Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 104/2006 van 21 juni 2006 Rolnummer 3790 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 104/2006 van 21 juni 2006 Rolnummer 3790 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 104/2006 du 21 juin 2006 Numéro du rôle : 3790 En cause : le recours en annulation de l'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit international humanitaire, intro La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 104/2006 van 21 juni 2006 Extrait de l'arrêt n° 104/2006 du 21 juin 2006
Rolnummer 3790 Numéro du rôle : 3790
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 29, § 3, tweede lid, En cause : le recours en annulation de l'article 29, § 3, alinéa 2, de
van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit
het internationaal humanitair recht, ingesteld door Aung Maw Zin. international humanitaire, introduit par Aung Maw Zin.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen,
Alen, J.-P. Snappe en J.-P. Moerman, bijgestaan door de griffier P.-Y. J.-P. Snappe et J.-P. Moerman, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13
2005 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 14 octobre 2005 et parvenue au greffe le 14 octobre 2005, Aung Maw Zin,
oktober 2005, heeft Aung Maw Zin, die keuze van woonplaats doet te
1000 Brussel, de Wynantsstraat 23, ingevolge het arrest van het Hof faisant élection de domicile à 1000 Bruxelles, rue de Wynants 23, a, à
nr. 68/2005 van 13 april 2005 (bekendgemaakt in het Belgisch la suite de l'arrêt de la Cour n° 68/2005 du 13 avril 2005 (publié au
Staatsblad van 9 mei 2005), beroep tot vernietiging ingesteld van Moniteur belge du 9 mai 2005), introduit un recours en annulation de
artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2005 l'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux
betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht. violations graves du droit international humanitaire.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1.1. De verzoeker vordert de gedeeltelijke vernietiging van artikel B.1.1. Le requérant demande l'annulation partielle de l'article 29, §
29, § 3, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige 3, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit
schendingen van het internationaal humanitair recht, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 7 augustus 2003. international humanitaire, publiée au Moniteur belge du 7 août 2003.
Bij arrest nr. 68/2005 van 13 april 2005, gewezen in antwoord op een Par l'arrêt n° 68/2005 du 13 avril 2005, rendu au contentieux
prejudiciële vraag, heeft het Hof met name voor recht gezegd : préjudiciel, la Cour a dit pour droit, notamment :
« In zoverre het de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges zou « En ce qu'il imposerait le dessaisissement des juridictions belges
opleggen, ofschoon een klager een in België erkend vluchteling is op bien qu'un plaignant soit un réfugié reconnu en Belgique au moment de
het ogenblik van het instellen van de strafvordering, schendt artikel l'engagement initial de l'action publique, l'article 29, § 3, alinéa
29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende 2, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit
ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht de artikelen 10, 11 en 191 van de Grondwet ». international humanitaire viole les articles 10, 11 et 191 de la Constitution ».
B.1.2. De verzoeker was partij bij de procedure tot onttrekking voor B.1.2. Le requérant était partie à la procédure en dessaisissement
het Hof van Cassatie en hij is tussengekomen in de prejudiciële devant la Cour de cassation, et il est intervenu dans la procédure
procedure die aanleiding heeft gegeven tot het voormeld arrest nr. préjudicielle qui a donné lieu à l'arrêt n° 68/2005 précité. A la
68/2005. Naar aanleiding van dat arrest heeft het Hof van Cassatie op
29 juni 2005 een arrest gewezen waarbij het aan het Belgische suite de cet arrêt, la Cour de cassation a rendu le 29 juin 2005 un
rechtscollege de zaak onttrekt die door de onderzoeksrechter te arrêt par lequel elle dessaisit la juridiction belge de l'affaire
Brussel werd behandeld op grond van een klacht die onder meer werd instruite par le juge d'instruction de Bruxelles sur la base d'une
ingediend door de verzoeker. plainte introduite, entre autres, par le requérant.
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep Quant à la recevabilité du recours
B.2.1. Het arrest nr. 68/2005 van 13 april 2005 is bekendgemaakt in B.2.1. L'arrêt n° 68/2005 du 13 avril 2005 a été publié au Moniteur
het Belgisch Staatsblad van 9 mei 2005. Het beroep, ingesteld op 13 belge le 9 mai 2005. Le recours, introduit le 13 octobre 2005, est
oktober 2005, is ontvankelijk ratione temporis op grond van artikel 4, recevable ratione temporis en vertu de l'article 4, alinéa 2, de la
tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989. loi spéciale du 6 janvier 1989.
B.2.2. De vennootschap Total S.A. en twee van haar bestuurders, tussenkomende partijen voor het Hof, betwisten het belang van de verzoeker. Zij zijn van mening, enerzijds, dat, aangezien laatstgenoemde partij is geweest bij de prejudiciële procedure die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 68/2005, hij door die procedure geen belang meer zou hebben en, anderzijds, dat het voor hem, in geval van vernietiging van de in het geding zijnde bepaling, onmogelijk zou zijn de intrekking te verkrijgen van het op 29 juni 2005 door het Hof van Cassatie gewezen arrest waarbij de door de verzoeker ingestelde zaak aan de Belgische rechtscolleges is onttrokken. B.2.2. La société anonyme Total et deux de ses dirigeants, intervenants devant la Cour, contestent l'intérêt du requérant. Ils estiment, d'une part, que celui-ci ayant été partie à la procédure préjudicielle qui a donné lieu à l'arrêt n° 68/2005, son intérêt aurait été épuisé par cette procédure, et, d'autre part, qu'il lui serait impossible, en cas d'annulation de la disposition en cause, d'obtenir la rétractation de l'arrêt rendu par la Cour de cassation le 29 juin 2005 dessaisissant les juridictions belges de l'affaire introduite par le requérant.
B.2.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het B.2.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la
Arbitragehof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon Cour d'arbitrage imposent à toute personne physique ou morale qui
die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne
Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation
door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme
geraakt. entreprise.
B.2.4. Het bij artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 B.2.4. L'intérêt requis par l'article 4, alinéa 2, de la loi spéciale
januari 1989 vereiste belang verschilt niet van datgene dat wordt du 6 janvier 1989 ne diffère pas de celui qui est exigé par l'article
vereist in artikel 2 van dezelfde wet. 2 de la même loi.
B.2.5. De status van vluchteling is door de bevoegde Belgische B.2.5. Le statut de réfugié a été reconnu au requérant par les
overheid aan de verzoeker toegekend in 2001. Na die erkenning heeft autorités belges compétentes en 2001. Postérieurement à cette
hij bij een Belgische onderzoeksrechter klacht neergelegd op grond van reconnaissance, il a déposé une plainte auprès d'un juge d'instruction
de wet van 16 juni 1993 betreffende de bestraffing van ernstige belge sur la base de la loi du 16 juin 1993 relative à la répression
schendingen van het internationaal humanitair recht. Bij een arrest des violations graves du droit international humanitaire. Par l'arrêt
van 29 juni 2005 heeft het Hof van Cassatie, met toepassing van de du 29 juin 2005, la Cour de cassation a, en application de la
aangevochten bepaling, de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges disposition attaquée, ordonné le dessaisissement des juridictions
gelast van de door de verzoeker neergelegde klacht, niettegenstaande belges de la plainte déposée par le requérant, nonobstant les termes
de bewoordingen van het in die zaak gewezen prejudicieel arrest nr. de l'arrêt préjudiciel n° 68/2005 rendu en cette cause.
68/2005. De aangevochten bepaling kan de situatie van de verzoeker rechtstreeks La disposition attaquée est de nature à porter directement et
en ongunstig raken, hetgeen ook het geval blijft na het door het Hof défavorablement atteinte à la situation du requérant et cette atteinte
gewezen prejudicieel arrest en het nadien door het Hof van Cassatie persiste après l'arrêt préjudiciel rendu par la Cour et l'arrêt rendu
gewezen arrest van 29 juni 2005. De in dat arrest uitgesproken ensuite par la Cour de cassation le 29 juin 2005, le dessaisissement
onttrekking aan de Belgische rechtscolleges toont aan dat de verzoeker des juridictions belges prononcé par cet arrêt démontrant que le
zijn belang bij het vorderen van de vernietiging van de in het geding requérant n'a pas épuisé son intérêt à demander l'annulation de la
zijnde bepaling niet ten volle heeft uitgeput. disposition en cause.
B.2.6. De omstandigheid dat de aangevochten bepaling de situatie van B.2.6. La circonstance que la disposition attaquée est de nature à
de verzoeker rechtstreeks en ongunstig kan raken, volstaat om aan te affecter directement et défavorablement la situation du requérant
tonen dat hij het bij de bijzondere wet van 6 januari 1989 vereiste suffit à démontrer l'intérêt exigé par la loi spéciale du 6 janvier
belang heeft. Het Hof dient zich voor het overige niet af te vragen 1989. La Cour n'a pas à s'interroger, pour le surplus, sur les chances
welke kansen de verzoeker heeft om, in geval van vernietiging, de du requérant d'obtenir, en cas d'annulation, la rétractation de
intrekking van het arrest van het Hof van Cassatie van 29 juni 2005 te
verkrijgen, want er kan niet worden beweerd dat het belang om de l'arrêt de la Cour de cassation du 29 juin 2005, car il ne peut être
vernietiging te verkrijgen van een norm waartegen bezwaar bestaat, affirmé que l'intérêt à obtenir l'annulation d'une norme qui fait
beperkt zou zijn tot de mogelijkheden van latere aanwending van de grief serait limité aux possibilités de mise en oeuvre ultérieure de
procedure tot intrekking. la procédure de rétractation.
B.2.7. Bovendien hebben de overwegingen van de tussenkomende partijen B.2.7. Par ailleurs, les considérations des intervenants quant à la
in verband met de ontvankelijkheid en de gegrondheid van de door de recevabilité et au fondement de la plainte déposée par le requérant
verzoeker bij de onderzoeksrechter neergelegde klacht met burgerlijke partijstelling niets te maken met onderhavig beroep en vallen ze onder de beoordelingsbevoegdheid van de strafgerechten. B.2.8. Ten slotte hebben de motieven van onontvankelijkheid van het beroep, die door de tussenkomende partijen worden afgeleid uit het gezag van gewijsde dat is verbonden aan het prejudicieel arrest nr. 68/2005 alsmede aan het arrest van het Hof van Cassatie van 29 juni 2005, betrekking op de interpretatie en de draagwijdte van de in het geding zijnde bepaling en zullen ze worden behandeld bij het onderzoek ten gronde. Ten gronde avec constitution de partie civile entre les mains du juge d'instruction sont étrangères au présent recours et relèvent de l'appréciation des juridictions pénales. B.2.8. Enfin, les motifs d'irrecevabilité du recours déduits par les intervenants de l'autorité de chose jugée qui s'attache à l'arrêt préjudiciel n° 68/2005 ainsi qu'à l'arrêt de la Cour de cassation du 29 juin 2005 concernent l'interprétation et la portée de la disposition en cause et seront abordés lors de l'examen du fond. Quant au fond
B.3. Bij de wet van 5 augustus 2003 wordt de wet van 16 juni 1993 B.3. La loi du 5 août 2003 abroge la loi du 16 juin 1993 relative à la
betreffende de bestraffing van ernstige schendingen van het répression des violations graves du droit international humanitaire,
internationaal humanitair recht, die was gewijzigd bij de wetten van qui avait été modifiée par les lois des 10 février 1999, 10 avril et
10 februari 1999, 10 april en 23 april 2003, opgeheven en worden de 23 avril 2003, et insère les dispositions de cette loi, certaines
bepalingen van die wet, waaronder sommige in geamendeerde vorm,
ingevoegd in het Strafwetboek, in de voorafgaande titel van het amendées, dans le Code pénal, dans le titre préliminaire du Code de
Wetboek van Strafvordering en in het Wetboek van Strafvordering. procédure pénale et dans le Code d'instruction criminelle.
Artikel 16, 2°, van de wet van 5 augustus 2003 voegt artikel 10, L'article 16, 2°, de la loi du 5 août 2003 insère l'article 10, 1°bis,
1°bis, in de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering in, dat bepaalt : dans le titre préliminaire du Code de procédure pénale, qui dispose :
« Een vreemdeling, behoudens deze genoemd in de artikelen 6 en 7, § 1, « Hormis dans les cas visés aux articles 6 et 7, § 1er, pourra être
kan in België vervolgd worden wanneer hij zich buiten het grondgebied poursuivi en Belgique l'étranger qui aura commis hors du territoire du
van het Rijk schuldig maakt : Royaume :
[...] [...]
1°bis. aan een ernstige schending van het internationaal humanitair 1°bis. une violation grave du droit international humanitaire visée au
recht, in boek II, titel Ibis van het Strafwetboek omschreven, livre II, titre Ibis du Code pénal, commise contre une personne qui,
gepleegd tegen een persoon die, op het moment van de feiten, een au moment des faits, est un ressortissant belge ou une personne qui,
Belgische onderdaan is of een persoon die sedert minstens drie jaar depuis au moins trois ans, séjourne effectivement, habituellement et
effectief, gewoonlijk en wettelijk in België verblijft ». légalement en Belgique ».
Die bepaling heeft tot gevolg dat, in vergelijking met de vroegere Cette disposition a pour effet de restreindre, par rapport à la
situatie, de mogelijkheden voor de slachtoffers van ernstige situation antérieure, les possibilités pour les victimes de violations
schendingen van het internationaal humanitair recht om hun zaak
aanhangig te maken bij de Belgische rechtscolleges worden beperkt door graves du droit international humanitaire de saisir les juridictions
het passieve personaliteitsbeginsel te verankeren. belges en consacrant le principe de personnalité passive.
B.4. De wetgever heeft, met de aanneming van artikel 29, § 3, van die B.4. Le législateur s'est soucié de régler le sort des plaintes
wet, dat het voorwerp uitmaakt van onderhavig beroep, het lot geregeld
van de klachten die vóór de inwerkingtreding van de wet van 5 augustus introduites avant l'entrée en vigueur de la loi du 5 août 2003, et qui
étaient toujours au stade de l'information ou de l'instruction à ce
2003 werden ingediend, en waarvoor op dat ogenblik het moment, par l'adoption de l'article 29, § 3, de cette loi, qui fait
opsporingsonderzoek of het gerechtelijk onderzoek nog liep. Die l'objet du présent recours. Cette disposition transitoire est ainsi
overgangsbepaling luidt als volgt : rédigée :
« De aanhangige rechtsgedingen waarvoor een opsporingsonderzoek loopt « Les affaires pendantes à l'information à la date d'entrée en vigueur
op datum van de inwerkingtreding van deze wet en die betrekking hebben de la présente loi et portant sur des infractions visées au titre
op misdrijven zoals omschreven in boek II, titel Ibis, van het Ibis, du livre II, du Code pénal sont classées sans suite par le
Strafwetboek, worden geseponeerd door de federale procureur binnen procureur fédéral dans les trente jours de l'entrée en vigueur de la
dertig dagen na de inwerkingtreding van deze wet wanneer ze niet présente loi lorsqu'elles ne rencontrent pas les critères visés aux
beantwoorden aan de criteria als bedoeld in de artikelen 6, 1°bis, 10, articles 6, 1°bis, 10, 1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de
1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek van
strafvordering. procédure pénale.
De aanhangige rechtsgedingen waarvoor een gerechtelijk onderzoek loopt
op datum van de inwerkingtreding van deze wet en die betrekking hebben Les affaires pendantes à l'instruction à la date d'entrée en vigueur
op misdrijven zoals omschreven in boek II, titel Ibis, van het de la présente loi et portant sur des faits visés au titre Ibis, du
Strafwetboek, worden binnen dertig dagen na de inwerkingtreding van livre II, du Code pénal, sont transférées par le procureur fédéral au
deze wet door de federale procureur overgezonden aan de procureur général près la Cour de cassation endéans les trente jours
procureur-generaal bij het Hof van Cassatie, met uitzondering van de après la date d'entrée en vigueur de la présente loi, à l'exception
zaken waarvoor een onderzoeksdaad was gesteld op datum van de des affaires ayant fait l'objet d'un acte d'instruction à la date
inwerkingtreding van deze wet, op voorwaarde dat er ofwel tenminste d'entrée en vigueur de la présente loi, dès lors que, soit au moins un
één Belgische klager was op het ogenblik van het instellen van de plaignant était de nationalité belge au moment de l'engagement initial
strafvordering, ofwel tenminste één vermoedelijke dader in België zijn de l'action publique, soit au moins un auteur présumé a sa résidence
hoofdverblijfplaats heeft op datum van de inwerkingtreding van deze principale en Belgique, à la date d'entrée en vigueur de la présente
wet. loi.
Binnen dezelfde termijn zendt de federale procureur een verslag over Dans le même délai, le procureur fédéral transmet un rapport portant
betreffende ieder van de overgezonden zaken, waarin hij hun sur chacune des affaires transférées, dans lequel il indique leur
non-conformiteit aangeeft met de criteria als bedoeld in de artikelen non-conformité avec les critères visés aux articles 6, 1°bis, 10,
6, 1°bis, 10, 1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek 1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de procédure pénale.
van strafvordering. Binnen vijftien dagen na deze overdracht, vordert de Endéans les quinze jours suivant ce transfert, le procureur général
procureur-generaal het Hof van Cassatie de onttrekking aan de requiert la Cour de cassation de prononcer dans les trente jours, le
Belgische rechtscolleges uit te spreken binnen de dertig dagen, na de dessaisissement de la juridiction belge après avoir entendu le
federale procureur en, op hun vraag, de klagers en diegenen die in procureur fédéral ainsi que, à leur demande, les plaignants et les
beschuldiging zijn gesteld door de in de zaak geadieerde personnes inculpées par le juge d'instruction saisi de l'affaire. La
onderzoeksrechter te hebben gehoord. Het Hof van Cassatie doet
uitspraak op grond van de criteria als bedoeld in de artikelen 6, Cour de cassation se prononce sur base des critères visés aux articles
1°bis, 10, 1°bis en 12bis van de voorafgaande titel van het Wetboek 6, 1°bis, 10, 1°bis et 12bis du titre préliminaire du Code de
van strafvordering. procédure pénale.
De Belgische rechtscolleges blijven bevoegd voor de zaken die niet Pour les affaires qui ne sont pas classées sans suite sur base de
zijn geseponeerd op grond van § 3, eerste lid, van dit artikel, of l'alinéa 1er, du § 3, du présent article ou dont le dessaisissement
waarvan de onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa, les juridictions
lid ». belges restent compétentes ».
B.5. De verzoeker leidt een enig middel af uit de schending van de B.5. Le requérant prend un moyen unique de la violation des articles
artikelen 10, 11 en 191 van de Grondwet, in samenhang gelezen met 10, 11 et 191 de la Constitution, combinés avec l'article 16.2 de la
artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 betreffende de status Convention du 28 juillet 1951 relative au statut des réfugiés, en ce
van vluchtelingen, in zoverre de overgangsbepaling, die voorziet in de
onttrekking aan de Belgische rechtscolleges van de rechtsgedingen que la disposition transitoire qui prévoit le dessaisissement des
waarvoor een gerechtelijk onderzoek loopt, van toepassing is, zelfs juridictions belges des affaires à l'instruction s'applique même
wanneer één van de klagers als vluchteling was erkend op het ogenblik lorsqu'un des plaignants avait été reconnu comme réfugié au moment de
van het instellen van de strafvordering, terwijl ze niet van l'engagement initial de l'action publique, alors qu'elle ne s'applique
toepassing is wanneer ten minste één van de klagers op datzelfde pas lorsqu'un des plaignants au moins était Belge au même moment.
ogenblik Belg was.
B.6. In verband met de uitzondering waarin is voorzien in de B.6. Au sujet de l'exception prévue au régime transitoire de
overgangsregeling van onttrekking die het voorwerp uitmaakt van het dessaisissement qui fait l'objet du recours, selon laquelle la
beroep, en volgens welke de procedure tot onttrekking niet wordt procédure de dessaisissement n'est pas appliquée si au moins un
toegepast wanneer er ten minste één Belgische klager is « op het plaignant est de nationalité belge « au moment de l'engagement initial
ogenblik van het instellen van de strafvordering » in een zaak de l'action publique » dans une affaire qui a fait l'objet d'un acte
waarvoor een onderzoeksdaad is gesteld vóór de datum van
inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, stelt de memorie van d'instruction avant la date d'entrée en vigueur de la loi du 5 août
toelichting dat de wetgever de draagwijdte van de afwijking heeft 2003, l'exposé des motifs indique que le législateur a voulu limiter
willen beperken tot uitsluitend die zaken die, op het ogenblik van de la portée de la dérogation aux seules affaires qui, au moment de
inwerkingtreding van de wet « een duidelijk aanknopingspunt met België l'entrée en vigueur de la loi, présentaient « un lien de rattachement
» vertoonden (Parl. St., Kamer, B.Z. 2003, DOC 51-0103/001, p. 10). évident avec la Belgique » (Doc. parl., Chambre, S.E. 2003, DOC 51-0103/001, p. 10).
Wanneer de wetgever artikel 10, 1°bis, van de voorafgaande titel van Lorsque le législateur a adopté l'article 10, 1°bis, du titre
het Wetboek van Strafvordering heeft aangenomen omdat personen die préliminaire du Code de procédure pénale au motif que des personnes
geen enkel aanknopingspunt hadden met België, een beroep deden op de qui n'avaient aucun point d'attache avec la Belgique recouraient à la
wet van 16 juni 1993 om redenen die vreemd zijn aan een goede loi du 16 juin 1993 pour des raisons étrangères à une bonne
rechtsbedeling en de doelstellingen van die wet, vermocht hij een administration de la justice et aux objectifs de cette loi, il a pu
overgangsmaatregel te nemen ten voordele van personen die met België prendre une mesure transitoire en faveur de personnes qui sont liées à
verbonden zijn door de juridische band van de nationaliteit. Een la Belgique par le lien juridique de la nationalité. Une telle mesure
dergelijke overgangsmaatregel is pertinent ten opzichte van de transitoire est pertinente par rapport à l'objectif du législateur.
doelstelling van de wetgever.
B.7. Artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 betreffende de B.7. L'article 16.2 de la Convention du 28 juillet 1951 relative au
status van vluchtelingen bepaalt : statut des réfugiés énonce :
« Een vluchteling geniet in de Verdragsluitende Staat waar hij zijn « Dans l'Etat contractant où il a sa résidence habituelle, tout
gewone verblijfplaats heeft, dezelfde behandeling als een onderdaan, réfugié jouira du même traitement qu'un ressortissant en ce qui
wat betreft rechtsingang, [...] ». concerne l'accès aux tribunaux, [...] ».
B.8.1. Die bepaling heeft rechtstreekse gevolgen in de Belgische B.8.1. Cette disposition a des effets directs dans l'ordre juridique
rechtsorde : zij is voldoende precies en volledig zodat de toepassing belge : elle est suffisamment précise et complète pour que son
ervan mogelijk is zonder bijkomende uitvoeringsmaatregel. Krachtens application soit possible sans mesure complémentaire d'exécution. En
dat « rechtstreeks toepasbare » karakter, stond ze, om reden van de vertu de ce caractère « directement applicable », elle faisait
identieke behandeling met de personen die op dat ogenblik de Belgische
nationaliteit hadden, eraan in de weg dat de Belgische rechtscolleges obstacle au dessaisissement, par les juridictions belges, des plaintes
zich onttrokken aan de klachten die werden ingediend door personen introduites par des personnes ayant la qualité de réfugié reconnu au
die, op het ogenblik van het instellen van de strafvordering, de moment de l'engagement initial de l'action publique, par identité de
hoedanigheid hadden van erkend vluchteling. traitement avec les personnes ayant la nationalité belge à ce moment.
B.8.2. Het Hof neemt echter akte van het feit dat het Hof van Cassatie B.8.2. La Cour prend acte, cependant, de ce que la Cour de cassation a
in zijn arrest van 5 mei 2004 waarbij één van de prejudiciële vragen jugé, implicitement dans son arrêt du 5 mai 2004 qui pose une des
wordt gesteld die aanleiding hebben gegeven tot het arrest nr.
68/2005, op impliciete wijze - en in zijn arrest van 29 juni 2005 op questions préjudicielles ayant donné lieu à l'arrêt n° 68/2005, et
expliciete wijze - heeft geoordeeld dat artikel 16.2 van het Verdrag explicitement dans son arrêt du 29 juin 2005, que l'article 16.2 de la
van 28 juli 1951 « niet tot gevolg heeft de overgangsregeling van het Convention du 28 juillet 1951 « n'a pas pour effet de rendre
voormelde artikel 29, § 3, tweede lid, toepasbaar te maken wanneer een applicable le régime transitoire de l'article 29, § 3, alinéa 2,
klager, die zijn gewoonlijke verblijfplaats in België heeft, er het précité lorsqu'un plaignant, qui a sa résidence habituelle en
statuut van vluchteling heeft ». Belgique, y a le statut de réfugié ».
B.9. Het rechtstreeks toepasbare karakter van artikel 16.2 van het B.9. Le caractère directement applicable de l'article 16.2 de la
Verdrag van 28 juli 1951 legde de verplichting op om de aangevochten Convention du 28 juillet 1951 imposait d'appliquer la disposition
bepaling op een dusdanige wijze toe te passen dat ze in attaquée d'une manière qui la rendît conforme à cette Convention.
overeenstemming werd gebracht met dat Verdrag. Zoals de bestreden Toutefois, telle qu'elle est rédigée, la disposition entreprise ne
bepaling is geformuleerd, stelt ze de erkende vluchtelingen echter permet pas aux réfugiés reconnus d'accéder aux tribunaux de la même
niet in staat op dezelfde wijze toegang te hebben tot de rechtbanken manière que les plaignants qui sont de nationalité belge.
als de klagers met Belgische nationaliteit. La Cour doit donc examiner si la disposition attaquée viole les
Het Hof dient dus te onderzoeken of de aangevochten bepaling de door dispositions invoquées par le requérant. Le législateur est, en effet,
de verzoeker aangevoerde bepalingen schendt. De wetgever is immers tenu de respecter les engagements internationaux que la Belgique a
ertoe gehouden de internationale verbintenissen die door België worden contractés, et il appartient à la Cour, le cas échéant, de sanctionner
aangegaan, in acht te nemen en het staat, in voorkomend geval, aan het les manquements du législateur lorsque ceux-ci constituent également
Hof de tekortkomingen van de wetgever af te keuren wanneer die une violation d'une disposition dont elle assure, en vertu de
eveneens een schending vormen van een bepaling waarvoor het Hof,
krachtens artikel 142 van de Grondwet, de naleving ervan verzekert. l'article 142 de la Constitution, le respect.
B.10. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 augustus B.10. Il ne ressort pas des travaux préparatoires de la loi du 5 août
2003 blijkt niet dat de wetgever aandacht zou hebben gehad voor de 2003 que le législateur aurait été attentif à la situation des
situatie van de klagers met de status van vluchteling, noch dat hij
erover zou hebben gewaakt ten aanzien van hen de verplichtingen na te plaignants ayant le statut de réfugié, ni qu'il ait veillé à respecter
leven die voor hem voortvloeien uit artikel 16.2 van het Verdrag van à leur égard les obligations qui découlent pour lui de l'article 16.2
28 juni 1951. de la Convention du 28 juillet 1951.
B.11. Uit wat voorafgaat volgt dat, doordat de wetgever heeft voorzien B.11. Il découle de ce qui précède qu'en organisant le dessaisissement
in de onttrekking aan de Belgische rechtscolleges van de klachten die des juridictions belges des plaintes introduites sur la base de la loi
op grond van de wet van 18 juni 1993 zijn neergelegd door personen met du 18 juin 1993 par les personnes ayant la qualité de réfugié reconnu
de hoedanigheid van in België erkend vluchteling op het ogenblik van
het instellen van de strafvordering, terwijl de klachten neergelegd en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique,
door personen die op datzelfde ogenblik de Belgische nationaliteit alors que les plaintes introduites par les personnes ayant la
hadden, niet het voorwerp konden uitmaken van een onttrekking, hij de nationalité belge au même moment ne pouvaient faire l'objet d'un
artikelen 10, 11, en 191 van de Grondwet heeft geschonden, in dessaisissement, le législateur a violé les articles 10, 11 et 191 de
samenhang gelezen met artikel 16.2 van het Verdrag van 28 juli 1951 la Constitution, combinés avec l'article 16.2 de la Convention du 28
betreffende de status van vluchtelingen. juillet 1951 relative au statut des réfugiés.
B.12. Het middel is gegrond. B.12. Le moyen est fondé.
Ten aanzien van de omvang en de draagwijdte van de vernietiging Quant à l'étendue et à la portée de l'annulation
B.13. Artikel 29, § 3, tweede lid, van de wet van 5 augustus 2003, dat B.13. L'article 29, § 3, alinéa 2, de la loi du 5 août 2003, qui cause
de in B.11 beoogde discriminatie veroorzaakt, voorziet in het beginsel
van de onttrekking, en gaat gepaard met een uitzondering die de door la discrimination visée en B.11, prévoit le principe du
Belgen neergelegde klachten beoogt. Een vernietiging die uitsluitend dessaisissement, et est assorti d'une exception visant les plaintes
betrekking heeft op die uitzondering waarin de Belgen worden beoogd, introduites par des Belges. Une annulation portant uniquement sur
zou tot gevolg hebben dat de door de Belgen neergelegde klachten aan cette exception visant les Belges aurait pour conséquence de permettre
de rechtscolleges kunnen worden onttrokken, wat strijdig zou zijn met de dessaisir les juridictions des plaintes introduites par les Belges,
hetgeen de wetgever heeft nagestreefd en door het Hof in zijn arrest ce qui serait un effet contraire à celui qui était recherché par le
nr. 68/2005 als legitiem werd beschouwd. Een dergelijke vernietiging législateur, et que la Cour a considéré comme légitime dans son arrêt
zou bovendien verstoken zijn van enig nuttig resultaat voor de n° 68/2005. Une telle annulation serait de surcroît dépourvue de toute
personen met de status van vluchteling, die het slachtoffer zijn van conséquence utile pour les personnes ayant le statut de réfugié,
de door het Hof vastgestelde discriminatie. victimes de la discrimination constatée par la Cour.
B.14. Bijgevolg dient in de wet van 5 augustus 2003 betreffende B.14. En conséquence, il s'impose d'annuler, dans la loi du 5 août
ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht, artikel 2003 relative aux violations graves du droit international
29, § 3, tweede lid, integraal te worden vernietigd, alsmede het derde humanitaire, l'article 29, § 3, alinéa 2, dans son intégralité, ainsi
en vierde lid, en in het vijfde lid, de woorden « of waarvan de que les alinéas 3 et 4, et, dans l'alinéa 5, les mots « ou dont le
onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige lid » die dessaisissement n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa » qui
daarmee onlosmakelijk zijn verbonden. lui sont indissolublement liés.
B.15. De tussenkomende partijen betogen dat de vernietiging van die B.15. Les parties intervenantes soutiennent que l'annulation de ces
bepalingen, in zoverre zij tot gevolg zou hebben dat aan de Belgische dispositions, en ce qu'elle aurait pour effet que les juridictions
rechtscolleges, in voorkomend geval, opnieuw klachten kunnen worden
voorgelegd die met toepassing van de vernietigde bepaling aan hen belges puissent, le cas échéant, être saisies à nouveau de plaintes
onttrokken zijn geweest of hadden moeten worden, strijdig is met dont elles avaient été ou auraient dû être dessaisies en application
artikel 12, tweede lid, van de Grondwet, artikel 7.1 van het Europees de la disposition annulée, est contraire aux articles 12, alinéa 2, de
Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 15.1 van het la Constitution, 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, et 15.1 du Pacte international relatif aux droits civils et
waarin de beginselen van wettigheid en niet-retroactiviteit in politiques, qui établissent les principes de légalité et de
strafzaken zijn vastgelegd. non-rétroactivité en matière pénale.
B.16. De vernietigde bepaling roept geen enkele strafbaarstelling in het leven en legt geen enkele straf op, en heeft uitsluitend tot doel de bevoegdheid van de Belgische rechtscolleges vast te stellen. De vernietiging van die bepaling heeft evenmin tot gevolg dat een nieuwe strafbaarstelling in het leven wordt geroepen of een straf wordt vastgesteld, noch dat een opgeheven strafbaarstelling of straf opnieuw worden ingevoerd. De vernietiging heeft immers enkel betrekking op de bevoegdheid van de Belgische rechtscolleges en zij heeft tot gevolg dat een bevoegdheidsregel die door een verkozen beraadslagende vergadering werd aangenomen vooraleer de ten laste gelegde feiten werden gepleegd, opnieuw wordt ingevoerd. In tegenstelling tot de omstandigheden beschreven in het arrest nr. 73/2005, waarin het Hof heeft geoordeeld dat de in het geding zijnde wet een bepaling van het materieel strafrecht was omdat zij een wettelijke basis verleende aan een in België uitgevoerde vervolging, terwijl er voorheen geen wettelijke basis voor vervolging en bestraffing in België bestond voor de in het buitenland gepleegde feiten die de verzoekster ten laste werden gelegd, heeft te dezen de uitgesproken vernietiging niet tot gevolg dat feiten vervolgbaar of strafbaar worden die in België niet strafbaar waren op het ogenblik B.16. La disposition annulée ne crée aucune incrimination et ne commine aucune peine, son objet étant uniquement de déterminer la compétence des juridictions belges. L'annulation de cette disposition n'a pas non plus pour effet ni de créer une incrimination nouvelle ou d'établir une peine, ni de rétablir une incrimination ou une peine abrogées. L'annulation ne porte en effet que sur la compétence des juridictions belges, et elle a pour effet de rétablir une règle de compétence qui avait été adoptée par une assemblée délibérante élue avant que les faits reprochés aient été commis. Contrairement aux circonstances décrites dans l'arrêt n° 73/2005, dans lequel la Cour a considéré que la loi en cause était une disposition de droit pénal matériel parce qu'elle donnait une base légale à une poursuite exercée en Belgique alors qu'il n'existait auparavant aucune base légale de poursuite ni de sanction en Belgique pour les faits commis à l'étranger qui étaient reprochés à la requérante, en l'espèce, l'annulation prononcée n'a pas pour effet de rendre passibles de poursuites et de sanctions des faits qui ne l'étaient pas en Belgique au moment où ils auraient été commis. En effet, au moment
waarop zij zouden zijn gepleegd. Op het ogenblik waarop de feiten die où les faits qui font l'objet de la plainte déposée entre les mains du
het voorwerp uitmaken van de bij de Belgische onderzoeksrechter juge d'instruction belge auraient été commis, et sous réserve de la
neergelegde klacht zouden zijn gepleegd, en onder voorbehoud van het
nazicht, waarvoor de strafgerechten bevoegd zijn, dat die feiten vérification, qui relève des juridictions pénales, que ces faits
werden beoogd in de wet van 16 juni 1993, waren de Belgische étaient visés par la loi du 16 juin 1993, les juridictions belges
rechtscolleges immers bevoegd om daarvan kennis te nemen, zodat de étaient compétentes pour en connaître, de sorte que leurs auteurs
daders ervan de mogelijke gevolgen van hun daden konden voorspellen op pouvaient prévoir les conséquences éventuelles de leurs actes au
het ogenblik waarop zij ze zouden hebben gepleegd. moment où ils les auraient commis.
B.17. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat, in tegenstelling tot wat de B.17. Il découle de ce qui précède que, contrairement à ce
tussenkomende partijen beweren, de in het geding zijnde bepaling geen
regel van materieel strafrecht uitmaakt en de vernietiging ervan niet qu'affirment les parties intervenantes, la disposition en cause ne
erop zou neerkomen dat een zodanige regel zou worden ingevoerd. contient pas, et son annulation n'équivaut pas à instaurer une règle
De omstandigheid dat de zaak op een bepaald ogenblik aan de Belgische de droit pénal matériel.
rechtscolleges onttrokken is geweest en dat die eventueel opnieuw bij La circonstance que les juridictions belges aient été, un moment,
hen aanhangig zou kunnen worden gemaakt, doet, ofschoon zij weliswaar dessaisies, et qu'elles puissent, le cas échéant, être saisies à
tot gevolg heeft dat zij de hoop verijdelt die de tussenkomende nouveau, si elle a certes pour effet de déjouer les espoirs que les
partijen vermochten te koesteren naar aanleiding van de intervenants avaient pu concevoir à la suite de l'entrée en vigueur de
inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, geen afbreuk aan hun fundamenteel recht op inachtneming van het legaliteitsbeginsel van het strafrecht. Ten aanzien van de handhaving van sommige gevolgen teweeggebracht door de vernietigde bepaling B.18. De vernietigde bepaling is een overgangsbepaling die enkel gevolg heeft gehad in verband met de zaken waarvoor op het ogenblik van de inwerkingtreding ervan nog een gerechtelijk onderzoek liep, en die geen gevolg meer heeft, doordat, naar gelang van de gevallen, de zaak aan de Belgische rechtscolleges werd onttrokken of de bevoegdheid van die rechtscolleges voor de op dat ogenblik hangende zaken werd gehandhaafd. la loi du 5 août 2003, ne porte pas atteinte à leur droit fondamental au respect du principe de légalité du droit pénal. Quant au maintien de certains des effets produits par la disposition annulée B.18. La disposition annulée est une disposition transitoire, qui n'a produit d'effets que relativement aux affaires qui étaient encore à l'instruction au moment de son entrée en vigueur, et qui a épuisé ses effets avec, selon les cas, le dessaisissement des juridictions belges ou le maintien de la compétence de ces juridictions pour les affaires pendantes à ce moment.
B.19. Met toepassing van die bepaling werden die zaken aan de B.19. En application de cette disposition, les juridictions belges ont
Belgische rechtscolleges onttrokken die, hetzij niet het voorwerp été dessaisies des affaires qui soit n'avaient pas fait l'objet d'un
hadden uitgemaakt van een onderzoeksdaad op het ogenblik van de
inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003, hetzij werden acte d'instruction à l'entrée en vigueur de la loi du 5 août 2003,
ingesteld door klagers die op het ogenblik van het instellen van de soit étaient introduites par des plaignants de nationalité étrangère
strafvordering een vreemde nationaliteit hadden, hetzij gericht waren au moment de l'engagement initial de l'action publique, soit étaient
dirigées contre des auteurs présumés qui ne possédaient pas de
tegen vermoedelijke daders die geen hoofdverblijfplaats in België résidence principale en Belgique à la date de l'entrée en vigueur de
hadden op de datum van inwerkingtreding van de wet van 5 augustus 2003. la loi du 5 août 2003.
B.20. Bij het arrest nr. 68/2005 heeft het Hof aangenomen dat de B.20. Par l'arrêt n° 68/2005, la Cour a admis que le législateur
wetgever voorziet in de onttrekking van de zaak aan de Belgische organise le dessaisissement des juridictions belges lorsque le
rechtscolleges wanneer de klager noch Belg, noch in België erkend plaignant n'était ni Belge, ni réfugié reconnu. L'annulation ne
vluchteling was. De vernietiging kan dus niet tot gevolg hebben dat pourrait dès lors avoir pour effet de permettre que les juridictions
wordt toegelaten dat bij de Belgische rechtscolleges opnieuw alle belges soient à nouveau saisies de toutes les plaintes dont elles ont
klachten kunnen worden aanhangig gemaakt die, met toepassing van de été, en application de la disposition annulée, dessaisies. En
vernietigde bepaling, aan hen werden onttrokken. Bijgevolg dient met conséquence, il s'impose, en application de l'article 8, alinéa 2, de
toepassing van artikel 8, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 te worden aangegeven welke gevolgen van de vernietigde bepaling als definitief moeten worden beschouwd, zodat de vernietiging enkel betrekking heeft op de zaken waarin ten minste één van de klagers een in België erkend vluchteling was op het ogenblik waarop de strafvordering werd ingesteld. Om die redenen, het Hof - vernietigt in artikel 29, § 3, van de wet van 5 augustus 2003 betreffende ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht, het tweede, derde en vierde lid, alsmede, in het vijfde lid, de woorden « of waarvan de onttrekking niet werd uitgesproken op grond van het vorige lid »; - handhaaft definitief, onder de gevolgen van de vernietigde bepalingen, diegene die hebben geleid tot een onttrekking van de zaak aan de Belgische rechtscolleges wanneer geen enkele klager een in België erkend vluchteling was op het ogenblik waarop de strafvordering werd ingesteld. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 21 juni 2006. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, la loi spéciale du 6 janvier 1989, d'indiquer ceux des effets de la disposition annulée qui doivent être considérés comme définitifs, de sorte que l'annulation ne concerne que les affaires dans lesquelles au moins un des plaignants était réfugié reconnu en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique. Par ces motifs, la Cour - annule à l'article 29, § 3, de la loi du 5 août 2003 relative aux violations graves du droit international humanitaire, les alinéas 2, 3 et 4, ainsi que, dans l'alinéa 5, les mots « ou dont le dessaisissement n'est pas prononcé sur base du précédent alinéa »; - maintient définitivement, parmi les effets produits par les dispositions annulées, ceux qui ont conduit à un dessaisissement des juridictions belges lorsqu'aucun des plaignants n'était réfugié reconnu en Belgique au moment de l'engagement initial de l'action publique. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 21 juin 2006. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^