenoemde slachtoffer diens aandeel zou kunnen | première pourrait se voir réclamer par l'auteur partiellement |
| vorderen, waardoor het mogelijk de vergoedingen moet terugbetalen die | responsable de l'accident sa part contributive et devoir ainsi |
| het wegens zijn statuut ontvangt ? ». | rembourser les indemnités qu'elle perçoit en raison de son statut ? ». |
| b. Bij arresten van 4 en 11 juni 2007 in zake respectievelijk Angelo | b. Par arrêts des 4 et 11 juin 2007 en cause respectivement d'Angelo |
| Bozzelli tegen de CV « A.I.D.E. » en de Franse Gemeenschap tegen René | Bozzelli contre la SC « A.I.D.E. » et de la Communauté française |
| Dethier, waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen | contre René Dethier, dont les expéditions sont parvenues au greffe de |
| op 12 en 14 juni 2007, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende | la Cour les 12 et 14 juin 2007, la Cour d'appel de Liège a posé les |
| prejudiciële vragen gesteld : | questions préjudicielles suivantes : |
| 1. « Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 | 1. « L'article 1382 du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de |
| en 11 van de Grondwet, in zoverre die bepaling, zoals ze wordt | la Constitution en ce que cette disposition telle qu'elle est |
| geïnterpreteerd door het Hof van Cassatie, inzonderheid in zijn | interprétée par la Cour de cassation notamment dans ses arrêts des 20 |
| arresten van 20 februari 2001, 16 oktober 2001, 10 december 2001, 2 | février 2001, 16 octobre 2001, 10 décembre 2001, 2 octobre 2002, 9 et |
| oktober 2002 en 9 en 10 april 2003, een verschil in behandeling | 10 avril 2003, induit une différence de traitement entre d'une part le |
| invoert tussen, enerzijds, de derde die aansprakelijk is voor een | tiers responsable d'un accident dont serait victime un agent du |
| ongeval waarvan een ambtenaar het slachtoffer zou zijn en, anderzijds, | secteur public et d'autre part le tiers responsable d'un accident dont |
| de derde die aansprakelijk is voor een ongeval waarvan een werknemer | serait victime un travailleur du secteur privé en raison de leur |
| het slachtoffer zou zijn, wegens hun vordering tot vergoeding van de | demande d'indemnisation du préjudice matériel qu'ils subissent à la |
| materiële schade die zij lijden naar aanleiding van de bij dat ongeval | suite des lésions corporelles encourues à la suite de cet accident ? |
| opgelopen lichamelijke letsels »; | »; |
| 2. « Schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 | 2. « L'article 1382 du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de |
| en 11 van de Grondwet, in zoverre die bepaling, zoals ze wordt | la Constitution en ce que cette disposition telle qu'elle est |
| geïnterpreteerd door het Hof van Cassatie, inzonderheid in zijn | interprétée par la Cour de cassation notamment dans ses arrêts des 20 |
| arresten van 20 februari 2001, 16 oktober 2001, 10 december 2001, 2 | février 2001, 16 octobre 2001, 10 décembre 2001, 2 octobre 2002, 9 et |
| oktober 2002 en 9 en 10 april 2003, een verschil in behandeling | 10 avril 2003, induit une différence de traitement entre d'une part la |
| invoert tussen, enerzijds, het slachtoffer van een ongeval in de | victime d'un accident survenu dans le secteur public et celle d'un |
| openbare sector en het slachtoffer van een ongeval in de privésector, | accident survenu dans le secteur privé dès lors que la première |
| daar de derde die voor het ongeval gedeeltelijk aansprakelijk is, van | pourrait se voir réclamer par le tiers partiellement responsable de |
| het eerstgenoemde slachtoffer diens aandeel zou kunnen vorderen, | l'accident sa part contributive et devoir ainsi rembourser les |
| waardoor het mogelijk de vergoedingen moet terugbetalen die het wegens | |
| zijn statuut ontvangt ? ». | indemnités perçues en raison de son statut ? ». |
| Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4206, 4219 en 4226 van de rol | Ces affaires, inscrites sous les numéros 4206, 4219 et 4226 du rôle de |
| van het Hof, werden samengevoegd. | la Cour, ont été jointes. |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.1.1. L'article 1382 du Code civil dispose : |
| « Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt | « Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, |
| veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ». | oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». |
| B.1.2. Artikel 160 van de wet van 21 december 1994 houdende sociale en | B.1.2. L'article 160 de la loi du 21 décembre 1994 portant des |
| diverse bepalingen luidt : | dispositions sociales et diverses dispose : |
| « § 1. De Staat treedt van rechtswege in de rechten en vorderingen van | « § 1er. L'Etat est subrogé de plein droit dans les droits et actions |
| de begunstigden ten opzichte van aansprakelijke derden die ten laste van de Staat zijn uitgegeven, voor geneeskundige kosten, voor de wedden, toelagen en vergoedingen die ten gunste van het personeelslid voorgeschoten zijn tijdens de periode van afwezigheid om gezondheidsredenen die het gevolg is van de schadeverwekkende handeling en voor alle andere door de Staat gedragen kosten. Deze in-de-plaatsstelling geldt voor het geheel der bedragen die, krachtens de Belgische of vreemde wetgeving, verschuldigd zijn als gehele of gedeeltelijke vergoeding van de schade die het personeelslid door toedoen van de aansprakelijke derden, opgelopen heeft. § 2. § 1 is van toepassing op het geheel van de federale overheidsdiensten, ongeacht zij al dan niet rechtspersoonlijkheid bezitten ». | des bénéficiaires à l'égard de tiers responsables, à concurrence des montants dépensés à charge de l'Etat, pour les frais médicaux, pour les traitements, allocations et indemnités déboursés en faveur du membre du personnel pendant la période d'absence pour motif de santé qui résulte de l'acte dommageable et pour les autres frais supportés par l'Etat. Cette subrogation vaut pour la totalité des sommes qui sont dues en vertu de la législation belge ou étrangère, en réparation totale ou partielle des dommages causés au membre du personnel par les tiers responsables. § 2. Le § 1er est applicable à l'ensemble des services publics fédéraux, qu'ils soient ou non dotés de la personnalité juridique ». |
| B.1.3. De artikelen 52, § 4, en 75 van de wet van 3 juli 1978 | B.1.3. Les articles 52, § 4, et 75 de la loi du 3 juillet 1978 |
| betreffende de arbeidsovereenkomsten bepalen in verband met | |
| respectievelijk de arbeiders en de bedienden (met inbegrip van | relative aux contrats de travail disposent, en ce qui concerne, |
| diegenen die op contractuele basis in de overheidsdiensten zijn | respectivement, les ouvriers et les employés (en ce compris ceux |
| tewerkgesteld) : | occupés dans les services publics sur une base contractuelle) : |
| « Art. 52.[...] |
« Art. 52.[...] |
| § 4. De werkgever kan tegen derden die aansprakelijk zijn voor het in | § 4. L'employeur dispose contre les tiers responsables de l'accident |
| § 1 bedoelde ongeval, een rechtsvordering instellen tot terugbetaling | visé au § 1er, d'une action en remboursement de la rémunération payée |
| van het loon dat aan het slachtoffer werd betaald en van de sociale | à la victime et des cotisations sociales auxquelles l'employeur est |
| bijdragen waartoe de werkgever door de wet of door een individuele of | tenu par la loi ou par une convention individuelle ou collective de |
| collectieve arbeidsovereenkomst is gehouden ». | travail ». |
| « Art. 75.De werkgever kan tegen derden die aansprakelijk zijn voor |
« Art. 75.L'employeur dispose contre les tiers responsables des |
| de ongevallen, de arbeidsongevallen, de ongevallen op de weg naar of | accidents, des accidents du travail, des accidents survenus sur le |
| van het werk en de beroepsziekten, die een schorsing van de uitvoering | |
| van de overeenkomst hebben veroorzaakt als bedoeld in de artikelen 70, | chemin du travail et des maladies professionnelles ayant entraîné une |
| 71 en 72, een rechtsvordering instellen tot terugbetaling van het loon | suspension de l'exécution du contrat au sens des articles 70, 71 et |
| dat aan het slachtoffer is betaald en van de sociale bijdragen waartoe | 72, d'une action en remboursement de la rémunération payée à la |
| hij door de wet of door een individuele of collectieve | victime et des cotisations sociales auxquelles il est tenu par la loi |
| arbeidsovereenkomst is gehouden ». | ou par une convention individuelle ou collective de travail ». |
| Ten aanzien van de aansprakelijke derde (eerste prejudiciële vraag in | Quant au tiers responsable (première question préjudicielle dans les |
| de zaken nrs. 4206, 4219 en 4226) | affaires nos 4206, 4219 et 4226) |
| B.2. De prejudiciële vragen hebben betrekking op het verschil in | B.2. Les questions préjudicielles portent sur la différence de |
| behandeling dat artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek zou invoeren | traitement que l'article 1382 du Code civil créerait entre les tiers |
| onder de derden die aansprakelijk zijn voor een ongeval naargelang het | responsables d'un accident suivant que la victime serait un agent des |
| slachtoffer een ambtenaar bij de overheid of een werknemer van de | services publics ou un travailleur du secteur privé, en ce que, selon |
| privésector zou zijn, in zoverre de overheid volgens de rechtspraak | la jurisprudence de la Cour de cassation, l'autorité publique |
| van het Hof van Cassatie tegen de aansprakelijke derde of diens | pourrait, à l'encontre du tiers responsable ou de son assureur, |
| verzekeraar niet alleen een subrogatoire vordering zou kunnen | exercer non seulement un recours subrogatoire mais aussi une action |
| instellen, maar ook een vordering op grond van artikel 1382 van het | fondée sur l'article 1382 du Code civil, alors que cette dernière |
| Burgerlijk Wetboek, terwijl een werkgever van de privésector niet over | possibilité ne serait pas ouverte à un employeur du secteur privé. |
| die laatste mogelijkheid zou beschikken. | |
| B.3. In de memorie van toelichting van de voormelde wet van 21 | B.3. L'exposé des motifs de la loi du 21 décembre 1994 précitée |
| december 1994 staat in verband met de bepaling die artikel 160 is | indique à propos de la disposition devenue l'article 160 : |
| geworden, te lezen : « Ze wil de Staat - en dus het geheel van de federale | « Elle vise à donner à l'Etat - donc à l'ensemble des services publics |
| overheidsdiensten - het voordeel geven van een wettelijke | fédéraux - le bénéfice d'une subrogation légale pour le remboursement |
| in-de-plaatsstelling voor de terugbetaling van alle kosten die zijn | |
| teweeggebracht door de schade waarvan een personeelslid slachtoffer | de tous les frais occasionnés par le dommage dont serait victime un |
| zou zijn door de fout van een aansprakelijke derde. | membre du personnel par la faute d'un tiers responsable. |
| Voor het ogenblik bestaat deze procedure enkel in de wet op de | Actuellement cette procédure n'existe que dans la loi sur la |
| vergoeding van arbeidsongevallen in de overheidssector. | réparation des accidents du travail dans le secteur public. |
| Ze zal in positieve zin de mogelijkheid op bedongen | Elle remplacera avantageusement la possibilité de subrogation |
| in-de-plaatsstelling vervangen die, wegens de logheid ervan, omzeggens | conventionnelle qui, en raison de sa lourdeur, n'est pratiquement |
| nooit wordt aangewend » (Parl. St., Senaat, 1994-1995, nr. 1218-1, p. | jamais utilisée » (Doc. parl., Sénat, 1994-1995, n° 1218-1, p. 69). |
| 69). B.4. De overheid die als werkgever ertoe is gehouden de gewone wedde | B.4. L'autorité publique qui est tenue, en tant qu'employeur, de payer |
| en de erop betrekking hebbende lasten en belastingen te betalen | le traitement habituel et les charges et impôts y afférents durant la |
| gedurende de periode van arbeidsongeschiktheid van een ambtenaar die | période d'incapacité de travail d'un agent victime d'un accident dont |
| het slachtoffer is van een ongeval waarvoor een derde aansprakelijk | un tiers est responsable, peut exercer un recours contre celui-ci. |
| is, kan tegen de laatstgenoemde verhaal uitoefenen. Zij beschikt | |
| daartoe over een subrogatoire vordering - van wetgevende of | Elle dispose à cette fin d'une action subrogatoire - d'origine |
| contractuele oorsprong - die het haar mogelijk maakt in de plaats van | législative ou d'origine conventionnelle - qui lui permet d'agir en |
| het slachtoffer te handelen. Het antwoord op de vraag of de overheid, | lieu et place de la victime. La réponse à la question de savoir si |
| teneinde de terugbetaling van de gedragen lasten te verkrijgen, | l'autorité dispose aussi, pour obtenir le remboursement des charges |
| eveneens beschikt over een vordering op grond van artikel 1382 van het | supportées, d'une action fondée sur l'article 1382 du Code civil et si |
| Burgerlijk Wetboek en of de door de publieke werkgever uitgevoerde | les paiements effectués par l'employeur public (sur la base de son |
| betalingen (op basis van zijn wettelijke, reglementaire of | obligation législative, réglementaire ou contractuelle et sans obtenir |
| contractuele verplichting en zonder in ruil daarvoor arbeidsprestaties | de prestations de travail en contrepartie) constituent un préjudice |
| te verkrijgen) een vergoedbaar nadeel vormen, waarbij tussen dat | |
| nadeel en de fout van de derde een oorzakelijk verband bestaat, is in | indemnisable, en relation causale avec la faute du tiers, a connu une |
| de rechtspraak van het Hof van Cassatie geëvolueerd. Het heeft die | évolution dans la jurisprudence de la Cour de cassation. Elle y a dans |
| vraag in het verleden ontkennend beantwoord. Sinds 2001 kent het het | le passé répondu négativement. Depuis 2001, elle reconnaît le bénéfice |
| voordeel van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek toe aan de | de l'article 1382 du Code civil à l'employeur, lequel ne se heurte |
| werkgever, die dus niet langer stuit op de beperkingen die | donc plus aux restrictions découlant de l'action subrogatoire. Elle |
| voortvloeien uit de subrogatoire vordering. Het beslist immers : | décide en effet : |
| « Overwegende dat, krachtens de artikelen 1382 en 1383 van het Burgerlijk Wetboek, degene die door zijn schuld aan een ander schade berokkent, verplicht is deze schade integraal te vergoeden, wat impliceert dat de benadeelde teruggeplaatst wordt in de toestand waarin hij zich zou hebben bevonden indien die daad waarover hij zich beklaagt, niet was gesteld; Dat de overheid die ingevolge de fout van een derde krachtens de op haar rustende wettelijke of reglementaire verplichtingen de wedde en de op die wedde rustende bijdragen moet doorbetalen zonder arbeidsprestaties te ontvangen, gerechtigd is op schadevergoeding voor zover zij hierdoor schade lijdt; | « Attendu qu'en vertu des articles 1382 et 1383 du Code civil, celui qui cause à autrui un dommage par sa faute est tenu d'indemniser intégralement ce dommage, ce qui implique le rétablissement du préjudicié dans l'état où il serait demeuré si l'acte dont il se plaint n'avait pas été commis; Que l'autorité qui, à la suite de la faute d'un tiers, est tenue, en vertu d'une obligation légale ou réglementaire qui lui incombe, de continuer à payer le traitement et les cotisations dues sur ce traitement sans recevoir des prestations de travail en contrepartie, a droit à une indemnité dans la mesure où elle subit ainsi un dommage; |
| Dat immers het bestaan van een contractuele, wettelijke of | Qu'en effet, l'existence d'une obligation contractuelle, légale ou |
| reglementaire verplichting niet uitsluit dat schade, in de zin van | réglementaire n'exclut pas qu'il y ait un dommage au sens de l'article |
| artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek ontstaat, tenzij wanneer, | 1382 du Code civil, sauf s'il résulte de la teneur ou de la portée de |
| blijkens de inhoud of de strekking van de overeenkomst, de wet of het | la convention, de la loi ou du règlement, que la dépense ou la |
| reglement, de te verrichten uitgave of prestatie definitief voor | prestation à intervenir doit définitivement rester à charge de celui |
| rekening moet blijven van diegene die zich ertoe heeft verbonden of | qui s'y est obligé ou qui doit l'exécuter en vertu de la loi ou du |
| die ze ingevolge de wet of het reglement moet verrichten » (Cass., 19 | règlement » (Cass., 19 février 2001, Pas. 2001, n° 99; voy. aussi : |
| februari 2001, Arr. Cass. 2001, nr. 99; zie eveneens Cass., 30 januari | |
| 2002, Arr. Cass. 2002, nr. 63; 4 maart 2002, Arr. Cass. 2002, nr. 154; | Cass., 30 janvier 2002, Pas. 2002, n° 63; 4 mars 2002, Pas. 2002, n° |
| 9 april 2003, Arr. Cass. 2003, nr. 235; 10 april 2003, Arr. Cass. | 154; 9 avril 2003, Pas. 2003, n° 235; 10 avril 2003, Pas. 2003, n° |
| 2003, nr. 245). | 245). |
| B.5. In de interpretatie van de verwijzende rechters zou het voordeel | B.5. Dans l'interprétation des juges a quo, le bénéfice du cumul de |
| van de cumulatie van de subrogatoire vordering en van de vordering op | |
| grond van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek alleen openstaan | l'action subrogatoire et de l'action fondée sur l'article 1382 du Code |
| voor de publieke werkgever, aangezien de privéwerkgever alleen over de subrogatoire vordering beschikt. B.6. De geschillen naar aanleiding waarvan het Hof wordt ondervraagd, hebben nu eens betrekking op een ongeval op de weg van en naar het werk, dan weer op een ander ongeval. Ten aanzien van de ongevallen op de weg van en naar het werk B.7. Er kan worden aangenomen dat de schade waarmee de publieke werkgever wordt geconfronteerd die, als gevolg van de arbeidsongeschiktheid van zijn ambtenaar die het slachtoffer is van een ongeval dat door een derde is veroorzaakt, ten aanzien van die ambtenaar, zonder in ruil daarvoor iets te verkrijgen, financiële prestaties moet waarborgen en zijn diensten moet reorganiseren, gemeenschappelijke punten vertoont met de schade waarmee een werkgever van de privésector in vergelijkbare omstandigheden zou worden geconfronteerd. Er dient echter rekening ermee te worden gehouden dat de | civil ne serait ouvert qu'à l'employeur public, l'employeur privé ne disposant que de l'action subrogatoire. B.6. Les litiges à l'occasion desquels la Cour est interrogée portent tantôt sur un accident survenu sur le chemin du travail, tantôt sur un autre accident. En ce qui concerne les accidents survenus sur le chemin du travail B.7. Il peut être admis que le dommage auquel est confronté l'employeur public qui, en raison de l'incapacité de travail frappant son agent victime d'un accident causé par un tiers, doit garantir à cet agent, sans contrepartie, des prestations financières et réorganiser ses services, présente des points communs avec celui auquel serait confronté, dans des circonstances analogues, un employeur du secteur privé. Il y a lieu, cependant, de tenir compte de ce que la législation sur |
| arbeidsongevallenwetgeving in de privésector (artikel 49 van de wet | les accidents du travail dans le secteur privé (article 49 de la loi |
| van 10 april 1971) de werkgever belast met een verplichting waarin de | du 10 avril 1971) met à charge de l'employeur une obligation que la |
| législation sur les accidents du travail dans le secteur public (loi | |
| arbeidsongevallenwetgeving in de overheidssector (wet van 3 juli 1967) | du 3 juillet 1967) ne prévoit pas, à savoir celle de souscrire une |
| niet voorziet, namelijk die om een verzekering te sluiten die, hoewel | |
| zij de privéwerkgever ertoe verplicht premies te betalen, hem alleen | assurance qui, si elle oblige l'employeur privé au paiement de primes, |
| beperkte verplichtingen oplegt ten aanzien van de werknemer, die | ne lui impose que des obligations limitées à l'égard du travailleur, |
| rechtstreeks tegen de verzekeraar kan optreden. De overheid | lequel peut agir directement contre l'assureur. L'autorité publique, |
| daarentegen blijft ertoe gehouden de ambtenaar te vergoeden | en revanche, reste tenue de rétribuer l'agent, conformément aux |
| overeenkomstig de op hem toepasselijke bepalingen en hem de renten en | dispositions qui lui sont applicables et de lui octroyer les rentes et |
| vergoedingen te betalen waarin de wet van 3 juli 1967 voorziet. | indemnités prévues par la loi du 3 juillet 1967. |
| B.8. Uit het feit dat zowel het slachtoffer van het ongeval als de | B.8. De ce que tant la victime de l'accident que l'employeur privé ou |
| privéwerkgever of de overheid zich aldus in wezenlijk verschillende | l'autorité publique se trouvent ainsi dans des situations |
| situaties bevinden, vloeit voort dat hetzelfde geldt voor de derde die | essentiellement différentes, il découle qu'il en va de même pour le |
| aansprakelijk is voor het ongeval en dat het niet irrelevant is te | tiers responsable de l'accident et qu'il n'est pas dépourvu de |
| voorzien in een vordering op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk | pertinence d'ouvrir une action fondée sur l'article 1382 du Code civil |
| Wetboek voor de overheid, die als enige de aan de ambtenaar | |
| verschuldigde bedragen en de schade die zij door zijn afwezigheid | à l'autorité publique qui prend seule en charge les sommes dues à |
| lijdt, ten laste neemt, terwijl de privéwerkgever of de verzekeraar | l'agent et le dommage que lui cause son absence, alors que l'employeur |
| die in zijn plaats treedt slechts over een subrogatoire vordering | privé ou l'assureur subrogé à celui-ci ne dispose que d'une action |
| beschikt. In die zin geïnterpreteerd doet artikel 1382 van het | subrogatoire. Ainsi interprété, l'article 1382 du Code civil ne porte |
| Burgerlijk Wetboek niet op onevenredige wijze afbreuk aan de rechten | pas une atteinte disproportionnée aux droits des intéressés puisque |
| van de betrokkenen, vermits de verplichtingen van de privéwerkgever ten aanzien van het slachtoffer zijn beperkt en de verzekeraar die de subrogatoire regeling geniet, van zijn kant, verzekeringspremies int. B.9. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de andere ongevallen B.10. Het criterium waarop het in het geding zijnde verschil in behandeling berust, is objectief, doch niet relevant, vermits niet wordt ingezien hoe de schade waarmee de publieke werkgever wordt geconfronteerd die, door de arbeidsongeschiktheid van zijn ambtenaar die het slachtoffer is van een ongeval dat door een derde is veroorzaakt, aan die ambtenaar, zonder in ruil hiervoor iets te verkrijgen, financiële prestaties moet waarborgen en zijn diensten moet reorganiseren, zich zou onderscheiden van de schade waarmee, in vergelijkbare omstandigheden, een werkgever van de privésector zou worden geconfronteerd. Het gegeven dat de publieke werkgever gehouden is aan het beginsel van de continuïteit van de openbare dienst volstaat niet om een verschil in behandeling te verantwoorden, vermits in beide gevallen de werkgever schade kan lijden door de bezoldigingen van de betrokkenen te betalen, de wettelijke, reglementaire of bij overeenkomst vastgestelde verplichting niet noodzakelijk het bestaan | les obligations de l'employeur privé vis-à-vis de la victime sont limitées et que l'assureur bénéficiant du mécanisme subrogatoire perçoit, pour sa part, des primes d'assurance. B.9. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. En ce qui concerne les autres accidents B.10. Le critère sur lequel est fondée la différence de traitement en cause est objectif, mais n'est cependant pas pertinent puisque l'on n'aperçoit pas en quoi le dommage auquel est confronté l'employeur public qui, en raison de l'incapacité de travail frappant son agent victime d'un accident causé par un tiers, doit garantir à cet agent, sans contrepartie, des prestations financières et réorganiser ses services, se distinguerait de celui auquel serait confronté, dans des circonstances analogues, un employeur du secteur privé. La circonstance que l'employeur public est tenu par le principe de la continuité du service public ne suffit pas à justifier un traitement différent puisque, dans les deux cas, l'employeur peut subir un dommage en payant les traitements des intéressés, que l'obligation législative, réglementaire ou conventionnelle, n'exclut pas |
| van schade uitsluit en de uitgave mogelijk niet definitief ten laste | nécessairement l'existence d'un dommage et que la dépense peut ne pas |
| van de werkgever blijft. | rester définitivement à charge de l'employeur. |
| B.11. In die interpretatie dienen de prejudiciële vragen bevestigend | B.11. Dans cette interprétation, les questions préjudicielles |
| te worden beantwoord. | appellent une réponse positive. |
| B.12. De in het geding zijnde bepaling kan evenwel anders worden | B.12. La disposition en cause peut toutefois faire l'objet d'une autre |
| geïnterpreteerd. Hoewel de rechtspraak van het Hof van Cassatie | interprétation. Bien que la jurisprudence de la Cour de cassation à |
| waaraan de verwijzende rechters refereren, slaat op geschillen waarbij | laquelle se réfèrent les juges a quo concerne des litiges intéressant |
| overheden zijn betrokken, wordt niet ingezien waarom de toepassing | les pouvoirs publics, l'on n'aperçoit aucun obstacle à ce que son |
| ervan niet zou kunnen worden uitgebreid tot de werkgevers van de | application puisse être étendue aux employeurs du secteur privé. Dans |
| privésector. In beide gevallen moet rekening worden gehouden met het | un cas comme dans l'autre, c'est le caractère définitif ou non de la |
| al dan niet definitieve karakter van de last voor de werkgever. Het | charge qui incombe à l'employeur qui est à prendre en compte. Il |
| staat aan de werkgever aan te tonen dat de schade zich zonder de fout | appartient à l'employeur de démontrer que, sans la faute, le dommage |
| niet zou hebben voorgedaan zoals die zich in concreto heeft | ne se serait pas produit tel qu'il s'est produit in concreto. Il |
| voorgedaan. Het staat aan de aansprakelijke derde in voorkomend geval | appartient au tiers responsable de réparer, le cas échéant, |
| de door de werkgever geleden schade integraal te vergoeden. Er is dus | l'intégralité du préjudice subi par l'employeur. Il n'y a donc pas de |
| geen verschil in behandeling. | différence de traitement. |
| Het is weliswaar juist dat de vergoeding die de werkgever van de | Sans doute est-il exact que l'indemnisation que l'employeur du secteur |
| privésector op grond van het voormelde artikel 1382 zou kunnen | privé pourrait obtenir sur la base dudit article 1382 sera en principe |
| verkrijgen, in beginsel kleiner zal zijn dan die welke aan de | inférieure à celle qui serait accordée à l'employeur du secteur |
| werkgever van de overheidssector zou worden toegekend. Een dergelijk | public. Une telle différence n'est cependant pas imputable aux |
| verschil is echter niet toe te schrijven aan de in het geding zijnde | dispositions en cause mais à celles qui régissent la rémunération des |
| bepalingen, maar aan die welke de vergoeding regelen van de werknemers | travailleurs du secteur privé et de ceux du secteur public se trouvant |
| van de privésector en die van de overheidssector die arbeidsongeschikt | en incapacité de travail à la suite d'un accident dont un tiers est |
| zijn als gevolg van een ongeval waarvoor een derde aansprakelijk is, | |
| en op grond waarvan de last voor de werkgever van de privésector | responsable et en vertu desquelles la charge pesant sur l'employeur du |
| kleiner is dan die voor de werkgever van de overheidssector. | secteur privé est inférieure à celle pesant sur l'employeur du secteur |
| B.13. In die interpretatie dienen de prejudiciële vragen ontkennend te | public. B.13. Dans cette interprétation, les questions préjudicielles |
| worden beantwoord. | appellent une réponse négative. |
| Ten aanzien van het slachtoffer (tweede prejudiciële vraag in de zaken | Quant à la victime (seconde question préjudicielle dans les affaires nos |
| nrs. 4206, 4219 en 4226) | 4206, 4219 et 4226) |
| B.14. De prejudiciële vragen hebben betrekking op het verschil in | B.14. Les questions préjudicielles portent sur la différence de |
| behandeling dat artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek zou invoeren | traitement que l'article 1382 du Code civil créerait entre les |
| onder de slachtoffers van een ongeval naargelang zij ambtenaren van | |
| overheidsdiensten of werknemers van de privésector zijn, in zoverre de | victimes d'un accident suivant qu'elles seraient agents des services |
| overheid, volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie, een | publics ou travailleurs du secteur privé en ce que, selon la |
| rechtstreekse vordering kan instellen tegen de aansprakelijke derde | jurisprudence de la Cour de cassation, une action directe peut être |
| teneinde een vergoeding te verkrijgen voor de schade die zij lijdt | exercée par l'autorité publique contre le tiers responsable pour être |
| door een ambtenaar te moeten vergoeden die arbeidsongeschikt is en | indemnisée du préjudice qu'elle subit en devant rétribuer un agent |
| wiens prestaties zij niet geniet, zodat die derde, in geval van een | qui, étant en incapacité de travail, ne lui fournit pas de |
| fout van het slachtoffer en bij gedeelde aansprakelijkheid, tegen dat | prestations, ce qui permettrait à ce tiers, en cas de faute de la |
| slachtoffer een regresvordering zou kunnen instellen waardoor aan dat | victime et de partage de responsabilité, d'exercer contre cette |
| slachtoffer de vergoedingen zouden worden ontzegd waarin zijn statuut | victime un recours contributoire qui aboutirait à la priver des |
| van ambtenaar bij de overheid voorziet, terwijl het slachtoffer dat | indemnités prévues par son statut d'agent des services publics, alors |
| een werknemer van de privésector is, zich niet in een dergelijke | que la victime qui serait un travailleur du secteur privé ne pourrait |
| situatie zou kunnen bevinden. | être mise dans une telle situation. |
| B.15. Uit de feiten van de zaak nr. 4206, zoals die door de | B.15. Il apparaît des faits de l'espèce dans l'affaire n° 4206, tels |
| gedingpartijen voor het Hof zijn uiteengezet, blijkt dat de | qu'ils sont exposés par les parties à la cause devant la Cour, que la |
| aansprakelijkheid voor het ongeval waarvan de ambtenaar het | responsabilité de l'accident dont l'agent du service public a été |
| slachtoffer is geweest, uitsluitend ligt bij de verzekerde van de NV « | |
| Swiss Life Belgium »; in de motivering van het verwijzingsvonnis wordt | victime incombe au seul assuré de la SA « Swiss Life Belgium »; la |
| aangegeven dat diens aansprakelijkheid onbetwistbaar is. | motivation du jugement a quo indique que cette responsabilité lui |
| Uit de feiten van de zaak nr. 4219, zoals die door de gedingpartijen | incombe de façon incontestable. |
| voor het Hof zijn uiteengezet, blijkt eveneens dat de | Il ressort également des faits de l'espèce dans l'affaire n° 4219, |
| tels qu'ils sont exposés par les parties à la cause devant la Cour, | |
| aansprakelijkheid voor het ongeval waarvan de ambtenaar het | que la responsabilité de l'accident dont l'agent du service public a |
| slachtoffer is geweest, bij een vonnis van de politierechtbank van 12 oktober 1987 is toegeschreven aan één enkele aansprakelijke natuurlijke persoon. In de zaak nr. 4226 heeft een vonnis van de Politierechtbank te Luik de aansprakelijkheid voor het ongeval waarvan een ambtenaar het slachtoffer is geweest, eveneens toegeschreven aan één enkele aansprakelijke. B.16. Het staat in beginsel aan de rechter die de prejudiciële vraag stelt, na te gaan of het antwoord op de vraag dienend is om het hem voorgelegde geschil te beslechten. Slechts wanneer dit klaarblijkelijk niet het geval is, vermag het Hof te beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. B.17. Daar uit de aan het Hof voorgelegde stukken blijkt dat de aan de verwijzende rechters voorgelegde geschillen geen betrekking hebben op een gedeelde aansprakelijkheid, zou het antwoord op de prejudiciële vragen niet dienstig kunnen zijn om die geschillen te beslechten. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : | été victime a été imputée à un seul responsable, personne physique, par jugement du tribunal de police du 12 octobre 1987. Dans l'affaire n° 4226, un jugement du Tribunal de police de Liège a également imputé la responsabilité de l'accident dont un agent du service public a été victime à un seul responsable. B.16. C'est au juge qui pose une question préjudicielle qu'il appartient d'apprécier si la réponse à cette question est utile à la solution du litige qu'il doit trancher. Ce n'est que lorsque ce n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de réponse. B.17. Dès lors qu'il apparaît des pièces soumises à la Cour que les litiges dont sont saisis les juges a quo ne portent pas sur une responsabilité partagée, la réponse aux questions préjudicielles ne saurait présenter d'utilité pour la solution des litiges dont ils doivent connaître. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : |
| 1. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek schendt niet de artikelen | 1. L'article 1382 du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de |
| 10 en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het niet kan | la Constitution en ce qu'il est interprété comme ne pouvant être |
| worden aangevoerd door een werkgever van de privésector die, teneinde | invoqué par un employeur du secteur privé qui, pour obtenir le |
| de terugbetaling te verkrijgen van de bedragen die hij heeft moeten | remboursement des sommes qu'il a dû payer à un travailleur se trouvant |
| uitkeren aan een werknemer die arbeidsongeschikt is ten gevolge van | en incapacité de travail à la suite d'un accident survenu sur le |
| een ongeval op de weg van en naar het werk, een vordering zou | chemin du travail, exercerait une action contre le tiers responsable |
| instellen tegen de derde die voor dat ongeval aansprakelijk is. | de cet accident. |
| 2. - Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10 | 2. - L'article 1382 du Code civil viole les articles 10 et 11 de la |
| en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het niet kan | Constitution en ce qu'il est interprété comme ne pouvant être invoqué |
| worden aangevoerd door een werkgever van de privésector die, teneinde | par un employeur du secteur privé qui, pour obtenir le remboursement |
| de terugbetaling te verkrijgen van de bedragen die hij heeft moeten | des sommes qu'il a dû payer à un travailleur se trouvant en incapacité |
| uitkeren aan een werknemer die arbeidsongeschikt is ten gevolge van | de travail à la suite d'un accident autre qu'un accident du travail ou |
| een ander ongeval dan een arbeidsongeval of een ongeval op de weg van | qu'un accident survenu sur le chemin du travail, exercerait une action |
| en naar het werk, een vordering zou instellen tegen de derde die voor | contre le tiers responsable de cet accident. |
| dat ongeval aansprakelijk is. | |
| - Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek schendt niet de artikelen 10 | - L'article 1382 du Code civil ne viole pas les articles 10 et 11 de |
| en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat het kan worden | la Constitution en ce qu'il est interprété comme pouvant être invoqué |
| aangevoerd door een werkgever van de privésector die, teneinde de | par un employeur du secteur privé qui, pour obtenir le remboursement |
| terugbetaling te verkrijgen van de bedragen die hij heeft moeten | des sommes qu'il a dû payer à un travailleur se trouvant en incapacité |
| uitkeren aan een werknemer die arbeidsongeschikt is ten gevolge van | de travail à la suite d'un accident autre qu'un accident du travail ou |
| een ander ongeval dan een arbeidsongeval of een ongeval op de weg van | qu'un accident survenu sur le chemin du travail, exercerait une action |
| en naar het werk, een vordering zou instellen tegen de derde die voor | contre le tiers responsable de cet accident. |
| dat ongeval aansprakelijk is. 3. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | 3. La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 17 april 2008. | l'audience publique du 17 avril 2008. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |