← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 124/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2782 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende de artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°,
en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet van 10 april 19 Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 124/2004 van 7 juli 2004 Rolnummer 2782 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet van 10 april 19 Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters L. Fran(...) | Extrait de l'arrêt n° 124/2004 du 7 juillet 2004 Numéro du rôle : 2782 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1 er , 59, 9°, et 59quinquies de la loi du 10 avril 1971 s La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. François, P(...) |
|---|---|
| ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
| Uittreksel uit arrest nr. 124/2004 van 7 juli 2004 | Extrait de l'arrêt n° 124/2004 du 7 juillet 2004 |
| Rolnummer 2782 | Numéro du rôle : 2782 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 20bis, 46, § | En cause : la question préjudicielle relative aux articles 20bis, 46, |
| 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, en 59quinquies van de | |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Arbeidshof te | § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59, 9°, et 59quinquies de la loi du 10 |
| avril 1971 sur les accidents du travail, posée par la Cour du travail | |
| Brussel. | de Bruxelles. |
| Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters | composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges L. |
| L. François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen en J.-P. Moerman, | François, P. Martens, M. Bossuyt, A. Alen et J.-P. Moerman, assistée |
| bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 8 september 2003 in zake M. Vidal Sansa en anderen | Par arrêt du 8 septembre 2003 en cause de M. Vidal Sansa et autres |
| tegen de n.v. Fortis AG en het Fonds voor arbeidsongevallen en in zake | contre la s.a. Fortis AG et le Fonds des accidents du travail et en |
| de n.v. Fortis AG tegen de n.v. Mercator, waarvan de expeditie ter | cause de la s.a. Fortis AG contre la s.a. Mercator, dont l'expédition |
| griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 15 september 2003, heeft | est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 15 septembre 2003, la |
| het Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Cour du travail de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Zijn de artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, | « Les articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59quinquies |
| 59quinquies en 59, 9°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, | et 59, 9°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, |
| afzonderlijk beschouwd of in onderlinge samenhang gelezen, strijdig | pris isolément ou combinés entre eux, sont-ils contraires aux articles |
| met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat, enerzijds, de | 10 et 11 de la Constitution, en ce que, d'une part, les parents de la |
| ouders van de getroffene van een dodelijk arbeidsongeval die op grond | victime d'un accident mortel du travail qui ont bénéficié d'une rente |
| van de artikelen 15 en 20 van de arbeidsongevallenwet van 10 april | sur la base des articles 15 et 20 de la loi du 10 avril 1971 sur les |
| 1971 een rente hebben ontvangen maar die deze ingevolge artikel 20bis | accidents du travail, mais qui cessent d'en bénéficier par l'effet de |
| van die wet niet langer genieten, niet de gemeenrechtelijke vergoeding | l'article 20bis de cette loi, ne peuvent pas demander la réparation de |
| kunnen vorderen van de schade die het gevolg is van het overlijden, | droit commun du dommage qui découle du décès, à partir de la date à |
| vanaf de datum waarop de getroffene 25 jaar zou zijn geworden, ten | laquelle la victime aurait eu 25 ans, à charge de la personne |
| laste van de persoon die aansprakelijk is voor het ongeval en die niet | |
| de werkgever of een van diens aangestelden of lasthebbers is, terwijl, | responsable de l'accident, autre que l'employeur, ses mandataires ou |
| anderzijds, de ouders van de getroffene van een gemeenrechtelijk | préposés, alors que, d'autre part, les parents de la victime d'un |
| dodelijk ongeval dat wel kunnen doen ? » | accident mortel de droit commun peuvent le faire ? » |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. De artikelen 20bis, 46, § 2, tweede lid, 47, eerste lid, 59, 9°, | B.1. Les articles 20bis, 46, § 2, alinéa 2, 47, alinéa 1er, 59, 9°, et |
| en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 bepalen : | 59quinquies de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail disposent : |
| « Art. 20bis.Voor de bloedverwanten in opgaande lijn is de rente |
« Art. 20bis.Pour les ascendants, la rente reste due jusqu'au moment |
| verschuldigd tot op het ogenblik waarop de getroffene de leeftijd van | |
| 25 jaar zou bereikt hebben, tenzij zij het bewijs leveren dat de | où la victime aurait atteint l'âge de 25 ans, à moins qu'ils puissent |
| getroffene voor hen de belangrijkste kostwinner was. » | fournir la preuve que la victime était leur principale source de revenus. » |
| « Art. 46.§ 1. [...] |
« Art. 46.§ 1er. [...] |
| § 2. [...] | § 2. [...] |
| De volgens het gemeen recht toegekende vergoeding, die geen betrekking | La réparation en droit commun qui ne peut se rapporter à |
| kan hebben op de vergoeding van de lichamelijke schade zoals zij | l'indemnisation des dommages corporels, telle qu'elle est couverte par |
| gedekt is door deze wet, mag samengevoegd worden met de krachtens deze | la présente loi, peut se cumuler avec les indemnités résultant de la |
| wet toegekende vergoedingen. » | présente loi. » |
| « Art. 47.De verzekeringsonderneming en het Fonds voor |
« Art. 47.L'entreprise d'assurances et le Fonds des Accidents du |
| arbeidsongevallen kunnen een rechtsvordering instellen tegen de voor | travail peuvent exercer une action contre le responsable de l'accident |
| het arbeidsongeval aansprakelijke tot beloop van de krachtens artikel | du travail, jusqu'à concurrence des débours effectués en vertu de |
| 46, § 2, eerste lid, gedane uitkeringen, de ermee overeenstemmende | l'article 46, § 2, alinéa 1er, des capitaux y correspondant, ainsi que |
| kapitalen, alsmede de bedragen en kapitalen bedoeld bij de artikelen 51bis, 51ter en 59quinquies. | des montants et capitaux visés aux articles 51bis, 51ter et 51quinquies. |
| [...] » | [...] » |
| « Art. 59.Het Fonds voor arbeidsongevallen wordt gestijfd door : |
« Art. 59.Le Fonds des accidents du travail est alimenté par : |
| [...] | [...] |
| 9° de kapitalen bedoeld in artikel 42bis, tweede lid, artikel 51ter en | 9° les capitaux visés à l'article 42bis, alinéa deux, à l'article |
| artikel 59quinquies, eerste lid. » | 51ter et à l'article 59quinquies, alinéa 1er. » |
| « Art. 59quinquies.De in kapitaal omgezette rente, bedoeld bij |
« Art. 59quinquies.La rente convertie en capital, visée à l'article |
| artikel 20 die in toepassing van artikel 20bis niet verschuldigd is, | 20, qui n'est pas due suite à l'application de l'article 20bis, est |
| wordt volgens het barema en de nadere regelen bepaald door de Koning, | versée au Fonds des accidents du travail, selon les modalités à |
| gestort aan het Fonds voor arbeidsongevallen. » | déterminer par le Roi. » |
| B.2. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over het verschil in | B.2. La Cour est interrogée sur la différence de traitement qui |
| behandeling dat zou bestaan tussen de ouders van het slachtoffer van | existerait entre les parents de la victime d'un accident décédée avant |
| een ongeval dat overleden is vóór de leeftijd van 25 jaar en dat voor | d'avoir atteint l'âge de 25 ans et qui n'était pas leur principale |
| hen niet de belangrijkste kostwinner was, naargelang dat ongeval al | source de revenus, suivant que cet accident est ou non un accident du |
| dan niet een arbeidsongeval (of een ongeval op de weg naar en van het | travail (ou sur le chemin du travail) : dans le premier cas, la rente |
| werk) is : in het eerste geval kunnen zij, wegens de rente die aan hen | qui leur est versée jusqu'à la date à laquelle la victime aurait |
| wordt gestort tot de datum waarop het slachtoffer de leeftijd van 25 | atteint l'âge de 25 ans (article 20bis ), représentant l'indemnisation |
| jaar zou hebben bereikt (artikel 20bis ) en die overeenstemt met de | des dommages corporels, les empêche d'exercer une action en réparation |
| vergoeding van de lichamelijke schade, geen gemeenrechtelijke | |
| vordering tot vergoeding instellen (artikel 46, § 2, tweede lid), | selon le droit commun (article 46, § 2, alinéa 2), alors que celle-ci |
| terwijl die vordering wel kan worden ingesteld door de | peut être exercée par l'entreprise d'assurance (article 47), laquelle |
| verzekeringsonderneming (artikel 47), die verplicht is de (in kapitaal | est tenue de verser au Fonds des accidents du travail (ci-après : |
| omgezette) rente die niet aan de ouders verschuldigd is vanaf de datum | F.A.T.) la rente (convertie en capital) qui n'est pas due aux parents |
| waarop het slachtoffer de leeftijd van 25 jaar zou hebben bereikt, te | après la date à laquelle la victime aurait atteint l'âge de 25 ans |
| storten aan het Fonds voor arbeidsongevallen (hierna : F.A.O.) | |
| (artikelen 59, 9°, en 59quinquies ); in het tweede geval kunnen de | (articles 59, 9°, et 59quinquies ); dans le second cas, l'action en |
| ouders van het slachtoffer een gemeenrechtelijke vordering tot | réparation de droit commun peut être exercée par les parents de la |
| vergoeding instellen. | victime. |
| B.3. De beperking in de tijd van de in het geding zijnde rente werd, | B.3. La limitation dans le temps de la rente en cause a été motivée, |
| in het verslag aan de Koning voorafgaand aan het koninklijk besluit | |
| nr. 285 van 31 maart 1984 tot wijziging van de wet van 10 april 1971, | dans le rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 285 du 31 mars 1984 |
| gemotiveerd vanuit de bekommernis om tegelijkertijd het financiële | modifiant la loi du 10 avril 1971, par le souci, tout à la fois, |
| evenwicht van het geheel van de socialezekerheidsstelsels te | d'assurer l'équilibre financier de l'ensemble des régimes de la |
| waarborgen en rekening te houden met de ontwikkelingen op sociaal | sécurité sociale et de tenir compte de l'évolution sociale : |
| gebied : « Artikel 1 [waarbij artikel 20bis wordt gewijzigd] wil de | « L'article 1er [qui modifie l'article 20bis ] vise à rendre plus |
| toekenningsvoorwaarden voor de afgeleide rechten, nl. de renten bij | strictes les conditions d'octroi des droits dérivés, notamment les |
| dodelijk arbeidsongeval, verstrengen. Momenteel wordt aan | rentes en cas d'accident mortel. Actuellement les ascendants ne |
| bloedverwanten in opgaande lijn een levenslange rente uitgekeerd, zo | perçoivent la rente viagère que si la victime, au moment de |
| het slachtoffer op het moment van het ongeval met hen onder hetzelfde | |
| dak woonde. Indien het slachtoffer op het moment van het ongeval niet | l'accident, vivait sous le même toit. Si la victime, au moment de |
| meer onder hetzelfde dak woonde als bijvoorbeeld zijn ouders, dan | l'accident, ne vivait plus sous le même toit que par exemple ses |
| hebben deze laatsten geen enkele rente. | parents, ces derniers n'ont droit à aucune rente. |
| Zowel rekening houdend met de sociale evolutie als vanuit de | Aussi bien en tenant compte de l'évolution sociale que dans un souci |
| selectiviteitsbekommernis, is het niet langer aangewezen een | |
| levenslange rente uit te keren aan de bloedverwanten in opgaande lijn | de sélectivité, il n'est plus indiqué d'octroyer une rente viagère aux |
| van slachtoffers die, bij leven, normaal gesproken niet meer onder | ascendants d'une victime qui, normalement en son vivant, n'aurait plus |
| hetzelfde dak als hun ouders zouden wonen. Daarom wordt voorzien dat | vécu sous le même toit. Pour cela, il est prévu que pour les |
| voortaan voor de bloedverwanten in opgaande lijn de rente verschuldigd | ascendants, la rente est due jusqu'au moment où la victime aurait eu |
| is tot op het ogenblik waarop de getroffene de leeftijd van 25 jaar | 25 ans à moins qu'ils n'apportent la preuve que la victime était leur |
| zou bereikt hebben, tenzij zij het bewijs leveren dat de getroffene | principal soutien. Cette dernière clause garantit donc une rente en |
| voor hen de belangrijkste kostwinner was. Deze laatste clausule | cas, par exemple, d'accident mortel de travail d'un travailleur |
| waarborgt dus een rente in geval bijvoorbeeld van dodelijk | |
| arbeidsongeval van een ongehuwde arbeider, die bij zijn ouders | célibataire qui habitait chez ses parents et était leur soutien. » |
| inwoonde en voor hun onderhoud instond. » (Belgisch Staatsblad , 13 | (Moniteur belge , 13 avril 1984, p. 4704) |
| april 1984, p. 4704) | |
| B.4. Het onderzoek van het Hof betreft het geval waarin, zoals in de | |
| zaak die aan de verwijzende rechter is voorgelegd, de aansprakelijke | B.4. L'objet de l'examen de la Cour est l'hypothèse où, comme dans |
| van het ongeval niet de werkgever is, noch een lasthebber of | l'espèce soumise au juge a quo, le responsable de l'accident n'est ni |
| aangestelde van de werkgever, maar een derde. | l'employeur, ni un mandataire, ni un préposé de celui-ci, mais un |
| Het Hof wijst daarnaast erop dat artikel 46, § 1, eerste lid, 4°, van | tiers. La Cour relève en outre que l'article 46, § 1er, alinéa 1er, 4°, de la |
| de wet van 10 april 1971 het slachtoffer of zijn rechthebbenden | loi du 10 avril 1971 autorise la victime ou ses ayants droit à |
| toestaat een rechtsvordering in te stellen overeenkomstig de | intenter une action en justice conformément aux règles du droit commun |
| gemeenrechtelijke regels van de burgerlijke aansprakelijkheid tegen de | de la responsabilité civile contre les tiers responsables de |
| voor het ongeval aansprakelijke derden, maar dat de volgens het gemeen | |
| recht toegekende vergoeding, krachtens het voormelde artikel 46, § 2, | l'accident mais qu'en vertu de l'article 46, § 2, alinéa 2, précité, |
| tweede lid, niet kan worden toegekend indien zij betrekking heeft op | la réparation de droit commun ne peut être accordée si elle porte sur |
| lichamelijke schade die reeds werd vergoed op grond van de in het | des dommages corporels faisant déjà l'objet d'une indemnisation en |
| geding zijnde wet. | vertu de la loi en cause. |
| B.5.1. Uit de motivering van het arrest waarbij het Hof een vraag | B.5.1. Il apparaît de la motivation de l'arrêt par lequel la Cour est |
| wordt gesteld, blijkt dat de verwijzende rechter, met verwijzing naar | interrogée que le juge a quo, se référant à un arrêt de la Cour de |
| een arrest van het Hof van Cassatie van 2 november 1994 (Arr. Cass., 1994, 909), ervan uitgaat dat de lichamelijke schade die door de arbeidsongevallenwet wordt gedekt in geval van een dodelijk ongeval, de materiële en morele schade is die uit het overlijden voortvloeit. B.5.2. De Ministerraad merkt op dat het arrest van het Hof van Cassatie - waarnaar de verwijzende rechter, zoals uiteengezet in B.5.1, verwijst - betrekking heeft op een arbeidsongeval waarvoor de werkgever aansprakelijk wordt gesteld en niet, zoals te dezen, op een ongeval op de weg naar en van het werk waarvoor een derde aansprakelijk wordt gesteld. Hij voert aan dat de rechthebbenden van | cassation du 2 novembre 1994 (Pas., 1994, I, 890), considère que le dommage corporel couvert par la loi sur les accidents du travail en cas d'accident mortel est le dommage matériel et moral qui découle du décès. B.5.2. Le Conseil des ministres observe que cet arrêt de la Cour de cassation - auquel renvoie le juge a quo, comme il est exposé au B.5.1 - concerne un accident du travail mettant en cause la responsabilité de l'employeur et non, comme en l'espèce, un accident sur le chemin du travail mettant en cause celle d'un tiers. Il soutient que les ayants |
| het slachtoffer bijgevolg de gemeenrechtelijke vergoeding kunnen | droit de la victime peuvent par conséquent demander la réparation de |
| vorderen van de morele schade, en dat de prejudiciële vraag berust op | droit commun en ce qui concerne le préjudice moral et que la question |
| een « foute interpretatie van de aard van de door de | préjudicielle repose sur une « interprétation fautive de la nature de |
| arbeidsongevallenwet gedekte schadeloosstelling ». | l'indemnisation couverte par la loi sur les accidents du travail ». |
| B.5.3. Het Hof stelt vast dat de wetgever bij het aannemen van het in | B.5.3. La Cour relève que le législateur, en adoptant l'article 20bis |
| het geding zijnde artikel 20bis moet worden geacht van oordeel te zijn | en cause, ne pouvait que penser que le dommage couvert par la rente |
| geweest dat de morele schade niet wordt gedekt door de in dat artikel | visée dans cet article ne comprenait pas le dommage moral, car |
| bedoelde rente, vermits die schade niet wordt beïnvloed door het | celui-ci n'est pas affecté par la survenance de l'âge mentionné par |
| bereiken van de in die bepaling vermelde leeftijd. | cette disposition. |
| B.5.4. In de interpretatie volgens welke de morele schade niet is | B.5.4. Dans l'interprétation selon laquelle le dommage moral n'est pas |
| gedekt door de vergoeding van de lichamelijke schade bedoeld in | couvert par l'indemnisation des dommages corporels visés à l'article |
| artikel 46, § 2, tweede lid, van de wet, kunnen de rechthebbenden van | 46, § 2, alinéa 2, de la loi, les ayants droit de la victime pourront |
| het slachtoffer een gemeenrechtelijke vordering inzake | |
| aansprakelijkheid instellen en, zonder de begrenzing op grond van de | exercer l'action en responsabilité de droit commun et, sans être |
| datum (waarin artikel 20bis van de in het geding zijnde wet voorziet) | limités par la date (prévue par l'article 20bis de la loi en cause) à |
| waarop het overleden slachtoffer de leeftijd van 25 jaar zou hebben | laquelle la victime décédée aurait atteint l'âge de 25 ans, être |
| bereikt, worden vergoed zoals de rechthebbenden van het slachtoffer | indemnisés comme le seraient les ayants droit de la victime d'un |
| van een gewoon ongeval. Daaruit vloeit voort dat het in het geding | accident ordinaire. Il en résulte que la différence de traitement en |
| zijnde verschil in behandeling niet bestaat. | cause est inexistante. |
| B.6. Zoals uiteengezet in B.5.1, verleent de verwijzende rechter aan | B.6. Comme il est exposé au B.5.1, le juge a quo confère cependant une |
| de in het geding zijnde bepalingen evenwel een andere interpretatie. | autre interprétation aux dispositions en cause. |
| Het Hof dient de prejudiciële vraag nog te beantwoorden in de | La Cour doit encore répondre à la question préjudicielle dans |
| uitlegging die de verwijzende rechter aan die bepalingen geeft. | l'interprétation que le juge a quo donne à ces dispositions. |
| B.7. In die interpretatie, volgens welke zowel de materiële als de | B.7. Dans cette interprétation, selon laquelle le dommage tant |
| morele schade van de ouders-rechthebbenden door de | matériel que moral des parents, ayants droit, est couvert par la loi |
| arbeidsongevallenwet wordt gedekt, zouden zij geen enkele vordering | sur les accidents du travail, ceux-ci ne peuvent intenter aucune |
| inzake burgerlijke aansprakelijkheid kunnen instellen, en geldt de in | action en responsabilité civile et l'indemnisation de leur dommage |
| artikel 20bis bedoelde leeftijdsgrens voor de vergoeding van hun | connaît la limite d'âge prévue à l'article 20bis. |
| schade. B.8.1. De draagwijdte van het forfaitaire karakter van het systeem van | B.8.1. Il y a lieu de préciser la portée du caractère forfaitaire de |
| vergoeding voor arbeidsongevallen dient te worden gepreciseerd. | l'ensemble formé par le système de réparation des accidents du travail. |
| B.8.2. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van | B.8.2. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages |
| schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire | résultant des accidents du travail prévoyait la réparation forfaitaire |
| vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de | du dommage résultant d'un accident du travail, le caractère |
| forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een | forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une |
| van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet | réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée |
| meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « | non plus sur la notion de faute, mais sur celle de risque |
| professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de | professionnel et sur une répartition de ce risque entre l'employeur et |
| werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. | la victime de l'accident du travail. |
| Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, | D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute dans |
| steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het | son chef, toujours rendu responsable du dommage résultant de |
| arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het | l'accident du travail subi par la victime. Ainsi non seulement |
| slachtoffer op die manier vrijgesteld van het bewijs, dat vaak zeer moeilijk te leveren is - in elk geval wanneer het gaat om een arbeidsongeval -, van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en van het bestaan van een oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade, maar zijn eigen (onopzettelijke) fout stond de vergoeding niet in de weg en leidde niet tot zijn aansprakelijkheid indien door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire schadevergoeding waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor de geleden schade. Door verschillende wetswijzigingen werd het vergoedingsniveau uitgebreid. Ook de oorspronkelijk voorgeschreven immuniteit van de werkgever werd aangepast na de uitbreiding van de arbeidsongevallenregeling tot de ongevallen op de weg naar en van het werk. | celle-ci était dispensée de la preuve, souvent très difficile à apporter, en tout cas lorsqu'il s'agit d'un accident du travail, de la faute de l'employeur ou de son préposé et de l'existence d'un lien causal entre cette faute et le dommage subi, mais sa propre faute (non intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation, et n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute causait un accident du travail à un tiers. D'autre part, la victime de l'accident du travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que partiellement pour le dommage subi. A la suite de plusieurs modifications de la loi, le niveau d'indemnisation a été étendu. De même, l'immunité initialement prévue de l'employeur a été adaptée à la suite de l'extension de la réglementation sur les accidents du travail aux accidents sur le chemin du travail. |
| Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | Lors de l'élaboration de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du |
| werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte | travail, le système a été modifié par l'instauration de l'assurance |
| verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de | obligatoire, en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à |
| werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de | l'employeur mais à « l'assureur-loi ». C'est le préjudice du |
| werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd | travailleur et non plus la responsabilité de l'employeur qui est |
| vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een | assuré, de sorte que le système se rapproche d'un mécanisme |
| mechanisme van sociale verzekering. | d'assurances sociales. |
| B.8.3. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het | B.8.3. L'article 7 de la loi sur les accidents du travail définit |
| arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het | ceux-ci comme « tout accident qui survient à un travailleur dans le |
| feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een | cours et par le fait de l'exécution du contrat de louage de travail et |
| letsel veroorzaakt ». Artikel 8 voegt eraan toe dat een ongeval dat | qui produit une lésion ». L'article 8 ajoute qu'est considéré comme |
| zich voordoet op de weg naar en van het werk, als arbeidsongeval wordt | accident du travail l'accident survenu sur le chemin du travail. |
| beschouwd. Het doel van het systeem van de vaste vergoeding bestaat | L'objectif du système forfaitaire est d'assurer une protection du |
| erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk | revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser |
| professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door de schuld | même lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou |
| van die werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de | d'un compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et |
| arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename | les relations de travail dans les entreprises en excluant la |
| van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. | multiplication des procès en responsabilité. |
| De bescherming in geval van een fout van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door die fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder groot. Bij een dodelijk ongeval dekt de vaste vergoeding bovendien de schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt | La protection en cas de faute du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident du travail causé par cette faute. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. En cas d'accident mortel, le forfait couvre en outre le dommage de ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu de la victime. Le financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, |
| gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een | qui sont obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière |
| verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden gesteld. B.9. Aangezien een afwijkend systeem in principe verantwoord is, kan worden aanvaard dat bij een nadere vergelijking met het gemeenrechtelijke systeem verschillen in behandeling aan het licht komen, nu eens in de ene zin, dan weer in de andere, onder voorbehoud dat elk van de in het geding zijnde regels dient overeen te stemmen met de logica van het systeem waarvan die regel deel uitmaakt. B.10.1. Het Hof dient te onderzoeken of de in het geding zijnde bepalingen, in de onderzochte interpretatie, in overeenstemming zijn met de logica van het systeem van de arbeidsongevallenregeling. | d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. Le souci de ne pas alourdir la charge économique qui en résulte par une éventuelle obligation de réparer issue du droit commun a conduit le législateur à restreindre le champ des hypothèses susceptibles d'engager la responsabilité civile de l'employeur. B.9. Dès lors qu'un système dérogatoire se justifie dans son principe, il est admissible que sa comparaison trait pour trait avec celui du droit commun fasse apparaître des différences de traitement tantôt dans un sens, tantôt dans l'autre, sous la réserve que chacune des règles en cause doit être conforme à la logique du système auquel elle appartient. B.10.1. La Cour doit examiner si les dispositions en cause sont, dans l'interprétation examinée, conformes à la logique du système de la réglementation sur les accidents du travail. |
| B.10.2. Zoals uiteengezet in B.5.1 en B.7 zouden de in het geding | B.10.2. Comme il est exposé aux B.5.1 et B.7, les dispositions en |
| zijnde bepalingen, volgens de verwijzende rechter, met zich meebrengen | cause auraient pour effet, selon le juge a quo, que tant le dommage |
| dat zowel de materiële als de morele schade gedekt is door de | matériel que le dommage moral sont couverts par la loi sur les |
| arbeidsongevallenwet, waardoor de ouders op geen enkele wijze een | accidents du travail, ce qui a pour conséquence que les parents ne |
| rechtsvordering volgens het gemeen recht zouden kunnen instellen tegen | pourraient en aucune manière intenter une action de droit commun |
| de aansprakelijke voor het ongeval. | contre le responsable de l'accident. |
| De vergoeding waarop de ouders krachtens de arbeidsongevallenwet recht | L'indemnité à laquelle ont droit les parents en vertu de la loi sur |
| hebben, is aan beperkingen onderworpen. De rente wordt immers, in | les accidents du travail est soumise à des restrictions. En effet, la |
| beginsel, beperkt in de tijd. Bovendien wordt de omvang van de | rente est en principe limitée dans le temps. En outre, l'étendue de |
| vergoeding mede bepaald door het ogenblik waarop het dodelijk ongeval | l'indemnité est également déterminée par le moment auquel l'accident |
| zich heeft voorgedaan. | mortel s'est produit. |
| B.10.3. Zoals uiteengezet in B.8.3, bestaat het doel van het systeem | B.10.3. Comme il est exposé au B.8.3, l'objectif du système |
| van de arbeidsongevallenvergoeding erin, enerzijds, het inkomen van de | d'indemnisation des accidents du travail consiste, d'une part, à |
| assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque | |
| werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico en, | professionnel censé se réaliser et, d'autre part, à préserver la paix |
| anderzijds, de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de | sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant |
| bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen | |
| inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. | la multiplication des procès en responsabilité. |
| In zoverre de wetgever met artikel 20bis van de arbeidsongevallenwet | En tant que par l'article 20bis de la loi sur les accidents du |
| tot doel had enkel diegenen te vergoeden van wie verondersteld wordt | travail, le législateur avait pour objectif d'indemniser uniquement |
| dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het | ceux dont on suppose qu'ils dépendent normalement du revenu de la |
| slachtoffer, zijn de in B.10.2 omschreven beperkingen in | victime, les restrictions décrites au B.10.2 sont conformes à la |
| overeenstemming met de logica van de arbeidsongevallenregeling. | logique de la réglementation sur les accidents du travail. |
| In zoverre de gecombineerde lezing van de in het geding zijnde | En tant que la lecture combinée des dispositions en cause aurait pour |
| bepalingen met zich mee zou brengen dat de ouders van het slachtoffer | effet que les parents de la victime d'un accident mortel se trouvent |
| van een dodelijk ongeval in de onmogelijkheid verkeren om, door middel | dans l'impossibilité, par le biais d'une action de droit commun, de |
| van een rechtsvordering volgens het gemeen recht, een vergoeding voor | réclamer, pour le dommage moral subi, une indemnité à charge de la |
| de geleden morele schade te vorderen ten laste van de persoon die | personne qui est responsable de l'accident et qui n'est pas |
| aansprakelijk is voor het ongeval en die niet de werkgever of een van | l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires, les restrictions |
| diens aangestelden of lasthebbers is, zijn de in B.10.2 omschreven | décrites au B.10.2 ne sont toutefois pas conformes à la logique de la |
| beperkingen evenwel niet in overeenstemming met de logica van de | réglementation sur les accidents du travail. |
| arbeidsongevallenregeling. | |
| Het instellen van een gemeenrechtelijke rechtsvordering tegen de | L'intentement d'une action de droit commun contre le responsable qui |
| aansprakelijke die niet de werkgever of een van diens aangestelden of | n'est pas l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires n'est |
| lasthebbers is, is immers niet van die aard dat het de sociale vrede | effectivement pas de nature à perturber la paix sociale et les |
| en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven zou kunnen verstoren. | relations de travail dans les entreprises. |
| Ten aanzien van de door de ouders geleden morele schade, is het op de | En ce qui concerne le dommage moral subi par les parents, la |
| leeftijd van het slachtoffer gebaseerde onderscheid bovendien niet | distinction fondée sur l'âge de la victime n'est en outre pas |
| pertinent om de met de arbeidsongevallenregeling nagestreefde | pertinente pour atteindre les objectifs poursuivis par la |
| doelstellingen te bereiken. | réglementation sur les accidents du travail. |
| B.11. In zoverre de artikelen 20bis en 46, § 2, tweede lid, van de | B.11. En tant que les articles 20bis et 46, § 2, alinéa 2, de la loi |
| arbeidsongevallenwet ertoe zouden leiden dat de ouders van de | sur les accidents du travail aboutiraient à ce que les parents de la |
| getroffene van een dodelijk arbeidsongeval die op grond van die wet | |
| een rente hebben ontvangen, niet de gemeenrechtelijke vergoeding | victime d'un accident du travail mortel qui ont reçu une rente sur la |
| kunnen vorderen van de morele schade die het gevolg is van het | base de cette loi ne peuvent réclamer l'indemnisation de droit commun |
| overlijden, ten laste van de persoon die aansprakelijk is voor het | du dommage moral qui est la conséquence du décès, à charge de la |
| ongeval en die niet de werkgever of een van diens aangestelden of | personne qui est responsable de l'accident et qui n'est pas |
| lasthebbers is, zijn die bepalingen niet bestaanbaar met de artikelen | l'employeur ou un de ses préposés ou mandataires, ces dispositions ne |
| 10 en 11 van de Grondwet. | sont pas compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| De artikelen 47, 59, 9°, en 59quinquies van de arbeidsongevallenwet | Les articles 47, 59, 9°, et 59quinquies de la loi sur les accidents du |
| zijn vreemd aan de in de prejudiciële vraag vervatte vergelijking en | travail sont étrangers à la comparaison contenue dans la question |
| kunnen bijgevolg niet tot een ander besluit leiden. | préjudicielle et ne peuvent par conséquent conduire à une autre conclusion. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - De artikelen 20bis en 46, § 2, tweede lid, van de | - Les articles 20bis et 46, § 2, alinéa 2, de la loi du 10 avril 1971 |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, in de in B.5.4 gegeven | sur les accidents du travail, dans l'interprétation donnée au B.5.4, |
| interpretatie, schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| - Dezelfde bepalingen, in de in B.7 gegeven interpretatie, schenden de | - Les mêmes dispositions, dans l'interprétation donnée au B.7, violent |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2004. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 7 juillet 2004. |
| De griffier, | Le greffier, |
| L. Potoms. | L. Potoms. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |