Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 160/2007 van 19 december 2007 Rolnummer 4158 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 3, § 1, 3° en 4°, van het koninklijk besluit nr. 143 van 30 december 1982 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 160/2007 van 19 december 2007 Rolnummer 4158 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 3, § 1, 3° en 4°, van het koninklijk besluit nr. 143 van 30 december 1982 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 160/2007 du 19 décembre 2007 Numéro du rôle : 4158 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 3, § 1 er , 3° et 4°, de l'arrêté royal n° 143 du 30 décembre 1982 fixant les conditions auxque La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R. He(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 160/2007 van 19 december 2007 Extrait de l'arrêt n° 160/2007 du 19 décembre 2007
Rolnummer 4158 Numéro du rôle : 4158
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 3, § 1, 3° en 4°, van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 3, § 1er, 3°
koninklijk besluit nr. 143 van 30 december 1982 tot vaststelling van et 4°, de l'arrêté royal n° 143 du 30 décembre 1982 fixant les
de voorwaarden waaraan de laboratoria moeten voldoen voor de conditions auxquelles les laboratoires doivent répondre en vue de
tegemoetkoming van de ziekteverzekering voor verstrekkingen van l'intervention de l'assurance maladie pour les prestations de biologie
klinische biologie, zoals vervangen bij de wet van 30 december 1988, clinique, tel qu'il a été remplacé par la loi du 30 décembre 1988,
in de versie vóór de wijziging ervan bij de wet van 24 mei 2005, dans sa version antérieure à sa modification par la loi du 24 mai
gesteld door de Raad van State. 2005, posée par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges R.
rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest nr. 168.090 van 21 februari 2007 in zake de bvba « Par arrêt n° 168.090 du 21 février 2007 en cause de la SPRL «
Laboratoire de biologie et de radio-immunologie cliniques » (BIORIM), Laboratoire de biologie et de radio-immunologie cliniques » (BIORIM),
in staat van faillissement, tegen de Belgische Staat en in en faillite, contre l'Etat belge et en présence de Jean-Claude Leunis
aanwezigheid van Jean-Claude Leunis en van Fernand Ullens de Schooten, et de Fernand Ullens de Schooten, dont l'expédition est parvenue au
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 maart 2007, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : « Voert artikel 3, § 1, 3° en 4°, van het koninklijk besluit nr. 143 van 30 december 1982 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan de laboratoria moeten voldoen voor de tegemoetkoming van de ziekteverzekering voor verstrekkingen van klinische biologie, greffe de la Cour le 5 mars 2007, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante : « En ce qu'il impose que les laboratoires qu'il vise soient exploités par une ou plusieurs personnes habilitées à effectuer des prestations de biologie clinique, ou par une société civile ayant emprunté la forme d'une société privée à responsabilité limitée, d'une société en nom collectif ou d'une société coopérative dont les associés, gérants ou administrateurs sont exclusivement des personnes habilitées à effectuer des prestations de biologie clinique, l'article 3, § 1er, 3° et 4°, de l'arrêté royal n° 143 du 30 décembre 1982 fixant les conditions auxquelles les laboratoires doivent répondre en vue de l'intervention de l'assurance maladie pour les prestations de biologie
vervangen bij de wet van 30 december 1988, in de versie ervan vóór de clinique, remplacé par la loi du 30 décembre 1988, dans sa version
wijziging ervan bij de wet van 24 mei 2005, doordat het bepaalt dat de antérieure à sa modification par la loi du 24 mai 2005, instaure-t-il,
laboratoria die het beoogt, moeten worden uitgebaat door één of meer
personen gemachtigd om verstrekkingen van klinische biologie uit te voeren, of door een burgerlijke vennootschap die de vorm heeft aangenomen van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, een vennootschap onder firma of een coöperatieve vennootschap en waarvan de vennoten, zaakvoerders en bestuurders uitsluitend bestaan uit personen die gemachtigd zijn om verstrekkingen van klinische biologie uit te voeren, een met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet onbestaanbaar verschil in behandeling in tussen die personen en diegenen die die hoedanigheid niet hebben, of tussen de vennootschappen waarvan de vennoten, zaakvoerders en bestuurders die hoedanigheid hebben en die waarvan de vennoten, zaakvoerders en bestuurders die hoedanigheid niet hebben ? ». entre ces personnes et celles qui ne sont pas titulaires de cette qualification, ou entre les sociétés dont les associés, gérants et administrateurs ont ladite qualification et celles dont les associés, gérants et administrateurs ne l'ont pas, une différence de traitement incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution ? ».
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 3 van het koninklijk besluit nr. 143 van 30 december B.1.1. L'article 3 de l'arrêté royal n° 143 du 30 décembre 1982 fixant
1982 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan de laboratoria moeten les conditions auxquelles les laboratoires doivent répondre en vue de
voldoen voor de tegemoetkoming van de ziekteverzekering voor l'intervention de l'assurance maladie pour les prestations de biologie
verstrekkingen van klinische biologie bepaalde, in de versie ervan die clinique disposait, dans sa rédaction applicable au litige dont est
van toepassing is op het aan de verwijzende rechter voorgelegde
geschil : saisi le juge a quo :
« § 1. Het laboratorium moet worden uitgebaat : 1° hetzij door een of meer behandelende geneesheren die uitsluitend in het kader van hun praktijk en met het oog op diagnose bij hun eigen patiënten met de hulp van derden verstrekkingen van klinische biologie uitvoeren; 2° hetzij door een burgerlijke vennootschap die de vorm heeft aangenomen van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, een vennootschap onder firma of een coöperatieve vennootschap en waarvan de vennoten, zaakvoerders en bestuurders uitsluitend bestaan uit personen vermeld onder 1° van deze paragraaf; 3° hetzij door een of meer personen gemachtigd om verstrekkingen van klinische biologie uit te voeren, die effectief in dit laboratorium dergelijke verstrekkingen uitvoeren en die geen voorschrijvende geneesheren zijn; 4° hetzij door een burgerlijke vennootschap die de vorm heeft aangenomen van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, een vennootschap onder firma of een coöperatieve vennootschap en waarvan de vennoten, zaakvoerders en bestuurders uitsluitend bestaan uit personen vermeld onder 3° van deze paragraaf; 5° hetzij door een natuurlijke persoon of een rechtspersoon die een ziekenhuis uitbaat en indien het laboratorium voor het ziekenhuis functioneert; 6° hetzij door een universitaire instelling of een openbaar bestuur, in zover zij een activiteit organiseren van medische verzorging waarvoor het laboratorium functioneert; 7° hetzij door een rechtspersoon van privaat recht zonder winstoogmerk die, op verzoek van de overheid, opdrachten van wetenschappelijk onderzoek uitvoert waarvoor het laboratorium functioneert; 8° hetzij door een rechtspersoon van privaat recht zonder winstoogmerk die uitsluitend een activiteit organiseert van medische verzorging « § 1er. Le laboratoire doit être exploité : 1° soit par un ou plusieurs médecins traitants effectuant des prestations de biologie clinique exclusivement dans le cadre de leur pratique et en vue d'un diagnostic chez leurs propres patients avec l'aide de tiers; 2° soit par une société civile ayant emprunté la forme d'une société privée à responsabilité limitée, d'une société en nom collectif ou d'une société coopérative et dont les associés, gérants ou administrateurs sont exclusivement des personnes visées au 1° du présent paragraphe; 3° soit par une ou plusieurs personnes habilitées à effectuer des prestations de biologique clinique qui en fait effectuent des analyses dans ce laboratoire et qui ne sont pas des médecins prescripteurs; 4° soit par une société civile ayant emprunté la forme d'une société privée à responsabilité limitée, d'une société en nom collectif ou d'une société coopérative et dont les associés, gérants ou administrateurs sont exclusivement des personnes visées au 3° du présent paragraphe; 5° soit par une personne physique ou morale qui exploite un hôpital lorsque le laboratoire fonctionne pour l'hôpital; 6° soit par une institution universitaire ou un pouvoir public, pour autant qu'ils organisent une activité de soins médicaux pour laquelle fonctionne le laboratoire; 7° soit par une personne morale de droit privé à caractère non lucratif qui, à la demande des autorités publiques, exécute des missions de recherche scientifique pour lesquelles fonctionne le laboratoire; 8° soit par une personne morale de droit privé à caractère non lucratif qui organise exclusivement une activité de soins médicaux
waarvoor het laboratorium functioneert en op voorwaarde dat het pour laquelle le laboratoire fonctionne et à condition que la personne
laboratorium door de rechtspersoon reeds werd uitgebaat op 26 februari morale exploitât déjà le laboratoire le 26 février 1980;
1980; 9° hetzij door een burgerlijke vennootschap die de vorm heeft 9° soit par une société civile ayant emprunté la forme d'une société
aangenomen van een coöperatieve vennootschap waarvan de vennoten coopérative dont les associés sont exclusivement des médecins
uitsluitend bestaan uit huisartsen en die uitsluitend een activiteit généralistes et qui organise exclusivement une activité de soins
organiseert van medische verzorging waarvoor het laboratorium médicaux pour laquelle le laboratoire fonctionne et à condition que la
functioneert en op voorwaarde dat het laboratorium door de
vennootschap reeds werd uitgebaat op 26 februari 1980. société exploitât déjà le laboratoire le 26 février 1980.
[...] [...]
§ 3. De uitbaters van een laboratorium bedoeld in § 1, 1° of 3° van § 3. Les exploitants de laboratoire visés au 1° ou 3° du § 1er du
dit artikel moeten aan volgende voorwaarden voldoen : présent article doivent répondre aux conditions suivantes :
1° zij mogen slechts één laboratorium uitbaten; 1° ils ne peuvent exploiter qu'un seul laboratoire;
2° zij mogen noch lid noch vennoot zijn van een andere rechtspersoon, 2° ils ne peuvent être membre ou associé d'une autre personne morale,
noch rechtstreeks, noch onrechtstreeks titels, die al dan niet ni détenir directement ou indirectement de titre représentatif ou non
kapitaal vertegenwoordigen, bezitten in een vennootschap, waarvan het du capital dans une société dont l'objet est en rapport avec l'art de
maatschappelijk doel in verband staat met de geneeskunst - onder meer guérir - notamment l'exploitation d'un laboratoire de biologie
de uitbating van een laboratorium van klinische biologie, het clinique, la fabrication de produits pharmaceutiques, la production ou
vervaardigen van farmaceutische produkten, de produktie of de levering la fourniture d'appareils médicaux ou de prothèses, la fourniture ou
van geneeskundige apparatuur of prothesen, de produktie of de l'exploitation de produits informatiques en rapport avec l'art de
uitbating van informatica-apparatuur die in verband staat met de
geneeskunst - of de levering van goederen of diensten aan de guérir - ou avec la fourniture de produits ou services aux praticiens
beoefenaars van de geneeskunst. Zij mogen noch de hoedanigheid hebben de l'art de guérir. Ils ne peuvent avoir la qualité d'organe, ni être
van orgaan, noch lid zijn van een orgaan, noch de vennoten, organen of membre d'organe, ni représenter les associés, organes ou membres
leden van organen van deze vennootschappen vertegenwoordigen. Deze
bepalingen mogen door de Koning worden uitgebreid tot andere d'organes de ces sociétés. Ces dispositions peuvent être étendues par
rechtspersonen of vennootschappen; le Roi à d'autres personnes morales ou sociétés;
[...] [...]
§ 4. De vennootschappen die een laboratorium uitbaten bedoeld in § 1, 2° en 4°, van dit artikel, moeten aan de volgende voorwaarden voldoen : 1° zij mogen slechts één laboratorium uitbaten. Bovendien moeten zij de uitbating van een laboratorium tot enig maatschappelijk doel hebben. Deze laatste voorwaarde is slechts van toepassing op de vennootschappen bedoeld in artikel 3, § 1, 4°; 2° zij mogen noch lid, noch vennoot zijn van een andere rechtspersoon waarvan het maatschappelijk doel de uitbating van een laboratorium van klinische biologie is, noch rechtstreeks of onrechtstreeks beschikken over titels, die al dan niet kapitaal vertegenwoordigen in een andere vennootschap die hetzelfde maatschappelijk doel heeft, noch de hoedanigheid hebben van orgaan of lid zijn van een orgaan van een andere rechtspersoon of vennootschap die hetzelfde maatschappelijk doel heeft; zij mogen geen vennoot, orgaan of lid van een orgaan vertegenwoordigen van een andere rechtspersoon of vennootschap waarvan het maatschappelijk doel de uitbating van een laboratorium van klinische biologie is; § 4. Les sociétés qui exploitent un laboratoire visées au 2° et 4° du § 1er du présent article doivent répondre aux conditions suivantes : 1° elles ne peuvent exploiter qu'un seul laboratoire. En outre, elles doivent avoir pour objet social exclusif l'exploitation d'un laboratoire. Cette dernière condition n'est applicable qu'aux sociétés visées à l'article 3, § 1er, 4°; 2° elles ne peuvent être membre ou associé d'une autre personne morale dont l'objet social est l'exploitation d'un laboratoire de biologie clinique, ni détenir directement ou indirectement de titre représentatif ou non du capital dans une autre société ayant le même objet social, ni avoir la qualité d'organe ou être membre d'un organe d'une autre personne morale ou société ayant le même objet social; elles ne peuvent représenter un associé, un organe ou le membre d'un organe d'une autre personne morale ou société dont l'objet social est l'exploitation d'un laboratoire de biologie clinique;
[...] ». [...] ».
B.1.2. De formulering van artikel 3, § 1, 3° en 4°, waarop de B.1.2. La rédaction de l'article 3, § 1er, 3° et 4°, sur lequel porte
prejudiciële vraag betrekking heeft, is die welke eraan werd gegeven la question préjudicielle est celle qui lui a été donnée par l'article
bij artikel 17 van de programmawet van 30 december 1988. 17 de la loi-programme du 30 décembre 1988.
B.2. Uit artikel 5 van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november B.2. Il résulte de l'article 5 de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre
1967 betreffende de uitoefening van de geneeskunst, de verpleegkunde, 1967 relatif à l'exercice de l'art de guérir, de l'art infirmier, des
de paramedische beroepen en de geneeskundige commissies, volgt dat de professions paramédicales et aux commissions médicales que les
personen die zijn gemachtigd om verstrekkingen van klinische biologie personnes habilitées à accomplir des prestations de biologie clinique
uit te voeren (die worden beoogd in het voormelde artikel 3, § 1, 3°), (visées à l'article 3, § 1er, 3°, précité) sont les médecins, les
de geneesheren zijn, de apothekers en de licentiaten in de pharmaciens et les licenciés en sciences chimiques.
scheikundige wetenschappen. B.3. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van het B.3. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 3, § 1er,
voormelde artikel 3, § 1, 3° en 4°, met de artikelen 10 en 11 van de 3° et 4°, précités avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en
Grondwet doordat het een verschil in behandeling invoert tussen de ce qu'il crée une différence de traitement entre les médecins,
geneesheren, apothekers en licentiaten in de scheikundige pharmaciens et licenciés en sciences chimiques et les autres
wetenschappen, en de andere economische actoren doordat alleen de opérateurs économiques en ce que seuls les laboratoires de biologie
laboratoria voor klinische biologie die door de eerstgenoemden worden clinique exploités par les premiers peuvent bénéficier de
uitgebaat, de tegemoetkoming kunnen genieten van de ziekte- en l'intervention de l'assurance maladie-invalidité pour les prestations
invaliditeitsverzekering voor de verstrekkingen die zij leveren. qu'ils fournissent.
B.4.1. Op de terechtzitting van 7 november 2007 heeft de eerste B.4.1. A l'audience du 7 novembre 2007, le premier intervenant devant
tussenkomende partij voor de Raad van State de tekst bezorgd van vier le Conseil d'Etat a transmis le texte de quatre questions
prejudiciële vragen, waarvan zij vraagt dat ze worden gesteld aan het
Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen, en die betrekking préjudicielles qu'il demande de poser à la Cour de justice des
hebben op de overeenstemming van de in het geding zijnde bepalingen Communautés européennes et qui ont trait à la conformité des
met de artikelen 43, 49, 56 en 86 van het EG-Verdrag. dispositions en cause aux articles 43, 49, 56 et 86 du Traité CE.
B.4.2. Volgens artikel 43 van het EG-Verdrag zijn beperkingen van de B.4.2. Selon l'article 43 du Traité CE, les restrictions à la liberté
vrijheid van vestiging voor onderdanen van een lidstaat op het d'établissement de ressortissants d'un Etat membre sur le territoire
grondgebied van een andere lidstaat verboden. Overeenkomstig artikel d'un autre Etat membre sont interdites. Conformément à l'article 49,
49 zijn beperkingen op het vrij verrichten van diensten binnen de les restrictions à la libre prestation des services à l'intérieur de
Gemeenschap verboden ten aanzien van de onderdanen der lidstaten die la Communauté européenne sont interdites à l'égard des ressortissants
in een ander land zijn gevestigd dan dat waarin degene is gevestigd des Etats membres établis dans un pays de la Communauté autre que
ten behoeve van wie de dienst wordt verricht. Volgens artikel 56 van celui du destinataire de la prestation. Selon l'article 56 du Traité
het EG-Verdrag zijn beperkingen van het kapitaalverkeer en beperkingen CE, les restrictions aux mouvements de capitaux ainsi que les
van het betalingsverkeer tussen lidstaten onderling en tussen restrictions aux paiements entre les Etats membres et entre les Etats
lidstaten en derde Staten verboden. membres et les Etats tiers sont interdites.
B.4.3. De bvba « BIORIM » is een in België gevestigde vennootschap B.4.3. La SPRL « BIORIM » est une société de droit belge établie en
naar Belgisch recht, en de eerste tussenkomende partij voor de Raad Belgique et le premier intervenant devant le Conseil d'Etat est de
van State is van Belgische nationaliteit; zij beklagen zich erover dat
zij enkel onder de voorwaarden die zijn vastgesteld door de bepalingen nationalité belge; ils se plaignent de ne pouvoir exploiter un
waarover het Hof wordt ondervraagd, een laboratorium voor klinische laboratoire de biologie clinique que dans les conditions fixées par
biologie mogen uitbaten. Nu die rechtsverhoudingen volledig zijn les dispositions sur lesquelles la Cour est interrogée. Etant donné
gesitueerd binnen de interne sfeer van een lidstaat, kunnen de que ces rapports juridiques se situent entièrement au sein de la
verzoekende partijen zich niet beroepen op de voormelde artikelen 43, sphère interne d'un Etat membre, les parties requérantes ne peuvent
49 en 56 (HvJ, 16 november 1995, C-152/94, Van Buynder, Jur. 1995, p. pas se prévaloir des articles 43, 49 et 56 précités (CJCE, 16 novembre
I-3981). 1995, C-152/94, Van Buynder, Rec. 1995, p. I-3981).
B.4.4. Artikel 86 van het EG-Verdrag is te dezen niet van toepassing B.4.4. Quant à l'article 86 du Traité CE, il n'est pas applicable en
omdat de ondernemingen die door de in het geding zijnde bepalingen l'espèce, les entreprises visées par les dispositions en cause ne
worden beoogd, geen openbare ondernemingen zijn, noch ondernemingen constituant pas des entreprises publiques ou des entreprises
waaraan lidstaten bijzondere of uitsluitende rechten verlenen. auxquelles des Etats membres accordent des droits spéciaux ou
B.4.5. Er is geen aanleiding om de gesuggereerde prejudiciële vragen exclusifs. B.4.5. Il n'y a pas lieu de poser les questions préjudicielles
te stellen. suggérées.
B.5. Het komt de wetgever toe de voorwaarden vast te stellen waaraan B.5. Il appartient au législateur de fixer les conditions auxquelles
de laboratoria moeten voldoen om de tegemoetkoming van de doivent répondre les laboratoires pour bénéficier de l'intervention de
ziekteverzekering te genieten met betrekking tot verstrekkingen van l'assurance maladie relative aux prestations de biologie clinique. Ce
klinische biologie. Daarbij mag hij echter geen verschillen in faisant, il ne peut toutefois établir des différences de traitement
behandeling invoeren die niet redelijk zouden kunnen worden qui ne pourraient être raisonnablement justifiées.
verantwoord. B.6. De beperking waaruit het verschil in behandeling voortvloeit dat B.6. La limitation dont résulte la différence de traitement qui est
ter toetsing aan het Hof is voorgelegd, was reeds opgenomen in artikel soumise au contrôle de la Cour figurait déjà dans l'article 3, § 1er,
3, § 1, 3° en 4°, van het koninklijk besluit nr. 143, vóór de 3° et 4°, de l'arrêté royal n° 143, avant sa modification par la
wijziging ervan bij de programmawet van 30 december 1988. In het verslag aan de Koning werd het volgende aangegeven : « Dit besluit heeft tot doel strengere voorwaarden op te leggen aan de laboratoria voor klinische biologie in het raam van de tegemoetkoming van de ziekteverzekering. De Regering meent dat het dringend geboden is een einde te stellen aan bepaalde mistoestanden en de financiële toestand van de verzekering geneeskundige verzorging te beveiligen tegen onverantwoorde uitgaven voor deze verstrekkingen. Uit de praktijk is immers gebleken dat de overheid op dit ogenblik niet gewapend is om op te treden tegen personen die het kapitaal bezitten om een laboratorium op te richten en die met vindingrijke methodes hun investering doen renderen, met als gevolg dat de prestaties op een onverantwoorde wijze worden opgedreven. De Orde der geneesheren en der apothekers hebben strikte richtlijnen uitgevaardigd en sommige raden hebben strenge sancties toegepast. De bestaande wetgeving biedt evenwel geen voldoende basis om doeltreffend op te treden tegen misbruiken gepleegd door personen die een laboratorium voor klinische biologie uitbaten en die niet onder het tuchtrecht vallen. Tevens moet vermeden worden dat voorschrijvende artsen zich in hun voorschrijvingsgedrag bewust of onbewust laten beïnvloeden door rechtstreekse of onrechtstreekse voordelen lijk dit te vrezen is met bepaalde huidige structuren en vormen van organisatie van de medische verzorging. Dit zijn de voornaamste redenen waarom dit besluit aan de handtekening van Uwe Majesteit wordt voorgelegd. loi-programme du 30 décembre 1988. Le rapport au Roi indiquait : « Cet arrêté a pour objectif d'imposer des conditions plus sévères aux laboratoires de biologie clinique dans le cadre des interventions de l'assurance contre la maladie. Le Gouvernement est d'opinion qu'on doit mettre fin d'urgence aux situations intolérables et qu'on doit prémunir la situation financière contre des dépenses non justifiées pour ces prestations. En effet, l'expérience a montré que les autorités ne sont pas armées, à l'heure actuelle, pour intervenir contre les personnes qui détiennent le capital nécessaire à la création d'un laboratoire et se servent de méthodes ingénieuses pour rentabiliser leur investissement, avec comme conséquence que les prestations sont abusivement augmentées. L'Ordre des médecins et l'Ordre des pharmaciens ont arrêté des directives strictes et certains Conseils ont appliqué des sanctions sévères. Toutefois, la législation existante n'offre pas de base suffisante pour contrer efficacement les abus de personnes qui exploitent un laboratoire de biologie clinique et qui ne sont pas soumises au droit disciplinaire. Il faut également éviter que les médecins prescripteurs se laissent consciemment ou inconsciemment influencer dans leur comportement de prescripteurs par les avantages directs ou indirects, ce qu'il faut craindre avec certaines structures et formes d'organisations des soins médicaux existant à ce moment. Telles sont les raisons principales pour lesquelles ce projet est soumis à la signature de Votre Majesté.
De voornaamste maatregelen om commercialisatie af te remmen die in de Les mesures les plus importantes en vue de la décommercialisation de
huidige tekst opgenomen werden, zijn : ce secteur, reprises dans le présent texte, sont :
- strenge bepalingen aangaande de exploitant : de regel is dat de - des dispositions sévères concernant l'exploitation : en règle
exploitant hetzij onder de disciplinaire bevoegdheid van de Orde valt, générale, l'exploitation est soit une personne tombant sous la
hetzij een instelling zonder winstoogmerk is, bedrijvig in de sector juridiction disciplinaire d'un Ordre, soit une institution de soins à
van de medische verzorging; [...] » (Belgisch Staatsblad , 12 januari caractère non lucratif; [...] » (Moniteur belge , 12 janvier 1983, p.
1983, p. 435). 435).
Hetzelfde verslag vermeldde dat de laboratoria bedoeld in artikel 3, § Le même rapport indiquait que les laboratoires visés à l'article 3, §
1, 3° en 4°, de laboratoria waren die uitsluitend onderzoeken 1er, 3° et 4°, étaient ceux effectuant uniquement des examens sur
uitvoeren op voorschrift van geneesheren-derden : prescription de médecins-tiers :
« Bij 3° en 4° moet opgemerkt worden dat onderscheidene vormen van « Quant aux points 3° et 4°, il est à signaler que plusieurs formes de
rechtspersonen mogelijk zijn. Het moet echter duidelijk verstaan personne morale sont possibles. Il est toutefois entendu que tous les
worden dat alle organen van de rechtspersoon, nl. al wie in de organes de la personne morale, à savoir, tous ceux qui peuvent
besluitvorming van de rechtspersoon kan tussenkomen of verbintenissen intervenir dans les décisions ou engager la personne morale, doivent
aangaan, aan de gestelde voorwaarden moet voldoen, onder welke répondre aux conditions formulées, quel que soit le titre sous lequel
benaming zij ook optreden, en als beoefenaar van de geneeskunst moeten ils agissent, et doivent être connus en tant que praticien de l'art de
gekend zijn : als het gaat om rechtspersonen met aandeelhouders, guérir; quand il s'agit d'une personne morale constituée
kunnen enkel aandelen op naam in aanmerking komen voor lidmaatschap d'actionnaires, seules des parts nominatives peuvent entrer en ligne
van statutaire organen zoniet kan niet worden nagegaan of het de compte pour faire partie des organes statutaires, sinon le contrôle
uitsluitend gaat om personen bedoeld in 1° en 3° van artikel 3 » du fait qu'il s'agit uniquement de personnes visées aux 1° et 3° de
(Belgisch Staatsblad , 12 januari 1983, p. 436). l'article 3 s'avère possible » (Moniteur belge , 12 janvier 1983, p.
B.7. Artikel 3 werd niet in werking gesteld vóór de vervanging ervan 436). B.7. L'article 3 ne fut pas mis en vigueur avant son remplacement par
bij de wet van 30 december 1988 (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. la loi du 30 décembre 1988 (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 609/1,
609/1, p. 13); bij de aanneming van die laatste wet heeft de wetgever p. 13) lors de l'adoption de laquelle le législateur n'a pas remis en
de keuzes die waren gemaakt in het koninklijk besluit nr. 143, niet
opnieuw ter discussie gesteld (ibid., pp. 13 en volgende), maar heeft cause les options prises par l'arrêté royal n° 143 (ibid., pp. 13 et
hij vastgesteld dat de proliferatie van analyses in die sector van de suivantes) mais a constaté que la prolifération des analyses dans ce
klinische biologie, die het gevolg was van een chaotische toename van secteur de la biologie clinique, résultant du développement anarchique
commerciële praktijken van bepaalde privélaboratoria, een bedreiging des pratiques commerciales de certains laboratoires privés, menaçait
vormde voor het financieel evenwicht van het stelsel van de l'équilibre financier du régime des soins de santé (ibid., n° 609/23,
geneeskundige verzorging (ibid., nr. 609/23, pp. 5, 6 en 31). pp. 5, 6 et 31).
B.8. De wetgever kon ervan uitgaan dat het beperken van de B.8. Le législateur a pu considérer que la limitation de la qualité
hoedanigheid van de natuurlijke personen die gemachtigd zijn om een des personnes physiques habilitées à exploiter un laboratoire (article
laboratorium uit te baten (artikel 3, § 1, 3°) of die zich associëren 3, § 1er, 3°) ou s'associant pour en exploiter un (article 3, § 1er,
om er een uit te baten (artikel 3, § 1, 4°), op grond van hun 4°), en fonction de leur formation professionnelle de médecin, de
beroepsopleiding van geneesheer, apotheker of licentiaat in de pharmacien ou de licencié en sciences chimiques, était de nature à
scheikundige wetenschappen, van die aard was dat de noodzakelijkheid permettre que soit mesurée de manière adéquate la nécessité des
van de analyses van klinische biologie op adequate wijze kon worden ingeschat en dat het risico dat zij enkel aan commerciële imperatieven zouden beantwoorden, werd beperkt. Doordat de vakbekwaamheid van de betrokkenen en de omstandigheid dat zij doorgaans de doelstellingen van de volksgezondheid in aanmerking nemen evenveel waarborgen vormen waarmee het financiële doel van de wetgever kan worden bereikt, heeft die laatste geen discriminerende maatregel genomen door de personen die niet de vereiste opleiding hebben, niet toe te staan een laboratorium voor klinische biologie uit te baten of zich te associëren om dat te doen. B.9. Het is juist dat, ingevolge een met redenen omkleed advies dat op analyses de biologie clinique et à réduire le risque qu'elles ne répondent qu'à des impératifs commerciaux. Les aptitudes des intéressés et la circonstance qu'ils prennent régulièrement en compte les objectifs de la santé publique constituant autant de garanties pouvant permettre d'atteindre l'objectif financier poursuivi par le législateur, celui-ci n'a pas pris une mesure discriminatoire en n'autorisant pas les personnes n'ayant pas la formation requise à exploiter un laboratoire de biologie clinique ou à s'associer pour le faire.
17 juli 2002 door de Commissie van de Europese Gemeenschappen werd B.9. Il est vrai qu'ensuite d'un avis motivé donné le 17 juillet 2002
uitgebracht met toepassing van artikel 226 (het vroegere artikel 169) par la Commission des Communautés européennes en application de
van het EG-Verdrag, de wet van 24 mei 2005 het koninklijk besluit nr. l'article 226 (ex-article 169) du Traité CE, la loi du 24 mai 2005 a
143 heeft gewijzigd. Doordat de Commissie met name oordeelde dat de in modifié l'arrêté royal n° 143. La Commission ayant notamment estimé
het geding zijnde beperking, die vervat is in artikel 3, § 1, 3° en que la limitation en cause, inscrite à l'article 3, § 1er, 3° et 4°,
4°, strijdig was met het beginsel van vrijheid van vestiging die door était contraire au principe de la liberté d'établissement garantie par
het Verdrag wordt gewaarborgd (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC
51-1014/001, pp. 4 en 17; DOC 51-1014/003, p. 4; DOC 51-1014/009, p. le Traité (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-1014/001, pp. 4 et
4), werd bij artikel 5 van de wet van 24 mei 2005 artikel 3, § 1, 17; DOC 51-1014/003, p. 4; DOC 51-1014/009, p. 4), l'article 5 de la
gewijzigd om de vereiste te schrappen van de machtiging om loi du 24 mai 2005 a modifié l'article 3, § 1er, afin de supprimer
verstrekkingen van klinische biologie uit te voeren, waarbij vanaf dan l'exigence de l'habilitation à effectuer des prestations de biologie
de voorschrijvende geneesheren de enige natuurlijke personen zijn die clinique, les médecins prescripteurs étant désormais les seules
geen laboratorium mogen uitbaten, noch zich associëren om dat te doen. personnes physiques à ne pouvoir exploiter un laboratoire ou s'associer pour ce faire.
Een wettelijke bepaling zou niettemin niet strijdig kunnen worden Toutefois, une disposition législative ne pourrait être déclarée
verklaard met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet enkel omdat zij contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution par cela seul
wordt vervangen door een nieuwe regel. Het grondwettelijk beginsel van qu'elle est remplacée par une règle nouvelle. Le principe
gelijkheid en niet-discriminatie verzet er zich immers niet tegen dat constitutionnel d'égalité et de non-discrimination ne s'oppose pas, en
de wetgever terugkomt op zijn oorspronkelijke doelstellingen om er effet, à ce que le législateur renonce à ses objectifs initiaux pour
andere na te streven. In het algemeen moet de overheid haar beleid en poursuivre d'autres. D'une manière générale, les pouvoirs publics
kunnen aanpassen aan de wisselende vereisten van het algemeen belang. doivent pouvoir adapter leur politique aux exigences changeantes de
l'intérêt général. Or, il a été constaté, au cours des travaux
Welnu, tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 24 mei préparatoires de la loi du 24 mai 2005, que les abus commerciaux dans
2005 werd vastgesteld dat de commerciële misbruiken in de sector van le secteur des laboratoires avaient cessé et que les dépenses
de laboratoria waren stopgezet en dat de uitgaven in die sector onder effectuées dans ce secteur étaient sous contrôle grâce à une série de
controle waren dankzij een reeks maatregelen : mesures :
« Men kan dus besluiten dat het koninklijk besluit nummer 143 uit een « On peut donc en conclure que l'arrêté royal n° 143 date d'une autre
ander tijdskader dateert. Noch op budgettair vlak, noch op het vlak époque. Plus aucun problème structurel ne se pose en effet ni sur le
van het functioneren van de laboratoria zijn er nog structurele plan budgétaire, ni en ce qui concerne le fonctionnement des
problemen » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-1014/003, p. 4; in laboratoires » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-1014/003, p. 4;
dezelfde zin, DOC 51-1014/009, p. 4). dans le même sens, DOC 51-1014/009, p. 4).
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 3, § 1, 3° en 4°, van het koninklijk besluit nr. 143 van 30 L'article 3, § 1er, 3° et 4°, de l'arrêté royal n° 143 du 30 décembre
december 1982 tot vaststelling van de voorwaarden waaraan de 1982 fixant les conditions auxquelles les laboratoires doivent
laboratoria moeten voldoen voor de tegemoetkoming van de répondre en vue de l'intervention de l'assurance maladie pour les
ziekteverzekering voor verstrekkingen van klinische biologie,
vervangen bij de wet van 30 december 1988, in de versie ervan die prestations de biologie clinique, remplacé par la loi du 30 décembre
voorafgaat aan de wijziging ervan bij de wet van 24 mei 2005, schendt 1988, dans sa version antérieure à sa modification par la loi du 24
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. mai 2005, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 19 december 2007. l'audience publique du 19 décembre 2007.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^