Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 65/2004 van 28 april 2004 Rolnummer 2722 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 68 van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, en artikel 99 v Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 65/2004 van 28 april 2004 Rolnummer 2722 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 68 van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, en artikel 99 v Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) Extrait de l'arrêt n° 65/2004 du 28 avril 2004 Numéro du rôle : 2722 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 68 du décret de la Région flamande relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, et l'art La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, M.(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 65/2004 van 28 april 2004 Extrait de l'arrêt n° 65/2004 du 28 avril 2004
Rolnummer 2722 Numéro du rôle : 2722
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 68 van het decreet van En cause : la question préjudicielle concernant l'article 68 du décret
het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd de la Région flamande relatif à l'aménagement du territoire, coordonné
op 22 oktober 1996, en artikel 99 van het Strafwetboek, gesteld door le 22 octobre 1996, et l'article 99 du Code pénal, posée par le Juge
de beslagrechter in de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. des saisies au Tribunal de première instance de Louvain.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P.
P. Martens, M. Bossuyt, L. Lavrysen, J.-P. Moerman en E. Derycke, Martens, M. Bossuyt, L. Lavrysen, J.-P. Moerman et E. Derycke,
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter A. Arts, assistée du greffier L. Potoms, présidée par le président A. Arts,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 13 mei 2003 in zake A. De Maegd en C. De Maegd tegen Par jugement du 13 mai 2003 en cause de A. De Maegd et C. De Maegd
het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de
Arbitragehof is ingekomen op 18 juni 2003, heeft de beslagrechter in la Cour d'arbitrage le 18 juin 2003, le Juge des saisies au Tribunal
de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven de volgende prejudiciële de première instance de Louvain a posé la question préjudicielle
vraag gesteld : suivante :
« Schenden artikel 68 van het gecoördineerd decreet van 22 oktober « L'article 68 du décret du 22 octobre 1996 relatif à l'aménagement du
1996 betreffende de ruimtelijke ordening en artikel 99 van het territoire, coordonné le 22 octobre 1996, et l'article 99 du Code
Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre pénal violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, en tant
eerstgenoemd artikel aldus geïnterpreteerd wordt dat de que l'article cité en premier lieu est interprété en ce sens que la
herstelmaatregel een burgerlijke sanctie is, onderworpen aan de mesure de réparation est une sanction civile soumise au délai de
burgerrechtelijke verjaringstermijn, van toepassing op de gedwongen prescription civile, applicable à l'exécution forcée de la mesure de
tenuitvoerlegging van de herstelmaatregel, bij toepassing van artikel
99 van het Strafwetboek, en dit terwijl een maatregel die eveneens als réparation, par application de l'article 99 du Code pénal, alors
voorwerp heeft het product of het vermogensvoordeel van een misdrijf qu'une mesure qui a également pour objet de faire supprimer le produit
te doen wegnemen, namelijk de bijzondere verbeurdverklaring, door ou l'avantage patrimonial d'une infraction, à savoir la confiscation
artikel 42 van het Strafwetboek gekwalificeerd wordt als een spéciale, est qualifiée par l'article 42 du Code pénal de sanction
strafsanctie, onderworpen aan de strafrechtelijke verjaringstermijn pénale soumise au délai de prescription pénale de cinq ans, applicable
van vijf jaar, van toepassing op de gedwongen tenuitvoerlegging van à l'exécution forcée de cette confiscation, par application de
deze verbeurdverklaring, bij toepassing van artikel 92 van het l'article 92 du Code pénal ? »
Strafwetboek ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 68 van het B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 68 du décret de
decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, la Région flamande relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le
gecoördineerd op 22 oktober 1996, zoals dat van toepassing was vóór de 22 octobre 1996, tel qu'il était applicable avant son abrogation par
opheffing ervan bij het decreet van 18 mei 1999. le décret du 18 mai 1999.
B.1.2. Volgens voormeld artikel 68 kan de strafrechter, bij de B.1.2. Selon l'article 68 précité, le juge pénal, lorsqu'il constate
vaststelling van een stedenbouwmisdrijf, benevens de straf een une infraction en matière d'urbanisme, peut ordonner, en plus de la
herstelmaatregel opleggen. Zoals de vermelde bepaling destijds luidde, peine, une mesure de réparation. Telle que la disposition précitée
kon de herstelmaatregel beogen ofwel de plaats in de vorige staat te herstellen of het strijdige gebruik te staken, ofwel bouwwerken of aanpassingswerken uit te voeren, ofwel een geldsom te betalen gelijk aan de meerwaarde die het goed door het misdrijf heeft verkregen. Wanneer een stedenbouwkundige herstelmaatregel wordt opgelegd, bepaalt de rechtbank een termijn binnen welke die door de overtreder moet worden uitgevoerd en die in het aan het Hof voorgelegde decreet één jaar niet mag overschrijden. Voor het geval dat de maatregel niet wordt uitgevoerd, beveelt het vonnis dat de stedenbouwkundige overheden van ambtswege in de uitvoering ervan kunnen voorzien. B.1.3. De bedoelde stedenbouwkundige herstelmaatregelen zijn geen était libellée à l'époque, la mesure de réparation pouvait tendre soit à la remise en état des lieux ou à la cessation de l'utilisation abusive, soit à l'exécution d'ouvrages ou de travaux d'aménagement, soit au paiement d'une somme représentative de la plus-value acquise par le bien à la suite de l'infraction. Lorsqu'une mesure de réparation en matière d'urbanisme est imposée, le tribunal fixe le délai dans lequel elle doit être exécutée par le contrevenant, délai qui, dans le décret soumis à la Cour, ne peut dépasser un an. Pour le cas où la mesure ne serait pas exécutée, le tribunal ordonne que les autorités compétentes en matière d'urbanisme pourront pourvoir d'office à son exécution. B.1.3. Les mesures de réparation en matière d'urbanisme visées ici ne
straffen. Als burgerlijke veroordelingen in de zin van artikel 99 van sont pas des peines. Condamnations civiles au sens de l'article 99 du
het Strafwetboek verjaren zij krachtens die bepaling naar de regels Code pénal, elles se prescrivent en vertu de cette disposition d'après
van het burgerlijk recht. les règles du droit civil.
Overeenkomstig artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, Conformément à l'article 2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la
ingevoegd bij de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière de
bepalingen betreffende de verjaring, verjaren de persoonlijke prescription, les actions personnelles, parmi lesquelles la mise en
vorderingen, waaronder de tenuitvoerlegging van de rechterlijke oeuvre de l'autorisation judiciaire d'exécuter d'office la réparation
machtiging om van ambtswege in de plaats van de veroordeelde het ordonnée en lieu et place de la personne condamnée, sont prescrites
bevolen herstel uit te voeren, door verloop van 10 jaar. par dix ans. Conformément à la disposition transitoire contenue dans l'article 10
Overeenkomstig de overgangsregeling vervat in artikel 10 van de wet de la loi précitée du 10 juin 1998, le délai applicable à l'instance
van 10 juni 1998 is die termijn in de zaak voor de verwijzende rechter ingegaan op 27 juli 1998. mue devant le juge a quo a commencé à courir le 27 juillet 1998.
B.1.4. De bijzondere verbeurdverklaring bedoeld in artikel 42 van het B.1.4. La confiscation spéciale visée à l'article 42 du Code pénal est
Strafwetboek is een bijkomende straf die overeenkomstig artikel 94 van une peine accessoire qui, en vertu de l'article 94 du même Code, se
datzelfde Wetboek verjaart volgens de termijnen vastgesteld in de
artikelen 91 en volgende, naargelang zij is uitgesproken wegens prescrit dans les délais fixés aux articles 91 et suivants, selon
misdaden, wanbedrijven of overtredingen. qu'elle est prononcée pour un crime, un délit ou une contravention.
Met toepassing van die bepalingen verjaart een straf opgelegd bij een En application de ces dispositions, la peine infligée pour une
stedenbouwmisdrijf, en dus ook de bijzondere verbeurdverklaring die infraction en matière d'urbanisme, et donc aussi la confiscation
ermee gepaard kan gaan, door verloop van vijf jaar. spéciale dont elle peut être assortie, se prescrit par cinq ans.
B.2.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of de artikelen 10 en 11 B.2.1. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet worden geschonden doordat de gedwongen Constitution sont violés en ce que l'exécution forcée d'une mesure de
tenuitvoerlegging van een stedenbouwkundige herstelmaatregel ingevolge réparation en matière d'urbanisme se prescrit selon les règles du
zijn kwalificatie als burgerrechtelijk maatregel verjaart volgens de droit civil, en raison de sa qualification de mesure civile, alors que
regels van het burgerlijk recht, terwijl de tenuitvoerlegging van een l'exécution d'une peine de confiscation prononcée pour une infraction
straf van verbeurdverklaring uitgesproken bij een stedenbouwmisdrijf, en matière d'urbanisme, qui vise également à faire disparaître le
die eveneens beoogt het product of het vermogensvoordeel van een résultat ou l'avantage patrimonial procuré par une infraction, se
misdrijf weg te nemen, verjaart na vijf jaar. prescrit par cinq ans.
B.2.2. Uit het feit dat een stedenbouwkundige herstelmaatregel en de B.2.2. Le fait que les mesures de réparation en matière d'urbanisme et
verbeurdverklaring, betrekking hebben op het verwijderen van het la confiscation visent à faire disparaître l'objet de l'infraction ou
voorwerp van het misdrijf of het teruggeven van een vermogensvoordeel, à obtenir la restitution d'un avantage patrimonial, ainsi qu'il est
zoals de prejudiciële vraag stelt, kan niet worden afgeleid dat zij dit dans la question préjudicielle, ne permet pas de conclure que ces
aan dezelfde verjaringstermijnen moeten worden onderworpen, gezien de mesures doivent être soumises aux mêmes délais de prescription, compte
verschillende grondslag en de verschillende finaliteit die beide tenu de leur fondement différent et de leur finalité différente, comme
maatregelen hebben, wat ook blijkt uit het feit dat ze door de rechter l'atteste également le fait qu'elles peuvent être prononcées ensemble
bij hetzelfde misdrijf tegelijk kunnen worden uitgesproken. par le juge pour une même infraction.
B.2.3. De bijzondere verbeurdverklaring bedoeld in artikel 42 van het B.2.3. La confiscation spéciale visée à l'article 42 du Code pénal est
Strafwetboek is een bijkomende straf en beoogt in de regel une peine accessoire tendant généralement à renforcer la peine ou
leedtoevoegend of vergoedend te zijn. In beide gevallen kan zij ayant un caractère indemnitaire. Dans les deux hypothèses, elle ne
slechts worden uitgesproken bij veroordeling van de beklaagde tot een peut être prononcée qu'en cas de condamnation du prévenu à une peine
hoofdstraf. De verbeurdverklaring kan door de rechter worden opgelegd principale. La confiscation peut être ordonnée par le juge pour les
bij misdrijven in het algemeen, onder de voorwaarden bepaald in de infractions en général, sous les conditions édictées par les articles
artikelen 42 en volgende van het Strafwetboek. 42 et suivants du Code pénal.
B.2.4. De stedenbouwkundige herstelmaatregelen zijn specifiek B.2.4. Les mesures de réparation en matière d'urbanisme sont
verbonden met stedenbouwmisdrijven en kunnen uitsluitend worden spécifiquement liées aux infractions en matière d'urbanisme et peuvent
opgelegd in het belang van een goede ruimtelijke ordening. exclusivement être prononcées dans l'intérêt du bon aménagement du
Herstelmaatregelen kunnen enkel worden gevorderd door de territoire. Elles ne peuvent être demandées que par l'inspecteur
stedenbouwkundige inspecteur of door het college van burgemeester en urbaniste ou le collège des bourgmestre et échevins et ne peuvent pas
schepenen en kunnen niet ambtshalve door de rechter worden bevolen. Ze beogen niet zozeer de dader van het misdrijf te treffen, dan wel het algemeen stedenbouwkundig belang te vrijwaren. Herstelmaatregelen kunnen zowel voor de strafrechter als voor de burgerlijke rechter worden gevorderd en kunnen ook worden opgelegd indien geen straf wordt uitgesproken. B.3.1. Het aan het Hof voorgelegde onderscheid in verjaringstermijnen berust op een objectief criterium, namelijk de juridische natuur van de maatregel, die in het ene geval burgerrechtelijk en in het andere geval strafrechtelijk van aard is. B.3.2. Het komt de wetgever toe, rekening houdend met de verschillende belangen die in het geding zijn, om de duur van de verjaringstermijnen in de verschillende domeinen van het recht te bepalen. Het Burgerlijk Wetboek kent verschillende verjaringstermijnen. Het feit dat de persoonlijke vorderingen overeenkomstig artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek verjaren na 10 jaar, terwijl de tenuitvoerlegging van straffen en de eventuele verbeurdverklaring die être ordonnées d'office par le juge. Elles ne visent pas tant à atteindre l'auteur de l'infraction qu'à sauvegarder l'intérêt général en matière d'urbanisme. Les mesures de réparation peuvent être demandées tant devant le juge pénal que devant le juge civil et peuvent aussi être ordonnées alors même qu'aucune peine n'est prononcée. B.3.1. La différence de délai de prescription soumise à la Cour repose sur un critère objectif, à savoir la nature juridique de la mesure, laquelle relève dans un cas du droit civil et dans l'autre du droit pénal. B.3.2. Il appartient au législateur de déterminer, compte tenu des divers intérêts en présence, la durée des délais de prescription dans les différents domaines du droit. Le Code civil connaît différents délais de prescription. Le fait que les actions personnelles se prescrivent par dix ans, conformément à l'article 2262bis du Code civil, cependant que l'exécution des peines et l'éventuelle confiscation dont elles sont assorties se prescrivent,
ermee gepaard gaat, volgens de artikelen 91 en volgende van het en vertu des articles 91 et suivants du Code pénal, en fonction de la
Strafwetboek verjaren naar gelang van de aard van het misdrijf, maakt op zich geen discriminatie uit. Van discriminatie zou slechts sprake kunnen zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die verschillende verjaringstermijnen, gepaard zou gaan met een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken partijen. B.3.3. Wanneer een stedenbouwkundige herstelmaatregel wordt bevolen, is het in de eerste plaats aan de veroordeelde zelf om de door de rechter opgelegde maatregel uit te voeren. Zodra het rechterlijke bevel tot herstel definitief is, vereist het algemeen belang dat de veroordeelde binnen het door de rechter bepaalde tijdsvak tot uitvoering overgaat. B.3.4. Pas wanneer de veroordeelde in gebreke blijft, zullen de stedenbouwkundige overheden van ambtswege in de uitvoering ervan kunnen voorzien. De gedwongen tenuitvoerlegging is derhalve het gevolg van de niet-naleving door de overtreder van een definitieve rechterlijke uitspraak die in beginsel vrijwillig door hem moest worden uitgevoerd. Dat de overheid daartoe overeenkomstig artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek over een termijn van 10 jaar beschikt, zij het dat nature de l'infraction, ne constitue pas en soi une discrimination. Il ne pourrait y avoir de discrimination que si la différence de traitement résultant de l'application de ces différents délais de prescription allait de pair avec une limitation disproportionnée des droits des parties concernées. B.3.3. Lorsqu'une mesure de réparation en matière d'urbanisme est ordonnée, il appartient en premier lieu au condamné lui-même d'exécuter la mesure imposée par le juge. Dès que la décision judiciaire de réparation est définitive, l'intérêt général exige que le condamné procède à son exécution dans le délai imparti par le juge. B.3.4. Ce n'est que lorsque le condamné reste en défaut que les autorités compétentes en matière d'urbanisme pourront pourvoir d'office à l'exécution de la mesure. L'exécution forcée est dès lors la conséquence du non-respect par le contrevenant d'une décision judiciaire définitive qu'il aurait en principe dû exécuter volontairement. La circonstance que l'autorité dispose à cette fin d'un délai de dix ans, conformément à l'article 2262bis du Code civil, même si, dans l'affaire soumise au juge a quo, ce délai commence seulement à courir
deze in de zaak voor de verwijzende rechter pas begint te lopen op 27 le 27 juillet 1998, ne permet pas, compte tenu des intérêts en cause,
juli 1998, kan gezien de aard van de belangen die in het geding zijn de considérer ce délai comme disproportionné.
niet als onevenredig worden beschouwd.
B.4. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.4. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 68 van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de L'article 68 du décret de la Région flamande relatif à l'aménagement
ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, en artikel 99 du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, et l'article 99 du Code
van het Strafwetboek schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet pénal ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
niet. Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 april 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 avril 2004.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
A. Arts. A. Arts.
^