← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 99/2005 van 1 juni 2005 Rolnummer 3038 In zake : het beroep
tot vernietiging van artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de
wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, Het
Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, voorzitter A. Art(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 99/2005 van 1 juni 2005 Rolnummer 3038 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, Het Arbitragehof, samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, voorzitter A. Art(...) | Extrait de l'arrêt n° 99/2005 du 1 er juin 2005 Numéro du rôle : 3038 En cause : le recours en annulation de l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 20 de la loi du 22 décembre 2003 portant des dis La Cour d'arbitrage, composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, du président (...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 99/2005 van 1 juni 2005 | Extrait de l'arrêt n° 99/2005 du 1er juin 2005 |
| Rolnummer 3038 | Numéro du rôle : 3038 |
| In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 501 van het | En cause : le recours en annulation de l'article 501 du Code |
| Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 | judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 20 de la loi du 22 |
| december 2003 houdende diverse bepalingen, ingesteld door J.-M. | décembre 2003 portant des dispositions diverses, introduit par J.-M. |
| Arnould en anderen. | Arnould et autres. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit rechter R. Henneuse, waarnemend voorzitter, | composée du juge R. Henneuse, faisant fonction de président, du |
| voorzitter A. Arts en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. | président A. Arts et des juges L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. |
| Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. | Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. |
| Dutilleux, onder voorzitterschap van rechter R. Henneuse, | Dutilleux, présidée par le juge R. Henneuse, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
| Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 juni 2004 | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 29 |
| ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 juni | juin 2004 et parvenue au greffe le 30 juin 2004, un recours en |
| 2004, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 501 van het | annulation de l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été |
| Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 22 | remplacé par l'article 20 de la loi du 22 décembre 2003 portant des |
| december 2003 houdende diverse bepalingen (bekendgemaakt in het | |
| Belgisch Staatsblad van 31 december 2003) door J.-M. Arnould, wonende | dispositions diverses (publiée au Moniteur belge du 31 décembre 2003) |
| a été introduit par J.-M. Arnould, demeurant à 7000 Mons, rue de la | |
| te 7000 Bergen, rue de la Biche 18, E. Balate, wonende te 7190 | Biche 18, E. Balate, demeurant à 7190 Ecaussinnes, avenue de la |
| Ecaussinnes, avenue de la Déportation 31, J.-P. Brilmaker, wonende te | Déportation 31, J.-P. Brilmaker, demeurant à 4000 Liège, rue Rouveroy |
| 4000 Luik, rue Rouveroy 5, J.-M. Dermagne, wonende te 5580 Rochefort, | 5, J.-M. Dermagne, demeurant à 5580 Rochefort, rue de Ciney 105, J.-L. |
| rue de Ciney 105, J.-L. Dessy, wonende te 4520 Wanze, place Faniel 13, | Dessy, demeurant à 4520 Wanze, place Faniel 13, M. Ellouze, demeurant |
| M. Ellouze, wonende te 4000 Luik, rue de la Préfecture 34, J. Pierre, | à 4000 Liège, rue de la Préfecture 34, J. Pierre, demeurant à 4000 |
| wonende te 4000 Luik, Quai Van Hoegaerden 2/146F, en M. Uyttendaele, wonende te 1200 Brussel, de Broquevillelaan 127. | Liège, Quai Van Hoegaerden 2/146F, et M. Uyttendaele, demeurant à 1200 Bruxelles, avenue de Broqueville 127. |
| (...) | (...) |
| II. In rechte | II. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de bestreden bepaling | Quant à la disposition entreprise |
| B.1.1. Artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij artikel | B.1.1. L'article 501 du Code judiciaire, remplacé par l'article 20 de |
| 20 van de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, luidt | la loi du 22 décembre 2003 portant des dispositions diverses, prévoit |
| : | : |
| « § 1. De in artikel 611 bedoelde vordering wordt binnen drie maanden | « § 1er. Le recours prévu à l'article 611 est introduit dans les trois |
| na de in artikel 497 bedoelde bekendmaking ingesteld door de | mois de la publication visée à l'article 497 par le procureur général |
| procureur-generaal bij het Hof van Cassatie. | |
| Zij wordt ter kennis gebracht aan de Orde van Vlaamse Balies en aan de | près la Cour de cassation. |
| ' Ordre des Barreaux francophones et germanophone '. | Il est notifié à l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone et |
| Dezelfde vordering kan eveneens worden ingesteld, binnen de termijn | |
| voorzien in het eerste lid, door een advocaat van de Orde van Vlaamse | à l'' Orde van Vlaamse Balies '. Ce même recours peut également être formé, dans le délai prévu à |
| Balies of van de ' Ordre des Barreaux francophones et germanophone ' | l'alinéa 1er, par un avocat de l'Ordre des Barreaux francophones et |
| of door iedere persoon die de hoedanigheid en het belang heeft om te | germanophone ou de l'' Orde van Vlaamse Balies ' ou par toute personne |
| vorderen in de zin van de artikelen 17 en 18. In dit geval wordt de | ayant qualité et intérêt pour agir au sens des articles 17 et 18. Dans |
| vordering ingeleid bij verzoekschrift bij ter post aangetekende brief | ce cas, le recours est introduit par requête, adressée par pli |
| aan de griffie van het Hof van Cassatie of neergelegd ter griffie. Op | recommandé à la poste au greffe de la Cour de cassation ou déposée au |
| straffe van nietigheid bevat het verzoekschrift de middelen en is het | greffe. A peine de nullité, la requête contient l'exposé des moyens et |
| ondertekend door een advocaat bij het Hof van Cassatie. De vordering | est signée par un avocat à la Cour de cassation. Le recours est |
| wordt vooraf bij ter post aangetekende brief ter kennis gebracht aan | préalablement notifié par pli recommandé à la poste à l'Ordre des |
| de Orde van Vlaamse Balies en aan de ' Ordre des Barreaux francophones | Barreaux francophones et germanophone et à l'' Orde van Vlaamse Balies |
| et germanophone '. Het bewijs van deze kennisgeving wordt op straffe | '. La preuve de cette notification est, à peine de nullité, jointe à |
| van nietigheid aan het verzoekschrift toegevoegd. | la requête. |
| § 2. Tijdens de in § 1 bedoelde termijn en, indien de | § 2. Durant le délai prévu au § 1er et, si le procureur général près |
| procureur-generaal bij het Hof van Cassatie de vordering instelt | la Cour de cassation introduit le recours prévu à l'article 611, |
| bedoeld in artikel 611, tot de uitspraak van het arrest worden de | jusqu'au prononcé de l'arrêt, l'application d'un règlement et le délai |
| toepassing van een reglement en van de in artikel 502, § 1, eerste | d'introduction du recours, visé à l'article 502, § 1er, alinéa 1er, |
| lid, bedoelde termijn voor het instellen van de vordering geschorst. | sont suspendus. |
| § 3. Wanneer de in § 1 bedoelde vordering is ingesteld, kunnen de Orde | § 3. Lorsque le recours, visé au § 1er, est introduit, l'Ordre des |
| van Vlaamse Balies en de ' Ordre des Barreaux francophones et | Barreaux francophones et germanophone et l'' Orde van Vlaamse Balies ' |
| germanophone ' in de procedure tussenkomen door middel van een | peuvent intervenir à la procédure par requête, conformément à |
| verzoekschrift, overeenkomstig artikel 813. Deze tussenkomst moet | l'article 813. Cette intervention doit se faire dans les deux mois de |
| binnen twee maanden na de in § 1, tweede of derde lid, bedoelde | la notification visée au § 1er, alinéa 2 ou 3. |
| kennisgeving plaatsvinden. | Dans ce cas, l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone et l'' |
| In dat geval, kunnen de Orde van Vlaamse Balies en de ' Ordre des | Orde van Vlaamse Balies ' peuvent soulever de nouveaux moyens pris du |
| Barreaux francophones et germanophone ' nieuwe middelen aanvoeren | |
| gegrond op een bevoegdheidsoverschrijding, de strijdigheid met de | chef d'excès de pouvoir, de la contrariété aux lois ou de l'adoption |
| wetten of de onregelmatige aanneming van het bestreden reglement ». | irrégulière du règlement litigieux ». |
| Die bepaling maakt het voorwerp uit van het beroep tot vernietiging. | Cette disposition constitue l'objet du recours en annulation. |
| B.1.2. Artikel 611 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt sinds de | B.1.2. Quant à l'article 611 du Code judiciaire, il dispose, depuis sa |
| wijziging ervan bij de wet van 4 juli 2001 : | modification par la loi du 4 juillet 2001, que : |
| « Het Hof van Cassatie neemt ook kennis van vorderingen tot | |
| nietigverklaring van de reglementen van de Orde van Vlaamse balies en | « La Cour de cassation connaît aussi des demandes d'annulation des |
| de Ordre des barreaux francophones et germanophone die door | règlements de l'Ordre des barreaux francophones et germanophone et de |
| overschrijding van bevoegdheid zijn aangetast, tegen de wetten | l'Orde van Vlaamse balies qui seraient entachés d'excès de pouvoir, |
| indruisen of op onregelmatige wijze zijn aangenomen ». | seraient contraires aux lois ou auraient été irrégulièrement adoptés |
| B.1.3. Uit de aangevochten bepaling blijkt dat enkel een advocaat bij | ». B.1.3. Il résulte de la disposition attaquée que seul un avocat à la |
| het Hof van Cassatie, op straffe van nietigheid, het verzoekschrift | |
| tot nietigverklaring kan ondertekenen dat is ingediend door een | Cour de cassation peut signer, sous peine de nullité, la requête en |
| advocaat of door iedere persoon die de hoedanigheid en het belang | annulation introduite par un avocat ou par toute personne ayant |
| heeft om op te komen tegen een reglement van de Ordre des barreaux | qualité et intérêt à agir contre un règlement de l'Ordre des barreaux |
| francophones et germanophone of van de Orde van Vlaamse balies. | francophones et germanophone ou de l'Orde van Vlaamse balies. |
| Ten aanzien van de afstand van J.-L. Dessy | Quant au désistement de J.-L. Dessy |
| B.2. Bij aangetekende brief van 2 december 2004 vordert J.-L. Dessy de | B.2. Par lettre recommandée du 2 décembre 2004, J.-L. Dessy demande le |
| afstand van zijn beroep tot vernietiging vanwege zijn verkiezing tot | désistement de son recours en annulation, en raison de son élection au |
| stafhouder van de balie te Hoei. | bâtonnat du barreau de Huy. |
| Niets verzet zich te dezen ertegen dat het Hof de afstand toewijst. | Rien ne s'oppose en l'espèce à ce que la Cour décrète le désistement. |
| Ten aanzien van de ontvankelijkheid | Quant à la recevabilité |
| B.3. Alle verzoekers oefenen het beroep uit van advocaat en zijn | B.3. Tous les requérants exercent la profession d'avocat et sont |
| verbonden aan de Ordre des barreaux francophones et germanophone. Zij | rattachés à l'Ordre des barreaux francophones et germanophone. Ils |
| dreigen in hun beroepsactiviteiten rechtstreeks en ongunstig te worden | risquent d'être affectés directement et défavorablement dans leurs |
| geraakt door een bepaling die een specifieke | activités professionnelles par une disposition qui instaure une |
| ontvankelijkheidsvoorwaarde invoert voor de vordering die zij zouden | condition de recevabilité spécifique au recours qu'ils sont |
| kunnen instellen tegen een reglement van hun beroepsorde. | susceptibles d'introduire contre un règlement de leur ordre |
| professionnel. | |
| De verzoekende partijen doen bijgevolg blijken van het vereiste belang. | Les parties requérantes justifient dès lors de l'intérêt requis. |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.4.1. In het eerste middel voeren de verzoekende partijen een | B.4.1. Dans le premier moyen, les parties requérantes allèguent une |
| schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet | violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en |
| in samenhang gelezen met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees | combinaison avec les articles 6, 13 et 14 de la Convention européenne |
| Verdrag voor de Rechten van de Mens, in zoverre artikel 501 van het | des droits de l'homme, en ce que l'article 501 du Code judiciaire |
| Gerechtelijk Wetboek de verplichting oplegt dat het verzoekschrift tot | impose que la requête en annulation d'un règlement d'un ordre |
| nietigverklaring van een reglement van een gemeenschapsorde van | communautaire d'avocats soit signée par un avocat à la Cour de |
| advocaten moet worden ondertekend door een advocaat bij het Hof van | cassation alors que les titulaires d'autres professions libérales |
| Cassatie, terwijl de beoefenaars van andere vrije beroepen, alleen of | peuvent agir, seuls ou assistés de tout avocat, devant le Conseil |
| bijgestaan door om het even welke advocaat, in rechte kunnen treden | |
| voor de Raad van State teneinde de nietigverklaring te verkrijgen van | d'Etat pour obtenir l'annulation d'un règlement de leur ordre |
| een reglement van hun beroepsorde dat hun nadeel berokkent. | professionnel qui leur cause préjudice. |
| B.4.2. De verzoekende partijen voeren bovendien in hun memorie van | B.4.2. Les parties requérantes invoquent par ailleurs, dans leur |
| antwoord de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | mémoire en réponse, la violation des articles 10 et 11 de la |
| in samenhang gelezen met het beginsel van vrijheid van handel en | Constitution, combinés avec le principe de la liberté de commerce et |
| nijverheid en met artikel 23 van de Grondwet. In zoverre het om een | d'industrie et avec l'article 23 de la Constitution. En tant qu'il |
| constitue un moyen nouveau, celui-ci ne peut toutefois être examiné | |
| nieuw middel gaat, kan het echter niet worden onderzocht door het Hof, | par la Cour, conformément à l'article 85, alinéa 2, de la loi spéciale |
| overeenkomstig artikel 85, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 | du 6 janvier 1989. |
| januari 1989. B.4.3. In tegenstelling tot wat de Ministerraad betoogt, en ofschoon | B.4.3. Contrairement à ce que soutient le Conseil des Ministres, et |
| ze zich in objectief verschillende situaties bevinden om reden van de | bien qu'ils se trouvent dans des situations objectivement différentes |
| aard van het rechtscollege waarvoor zij de nietigverklaring vorderen | en raison de la nature de la juridiction devant laquelle ils demandent |
| van het reglement dat door hun beroepsorde is aangenomen, bevinden de | l'annulation du règlement adopté par leur ordre professionnel, les |
| advocaten en de beoefenaars van andere vrije beroepen zich niet in | avocats et les titulaires d'autres professions libérales ne sont pas |
| situaties die dermate uiteenlopend zijn dat ze niet vergelijkbaar | dans des situations à ce point éloignées qu'elles ne pourraient être |
| zouden zijn. | comparées. |
| B.4.4. Door het vroegere artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek te | B.4.4. En remplaçant l'ancien article 501 du Code judiciaire, le |
| vervangen, heeft de wetgever zich willen conformeren aan het arrest | |
| nr. 16/2003 van 28 januari 2003 van het Hof, waarbij die bepaling werd | législateur a voulu se conformer à l'arrêt n° 16/2003 du 28 janvier |
| vernietigd maar de gevolgen ervan in de tijd werden gehandhaafd. | 2003 de la Cour qui avait annulé cette disposition tout en maintenant |
| ses effets dans le temps. | |
| In de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 december 2003 | Les travaux préparatoires de la loi du 22 décembre 2003 justifient la |
| wordt die wijziging verantwoord als volgt : | modification intervenue comme suit : |
| « In zijn arrest van 28 januari 2003 heeft het Arbitragehof geoordeeld | « Dans son arrêt du 28 janvier 2003, la Cour d'arbitrage a jugé que |
| dat de artikelen 501 en 502 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen | les articles 501 et 502 du Code judiciaire violaient les articles 10 |
| 10 en 11 van de Grondwet schenden. Het Arbitragehof stelde in zijn | et 11 de la Constitution. Dans ses considérants B.13 et B.14, la Cour |
| overwegingen B.13 en B.14 : | d'arbitrage estimait ce qui suit : |
| ' Doordat de wetgever het beroep van advocaat heeft gekoppeld aan de | ' En ce que le législateur a directement associé la profession |
| openbare dienst van de rechtsbedeling en doordat hij de | d'avocat au service public de la justice et en ce qu'il a entendu |
| onafhankelijkheid van de advocaat en de kwaliteit van zijn diensten | garantir l'indépendance de l'avocat et assurer la qualité de ses |
| heeft willen garanderen, vermocht hij, niet aan de Raad van State, | services, il a pu attribuer non au Conseil d'Etat mais à la Cour de |
| maar aan het Hof van Cassatie of aan een scheidsgerecht de bevoegdheid | cassation ou à un tribunal arbitral la compétence de connaître des |
| verlenen om kennis te nemen van de beroepen tot vernietiging tegen de reglementen die door de gemeenschapsorden zijn genomen. Door het recht om dat beroep in te stellen, voor te behouden aan de procureur-generaal bij het Hof van Cassatie en aan de andere gemeenschapsorde, en door geen beroep te organiseren ten voordele van de advocaat of van diegene die het wenst te worden, die zich persoonlijk benadeeld zou achten door het reglement van een gemeenschapsorde, heeft de wetgever daarentegen op een onverantwoorde wijze inbreuk gemaakt op het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie krachtens hetwelk alle burgers een gelijk recht op | recours en annulation contre les règlements adoptés par les ordres communautaires. En revanche, en réservant le droit d'exercer ces recours au procureur général près la Cour de cassation et à l'autre ordre communautaire et en n'organisant pas un recours au bénéfice de l'avocat ou de celui qui souhaite le devenir, qui s'estimerait personnellement lésé par le règlement d'un ordre communautaire, le législateur a porté atteinte de manière injustifiée au principe constitutionnel d'égalité et de non-discrimination en vertu duquel tous les citoyens ont un droit égal |
| een jurisdictionele bescherming hebben. '. | à une protection juridictionnelle '. |
| Het Arbitragehof voegt daar aan toe dat de vernietiging van 501 en 502 | La Cour d'arbitrage ajoutait que l'annulation des articles 501 et 502 |
| enkel gemotiveerd is door de ontstentenis van een beroepsmogelijkheid | du Code judiciaire était motivée uniquement par l'absence d'un recours |
| voor de advocaat of diegene die het wenst te worden, zonder diezelfde | dans le chef de l'avocat ou de celui qui souhaite le devenir, sans |
| artikelen vanuit een ander standpunt in het geding te brengen. | mettre en cause d'un autre point de vue ces mêmes articles. |
| Bijgevolg was het noodzakelijk het artikel 501, § 1, eerste lid van | Il était par conséquent nécessaire de modifier l'article 501, § 1er, |
| het Gerechtelijk Wetboek te wijzigen aan de hand van de invoeging van | |
| de mogelijkheid voor een advocaat van de Orde van Vlaamse Balies of | alinéa 1er, du Code judiciaire en y ajoutant la possibilité pour un |
| van de Ordre des Barreaux francophones et germanophone of voor ieder | avocat de l'Ordre des Barreaux francophones et germanophone ou de |
| ander persoon die de hoedanigheid en het belang heeft om te vorderen | l'Orde van Vlaamse Balies ou pour toute autre personne qui a qualité |
| in de zin van de artikelen 17 en 18 van het Gerechtelijk Wetboek, tot | et intérêt à agir au sens des articles 17 et 18 du Code judiciaire, |
| instellen van een vordering bij het Hof van Cassatie tot vernietiging van een reglement. Teneinde de wildgroei van klaarblijkelijk ongegronde vorderingen te vermijden, is het nuttig te voorzien dat de vorderingen zullen ondertekend worden door een advocaat bij het Hof van Cassatie, die althans in de burgerlijke zaken de eerste rechter van de ontvankelijkheid van een vordering bij het Hof van Cassatie vormt. Zijn tussenkomst blijkt derhalve volledig gerechtvaardigd binnen het karakteristieke geschillencomplex van het Hof van Cassatie. Het formeel karakter van de vordering is evenwel verlicht in vergelijking met de regels toepasbaar op de voorziening in burgerlijke zaken, en dit teneinde rekening te houden met de objectieve aard van het geschillencomplex, waarin de procedureregels voor de Raad van | d'introduire une demande d'annulation d'un règlement auprès de la Cour de cassation. Afin d'éviter la prolifération de recours manifestement non fondés, il est utile de prévoir que ces recours seront signés par un avocat à la Cour de cassation, lesquels constituent, en matière civile du moins, les premiers juges de la recevabilité d'un recours auprès de la Cour de cassation. Leur intervention apparaît dès lors tout à fait justifiée dans ce contentieux particulier soumis à la Cour de cassation. Le formalisme du recours a cependant été allégé en comparaison aux règles applicables au pourvoi en matière civile, et ce afin de tenir compte du caractère objectif du contentieux, où les règles de |
| State minder veeleisend zijn » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC | procédure en vigueur devant le Conseil d'Etat sont moins exigeantes » |
| 51-0473/001, pp. 247-249). | (Doc. Parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-0473/001, pp. 247-249). |
| B.4.5. Doordat de wetgever de verplichting oplegt om een beroep te | B.4.5. En imposant de recourir au ministère d'un avocat à la Cour de |
| doen op de ambtelijke tussenkomst van een advocaat bij het Hof van | |
| Cassatie teneinde op geldige wijze een verzoekschrift tot | |
| nietigverklaring te kunnen neerleggen tegen een reglement van de Ordre | cassation pour pouvoir déposer valablement une requête en annulation |
| des barreaux francophones et germanophone of van de Orde van Vlaamse | contre un règlement de l'Ordre des barreaux francophones et |
| balies, heeft hij een maatregel genomen die in verband staat met de | germanophone ou de l'Orde van Vlaamse balies, le législateur a adopté |
| door hem nagestreefde doelstelling die erin bestaat een toevloed van | une mesure en rapport avec l'objectif qu'il poursuit et qui consiste à |
| kennelijk niet-gegronde beroepen te verhinderen. | |
| Het staat niet aan het Hof zijn beoordeling in de plaats te stellen | empêcher l'afflux de recours manifestement non fondés. |
| van die van de wetgever wat betreft het meest geëigende instrument om | Il n'appartient pas à la Cour de substituer son appréciation à celle |
| een overbelasting bij het Hof van Cassatie te vermijden. De wetgever | du législateur quant à l'instrument le plus approprié pour éviter la |
| vermocht op basis van de opgedane ervaring te besluiten dat dankzij de | surcharge de la Cour de cassation. Le législateur a pu conclure de |
| ambtelijke tussenkomst van een advocaat bij het Hof van Cassatie het | l'expérience acquise que le ministère d'un avocat à la Cour de |
| aantal ongepaste voorzieningen op adequate wijze kon worden beperkt. | cassation permettait de limiter adéquatement les pourvois intempestifs. |
| B.4.6. Het Hof moet echter onderzoeken of de in het geding zijnde | B.4.6. La Cour doit cependant examiner si la mesure en cause |
| maatregel geen onevenredige aantasting teweegbrengt van het recht op | n'entraîne pas une atteinte disproportionnée au droit d'accès à un |
| toegang tot een rechter, zoals dat is verankerd in artikel 6.1 van het | juge, tel qu'il est consacré par l'article 6.1 de la Convention |
| Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. B.4.7. Het cassatieberoep is een buitengewoon rechtsmiddel waardoor een partij in de mogelijkheid wordt gesteld om, wegens schending van de wet of wegens verzuim van substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen, de vernietiging te vragen van een beslissing gewezen in laatste aanleg. De verplichting om een beroep te doen op de ambtelijke tussenkomst van een advocaat die is ingeschreven op het tableau van de Orde van advocaten bij het Hof van Cassatie teneinde een dergelijke voorziening in civiele zaken in te stellen, kan zowel worden verantwoord door het buitengewone karakter van het rechtsmiddel als door de specifieke draagwijdte en de bijzondere gevolgen van dat rechtsmiddel. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is eveneens van oordeel dat, wat betreft een burgerlijke rechtspleging voor een hoger rechtscollege, de verplichting om te worden vertegenwoordigd door een | européenne des droits de l'homme. B.4.7. Le pourvoi en cassation est une voie de recours extraordinaire qui permet à une partie de demander l'annulation, pour contravention à la loi ou pour violation des formes, soit substantielles, soit prescrites à peine de nullité, de décisions rendues en dernier ressort. L'obligation de recourir au ministère d'un avocat inscrit au tableau de l'Ordre des avocats à la Cour de cassation pour introduire un tel pourvoi en matière civile peut se justifier tant en raison du caractère extraordinaire que de la portée spécifique et des effets particuliers de cette voie de recours. La Cour européenne des droits de l'homme a, elle aussi, considéré que, s'agissant d'une procédure civile devant une juridiction supérieure, |
| advocaat die tot dat rechtscollege wordt toegelaten, op zich niet | l'obligation d'être représenté par un avocat admis à cette juridiction |
| onbestaanbaar is met de vereisten van artikel 6.1 van het Europees | n'est pas en elle-même incompatible avec les exigences de l'article |
| Verdrag voor de Rechten van de Mens (E.H.R.M., Emma Vogl t/ Duitsland, | 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme (Déc. Cour |
| 5 december 2002, rolnr. 65.863/01). | eur.D.H., Emma Vogl c/ Allemagne, 5 décembre 2002, rôle 65.863/01) |
| B.4.8. Wanneer daarentegen het Hof van Cassatie, krachtens artikel 611 | B.4.8. En revanche, lorsque, en vertu de l'article 611 du Code |
| van het Gerechtelijk Wetboek, uitspraak doet, niet op grond van een | |
| buitengewoon rechtsmiddel en binnen de strikte perken die aan het | judiciaire, la Cour de cassation statue, non sur la base d'un recours |
| cassatietoezicht zijn gesteld, maar in het raam van een « objectief | extraordinaire et dans les strictes limites dévolues à son contrôle de |
| contentieux », dat in eerste en laatste aanleg voor dat Hof is | cassation, mais dans le cadre d'un « contentieux objectif », porté en |
| gebracht, kan het recht op toegang tot rechter niet aan een dermate aanzienlijke beperking worden onderworpen. De wetgever zelf heeft de bestaande procedureverschillen tussen de vordering tot nietigverklaring van een reglement dat uitgaat van een gemeenschapsorde van advocaten, die voor het Hof van Cassatie wordt gebracht, en het beroep tegen elke andere administratieve handeling waarvan de Raad van State kennis neemt, maximaal willen beperken. B.4.9. De mogelijkheid die aan de advocaat of aan de derde belanghebbende zou worden gelaten om, hetzij rechtstreeks, hetzij bij wijze van exceptie, de onregelmatigheid van zulk een reglement op te werpen voor een rechter, is niet van dien aard dat ze een redelijke verantwoording verschaft voor het aangevoerde verschil in behandeling. Zonder zich uit te spreken over de vraag of dat rechtsmiddel vergelijkbaar is met het rechtsmiddel dat wordt ingevoerd bij artikel | premier et dernier ressort devant elle, le droit d'accès au juge ne saurait subir une restriction aussi importante. Le législateur lui-même a entendu limiter au maximum les différences procédurales qui existent entre le recours en annulation d'un règlement émanant d'un ordre communautaire d'avocats, et qui est porté devant la Cour de cassation, et le recours en annulation contre tout autre acte administratif dont connaît le Conseil d'Etat. B.4.9. La faculté qui serait laissée à l'avocat ou au tiers intéressé de soulever, soit directement, soit à titre d'exception, l'irrégularité d'un tel règlement devant un juge n'est pas de nature à fournir à la différence de traitement évoquée une justification raisonnable. Sans se prononcer sur le point de savoir si cette voie de droit est |
| 611 van het Gerechtelijk Wetboek, beperkt het Hof zich ertoe vast te | comparable à celle qui est instaurée par l'article 611 du Code |
| stellen dat wanneer de wetgever in een bijzondere jurisdictionele | judiciaire, la Cour se borne à constater que lorsqu'il instaure une |
| waarborg voorziet, hij dat niet op discriminerende wijze mag doen. | garantie juridictionnelle particulière, le législateur ne peut le |
| faire de façon discriminatoire. | |
| Vermits dat rechtsmiddel openstaat voor elke rechtzoekende die een | Puisqu'elle est ouverte à tout justiciable qui désire contester un |
| reglementaire handeling wenst te betwisten, en dus tevens voor de | acte réglementaire, et donc également aux autres titulaires de |
| andere beoefenaars van vrije beroepen, kan het, louter op zichzelf, | professions libérales, cette voie de droit ne saurait constituer, à |
| geen redelijke verantwoording vormen voor de beperking van het recht | elle seule, une justification raisonnable à la limitation du droit |
| op toegang tot een rechter door de verplichte tussenkomst van een | d'accès à un juge en raison de l'intervention obligatoire d'un avocat |
| advocaat bij het Hof van Cassatie. | à la Cour de cassation. |
| Daaruit volgt dat artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals | Il s'ensuit que l'article 501 du Code judiciaire, tel qu'il a été |
| gewijzigd bij de wet van 22 december 2003 houdende diverse bepalingen, | modifié par la loi du 22 décembre 2003 portant des dispositions |
| een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept tussen de | diverses, établit une différence de traitement injustifiée entre les |
| advocaten en de beoefenaars van een ander vrij beroep. | avocats et les titulaires d'une autre profession libérale. |
| B.4.10. In ondergeschikte orde vraagt de Ministerraad echter aan het | B.4.10. A titre subsidiaire, le Conseil des Ministres demande |
| Hof om zijn vaststelling van ongrondwettigheid te beperken tot de | toutefois à la Cour de limiter son constat d'inconstitutionnalité aux |
| woorden « bij het Hof van Cassatie », vermeld in artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek. Die bepaling zou dan tot gevolg hebben dat ze de advocaat-verzoeker de verplichting oplegt om zich tot een van zijn confraters te wenden om het verzoekschrift tot nietigverklaring te ondertekenen of iedere andere belanghebbende ertoe verplicht een beroep te doen op een advocaat. B.4.11. De deontologische regel waarbij een advocaat zou worden verhinderd zijn eigen zaak te verdedigen, kan op zichzelf niet redelijkerwijze verantwoorden dat het verzoekschrift tot nietigverklaring dat met schending van een dergelijke regel is ingediend, nietig wordt verklaard. Het Hof ziet niet in hoe een dergelijk verschil in behandeling in verband met de ontvankelijkheid van de vordering tot nietigverklaring, naargelang zij voor het Hof van Cassatie of voor de Raad van State wordt gebracht, een objectieve en redelijke verantwoording zou genieten. Het Hof stelt eveneens vast dat de oplossing in ondergeschikte orde van de Ministerraad hoe dan ook tot gevolg zou hebben dat een verschil in behandeling wordt gehandhaafd tussen de rechtzoekende die de hoedanigheid en het belang heeft om voor het Hof van Cassatie de nietigverklaring te vorderen van een reglement van een gemeenschapsorde van advocaten, en die dat enkel zou kunnen doen indien hij wordt bijgestaan of vertegenwoordigd door een advocaat, en de rechtzoekende die alleen in rechte kan treden voor de Raad van State teneinde de nietigverklaring te verkrijgen van om het even welke administratieve handeling. B.4.12. Het eerste middel is gegrond. B.5.1. De verzoekende partijen voeren, in een tweede middel, de schending aan door artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | termes « à la Cour de cassation », repris à l'article 501 du Code judiciaire. Cette disposition aurait alors pour effet d'imposer à l'avocat requérant de s'adresser à l'un de ses confrères pour signer la requête en annulation ou de contraindre tout autre intéressé de recourir à un avocat. B.4.11. La règle déontologique qui empêcherait un avocat de défendre sa propre cause ne saurait raisonnablement justifier, à elle seule, que la requête en annulation introduite en violation d'une telle règle soit frappée de nullité. La Cour n'aperçoit pas en quoi une telle différence de traitement quant à la recevabilité du recours en annulation, selon qu'il est porté devant la Cour de cassation ou devant le Conseil d'Etat, bénéficierait d'une justification objective et raisonnable. La Cour constate également que la solution subsidiaire du Conseil des Ministres aurait en tout cas pour conséquence de maintenir une différence de traitement entre le justiciable ayant qualité et intérêt pour agir devant la Cour de cassation en annulation d'un règlement d'un ordre communautaire d'avocats, et qui ne pourrait le faire qu'en étant assisté ou représenté par un avocat, et le justiciable qui peut agir seul devant le Conseil d'Etat pour obtenir l'annulation de tout acte administratif quelconque. B.4.12. Le premier moyen est fondé. B.5.1. Les parties requérantes invoquent, dans un second moyen, la violation par l'article 501 du Code judiciaire des articles 10 et 11 |
| met de artikelen 6, 13 en 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten | de la Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 6, 13 |
| van de Mens, in zoverre de vordering tot nietigverklaring tegen een | et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que le |
| reglement van een gemeenschapsorde van advocaten het enige | recours en annulation contre un règlement d'un ordre communautaire |
| rechtsmiddel vormt om een dergelijk reglement te betwisten, terwijl de | d'avocats constitue la seule voie de droit pour contester un tel |
| andere rechtzoekenden in staat zijn hun betwistingen van | règlement alors que les autres justiciables sont en mesure de faire |
| burgerrechtelijke aard in eerste aanleg te laten beslechten door de | trancher leurs contestations de nature civile, en premier ressort, par |
| rechtbank van eerste aanleg, en de beoefenaars van andere vrije | le tribunal de première instance et que les titulaires d'autres |
| beroepen, in spoedeisende gevallen, over een versnelde | professions libérales disposent, en cas d'urgence, d'une procédure |
| schorsingsprocedure voor de Raad van State beschikken. | accélérée de suspension devant le Conseil d'Etat. |
| B.5.2. Artikel 501 van het Gerechtelijk Wetboek past in een geheel van | B.5.2. L'article 501 du Code judiciaire s'inscrit dans un ensemble de |
| bepalingen die betrekking hebben op de bevoegdheden van de Ordre des | dispositions qui ont trait aux compétences de l'Ordre des barreaux |
| barreaux francophones et germanophone en van de Orde van Vlaamse | francophones et germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies. Cet |
| balies. Dat artikel stelt de voorwaarden van ontvankelijkheid vast van | article détermine les conditions de recevabilité du recours en |
| een vordering tot nietigverklaring die wordt ingesteld tegen een | annulation contre un règlement adopté par l'un de ces ordres |
| reglement dat door een van die gemeenschapsorden is aangenomen. | communautaires. |
| Het beginsel van een vordering tot nietigverklaring is, zijnerzijds, | Le principe du recours en annulation est, quant à lui, établi par |
| vastgesteld in artikel 611 van het Gerechtelijk Wetboek, waarnaar | l'article 611 du Code judiciaire, auquel renvoie explicitement |
| artikel 501 van hetzelfde Wetboek expliciet verwijst en dat niet is | l'article 501 du même Code, et qui n'a pas été modifié par la loi du |
| gewijzigd bij de wet van 22 december 2003. | 22 décembre 2003. |
| B.5.3. Daaruit volgt dat het mogelijke verschil in behandeling niet | |
| zijn oorsprong vindt in de aangevochten wetsbepaling, waarvan het doel | B.5.3. Il s'ensuit que l'éventuelle différence de traitement ne trouve |
| zich ertoe beperkt de voorwaarden van ontvankelijkheid vast te stellen | pas sa source dans la disposition législative attaquée, dont l'objet |
| van de vordering tot nietigverklaring, maar wel degelijk in artikel | se limite à fixer les conditions de recevabilité du recours en |
| 611 van het Gerechtelijk Wetboek, dat het principe ervan vaststelt. | annulation, mais bien dans l'article 611 du Code judiciaire qui en |
| B.5.4. Het tweede middel kan niet worden aangenomen. | établit le principe. B.5.4. Le second moyen ne peut être accueilli. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| - wijst de afstand toe van het beroep ingesteld door J.-L. Dessy; - vernietigt in artikel 501, § 1, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek de woorden « door een advocaat bij het Hof van Cassatie »; - verwerpt het beroep voor het overige. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 1 juni 2005. De griffier, P.-Y. Dutilleux. De wnd. voorzitter, | - décrète le désistement du recours introduit par J.-L. Dessy; - annule, à l'article 501, § 1er, alinéa 3, du Code judiciaire, les mots « par un avocat à la Cour de cassation »; - rejette le recours pour le surplus. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 1er juin 2005. Le greffier, P.-Y. Dutilleux. Le président f.f., |
| R. Henneuse. | R. Henneuse. |