← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Rolnummer 4157 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door
het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de
prejudiciële vraag en rechtspleging "
| Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Rolnummer 4157 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 7/2008 du 17 janvier 2008 Numéro du rôle : 4157 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par la Cour d'appel de Gand. La Cour consti composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrys(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 | Extrait de l'arrêt n° 7/2008 du 17 janvier 2008 |
| Rolnummer 4157 | Numéro du rôle : 4157 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 46 de la loi |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van | du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, posée par la Cour |
| Beroep te Gent. | d'appel de Gand. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de | composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. |
| rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, | Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
| J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier | Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. |
| P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 22 februari 2007 in zake de NV « OROTEX BELGIUM » tegen | Par arrêt du 22 février 2007 en cause de la SA « OROTEX BELGIUM » |
| « Mensura, Gemeenschappelijke Verzekeringskas » en anderen, waarvan de | contre « Mensura, Caisse Commune d'Assurances » et autres, dont |
| expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 maart 2007, heeft | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 5 mars 2007, la Cour |
| het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : | d'appel de Gand a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Creëert artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in | « L'article 46 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du |
| travail, combiné avec les règles en matière d'action récursoire des | |
| combinatie met de regels inzake het regres van de in solidum | débiteurs condamnés in solidum, crée-t-il une inégalité |
| veroordeelde schuldenaren een ongrondwettelijke ongelijkheid nu de | inconstitutionnelle dès lors que la combinaison de ces règles a pour |
| combinatie van deze regels ertoe leidt dat in een geval waar een | conséquence que, lorsqu'un accident du travail est causé par les |
| arbeidsongeval wordt veroorzaakt door de samenlopende fouten van de | fautes concurrentes de l'employeur et de tiers, ces tiers ne disposent |
| werkgever en van derden, deze derden niet beschikken over een regres | |
| tegen de werkgever (ten belope van zijn aandeel in de | pas d'une action récursoire contre l'employeur (à concurrence de sa |
| aansprakelijkheid) ? ». | part de responsabilité) ? ». |
| (...) | (..) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. De verwijzende rechter vraagt : « Creëert artikel 46 van de | B.1.1. Le juge a quo pose la question suivante : « L'article 46 de la |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in combinatie met de regels | loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, combiné avec les |
| inzake het regres van de in solidum veroordeelde schuldenaren een | règles en matière d'action récursoire des débiteurs condamnés in |
| ongrondwettelijke ongelijkheid nu de combinatie van deze regels ertoe | solidum, crée-t-il une inégalité inconstitutionnelle dès lors que la |
| leidt dat in een geval waar een arbeidsongeval wordt veroorzaakt door | combinaison de ces règles a pour conséquence que, lorsqu'un accident |
| de samenlopende fouten van de werkgever en van derden, deze derden | du travail est causé par les fautes concurrentes de l'employeur et de |
| niet beschikken over een regres tegen de werkgever (ten belope van | tiers, ces tiers ne disposent pas d'une action récursoire contre |
| zijn aandeel in de aansprakelijkheid) ? ». | l'employeur (à concurrence de sa part de responsabilité) ? ». |
| B.1.2. Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | B.1.2. L'article 46, § 1er, de la loi du 10 avril 1971 sur les |
| luidde, ten tijde van de aan de verwijzende rechter voorgelegde | accidents du travail énonçait, à l'époque des faits soumis au juge a |
| feiten, als volgt : | quo : |
| « Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de | « Indépendamment des droits découlant de la présente loi, une action |
| rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de | en justice peut être intentée, conformément aux règles de la |
| getroffene of zijn rechthebbenden : | responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : |
| 1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft | 1° contre l'employeur qui a causé intentionnellement l'accident du |
| veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een | travail ou causé intentionnellement un accident ayant entrainé un |
| arbeidsongeval tot gevolg heeft; | accident du travail; |
| 2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen | 2° contre l'employeur, dans la mesure où l'accident du travail a causé |
| van de werknemer heeft veroorzaakt; | des dommages aux biens du travailleur; |
| 3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het | 3° contre le mandataire ou le préposé de l'employeur qui a causé |
| arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt; | intentionnellement l'accident du travail; |
| 4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of | 4° contre les personnes autres que l'employeur, ses mandataires ou |
| aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn; | préposes, qui sont responsables de l'accident; |
| 5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het | 5° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés, lorsque l'accident |
| ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk ». | est survenu sur le chemin du travail ». |
| B.2. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd de situatie te | B.2. Dans la question préjudicielle, il est demandé à la Cour de |
| vergelijken van, enerzijds, de derden die samen met een werkgever | comparer, d'une part, la situation des tiers qui sont responsables |
| aansprakelijk zijn voor een arbeidsongeval en, anderzijds, de personen | d'un accident du travail en même temps qu'un employeur et, d'autre |
| part, celle des personnes par la faute concurrente desquelles un | |
| door wier samenlopende fout schade wordt veroorzaakt, in zoverre de | dommage est causé, en tant que la première catégorie de personnes, |
| eerste categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot | lesquelles sont condamnées in solidum à réparer intégralement le |
| vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade zou | dommage, devrait supporter la part du dommage pour laquelle |
| moeten dragen waarvoor de werkgever aansprakelijk is, terwijl de | l'employeur est responsable, alors que la deuxième catégorie de |
| tweede categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot | personnes condamnées in solidum à réparer intégralement le dommage, |
| vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade | peut répercuter la part du dommage pour laquelle un autre est |
| waarvoor een ander aansprakelijk is, op die persoon kan verhalen. | responsable sur celui-ci. |
| B.3.1. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van | B.3.1. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages |
| schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire | résultant des accidents du travail prévoyait la réparation forfaitaire |
| vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de | du dommage résultant d'un accident du travail, le caractère |
| forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een | forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une |
| van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet | réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée |
| meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « | non plus sur la notion de faute, mais sur celle de risque |
| professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de | professionnel et sur une répartition de ce risque entre l'employeur et |
| werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. | la victime de l'accident du travail. |
| Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, | D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute dans |
| steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het | son chef, toujours rendu responsable du dommage résultant de |
| arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade. Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor de geleden schade. Door verschillende wetswijzigingen werd het vergoedingsniveau van | l'accident du travail subi par la victime. Ainsi non seulement celle-ci était dispensée de la preuve, souvent très difficile à apporter, de la faute de l'employeur ou de son préposé et de l'existence d'un lien causal entre cette faute et le dommage subi, mais sa propre faute (non intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation, et n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute causait un accident de travail à un tiers. D'autre part, la victime de l'accident du travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que partiellement pour le dommage subi. A la suite de plusieurs modifications de la loi, le niveau |
| oorspronkelijk 50 pct. van het « basisloon » uitgebreid naar 66 pct. | d'indemnisation des 50 p.c. originaires de la « rémunération de base » |
| en 100 pct. Ook de oorspronkelijk voorgeschreven immuniteit van de | a été porté à 66 p.c. et à 100 p.c. De même, l'immunité initialement |
| werkgever werd aangepast na de uitbreiding van de | prévue de l'employeur a été adaptée à la suite de l'extension de la |
| arbeidsongevallenregeling tot de ongevallen op de weg naar en van het | réglementation sur les accidents du travail aux accidents sur le |
| werk. | chemin du travail. |
| Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | Lors de l'élaboration de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du |
| werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte | travail, le système a été modifié par l'instauration de l'assurance |
| verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de | obligatoire, en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à |
| werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de | l'employeur mais à « l'assureur-loi ». C'est le préjudice du |
| werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd | travailleur et non plus la responsabilité de l'employeur qui est |
| vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een | assuré, de sorte que le système se rapproche d'un mécanisme |
| mechanisme van sociale verzekering. | d'assurances sociales. |
| B.3.2. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het | B.3.2. L'article 7 de la loi sur les accidents du travail définit |
| arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het | ceux-ci comme « tout accident qui survient à un travailleur dans le |
| feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een | cours et par le fait de l'exécution du contrat de louage de travail et |
| letsel veroorzaakt ». Het doel van het systeem van de vaste vergoeding | qui produit une lésion ». L'objectif du système forfaitaire est |
| bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door de schuld van die werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. De bescherming van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien de schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer van een dodelijk ongeval. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder | d'assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser même lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou d'un compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant la multiplication des procès en responsabilité. La protection du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident du travail causé par sa faute. Le forfait couvre en outre le dommage de ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu du travailleur victime d'un accident mortel. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. Le |
| groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt | financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, qui |
| gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een | sont obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière |
| verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de | d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. Le souci de |
| premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan | ne pas alourdir la charge économique qui en résulte par une éventuelle |
| het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke | obligation de réparer issue du droit commun a conduit le législateur à |
| vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen | restreindre le champ des hypothèses susceptibles d'engager la |
| te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden gesteld. | responsabilité civile de l'employeur. |
| B.4. Rekening houdend met het feit dat, om de redenen uiteengezet in | B.4. Compte tenu de ce que, pour les raisons exposées en B.3, les |
| B.3, de regels inzake vergoeding van arbeidsongevallen een geheel | règles d'indemnisation des accidents du travail forment un ensemble, |
| vormen, is de maatregel, die erin bestaat slachtoffers en hun | n'est pas disproportionnée la mesure qui consiste à exclure les |
| rechthebbenden die aanspraak kunnen maken op vaste vergoedingen, zoals | victimes et leurs ayants droit bénéficiaires des indemnités |
| beoogd in de artikelen 12 tot 17 van die wet, de mogelijkheid te | forfaitaires, visés par les articles 12 à 17 de cette loi, de la |
| ontnemen een gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering in te | possibilité d'intenter une action en responsabilité de droit commun |
| stellen tegen de persoon die aansprakelijk is voor het arbeidsongeval, | contre le responsable de l'accident du travail, exception faite pour |
| behoudens tegen de in artikel 46, § 1, van de wet van 10 april 1971 | les personnes mentionnées à l'article 46, § 1er, de la loi du 10 avril 1971. |
| vermelde personen, niet onevenredig. | B.5. Pour le même motif, il n'est pas manifestement déraisonnable |
| B.5. Om dezelfde reden is het niet kennelijk onredelijk dat een derde | qu'un tiers qui est tenu pour responsable d'un accident du travail en |
| die samen met een werkgever aansprakelijk wordt gesteld voor een | même temps qu'un employeur et contre lequel l'assureur-loi intente une |
| arbeidsongeval, en tegen wie de arbeidsongevallenverzekeraar een | action à concurrence des réparations faites en vertu de l'article 46, |
| rechtsvordering instelt tot beloop van de krachtens artikel 46, § 2, | § 2, alinéa 1er, sauf dans les cas mentionnés dans la disposition en |
| eerste lid, gedane vergoedingen, behoudens de in de in het geding | cause, ne puisse intenter contre l'employeur une action en paiement de |
| zijnde bepaling vermelde gevallen, geen rechtsvordering kan instellen | la partie du dommage pour laquelle celui-ci est responsable. |
| tegen de werkgever tot betaling van het deel van de schade waarvoor die aansprakelijk is. B.6. Bij het regelen van de gevolgen van arbeidsongevallen had de wetgever niet als enige bekommernis de arbeidsverhoudingen niet te verstoren. De in het geding zijnde bepaling beoogt tevens de financiële last die werkgevers dragen door het betalen van de premies voor de verplichte arbeidsongevallenverzekering, niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke vergoedingsverplichting. Indien de derde aansprakelijke een rechtsvordering zou kunnen instellen tegen de werkgever ten belope van het deel van de schade waarvoor die werkgever aansprakelijk zou zijn, komt de doelstelling van de wetgever in het gedrang. B.7. In het opzet van de wet dekt de arbeidsongevallenverzekering overigens niet het risico van de werkgever, maar het risico dat de werknemer loopt ten gevolge van een arbeidsongeval. De arbeidsongevallenverzekering wordt dus een verzekering die de werkgever moet aangaan ten behoeve van zijn werknemers. De | B.6. Le souci de ne pas troubler la paix des relations de travail n'est pas le seul dont le législateur se soit inspiré en réglant les conséquences des accidents du travail. La disposition en cause vise également à ne pas alourdir, par une éventuelle obligation de réparation de droit commun, la charge financière que supportent les employeurs du fait du paiement des primes de l'assurance obligatoire contre les accidents du travail. Si le tiers responsable pouvait intenter une action contre l'employeur à concurrence de la part du dommage pour laquelle cet employeur serait responsable, l'objectif du législateur serait compromis. B.7. Du reste, dans le système de la loi, l'assurance contre les accidents du travail ne couvre pas le risque de l'employeur, mais celui du travailleur, consécutif à un accident du travail. L'assurance contre les accidents du travail se transforme ainsi en une assurance que l'employeur est tenu de conclure au profit de ses travailleurs. La |
| aansprakelijkheid van de werkgever komt daarbij niet meer aan de orde. | responsabilité de l'employeur ne joue plus aucun rôle. |
| B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 schendt | L'article 46, § 1er, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du |
| de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | travail ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 17 januari 2008. | l'audience publique du 17 janvier 2008. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P. Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |