← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 157/2006 van 18 oktober 2006 Rolnummer 3818 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 161 en 164 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de
Rechtbank van eerste aanleg te Verviers. Het Arbitrage samengesteld uit de voorzitters
M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, M. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 157/2006 van 18 oktober 2006 Rolnummer 3818 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 161 en 164 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Verviers. Het Arbitrage samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Martens, R. Henneuse, M. (...) | Extrait de l'arrêt n° 157/2006 du 18 octobre 2006 Numéro du rôle : 3818 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 161 et 164 du Code civil, posées par le Tribunal de première instance de Verviers. La Cour d'arbitrage composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 157/2006 van 18 oktober 2006 | Extrait de l'arrêt n° 157/2006 du 18 octobre 2006 |
Rolnummer 3818 | Numéro du rôle : 3818 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 161 en 164 | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 161 et |
van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste | 164 du Code civil, posées par le Tribunal de première instance de |
aanleg te Verviers. | Verviers. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. |
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. | Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, |
Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 21 november 2005 in zake het openbaar ministerie tegen | Par jugement du 21 novembre 2005 en cause du ministère public contre |
R. Fassbender en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het | R. Fassbender et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de |
Arbitragehof is ingekomen op 25 november 2005, heeft de Rechtbank van | la Cour d'arbitrage le 25 novembre 2005, le Tribunal de première |
eerste aanleg te Verviers de volgende prejudiciële vragen gesteld : | instance de Verviers a posé les questions préjudicielles suivantes : |
1. « Schendt artikel 164 van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang | 1. « L'article 164 du Code civil, combiné avec les articles 161 et 163 |
gelezen met de artikelen 161 en 163 van het Burgerlijk Wetboek, de | |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel | du Code civil, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, |
12 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens | combinés avec l'article 12 de la Convention européenne de sauvegarde |
en de Fundamentele Vrijheden van 4 november 1950, in zoverre het de | des droits de l'homme et des libertés fondamentales du 4 novembre |
1950, en ce qu'il ne permet au Roi de lever les prohibitions à mariage | |
Koning alleen voor de in artikel 163 van het Burgerlijk Wetboek | que pour les seuls cas visés à l'article 163 du Code civil, alors que |
beoogde gevallen toestaat het huwelijksverbod op te heffen, terwijl in | d'autres situations comparables, telle celle du mariage entre un |
andere vergelijkbare situaties, zoals het huwelijk tussen een | beau-père et sa belle-fille après décès du conjoint qui créait |
stiefvader en zijn stiefdochter na het overlijden van de echtgenoot | |
die de band van aanverwantschap tot stand heeft gebracht, een absoluut | l'alliance, font l'objet d'une prohibition absolue non susceptible de |
verbod geldt dat niet kan worden opgeheven ? »; | dispense ? »; |
2. « Schendt artikel 161 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en | 2. « L'article 161 du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 de |
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 12 van het | la Constitution, combinés avec l'article 12 de la Convention |
Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de | européenne de la sauvegarde des droits de l'homme et des libertés |
Fundamentele Vrijheden van 4 november 1950, in zoverre het het | fondamentales du 4 novembre 1950, en ce qu'il prohibe le mariage en |
huwelijk tussen alle bloedverwanten in de opgaande en nederdalende | ligne directe entre tous les ascendants et descendants et les alliés |
rechte lijn en de aanverwanten in dezelfde lijn verbiedt, terwijl | |
artikel 162 van het Burgerlijk Wetboek het huwelijk in de zijlijn | dans la même ligne, alors que l'article 162 du Code civil ne prohibe |
alleen tussen broer en zuster verbiedt ? ». | le mariage en ligne collatérale qu'entre le frère et la soeur ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De artikelen 161 tot 164 van het Burgerlijk Wetboek bepalen : | B.1. Les articles 161 à 164 du Code civil disposent : |
« Art. 161.Het huwelijk is verboden tussen alle bloedverwanten in de |
« Art. 161.En ligne directe, le mariage est prohibé entre tous les |
rechte opgaande en nederdalende lijn en de aanverwanten in dezelfde | ascendants et descendants, et les alliés dans la même ligne. |
lijn. Art. 162.In de zijlijn is het huwelijk verboden tussen broers, tussen |
Art. 162.En ligne collatérale, le mariage est prohibé entre frères, |
zusters of tussen broer en zuster. | entre soeurs ou entre frère et soeur. |
Art. 163.Het huwelijk is ook verboden tussen oom en nicht of neef, of |
Art. 163.Le mariage est encore prohibé entre l'oncle et la nièce ou |
tussen tante en nicht of neef. | le neveu, ou entre la tante et la nièce ou le neveu. |
Art. 164.Echter kan de Koning, om gewichtige redenen, het in het |
Art. 164.Néanmoins, il est loisible au Roi de lever, pour des causes |
vorige artikel bevatte verbod opheffen ». | graves, la prohibition portée au précédent article ». |
B.2.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over | B.2.1. La première question préjudicielle interroge la Cour sur la |
de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution combinés |
samenhang gelezen met artikel 12 van het Europees Verdrag voor de | avec l'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme, |
Rechten van de Mens, van artikel 164 van het Burgerlijk Wetboek, in | de l'article 164 du Code civil, combiné avec les articles 161 et 163 |
samenhang gelezen met de artikelen 161 en 163 van hetzelfde Wetboek, | du même Code, en ce qu'il ne permet au Roi de lever les prohibitions à |
in zoverre het de Koning alleen voor de in artikel 163 van het | mariage que pour les seuls cas visés à l'article 163 du Code civil, |
Burgerlijk Wetboek beoogde gevallen toestaat het huwelijksverbod op te | alors que d'autres situations comparables, telle celle du mariage |
heffen, terwijl in andere vergelijkbare situaties, zoals het huwelijk | entre un beau-parent et son bel-enfant après décès du conjoint qui |
tussen een stiefouder en zijn stiefkind na het overlijden van de | créait l'alliance, font l'objet d'une prohibition absolue non |
echtgenoot die de band van aanverwantschap tot stand heeft gebracht, | susceptible de dispense. |
een absoluut verbod geldt dat niet kan worden opgeheven. | |
B.2.2. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over | B.2.2. La deuxième question préjudicielle interroge la Cour sur la |
de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés |
samenhang gelezen met artikel 12 van het Europees Verdrag voor de | avec l'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme, |
Rechten van de Mens, van artikel 161 van het Burgerlijk Wetboek, in | de l'article 161 du Code civil en ce qu'il prohibe le mariage en ligne |
zoverre het het huwelijk tussen alle bloedverwanten in de opgaande en | directe entre tous les ascendants et descendants et les alliés dans la |
nederdalende rechte lijn en de aanverwanten in dezelfde lijn verbiedt, | |
terwijl artikel 162 van het Burgerlijk Wetboek het huwelijk in de | même ligne, alors que l'article 162 du Code civil ne prohibe le |
zijlijn alleen tussen broer en zus verbiedt. | mariage en ligne collatérale qu'entre le frère et la soeur. |
Ten aanzien van de twee prejudiciële vragen samen | Sur les deux questions préjudicielles réunies |
B.3.1. Artikel 12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens | B.3.1. L'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme |
luidt : | énonce : |
« Mannen en vrouwen van huwbare leeftijd hebben het recht te huwen en | « A partir de l'âge nubile, l'homme et la femme ont le droit de se |
een gezin te stichten volgens de nationale wetten welke de uitoefening | marier et de fonder une famille selon les lois nationales régissant |
van dit recht beheersen ». | l'exercice de ce droit ». |
B.3.2. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens eerbiedigt | B.3.2. Selon la Cour européenne des droits de l'homme, le droit |
het door die bepaling gewaarborgde recht « de nationale wetten van de | consacré par cette disposition « obéit aux lois nationales des Etats |
Verdragsluitende Staten », maar « de beperkingen die daaruit | contractants », mais « les limitations en résultant ne doivent pas |
voortvloeien mogen » het in het geding zijnde recht « niet [...] | |
beperken of verminderen op een wijze of in een mate die de essentie | restreindre [le droit en cause] ou [le] réduire d'une manière ou à un |
ervan zouden aantasten » (Europees Hof voor de Rechten van de Mens, | degré qui l'atteindrait dans sa substance même » (Cour européenne des |
Rees t. Verenigd Koninkrijk, 17 oktober 1986, Serie A, nr. 106, § 50). B.4.1. Het huwelijksbeletsel tussen de bloedverwanten in de opgaande en nederdalende lijn, alsook tussen de aanverwanten in dezelfde lijn, is gegrond op het verbod van incest, dat zelf steunt op verschillende redenen. Een eerste reden, van fysiologische en eugenetische aard, steunt op het verhoogd risico dat de kinderen uit bloedschennige huwelijken met een ernstige handicap zouden worden geboren. Een tweede reden, van ethische of morele aard, strekt ertoe te voorkomen dat personen die tot eenzelfde familiekring behoren, banden hebben die afbreuk zouden kunnen doen aan de orde van de bestaande familiestructuren. B.4.2. Het huwelijksbeletsel tussen aanverwanten in de rechte lijn, tussen wie geen biologische banden bestaan, is gegrond op redenen van morele en sociale aard. Net zoals het geval is voor het absoluut huwelijksbeletsel tussen bloedverwanten in de opgaande en nederdalende lijn, beoogt de wetgever met het huwelijksbeletsel tussen aanverwanten in de rechte lijn de integriteit van de familie te beschermen, door een zekere orde in de gezinnen te waarborgen en te vermijden dat tussen gezinsleden concurrentie ontstaat. Bovendien beoogt de wetgever | droits de l'homme, Rees c. Royaume-Uni, 17 octobre 1986, série A, n° 106, § 50). B.4.1. L'empêchement du mariage entre les ascendants et descendants ainsi qu'entre les alliés dans la même ligne se fonde sur l'interdit de l'inceste, fondé lui-même sur des raisons différentes. Une première raison, d'ordre physiologique et eugénique, se fonde sur le risque accru que les enfants issus de mariages consanguins pourraient naître gravement handicapés. Une deuxième raison de nature éthique ou morale vise à éviter que des personnes qui font partie d'un même cercle familial n'aient des liens qui pourraient porter atteinte à l'ordre des structures familiales existantes. B.4.2. L'empêchement du mariage entre alliés en ligne directe, qui ne sont pas unis par des liens biologiques, est fondé sur des raisons d'ordre moral et social. Tout comme c'est le cas pour l'empêchement absolu du mariage entre les ascendants et les descendants, le législateur entend, à travers l'empêchement du mariage entre alliés en ligne directe, protéger l'intégrité de la famille en garantissant un certain ordre dans les ménages et en évitant une concurrence entre les membres du ménage. En outre, à travers l'empêchement du mariage, le |
door het huwelijksbeletsel de plaats van elke generatie binnen de | législateur veut garantir la place de chaque génération au sein de la |
familie te waarborgen. | famille. |
B.5. Het verschil in behandeling dat uit dat huwelijksbeletsel | B.5. La différence de traitement qui découle de cet empêchement du |
mariage entre, d'une part, un beau-parent et son bel-enfant et, | |
voortvloeit tussen, enerzijds, een stiefouder en zijn stiefkind en, | d'autre part, les [parents] en ligne collatérale autres que les frères |
anderzijds, de verwanten in de zijlijn andere dan broers en zusters, | et soeurs, qui ne font pas l'objet d'un empêchement du mariage, repose |
voor wie geen huwelijksbeletsel geldt, berust op een objectief | sur un critère objectif, à savoir la nature et le degré [du lien] |
criterium, namelijk de aard en de graad van verwantschap tussen de | entre les catégories de personnes respectives. [Ordonnance en |
verschillende categorieën van personen. | rectification du 20 décembre 2006] |
B.6. Het door de in het geding zijnde bepaling aangewende criterium is | B.6. Le critère employé par la disposition litigieuse est en outre |
tevens pertinent om het door de wetgever nagestreefde doel te | pertinent pour atteindre le but poursuivi par le législateur, eu égard |
bereiken, gelet op de nauwere band tussen stiefouder en stiefkind. | au lien plus étroit qui existe entre le beau-parent et le bel-enfant. |
Dat de band tussen stiefouder en stiefkind verschilt van die tussen de | Le fait que le lien entre le beau-parent et le bel-enfant diffère du |
verwanten in de zijlijn andere dan broers en zusters voor wie geen | lien entre les [parents] en ligne collatérale autres que les frères et |
huwelijksbeletsel geldt, blijkt nog uit het feit dat tussen | soeurs pour lesquels il n'y a pas d'empêchement du mariage, ressort |
aanverwanten in de rechte lijn een onderhoudsplicht bestaat, ondanks | aussi de la circonstance qu'il existe une obligation d'entretien entre |
de afwezigheid van een afstammingsband. Zo rust op de stiefouder een | les alliés en ligne directe, et ce, malgré l'absence d'un lien de |
onderhoudsplicht ten aanzien van zijn stiefkind(eren) na het | filiation. Ainsi le beau-parent a-t-il une obligation d'entretien à |
overlijden van zijn echtgenoot (artikel 203, § 2, van het Burgerlijk | l'égard de son ou de ses beaux-enfants après le décès de son conjoint |
Wetboek). Ook tussen andere aanverwanten in de rechte lijn bestaat een | (article 203, § 2, du Code civil). D'autres alliés en ligne directe |
onderhoudsplicht, die in sommige gevallen blijft voortbestaan na het | ont également une obligation d'entretien, qui subsiste dans certains |
overlijden van de persoon die de aanverwantschap heeft doen ontstaan | cas après le décès de la personne qui a produit l'affinité (article |
(artikel 206 van het Burgerlijk Wetboek) | 206 du Code civil). [Ordonnance en rectification du 20 décembre 2006] |
B.7. Door het absolute karakter ervan heeft de maatregel echter | B.7. Par son caractère absolu, la mesure a toutefois des effets |
onevenredige gevolgen, in zoverre hij, in alle gevallen, een | disproportionnés en ce qu'elle interdit dans tous les cas à un |
stiefouder en een stiefkind verbiedt te huwen na het overlijden van de | beau-parent et un bel-enfant de contracter mariage après le décès du |
echtgenoot die de band van aanverwantschap tot stand heeft gebracht. | conjoint qui créait l'alliance. |
De prejudiciële vragen dienen in die mate bevestigend te worden | Dans cette mesure, les questions préjudicielles appellent une réponse |
beantwoord. | positive. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
In zoverre artikel 161 van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang | L'article 161 du Code civil, en ce que, combiné avec les articles 163 |
gelezen met de artikelen 163 en 164 van hetzelfde Wetboek, het | et 164 du même Code, il prohibe de manière absolue le mariage entre un |
huwelijk tussen een stiefouder en een stiefkind na het overlijden van | |
de echtgenoot die de band van aanverwantschap tot stand heeft | beau-parent et un bel-enfant après le décès du conjoint qui a créé |
gebracht, op absolute wijze verbiedt, schendt het de artikelen 10 en | l'alliance, viole les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés |
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 12 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. | avec l'article 12 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 18 oktober 2006. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 18 octobre 2006. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, P.-Y. Dutilleux. |
P.-Y. Dutilleux. M. Melchior. | Le président, M. Melchior. |