← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 3/2005 van 12 januari 2005 Rolnummer 2907 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 133, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen."
| Uittreksel uit arrest nr. 3/2005 van 12 januari 2005 Rolnummer 2907 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 133, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Aarlen. | Extrait de l'arrêt n° 3/2005 du 12 janvier 2005 Numéro du rôle : 2907 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 133, § 1 er , du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. Martens, M.(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 3/2005 van 12 januari 2005 | Extrait de l'arrêt n° 3/2005 du 12 janvier 2005 |
| Rolnummer 2907 | Numéro du rôle : 2907 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 133, § 1, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 133, § 1er, |
| Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank | du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de |
| van eerste aanleg te Aarlen. | première instance d'Arlon. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges P. |
| P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en J. Spreutels, | Martens, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée |
| bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 4 februari 2004 in zake B. Renard tegen de Belgische | Par jugement du 4 février 2004 en cause de B. Renard contre l'Etat |
| Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is | belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage |
| ingekomen op 5 februari 2004, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te | le 5 février 2004, le Tribunal de première instance d'Arlon a posé la |
| Aarlen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Is artikel 133, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen | « L'article 133, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 est-il |
| 1992 in strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre | contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne |
| het het niet ieder van de ongehuwde ouders mogelijk maakt een deel van | permet pas à chacun des parents célibataires de pouvoir bénéficier |
| de in dat artikel bepaalde belastingvrijstelling te genieten, los van | d'une partie de l'exemption fiscale qu'il prévoit, indépendamment du |
| het feit of het kind al dan niet bij die ouder is gedomicilieerd ? » | fait que l'enfant soit ou non domicilié chez ce parent ? » |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 133, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen | |
| 1992 (hierna W.I.B. 1992), waarvan het 1°, zoals de Ministerraad | B.1. L'article 133, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 |
| (ci-après C.I.R. 1992), dont le 1° constitue, comme le relève le | |
| opmerkt, het voorwerp van de prejudiciële vraag uitmaakt, en de | Conseil des ministres, l'objet de la question préjudicielle, et les |
| artikelen 132bis en 136 van hetzelfde Wetboek bepaalden, in de | articles 132bis et 136 du même Code disposaient, dans la rédaction qui |
| redactie die gold voor het aanslagjaar 2001, waarop het bij de | était la leur lors de l'exercice d'imposition 2001 sur lequel porte le |
| verwijzende rechter aanhangig gemaakte geschil betrekking heeft : | litige dont est saisi le juge a quo : |
| « Art. 132bis.Wanneer de vader en de moeder van een of meer kinderen |
« Art. 132bis.Lorsque les père et mère de l'enfant ou des enfants à |
| ten laste, recht gevende op de toeslagen vermeld in artikel 132, | charge donnant droit aux suppléments visés à l'article 132, alinéa 1er, |
| eerste lid, 1° tot 5°, geen deel uitmaken van hetzelfde gezin, maar | 1° à 5°, ne font pas partie du même ménage mais qu'ils exercent |
| gezamenlijk het ouderlijk gezag uitoefenen over hun gemeenschappelijke kinderen en er het gezamenlijke hoederecht over hebben, worden de in voormeld artikel bedoelde toeslagen waarop die kinderen recht geven, verdeeld over de beide ouders, op voorwaarde dat zij daartoe gezamenlijk een schriftelijke aanvraag indienen die bij hun aangifte van de inkomstenbelastingen dient te worden gevoegd. In dat geval worden de toeslagen waarop de gemeenschappelijke kinderen recht geven, en die vastgesteld worden ongeacht of er al of niet andere kinderen zijn in het gezin waarvan zij deel uitmaken, voor de helft toegekend aan de ouder bij wie de gemeenschappelijke kinderen hun fiscale woonplaats niet hebben, en wordt het totaal van de toeslagen waarop de andere ouder recht heeft, met eenzelfde bedrag verminderd. De in het eerste lid genoemde aanvraag geldt slechts voor één aanslagjaar; ze kan niet worden herroepen. » | conjointement leur autorité parentale sur leurs enfants communs et en ont la garde conjointe, les suppléments visés audit article, auxquels ces enfants donnent droit, sont répartis entre les parents à condition que ceux-ci en fassent conjointement la demande écrite qui doit être jointe à leur déclaration aux impôts sur les revenus. En ce cas, les suppléments auxquels lesdits enfants communs donnent droit, déterminés abstraction faite de l'existence éventuelle d'autres enfants dans le ménage dont ils font partie, sont attribués pour moitié à celui des père et mère chez lequel les enfants communs n'ont pas leur domicile fiscal, et le total des suppléments auxquels a droit l'autre parent est diminué d'un même montant. La demande visée à l'alinéa 1er ne vaut que pour un exercice d'imposition; elle est irrévocable. » |
| « Art. 133.§ 1. De belastingvrije som wordt bovendien nog met de |
« Art. 133.§ 1er. La quotité du revenu exemptée d'impôt est, en |
| volgende toeslagen verhoogd : | outre, majorée des suppléments suivants : |
| 1° met 35 000 frank voor een niet-hertrouwde weduwnaar of weduwe, | 1° 35 000 francs pour un veuf ou une veuve, non remarié, ainsi que |
| alsook voor een ongehuwde vader of moeder die één of meer kinderen ten | pour un père ou une mère célibataire ayant un ou plusieurs enfants à |
| laste heeft; | charge; |
| 2° met 35 000 frank voor elk gehandicapte belastingplichtige; | 2° 35 000 francs pour chaque contribuable atteint d'un handicap; |
| 3° met 35 000 frank voor iedere gehandicapte andere persoon ten laste; | 3° 35 000 francs pour chaque personne à charge atteinte d'un handicap; |
| 4° met 35 000 frank voor een gehuwde belastingplichtige voor het jaar | 4° 35 000 francs pour un contribuable marié, pour l'année de son |
| van zijn huwelijk indien de echtgenoot geen bestaansmiddelen heeft | mariage, si le conjoint n'a pas bénéficié de ressources d'un montant |
| gehad die meer dan 60 000 frank netto bedragen. » | net supérieur à 60 000 francs. » |
| « Art. 136.Als ten laste van echtgenoten of van alleenstaanden worden |
« Art. 136.Sont considérés comme étant à charge des conjoints ou des |
| isolés, à condition qu'ils fassent partie de leur ménage au 1er | |
| aangemerkt, mits zij deel uitmaken van hun gezin op 1 januari van het | janvier de l'exercice d'imposition et qu'ils n'aient pas bénéficié |
| aanslagjaar en zij persoonlijk in het belastbare tijdperk geen | personnellement, pendant la période imposable, de ressources d'un |
| bestaansmiddelen hebben gehad die meer dan 60 000 frank netto bedragen : | montant net supérieur à 60 000 francs : |
| 1° hun kinderen; | 1° leurs enfants; |
| 2° hun ascendenten; | 2° leurs ascendants; |
| 3° hun zijverwanten tot en met de tweede graad; | 3° leurs collatéraux jusqu'au deuxième degré inclusivement; |
| 4° personen van wie de belastingplichtige als kind volledig of | 4° les personnes qui ont assumé la charge exclusive ou principale du |
| hoofdzakelijk ten laste is geweest. » | contribuable pendant l'enfance de celui-ci. » |
| B.2. De artikelen 131 en volgende van het W.I.B. 1992 bepalen | B.2. Les articles 131 et suivants du C.I.R. 1992 déterminent des |
| belastingvrije sommen. | quotités de revenus qui sont exemptées d'impôt. |
| Artikel 132, eerste lid, 1° tot 6°, bepaalt de belastingvrije sommen | L'article 132, alinéa 1er, 1° à 6°, détermine les quotités exemptées |
| voor kinderen ten laste. Artikel 132bis, ingevoegd bij de wet van 4 | en raison d'enfants à charge. L'article 132bis, inséré par la loi du 4 |
| mei 1999 en van toepassing vanaf het aanslagjaar 2000, kent (onder de | mai 1999 et applicable à partir de l'exercice d'imposition 2000, |
| daarin vastgestelde voorwaarden) aan de ouders die geen deel uitmaken | accorde (aux conditions qu'il détermine) aux parents qui ne font pas |
| van hetzelfde gezin, maar gezamenlijk het ouderlijk gezag over hun | partie du même ménage mais exercent conjointement leur autorité |
| gemeenschappelijke kinderen uitoefenen en het gezamenlijke hoederecht | parentale sur leurs enfants communs et en ont la garde conjointe, le |
| over hen hebben, het genot van de helft van de belastingvrije som voor | bénéfice de la moitié de la quotité exemptée pour enfant à charge. |
| kinderen ten laste toe. Artikel 133, § 1, 1°, bepaalt de toeslag op de belastingvrije som ten voordele van, onder meer, de ongehuwde vader of moeder met een of meer kinderen ten laste. B.3. Uit de elementen van het verwijzingsvonnis blijkt dat de prejudiciële vraag betrekking heeft op een verschil in behandeling onder de belastingplichtigen die geen gezin vormen en die gemeenschappelijke kinderen hebben, over wie zij hun ouderlijk gezag gezamenlijk uitoefenen en over wie zij het gezamenlijke hoederecht hebben, naargelang die belastingplichtigen de in het geding zijnde belastingvrijstellingen genieten rekening houdende met het feit dat zij kinderen ten laste hebben of een ongehuwde vader of moeder met een | L'article 133, § 1er, 1°, détermine la quotité exemptée supplémentaire dont bénéficie, notamment, le père ou la mère célibataire ayant un ou plusieurs enfants à charge. B.3. Il résulte des éléments contenus dans le jugement a quo que la question préjudicielle porte sur une différence de traitement entre les contribuables qui ne forment pas un ménage et qui ont des enfants communs, sur lesquels ils exercent conjointement leur autorité parentale et dont ils ont la garde conjointe, suivant que ces contribuables bénéficient des exonérations fiscales en cause en considération de ce qu'ils ont des enfants à charge ou de ce qu'ils sont père ou mère célibataire ayant un enfant à charge : alors que le |
| kind ten laste zijn : terwijl het voordeel van de vrijstelling in het | bénéfice de l'exonération peut être partagé dans le premier cas |
| eerste geval kan worden verdeeld (artikel 132bis ), kan dat niet in | (article 132bis ), il ne peut l'être dans le second (article 133, § 1er, |
| het tweede geval (artikel 133, § 1, 1°) en wordt het uitsluitend | 1°) et est exclusivement attribué à celui des parents ayant l'enfant à |
| toegekend aan die ouder die het kind op 1 januari van het betrokken | charge au 1er janvier de l'exercice d'imposition concerné (article |
| aanslagjaar ten laste heeft (artikel 136). | 136). |
| B.4. De bepaling vervat in artikel 133, § 1, 1°, dateert van vóór die | B.4. La disposition contenue à l'article 133, § 1er, 1°, est |
| welke is vervat in artikel 132bis. De eerste werd opgenomen in artikel | antérieure à celle contenue à l'article 132bis. La première fut |
| 81, § 1, 9°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (1964), dat, | inscrite à l'article 81, § 1er, 9°, du Code des impôts sur les revenus |
| vóór 1981, voorzag in de toekenning van een bijkomende en forfaitaire | (1964) qui, avant 1981, prévoyait l'octroi d'une réduction |
| vermindering van 4 618 frank ten behoeve van de niet-hertrouwde | complémentaire et forfaitaire de 4 618 francs en faveur des |
| belastingplichtige weduwnaars of weduwen die een of meerdere kinderen | contribuables veufs ou veuves non remariés qui ont un ou plusieurs |
| ten laste hebben. Die bepaling werd gewijzigd bij de wet van 10 | enfants à charge. Cette disposition fut modifiée par la loi du 10 |
| februari 1981 om het recht op de bijkomende vermindering uit te | février 1981 pour élargir le droit à la réduction complémentaire à une |
| breiden tot een nieuwe categorie van belastingplichtigen, namelijk tot | |
| de alleenstaande vader of tot de alleenstaande moeder die één of | nouvelle catégorie de contribuables, à savoir au père célibataire ou à |
| meerdere kinderen ten laste heeft (Parl. St., Senaat, 1980-1981, nr. | la mère célibataire qui a un ou plusieurs enfants à charge. (Doc. |
| 577/2, p. 15). Het verdelen van dat voordeel tussen de alleenstaande | parl., Sénat, 1980-1981, n° 577/2, p. 15). Le partage de cet avantage |
| vader en de alleenstaande moeder werd bij die gelegenheid niet aan de | entre père et mère célibataires ne fut pas évoqué à cette occasion. |
| orde gesteld. De tweede bepaling is opgenomen in artikel 132bis van het W.I.B. 1992 | La seconde disposition a été inscrite à l'article 132bis du C.I.R. |
| bij de wet van 4 mei 1999, op grond van de volgende overwegingen : | 1992 par la loi du 4 mai 1999, sur la base des considérations suivantes : |
| « Luidens artikel 374 van het Burgerlijk Wetboek blijven de ouders, | « Conformément à l'article 374 du Code civil, lorsque les parents ne |
| wanneer zij niet samenleven, gezamenlijk het ouderlijk gezag | vivent pas ensemble, ils continuent à exercer conjointement l'autorité |
| uitoefenen, behalve wanneer de rechter er anders over beslist. | parentale, sauf décision contraire du juge. |
| In dergelijke omstandigheden en wanneer de ouders het gezamenlijk | Dans ces circonstances et lorsque les parents ont la garde conjointe |
| hoederecht over hun kinderen hebben, is het dan ook slechts billijk | de leurs enfants, il n'est que juste que les suppléments de quotité de |
| dat de toeslagen op de belastingvrije som waarop die kinderen recht | revenu exemptée d'impôt auxquels ces enfants donnent droit soient |
| geven, onder die beide ouders worden verdeeld. » (Parl. St., Kamer, | répartis entre les deux parents. » (Doc. parl., Chambre, 1998-1999, |
| 1998-1999, DOC 49-2073/001, pp. 1 en 2) | DOC 49-2073/001, pp. 1 et 2) |
| « Tot op heden worden, in het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 | « Jusqu'à présent, le Code des impôts sur les revenus 1992 (CIR 92) ne |
| (WIB 92), toeslagen op de belastingvrije som voor kinderen ten laste, | permet en général d'accorder les majorations de la quotité du revenu |
| gewoonlijk, alleen toegekend aan de ouder bij wie die kinderen | qui est exemptée d'impôt pour enfants à charge qu'au seul parent chez |
| gedomicilieerd zijn. Wanneer het hoederecht werkelijk en afwisselend | qui ces enfants sont domiciliés. Or, lorsque la garde est exercée |
| door elk van de ouders wordt uitgeoefend, wordt de last van de | réellement et de manière alternée par chacun des parents, la charge |
| kinderen echter door elke ouder billijk gedragen. | des enfants est supportée équitablement par chaque parent. |
| De beoogde bepaling heeft dus tot doel het mogelijk te maken dat de | La disposition projetée vise donc à permettre de répartir la |
| toeslag op de belastingvrije som voor kinderen ten laste van wie het | majoration de la quotité exemptée pour enfants à charge dont la garde |
| hoederecht gezamenlijk door die ouders wordt uitgeoefend, door elke | est assurée conjointement par ces parents, pour moitié dans le chef de |
| ouder voor de helft wordt gedeeld, mits zij beiden hun schriftelijk en | chaque parent, moyennant accord écrit et irrévocable de ceux-ci » |
| onherroepelijk akkoord hebben gegeven » (ibid., DOC 49-2073/006, p. | (ibid., DOC 49-2073/006, p. 2). |
| 2). B.5. Het extra belastingvoordeel dat artikel 133, § 1, 1°, biedt, | B.5. L'avantage fiscal supplémentaire que constitue l'article 133, § 1er, |
| heeft tot doel een ouder te helpen die alleen moet instaan voor de | 1°, a pour but d'aider un parent qui doit assumer seul l'éducation et |
| opvoeding en de financiële lasten van de kinderen. Aangezien het in | les charges financières des enfants. Dès lors que l'avantage fiscal |
| artikel 132bis bepaalde belastingvoordeel eveneens wordt toegekend | prévu à l'article 132bis est aussi octroyé en considération de |
| rekening houdende met de opvoeding en de financiële lasten van de | l'éducation et des charges financières des enfants, la simple |
| kinderen, verantwoordt het loutere gegeven dat deze laatsten geen deel | circonstance que ceux-ci ne feraient pas partie du ménage d'un |
| zouden uitmaken van het gezin van een alleenstaande belastingplichtige | contribuable isolé - tel, en l'espèce, le père célibataire - à la date |
| - zoals, te dezen, de ongehuwde vader - op de in artikel 136 bedoelde | visée à l'article 136 ne justifie pas que le premier avantage ne |
| datum, niet dat het eerste voordeel niet kan worden verdeeld, terwijl het tweede dat wel kan, wanneer beide ouders op gelijke wijze instaan voor de opvoeding en de last van de kinderen, waarbij beiden het gezamenlijke hoederecht werkelijk en afwisselend hebben en wanneer de ouders daartoe gezamenlijk een aanvraag indienen. De door de Ministerraad aangevoerde verantwoording volgens welke het noodzakelijk zou zijn om het kind op grond van wie het belastingvoordeel is toegekend, op één enkele plaats te kunnen lokaliseren, kan niet in aanmerking worden genomen, vermits dat gegeven de wetgever niet heeft belet om artikel 132bis aan te nemen en het daarin beoogde voordeel te verdelen. | puisse être partagé, alors que le second le peut, lorsque l'éducation et la charge des enfants sont supportées d'une manière égale par chaque parent, chacun d'eux exerçant, réellement et de manière alternée, la garde conjointe, et lorsque les parents en font conjointement la demande. La justification avancée par le Conseil des Ministres et selon laquelle il serait nécessaire de pouvoir donner une localisation unique à l'enfant en considération duquel l'avantage fiscal est consenti ne peut être retenue puisque cet élément n'a pas empêché le législateur d'adopter l'article 132bis et de partager l'avantage qui y est visé. |
| B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord in | B.6. La question préjudicielle appelle une réponse positive dans la |
| de mate die is aangegeven in B.5. | mesure indiquée au B.5. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 133, § 1, 1°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 | L'article 133, § 1er, 1°, du Code des impôts sur les revenus 1992 |
| schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het niet | viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne permet |
| toestaat dat het daarin beoogde voordeel wordt verdeeld tussen een | pas que l'avantage qu'il vise soit partagé entre un père célibataire |
| alleenstaande vader en een alleenstaande moeder die het gezamenlijke | et une mère célibataire qui exercent la garde conjointe de leurs |
| hoederecht over hun kinderen hebben en die daartoe gezamenlijk een | enfants et qui en font conjointement la demande. |
| aanvraag indienen. | |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 januari 2005. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 12 janvier 2005. |
| De griffier, | Le greffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |