Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 132/2005 van 19 juli 2005 Rolnummer 3067 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2 en 4 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorg Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 132/2005 van 19 juli 2005 Rolnummer 3067 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2 en 4 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorg Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 132/2005 du 19 juillet 2005 Numéro du rôle : 3067 En cause : le recours en annulation partielle des articles 2 et 4 du décret de la Région flamande du 16 janvier 2004 sur les funérailles et sépultures, introduit par l La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 132/2005 van 19 juli 2005 Extrait de l'arrêt n° 132/2005 du 19 juillet 2005
Rolnummer 3067 Numéro du rôle : 3067
In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2 En cause : le recours en annulation partielle des articles 2 et 4 du
en 4 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de décret de la Région flamande du 16 janvier 2004 sur les funérailles et
begraafplaatsen en de lijkbezorging, ingesteld door de n.v. Sophia sépultures, introduit par la s.a. Sophia Group et autres.
Group en anderen.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 28 juli 2004 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 28
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 29 juli juillet 2004 et parvenue au greffe le 29 juillet 2004, la s.a. Sophia
2004, hebben de n.v. Sophia Group, met maatschappelijke zetel te 1930 Group, dont le siège social est établi à 1930 Zaventem, Excelsiorlaan
Zaventem, Excelsiorlaan 23, de n.v. Crematorium Brugge, met
maatschappelijke zetel te 1930 Zaventem, Excelsiorlaan 23, de n.v. 23, la s.a. Crematorium Brugge, dont le siège social est établi à 1930
Zaventem, Excelsiorlaan 23, la s.a. Crematorium Hasselt, dont le siège
Crematorium Hasselt, met maatschappelijke zetel te 1930 Zaventem, social est établi à 1930 Zaventem, Excelsiorlaan 23, et la s.a.
Excelsiorlaan 23, en de n.v. Crematorium Vilvoorde, met
maatschappelijke zetel te 1930 Zaventem, Excelsiorlaan 23, beroep tot Crematorium Vilvoorde, dont le siège social est établi à 1930
gedeeltelijke vernietiging ingesteld van de artikelen 2 en 4 van het Zaventem, Excelsiorlaan 23, ont introduit un recours en annulation
decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de partielle des articles 2 et 4 du décret de la Région flamande du 16
begraafplaatsen en de lijkbezorging (bekendgemaakt in het Belgisch janvier 2004 sur les funérailles et sépultures (publié au Moniteur
Staatsblad van 10 februari 2004, tweede editie). belge du 10 février 2004, deuxième édition).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions entreprises
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de gedeeltelijke vernietiging B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation partielle des
van de artikelen 2 en 4 van het Vlaamse decreet van 16 januari 2004 op articles 2 et 4 du décret flamand du 16 janvier 2004 sur les
de begraafplaatsen en de lijkbezorging. funérailles et sépultures.
B.1.2. Artikel 2 van het decreet luidt : « Iedere gemeente moet over ten minste één begraafplaats beschikken. Meerdere gemeenten kunnen zich evenwel verenigen om over een gemeenschappelijke begraafplaats te beschikken. Enkel een gemeente of een intergemeentelijk samenwerkingsverband kan een crematorium oprichten en beheren. Iedere begraafplaats en ieder intergemeentelijk crematorium moet over een urnenveld, een strooiweide en een columbarium beschikken. In afwijking van het voorgaande lid, kan evenwel tussen de gemeente die een begraafplaats beheert en het intergemeentelijk samenwerkingsverband dat een aangrenzend intergemeentelijk crematorium beheert een overeenkomst worden afgesloten waarin bepaald wordt dat het urnenveld, de strooiweide en het columbarium van de gemeentelijke begraafplaats ter beschikking van het aangrenzende intergemeentelijke crematorium wordt gesteld. Behoudens het verlenen van een concessie, is de begraving van een stoffelijk overschot of de begraving van een asurn of de bijzetting B.1.2. L'article 2 du décret est libellé comme suit : « Chaque commune doit disposer d'un cimetière au moins. Toutefois, plusieurs communes peuvent s'associer pour disposer d'un cimetière commun. Seule une commune ou une structure de coopération intercommunale peut créer et exploiter un établissement crématoire. Tout cimetière et tout établissement crématoire intercommunal doivent disposer d'une parcelle d'inhumation des urnes, d'une pelouse de dispersion et d'un columbarium. Par dérogation à l'alinéa précédent, la commune qui gère un cimetière et la structure de coopération intercommunale qui gère un établissement crématoire intercommunal limitrophe peuvent toutefois conclure une convention stipulant que la parcelle d'inhumation des urnes, la pelouse de dispersion et le columbarium du cimetière communal sont mis à disposition de l'établissement crématoire intercommunal limitrophe. Sauf l'octroi d'une concession, l'inhumation de restes mortels ou
ervan in een columbarium op de gemeentelijke of intergemeentelijke l'inhumation d'une urne cinéraire ou son placement dans un columbarium
begraafplaats kosteloos voor de personen die ingeschreven zijn in de au cimetière communal ou intercommunal est gratuit pour les personnes
bevolkingsregisters, het vreemdelingen- of wachtregister van de inscrites dans le registre de la population, le registre des étrangers
gemeente, respectievelijk de gemeenten die deel uitmaken van het ou le registre d'attente de la commune, respectivement des communes
intergemeentelijke samenwerkingsverband. Dit geldt eveneens voor de faisant partie de la structure de coopération intercommunale. Ceci
uitstrooiing van de as ». vaut également pour la dispersion des cendres ».
Artikel 4 bepaalt : L'article 4 énonce :
« Gemeentelijke begraafplaatsen en crematoria vallen onder het gezag, « Les cimetières et établissements crématoires communaux sont soumis à
de politie en het toezicht van de gemeenteoverheden, die ervoor zorgen l'autorité, à la police et à la surveillance des autorités communales,
dat er geen wanorde heerst, dat er geen handelingen in strijd met de qui veillent à ce qu'aucun désordre ni acte contraire au respect dû à
eerbied voor de doden worden verricht en dat het ontgraven enkel kan la mémoire des morts ne s'y commettent et à ce qu'aucune exhumation
met toestemming. n'ait lieu sans autorisation.
De Vlaamse Regering bepaalt de andere regelen inzake opgravingen. Le Gouvernement flamand arrête les modalités en matière d'exhumations.
Op de intergemeentelijke begraafplaatsen en in de intergemeentelijke Dans les cimetières et établissements crématoires intercommunaux, les
crematoria worden de in het eerste lid bedoelde bevoegdheden compétences visées à l'alinéa 1er sont exercées par les autorités de
uitgeoefend door de overheid van de gemeente waar de begraafplaats of la commune sur le territoire de laquelle le cimetière ou
het crematorium ligt ». l'établissement crématoire est établi ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep tot vernietiging Quant à la recevabilité du recours en annulation
B.2.1. De Vlaamse Regering betwist het belang van de verzoekende B.2.1. Le Gouvernement flamand conteste l'intérêt des parties
partijen bij het beroep tot vernietiging : enerzijds, zou het nadeel requérantes au recours en annulation : d'une part, le préjudice que
dat de verzoekers beweren te lijden niet voortvloeien uit de bestreden les parties requérantes prétendent subir ne résulterait pas des
decretale bepalingen maar uit eerder tot stand gekomen wettelijke dispositions décrétales attaquées mais de mesures législatives
maatregelen; anderzijds, zouden de verzoekende partijen hun belang adoptées antérieurement; d'autre part, les parties requérantes ne
niet voldoende precies omschrijven. décriraient pas leur intérêt de manière suffisamment précise.
Subsidiair meent de Vlaamse Regering dat het beroep tot vernietiging A titre subsidiaire, le Gouvernement flamand estime que le recours en
niet ontvankelijk is in zoverre het betrekking heeft op artikel 2, annulation n'est pas recevable en tant qu'il porte sur l'article 2,
derde en vierde lid, en op artikel 4, eerste en derde lid, nu tegen alinéas 3 et 4, et sur l'article 4, alinéas 1er et 3, puisqu'aucun
die bepalingen geen middelen worden aangevoerd. moyen n'est invoqué contre ces dispositions.
B.2.2. De verzoekende partijen zijn alle naamloze vennootschappen die B.2.2. Les parties requérantes sont toutes des sociétés anonymes
als derden direct of indirect betrokken zijn bij het beheer van een impliquées en tant que tiers, directement ou indirectement, dans
crematorium. Ze voeren aan dat ze als private ondernemingen l'exploitation d'un établissement crématoire. Elles font valoir que,
rechtstreeks en ongunstig worden geraakt door de bestreden bepalingen en leur qualité d'entreprises privées, elles sont affectées
die de oprichting en het beheer van een crematorium voorbehouden aan directement et défavorablement par les dispositions entreprises qui
réservent la création et l'exploitation d'un établissement crématoire
de lokale publieke overheid. à l'autorité publique locale.
B.2.3. Volgens artikel 1 van de wet van 20 juli 1971 op de B.2.3. Selon l'article 1er de la loi du 20 juillet 1971 sur les
begraafplaatsen en de lijkbezorging, zoals gewijzigd bij de wet van 20 funérailles et sépultures tel qu'il a été modifié par la loi du 20
september 1998, kan enkel een gemeente of een vereniging van gemeenten septembre 1998, seule une commune ou une association de communes peut
een crematorium oprichten en beheren. créer et exploiter un établissement crématoire.
Door de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van La loi spéciale du 13 juillet 2001 portant transfert de diverses
diverse bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen werd de compétences aux régions et communautés a transféré la compétence en
bevoegdheid inzake begraafplaatsen en lijkbezorging overgeheveld naar matière de funérailles et de sépultures aux régions à compter du 1er
de gewesten met ingang van 1 januari 2002. janvier 2002.
Het feit dat de decreetgever voor het Vlaamse Gewest een bestaande Le fait que le législateur décrétal pour la Région flamande reprenne
wettelijke regeling bestendigt, ontneemt de verzoekers niet hun des règles législatives existantes ne prive pas les parties
belang, nu juist het behoud van de voorheen bestaande toestand het requérantes de leur intérêt puisque c'est précisément le maintien de
voorwerp is van hun kritiek. la situation antérieure qui fait l'objet de leur critique.
B.2.4. De exceptie wordt verworpen. B.2.4. L'exception est rejetée.
B.2.5. Wat de omvang van het beroep tot vernietiging betreft, stelt B.2.5. S'agissant de l'étendue du recours en annulation, la Cour
het Hof vast dat enkel middelen worden aangevoerd tegen artikel 2, constate que des moyens sont seulement invoqués contre l'article 2,
tweede lid, van het bestreden decreet en dat de vernietiging van de alinéa 2, du décret entrepris et que l'annulation des autres
andere bepalingen slechts wordt gevorderd in zoverre ze onlosmakelijk dispositions n'est demandée que dans la mesure où celles-ci sont
met de eerstgenoemde bepaling zijn verbonden, zodat ze niet indissociables de la première disposition, de sorte qu'il n'y a pas
afzonderlijk moeten worden getoetst. lieu d'effectuer un contrôle distinct à leur égard.
Ten gronde Quant au fond
B.3. Het enige middel is afgeleid uit een schending van artikel 6, § B.3. Le moyen unique est pris de la violation de l'article 6, § 1er,
1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
hervorming der instellingen en van de artikelen 10 en 11 van de institutionnelles et des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en
Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van handel en combinaison avec la liberté de commerce et d'industrie et avec les
nijverheid en met de artikelen 43, 49 en 86, lid 2, van het articles 43, 49 et 86, paragraphe 2, du Traité C.E.
E.G.-Verdrag. B.4.1. Krachtens artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 7°, van de B.4.1. En vertu de l'article 6, § 1er, VIII, alinéa 1er, 7°, de la loi
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, tel qu'il a été
zoals vervangen bij de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende remplacé par la loi spéciale du 13 juillet 2001 portant transfert de
overdracht van diverse bevoegdheden aan de gewesten en de diverses compétences aux régions et communautés, les régions sont
gemeenschappen, zijn de gewesten met ingang van 1 januari 2002 bevoegd compétentes pour les funérailles et sépultures depuis le 1er janvier
voor de begraafplaatsen en de lijkbezorging. Die bevoegdheid werd aan 2002. Cette compétence a été transférée aux régions en raison de sa
de gewesten overgedragen vanwege haar samenhang met de gemeentelijke taken. connexité avec les tâches communales.
B.4.2. Volgens artikel 6, § 1, VI, derde lid, van dezelfde bijzondere B.4.2. Selon l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de cette même loi
wet oefenen de gewesten hun bevoegdheden in economische spéciale, les régions exercent leur compétence en matière économique
aangelegenheden uit met inachtneming van de beginselen van het vrije dans le respect des principes de la libre circulation des personnes,
verkeer van personen, goederen, diensten en kapitalen en van de biens, services et capitaux et de la liberté de commerce et
vrijheid van handel en nijverheid, alsook met inachtneming van het d'industrie, ainsi que dans le respect du cadre normatif général de
algemeen normatief kader van de economische unie en de monetaire l'union économique et de l'unité monétaire, tel qu'il est établi par
eenheid, zoals vastgesteld door of krachtens de wet, en door of ou en vertu de la loi, et par ou en vertu des traités internationaux.
krachtens de internationale verdragen. Met die bevoegdheidbeperkende Les régions doivent également tenir compte de cette disposition
bepaling dienen de gewesten eveneens rekening te houden wanneer zij de limitative de compétence lorsqu'elles règlent la matière des
aangelegenheid van de begraafplaatsen en de lijkbezorging regelen. funérailles et sépultures.
B.4.3. De in artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van B.4.3. La liberté de commerce et d'industrie visée à l'article 6, § 1er,
8 augustus 1980 bedoelde vrijheid van handel en nijverheid kan niet VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 ne peut être conçue
als een absolute vrijheid worden opgevat. De bevoegde wetgever kan comme une liberté absolue. Le législateur compétent peut être amené -
ertoe worden gebracht - zij het in de economische sector of in andere que ce soit dans le secteur économique ou dans d'autres secteurs - à
sectoren - de handelingsvrijheid van personen of ondernemingen te limiter la liberté d'action des personnes ou des entreprises, ce qui
beperken, wat noodzakelijkerwijze een weerslag zal hebben op de aura nécessairement une incidence sur la liberté de commerce et
vrijheid van handel en nijverheid. De gewesten zouden de vrijheid van d'industrie. Les régions ne violeraient la liberté de commerce et
handel en nijverheid slechts schenden, indien zij die vrijheid zouden d'industrie que si elles limitaient cette liberté sans qu'existe une
beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die quelconque nécessité pour ce faire ou si cette limitation était
beperking kennelijk onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel of manifestement disproportionnée au but poursuivi ou portait atteinte à
aan het beginsel op zodanige wijze afbreuk zou doen dat de economische ce principe de manière telle que l'union économique et monétaire
en monetaire unie erdoor in het gedrang komt. serait compromise.
B.5.1. Het Vlaamse decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen B.5.1. Le décret flamand du 16 janvier 2004 sur les funérailles et
en de lijkbezorging knoopt aan bij de basisbeginselen vervat in de wet sépultures se rattache aux principes de base contenus dans la loi du
van 20 juli 1971 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging. 20 juillet 1971 sur les funérailles et sépultures.
Het bestreden artikel 2, tweede lid, hangt samen met artikel 16, § 1, L'article 2, alinéa 2, entrepris, va de pair avec l'article 16, § 1er,
van het decreet, volgens hetwelk alleen op gemeentelijke of du décret, selon lequel les inhumations ne peuvent avoir lieu que dans
intergemeentelijke begraafplaatsen mag worden begraven, en met artikel les cimetières communaux ou intercommunaux, ainsi qu'avec l'article 2,
2, derde lid, dat stelt dat iedere begraafplaats en ieder alinéa 3, qui énonce que tout cimetière et tout établissement
intergemeentelijk crematorium moet beschikken over een urnenveld, een crématoire intercommunal doit disposer d'une parcelle d'inhumation des
strooiweide en een columbarium. Voorts stelt artikel 4 dat de urnes, d'une pelouse de dispersion et d'un columbarium. L'article 4
gemeentelijke begraafplaatsen vallen onder het gezag, de politie en dispose en outre que les cimetières communaux sont soumis à
het toezicht van de gemeenteoverheden, die ervoor zorgen dat er geen l'autorité, à la police et à la surveillance des autorités communales,
wanorde heerst, dat er geen handelingen in strijd met de eerbied voor qui veillent à ce qu'aucun désordre ni acte contraire au respect dû à
de doden worden verricht en dat het ontgraven enkel kan met la mémoire des morts ne s'y commettent et à ce qu'aucune exhumation
toestemming. n'ait lieu sans autorisation.
B.5.2. Uit het geheel van de parlementaire voorbereiding blijkt dat de B.5.2. L'ensemble des travaux préparatoires fait apparaître que le
decreetgever, net zoals de wetgever voordien, het beheer van de législateur décrétal, comme le législateur national avant lui, conçoit
begraafplaatsen en de crematoria opvat als een openbare dienst die aan la gestion des cimetières et des établissements crématoires comme un
eenieder op gelijke wijze ter beschikking dient te worden gesteld. De service public qui doit être mis à la disposition de chacun de manière
decreetgever was van oordeel dat de eerbied voor de overledenen en hun égale. Le législateur décrétal a considéré que le respect des défunts
nabestaanden en het neutraal karakter van de begraafplaatsen het best et de leurs proches ainsi que le caractère neutre des cimetières
konden worden gewaarborgd door de lokale publieke overheid (Parl. St., pouvaient être garantis au mieux par l'autorité publique locale (Doc.
Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1864/1, pp. 3-5; nr. 1864/7, pp. parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1864/1, pp. 3-5; n° 1864/7,
4-5). pp. 4-5).
Specifiek wat de crematoria betreft, heeft de decreetgever het En ce qui concerne les établissements crématoires de manière
zelfstandige private initiatief geweerd om misbruiken die in het spécifique, le législateur décrétal a écarté l'initiative privée
verleden waren vastgesteld uit te schakelen (Parl. St., Vlaams indépendante afin d'éliminer les abus constatés dans le passé (Doc.
Parlement, 2003-2004, nr. 1864/1, p. 5). Hij beklemtoonde dat, wanneer parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1864/1, p. 5). Il a souligné
een publieke overheid een opdracht niet met het nodige respect que, lorsqu'une autorité publique ne remplit pas une mission avec le
voltooit, ze altijd ter verantwoording kan worden geroepen (Parl. St., respect qui s'impose, elle peut toujours être appelée à se justifier
Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1864/7, pp. 5 en 9). (Doc. parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1864/7, pp. 5 et 9).
B.5.3. De ten aanzien van de crematoria genomen maatregelen beogen het B.5.3. Les mesures prises à l'égard des établissements crématoires ont
algemeen belang te dienen. Het bestreden artikel 2, tweede lid, van pour objet de servir l'intérêt général. L'article 2, alinéa 2,
het decreet van 16 januari 2004 zou slechts een schending inhouden van de door de verzoekende partijen aangevoerde bepalingen indien het tot gevolgen zou leiden die onevenredig zijn met de door de decreetgever nagestreefde wettige doelstellingen. B.5.4. Volgens de parlementaire voorbereiding van het bestreden decreet bevat het door de lokale overheid te beheren crematorium, naast een technisch gedeelte voor de eigenlijke lijkverbranding, een ontvangst- en wachtlokaal voor de nabestaanden, een lokaal voor de plechtigheid en een lokaal voor de overhandiging van de as. Al wat in die ruimtes en lokalen plaatsvindt en de verantwoordelijkheid ervoor behoren tot het beheer. In ieder geval zijn de ontvangst van het lijk, de eigenlijke verbranding en de overhandiging van de as activiteiten die elk crematorium met eigen middelen en eigen personeel moet entrepris, du décret du 16 janvier 2004 ne violerait les dispositions invoquées par les parties requérantes que s'il avait des effets disproportionnés aux objectifs légitimes poursuivis par le législateur décrétal. B.5.4. Selon les travaux préparatoires du décret attaqué, l'établissement crématoire que doit gérer l'autorité locale comprend, outre une partie technique destinée à la crémation proprement dite, un local d'accueil et d'attente pour les proches, un local pour la cérémonie et un local pour la remise des cendres. Toutes les activités qui ont lieu dans ces espaces et locaux, ainsi que la responsabilité y afférente, relèvent de leur gestion. En tout état de cause, la réception du corps, la crémation proprement dite et la remise des cendres constituent des activités que chaque établissement crématoire
uitvoeren (Parl. St., Vlaams Parlement, 2003-2004, nr. 1864/1, p. 5; doit effectuer avec ses propres moyens et son propre personnel (Doc.
nr. 1864/7, pp. 5 en 10). parl., Parlement flamand, 2003-2004, n° 1864/1, p. 5; n° 1864/7, pp. 5 et 10).
B.5.5. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat alleen de kerntaken van de B.5.5. Il ressort de ce qui précède que seules les tâches principales
crematie en wat daarbij onmiddellijk aansluit, tot de publieke de la crémation et ce qui s'y rapporte immédiatement relèvent de la
verantwoordelijkheid behoren, zodat er ruimte blijft voor privaat responsabilité publique, de sorte qu'il reste de la place pour
initiatief met betrekking tot de andere aspecten van de lijkbezorging. Bovendien stelt de decreetgever uitdrukkelijk dat voor de concrete en operationele invulling van het beheer van een crematorium afspraken met private ondernemingen mogelijk zijn (ibid.). In die omstandigheden kan niet staande worden gehouden dat de vrijheid van handel en nijverheid op onevenredige wijze zou zijn beperkt. B.5.6. Volgens de verzoekende partijen had de decreetgever om misbruiken in de private crematoria tegen te gaan ook kunnen opteren voor een verstrenging van het toezicht, zonder het zelfstandig privaat initiatief bij hun oprichting en beheer uit te schakelen. Niets stelt l'initiative privée s'agissant des autres aspects de l'inhumation. En outre, le législateur décrétal affirme expressément que la réalisation concrète et opérationnelle de la gestion d'un établissement crématoire doit pouvoir faire l'objet d'accords avec des entreprises privées (ibid. ). Dans ces circonstances, on ne saurait soutenir que la liberté de commerce et d'industrie serait limitée de façon disproportionnée. B.5.6. Selon les parties requérantes, le législateur aurait également pu, aux fins de lutter contre les abus dans les établissements crématoires privés, opter pour un renforcement du contrôle, sans exclure l'initiative privée indépendante pour leur création et leur
het Hof echter ertoe in staat met zekerheid te stellen dat de door de exploitation. Rien ne permet cependant à la Cour d'affirmer avec
verzoekende partijen gesuggereerde alternatieve maatregelen het certitude que les mesures alternatives suggérées par les parties
mogelijk hadden gemaakt de door de decreetgever nagestreefde requérantes auraient permis d'atteindre les objectifs poursuivis par
doelstellingen te bereiken. Het staat niet aan het Hof de keuze van de le législateur décrétal. Il n'appartient pas à la Cour de censurer le
decreetgever af te keuren, wanneer die verantwoord is door choix du législateur décrétal, dès lors que celui-ci est justifié par
overwegingen die niet kennelijk onredelijk zijn. des considérations qui ne sont pas manifestement déraisonnables.
B.6.1. De verzoekende partijen voeren tevens aan dat de bestreden B.6.1. Les parties requérantes font également valoir que les
bepalingen een schending inhouden van artikel 6, § 1, VI, van de dispositions entreprises violeraient l'article 6, § 1er, VI, de la loi
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles ainsi que les
van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec les
artikelen 43, 49 en 86, lid 2, van het E.G.-Verdrag. B.6.2. Volgens artikel 43 van het E.G.-Verdrag zijn beperkingen van de vrijheid van vestiging voor onderdanen van een lidstaat op het grondgebied van een andere lidstaat verboden. Overeenkomstig artikel 49 zijn beperkingen op het vrij verrichten van diensten binnen de Gemeenschap verboden ten aanzien van de onderdanen der lidstaten die in een ander land zijn gevestigd dan dat waarin degene is gevestigd ten behoeve van wie de dienst wordt verricht. B.6.3. De verzoekende ondernemingen zijn vennootschappen naar Belgisch recht, in België gevestigd, die zich erover beklagen dat zij geen private crematoria kunnen oprichten en beheren op het grondgebied van het Vlaamse Gewest. Nu die rechtsverhoudingen volledig zijn gesitueerd binnen de interne sfeer van een lidstaat, kunnen de verzoekers zich niet beroepen op de vermelde artikelen 43 en 49. B.6.4. Volgens artikel 86, lid 2, van het E.G.-Verdrag vallen de ondernemingen die zijn belast met het beheer van diensten van algemeen economisch belang of die het karakter dragen van een fiscaal monopolie onder de regels van dat Verdrag, met name onder de mededingingsregels, voor zover de toepassing daarvan de vervulling, in feite of in rechte, van de hun toevertrouwde taak niet verhindert. De ontwikkeling van het handelsverkeer mag niet worden beïnvloed in een mate die strijdig is met het belang van de Gemeenschap. B.6.5. Zoals hiervoor is uiteengezet, heeft de decreetgever het eigenlijke crematiegebeuren niet aan ondernemingen overgelaten maar aan de lokale overheid toevertrouwd omdat de lijkverbranding, net als de teraardebestelling, wordt beschouwd als een taak van algemeen belang die door de publieke overheid moet worden uitgevoerd. B.6.6. De gemeenten of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die een crematorium oprichten of beheren, kunnen niet worden beschouwd als ondernemingen belast met het beheer van diensten van algemeen economisch belang in die zin van artikel 86, lid 2, van het E.G.-Verdrag, zodat die bepaling in casu geen toepassing vindt. B.7.1. Ten slotte voeren de verzoekende partijen nog aan dat de bestreden bepaling een niet verantwoord verschil in behandeling instelt binnen de categorie van private ondernemingen in zoverre dat private ondernemingen wel werkzaam kunnen zijn als onder meer begrafenisondernemer of uitbater van rouwkamers, maar niet zelfstandig een crematorium mogen oprichten of beheren. B.7.2. Zoals reeds is vermeld, moet de crematie, net zoals de teraardebestelling, worden beschouwd als een taak van algemeen belang, waardoor die activiteit zich wezenlijk onderscheidt van de andere aspecten van het uitvaartgebeuren, die wel door private ondernemingen kunnen worden geregeld. Het door de verzoekers aangeklaagde verschil in behandeling berust op een objectief criterium en is, zoals uiteengezet in B.5.5, niet onevenredig met de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. B.8. Het enige middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof, verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 19 juli 2005. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De voorzitter, articles 43, 49 et 86, paragraphe 2, du Traité C.E. B.6.2. Selon l'article 43 du Traité C.E., les restrictions à la liberté d'établissement de ressortissants d'un Etat membre sur le territoire d'un autre Etat membre sont interdites. Conformément à l'article 49, les restrictions à la libre prestation des services à l'intérieur de la Communauté européenne sont interdites à l'égard des ressortissants des Etats membres établis dans un pays de la Communauté autre que celui du destinataire de la prestation. B.6.3. Les entreprises requérantes sont des sociétés de droit belge, établies en Belgique, qui se plaignent de ne pas pouvoir créer et exploiter d'établissements crématoires privés sur le territoire de la Région flamande. Etant donné que ces rapports juridiques se situent entièrement au sein de la sphère interne d'un Etat membre, les parties requérantes ne peuvent pas se prévaloir des articles 43 et 49 précités. B.6.4. Selon l'article 86, paragraphe 2, du Traité C.E., les entreprises chargées de la gestion de services d'intérêt économique général ou présentant le caractère d'un monopole fiscal sont soumises aux règles de ce Traité, notamment aux règles de concurrence, dans les limites où l'application de ces règles ne fait pas échec à l'accomplissement en droit ou en fait de la mission particulière qui leur a été impartie. Le développement des échanges ne doit pas être affecté dans une mesure contraire à l'intérêt de la Communauté. B.6.5. Comme il est exposé ci-dessus, le législateur décrétal n'a pas confié les activités de crémation proprement dites à des entreprises mais les a attribuées à l'autorité locale parce que la crémation, à l'instar de l'inhumation, est considérée comme une mission d'intérêt général qui doit être exécutée par l'autorité publique. B.6.6. Les communes ou structures de coopération intercommunales qui créent ou gèrent un établissement crématoire ne sauraient être considérées comme des entreprises chargées de la gestion de services d'intérêt économique et général au sens de l'article 86, paragraphe 2, du Traité C.E., de sorte que cette disposition ne s'applique pas en l'espèce. B.7.1. Enfin, les parties requérantes soutiennent encore que la disposition attaquée instaure une différence de traitement non justifiée au sein de la catégorie des entreprises privées, en ce qu'il est permis à celles-ci d'exercer des activités, notamment en qualité d'entrepreneurs de pompes funèbres ou d'exploitants de salons funéraires, mais non de créer ou d'exploiter de manière indépendante un établissement crématoire. B.7.2. Comme il a été dit ci-dessus, la crémation, à l'instar de l'inhumation, doit être considérée comme une mission d'intérêt général, ce qui distingue de manière essentielle cette activité des autres aspects relevant des obsèques, qui peuvent quant à eux être organisés par une entreprise privée. La différence de traitement dénoncée par les parties requérantes repose sur un critère objectif et, comme il est exposé en B.5.5, n'est pas disproportionnée aux objectifs poursuivis par le législateur décrétal. B.8. Le moyen unique ne peut être accueilli. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 19 juillet 2005. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président,
A. Arts. A. Arts
^