Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 34/2004 van 10 maart 2004 Rolnummer 2636 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 28, tweede lid, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, gesteld door de Arbeidsrechtb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 34/2004 van 10 maart 2004 Rolnummer 2636 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 28, tweede lid, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, gesteld door de Arbeidsrechtb Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...) Extrait de l'arrêt n° 34/2004 du 10 mars 2004 Numéro du rôle : 2636 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 28, alinéa 2, de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés, posée par le Tribunal du trav La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. Henneuse, E(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 34/2004 van 10 maart 2004 Extrait de l'arrêt n° 34/2004 du 10 mars 2004
Rolnummer 2636 Numéro du rôle : 2636
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 28, tweede lid, van de En cause : la question préjudicielle concernant l'article 28, alinéa
wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan 2, de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux
gehandicapten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Bergen. handicapés, posée par le Tribunal du travail de Mons.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R.
R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe en E. Derycke, Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe et E. Derycke,
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitter M. Melchior, Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 10 februari 2003 in zake M. Lejeune tegen de Belgische Par jugement du 10 février 2003 en cause de M. Lejeune contre l'Etat
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage
ingekomen op 19 februari 2003, heeft de Arbeidsrechtbank te Bergen de le 19 février 2003, le Tribunal du travail de Mons a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 28, tweede lid, van de wet van 27 februari 1987 « L'article 28, alinéa 2, de la loi du 27 février 1987 relative aux
betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, zoals het bestond allocations aux handicapés, tel qu'il existait avant sa modification
vóór de wijziging ervan bij de wet van 19 juli 2001, de artikelen 10 par la loi du 19 juillet 2001, ne viole-t-il pas les articles 10 et 11
en 11 van de gecoördineerde Grondwet niet en roept het geen verschil de la Constitution coordonnée et ne crée-t-il pas une différence de
in behandeling in het leven dat niet objectief verantwoord is, doordat traitement non justifiée objectivement en ce qu'il laisse
het de bepalingen betreffende de verjaring van de terugvordering van d'application les dispositions relatives à la prescription d'un indu à
een onverschuldigd bedrag ten laste van een gerechtigde op een charge d'un bénéficiaire d'allocation pour l'aide d'une tierce
tegemoetkoming voor hulp van derden volgens het oude stelsel en meer personne dite de l'ancien régime et plus particulièrement l'article
in het bijzonder artikel 21, § 3, vierde lid, van de wet van 13 juni 21, § 3, alinéa 4, de la loi du 13 juin 1966 alors que la Cour
1966 van toepassing laat, terwijl het Arbitragehof, in zijn arrest van
6 december 2000 (nr. 129/00), heeft geoordeeld dat datzelfde artikel d'arbitrage, par son arrêt du 6 décembre 2000 (n° 129/00) a considéré
28, tweede lid, de artikelen 10 en 11 schond doordat het verschillende que ce même article 28, alinéa 2, violait les articles 10 et 11 en ce
en niet objectief verantwoorde verjaringsregels liet voortbestaan in qu'il laissait subsister des règles de prescription différentes et non
geval van terugvordering van een onverschuldigd bedrag ten laste van objectivement justifiées en cas de répétition d'un indu à charge d'un
een gerechtigde op een gewone of bijzondere tegemoetkoming ten
opzichte van diegenen van wie de rechten waren vastgesteld bij de wet bénéficiaire d'une allocation ordinaire ou spéciale par rapport à ceux
van 27 februari 1987 ? » dont les droits avaient été fixés par la loi du 27 février 1987 ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de B.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la constitutionnalité de
grondwettigheid van het vroegere artikel 28, tweede lid, van de wet
van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan l'ancien article 28, alinéa 2, de la loi du 27 février 1987 relative
gehandicapten, doordat, volgens de verwijzende rechter, dat artikel de aux allocations aux handicapés, en ce que, selon le juge a quo, cet
bepalingen betreffende de verjaring van de terugvordering van een article laisse d'application les dispositions relatives à la
onverschuldigd bedrag ten laste van een gerechtigde op een prescription d'un indu à charge d'un bénéficiaire d'allocation pour
tegemoetkoming voor hulp van derden volgens het oude stelsel, zoals l'aide d'une tierce personne dite de l'ancien régime, telles qu'elles
bepaald in de wet van 27 juni 1969 betreffende het toekennen van sont fixées par la loi du 27 juin 1969 relative à l'octroi
tegemoetkomingen aan de minder-validen, van toepassing laat, waarbij d'allocations aux handicapés, et qu'il y a lieu, selon le juge a quo,
volgens de verwijzende rechter dient te worden verwezen naar artikel de se référer à l'article 21, § 3, alinéa 4 (lire : alinéa 3), de la
21, § 3, vierde lid (lees : derde lid), van de wet van 13 juni 1966 « loi du 13 juin 1966 « relative à la pension de retraite et de survie
betreffende de rust- en overlevingspensioenen voor arbeiders, des ouvriers, des employés, des marins naviguant sous pavillon belge,
bedienden, zeevarenden onder Belgische vlag, mijnwerkers en vrijwillig des ouvriers mineurs et des assurés libres » pour conclure, en
verzekerden », om te dezen te besluiten tot de toepassing van de l'espèce, à l'application du délai de prescription quinquennal.
vijfjarige verjaringstermijn.
B.2. Artikel 28 van de wet van 27 februari 1987 in de versie zoals van B.2. L'article 28 de la loi du 27 février 1987, dans la version
toepassing voor de verwijzende rechter en vóór de wijziging ervan bij applicable devant le juge a quo et antérieure à sa modification,
onder meer de wetten van 12 augustus 2000, 19 juli 2001 en 24 december notamment, par les lois du 12 août 2000, du 19 juillet 2001 et du 24
2002 bepaalt : décembre 2002, dispose :
« De wet van 27 juni 1969 betreffende het toekennen van « La loi du 27 juin 1969 relative à l'octroi d'allocations aux
tegemoetkomingen aan de minder-validen wordt opgeheven. handicapés est abrogée.
De wet van 27 juni 1969 blijft evenwel van toepassing voor de La loi du 27 juin 1969 reste toutefois d'application pour les
gehandicapten waaraan een tegemoetkoming is toegekend die vóór 1 handicapés auxquels il a été accordé une allocation qui a pris cours
januari 1975 is ingegaan en die verder deze tegemoetkoming blijven avant le 1er janvier 1975 et qui continuent à bénéficier de cette
allocation conformément aux dispositions réglementaires qui étaient
genieten overeenkomstig de reglementaire bepalingen die van toepassing applicables avant cette date, à moins que l'application de la présente
waren vóór deze datum, tenzij een toepassing van deze wet voordeliger loi ne leur soit plus avantageuse. En aucun cas, l'application de la
is. In geen geval kan de toepassing van deze wet te hunnen aanzien présente loi ne peut entraîner à leur égard une déchéance du droit à
leiden tot een verval van het recht of een vermindering van de l'allocation ou une diminution de l'allocation.
tegemoetkoming.
[...] » [...] »
B.3. Artikel 16, § 1, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten bepaalt : « De terugvordering van de ten onrechte betaalde tegemoetkomingen verjaart na drie jaar te rekenen vanaf de datum waarop de uitbetaling is geschied. De in het eerste lid voorgeschreven termijn wordt teruggebracht tot één jaar indien de betaling enkel het gevolg is van een vergissing van een administratieve dienst of instelling, waarvan de betrokkene zich normaal geen rekenschap kan geven. De in het eerste lid voorgeschreven termijn wordt verlengd tot vijf jaar indien ten onrechte werd uitbetaald in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen van de betrokkene. » B.4. Volgens de verwijzende rechter is die bepaling niet van toepassing op de personen die, zoals de appellante voor het verwijzende rechtscollege, een tegemoetkoming voor gehandicapten B.3. L'article 16, § 1er, de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés dispose : « La répétition des allocations versées indûment se prescrit par trois ans à compter de la date du paiement. Le délai prévu au premier alinéa est ramené à un an lorsque le paiement résulte uniquement de l'erreur d'un service administratif ou organisme, et dont l'intéressé ne peut normalement se rendre compte. Le délai prévu au premier alinéa est porté à cinq ans lorsque l'indu a été payé en cas de fraude, dol ou manoeuvres frauduleuses de l'intéressé. » B.4. Selon le juge a quo, cette disposition n'est pas applicable aux personnes qui, comme l'appelante devant la juridiction a quo,
genieten volgens het « oude stelsel » - dat wil zeggen toegekend vóór bénéficient d'une allocation de handicapé, dite « d'ancien régime » -
1 januari 1975 met toepassing van de wet van 27 juni 1969 betreffende c'est-à-dire accordée avant le 1er janvier 1975 en application de la
het toekennen van tegemoetkomingen aan de minder-validen -, maar op loi du 27 juin 1969 relative à l'octroi d'allocations aux handicapés
hen is, zoals gesteld in B.1, een verjaringstermijn van vijf jaar van -, auxquelles est applicable un délai de prescription de cinq ans,
toepassing. ainsi qu'il est dit au B.1.
B.5. In die interpretatie worden de rechthebbenden op tegemoetkomingen B.5. Dans cette interprétation, les bénéficiaires d'allocations de
voor gehandicapten - en met name de tegemoetkomingen toegekend voor handicapés - et notamment de celles attribuées pour l'aide d'une
hulp van derden -, van wie onterecht ontvangen bedragen worden
teruggevorderd, verschillend behandeld naargelang zij onder de tierce personne - qui se voient réclamer des sommes indûment perçues
vroegere of onder de nieuwe regeling vallen : degenen die hun rechten sont traités différemment selon qu'ils émargent à l'ancien ou au
ontlenen aan de wet van 27 juni 1969, waarvan de gevolgen gelden voor nouveau régime : ceux qui tiennent leurs droits de la loi du 27 juin
degenen die reeds vóór 1 januari 1975 een tegemoetkoming kregen, zijn 1969, dont les effets s'étendent à ceux dont l'allocation a pris cours
onderworpen aan een verjaring van vijf jaar; degenen die hun rechten avant le 1er janvier 1975, sont soumis à une prescription de cinq ans;
ontlenen aan de wet van 27 februari 1987 kunnen niet worden verplicht ceux qui tiennent leurs droits de la loi du 27 février 1987 ne peuvent
onterecht ontvangen bedragen terug te betalen na een termijn van drie pas se voir réclamer le remboursement de sommes indûment perçues
jaar, die tot een jaar wordt teruggebracht wanneer de onterechte au-delà d'un délai de trois ans, ramené à un an lorsque le paiement
uitbetaling enkel voortvloeit uit een administratieve vergissing indu résulte uniquement d'une erreur administrative dont l'intéressé
waarvan de betrokkene zich normaal geen rekenschap kan geven. ne peut normalement pas se rendre compte.
B.6.1. Tussen de twee categorieën van personen, die vergelijkbaar B.6.1. Entre les deux catégories de personnes, qui sont comparables,
zijn, bestaat een verschil dat berust op een objectief criterium : de il existe une différence qui repose sur un critère objectif : la date
datum waarop hun recht op een tegemoetkoming is ingegaan. à laquelle leur droit à une allocation a pris cours.
B.6.2. Een verschil in behandeling gronden op dat verschil van datum
is evenwel in verhouding met geen enkele van de door de wetgever B.6.2. Fonder une différence de traitement sur cette différence de
nagestreefde doelstellingen. Zelfs in de veronderstelling dat het « date n'est toutefois en rapport avec aucun des objectifs poursuivis
oude stelsel » gunstiger was dan het nieuwe, kan dat verschil de par le législateur. A supposer même que l'« ancien régime » soit plus
toepassing van een langere verjaringstermijn in geval van favorable que le nouveau, cette différence ne peut justifier
terugvordering van onverschuldigde bedragen niet verantwoorden. Een l'application d'un délai de prescription plus long en cas de
dergelijk verschil is, integendeel, in strijd met de bedoeling door de répétition de l'indu. Une telle différence est, au contraire, en
wetgever uitgedrukt tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet contradiction avec l'intention exprimée par le législateur au cours
van 27 februari 1987, te weten dat « de toestand van de gerechtigden des travaux préparatoires de la loi du 27 février 1987, à savoir que «
van vóór 1 januari 1975 (zogenaamd oud stelsel) [...] ongewijzigd la situation des bénéficiaires d'avant le 1er janvier 1975 (dénommé '
ancien régime ') reste inchangée et continue à être régie par la
[blijft] en [...] verder door de vroegere wet [wordt] beheerst, tenzij législation antérieure, à moins que l'application de la présente loi
de toepassing van deze wet voordeliger is voor hen » (Parl. St., ne soit plus avantageuse pour eux » (Doc. parl., Chambre, 1985-1986,
Kamer, 1985-1986, nr. 448/1, pp. 8 en 9). n° 448/1, pp. 8 et 9).
B.7. Het verschil in behandeling waartoe de door de verwijzende B.7. La différence de traitement à laquelle conduit l'interprétation
rechter in aanmerking genomen interpretatie leidt, is niet redelijk retenue par le juge a quo n'est pas raisonnablement justifiée.
verantwoord. B.8. Het Hof merkt evenwel op dat artikel 28, tweede lid, van de wet B.8. La Cour observe toutefois que l'article 28, alinéa 2, de la loi
van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten du 27 février 1987 relative aux allocations aux handicapés est
vatbaar is voor een andere interpretatie dan die welke de verwijzende susceptible de recevoir une autre interprétation que celle retenue par
rechter eraan heeft gegeven. le juge a quo.
B.9.1. Aangezien die bepaling - beschouwd zowel wat haar bewoordingen B.9.1. En effet, dès lors que cette disposition - considérée tant en
betreft als in het licht van de parlementaire voorbereiding ervan - ses termes qu'à la lumière de ses travaux préparatoires - consiste, en
tot doel heeft de gehandicapten die tegemoetkomingen volgens het ce qui concerne les handicapés bénéficiaires d'allocations dites «
zogenaamde « oude stelsel » genieten, onder de toepassing van de d'ancien régime », à les faire bénéficier de l'application de la
nieuwe wetgeving te laten vallen ten nadele van de vroegere wetgeving nouvelle législation au détriment de l'ancienne lorsque cette dernière
wanneer die minder gunstig is, heeft het immers geen belang dat de est moins favorable, il est sans importance que la législation
vroegere wetgeving minder gunstig zou moeten worden geacht vanwege ancienne doive être considérée comme moins favorable en raison de
uitdrukkelijke bepalingen vervat in de wet van 27 juni 1969 of, bij dispositions expresses contenues dans la loi du 27 juin 1969 ou, à
ontstentenis van dergelijke uitdrukkelijke bepalingen in die wet, défaut de telles dispositions expresses prévues par cette loi, en
vanwege de toepassing van wetsbepalingen die bij ontstentenis van raison de l'application d'autres dispositions légales qui seraient
andere van toepassing zouden zijn. applicables par défaut.
B.9.2. Aangezien de door de verwijzende rechter in aanmerking genomen B.9.2. Le délai de prescription retenu par le juge a quo étant moins
verjaringstermijn minder gunstig is dan die welke is voorgeschreven
bij artikel 16, § 1, van de wet van 27 februari 1987, dient men, met favorable que celui prévu par l'article 16, § 1er, de la loi du 27
février 1987, il y a lieu de considérer, en application de l'article
toepassing van artikel 28, tweede lid, eerste zin, in fine, van 28, alinéa 2, première phrase in fine, de cette même loi, que c'est le
diezelfde wet, ervan uit te gaan dat de bij artikel 16, § 1, délai de trois ans prévu par l'article 16, § 1er, qui est également
voorgeschreven termijn van drie jaar ook van toepassing is op de
tegemoetkomingen volgens het zogenaamde « oude stelsel ». applicable aux allocations dites « d'ancien régime ».
B.9.3. In die interpretatie leidt artikel 28, tweede lid, niet tot het B.9.3. Dans cette interprétation, l'article 28, alinéa 2, ne conduit
pas à retenir un délai de prescription des allocations qui serait
in aanmerking nemen van een verjaringstermijn die verschillend zou différent selon que l'allocation a pris cours avant ou à partir du 1er
zijn naargelang de tegemoetkoming vóór of vanaf januari 1975 een aanvang heeft genomen en is die bepaling bestaanbaar met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : - In zoverre het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het de vroeger van toepassing zijnde bepalingen betreffende de verjaring van de terugvordering van een onverschuldigd bedrag ten laste van een gerechtigde op een tegemoetkoming volgens het zogenaamde « oude stelsel », toegekend voor hulp van derden, van toepassing laat, janvier 1975 et cette disposition est compatible avec le principe d'égalité et de non-discrimination. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : - En ce qu'il est interprété comme laissant d'application les dispositions, antérieurement applicables, relatives à la prescription de la répétition de l'indu à charge d'un bénéficiaire d'une allocation dite « de l'ancien régime » attribuée au titre de l'aide d'une tierce
schendt artikel 28, tweede lid, van de wet van 27 februari 1987 personne, l'article 28, alinéa 2, de la loi du 27 février 1987
betreffende de tegemoetkomingen aan gehandicapten, vóór de wijziging relative aux allocations aux handicapés, avant sa modification par la
ervan bij de wet van 19 juli 2001, de artikelen 10 en 11 van de loi du 19 juillet 2001, viole les articles 10 et 11 de la
Grondwet. Constitution.
- In zoverre het in die zin wordt geïnterpreteerd dat het de vroeger - En ce qu'il est interprété comme écartant, au titre de dispositions
van toepassing zijnde bepalingen als minder gunstig weert ten voordele moins favorables, les dispositions antérieurement applicables au
van de toepassing van artikel 16, § 1, van dezelfde wet, schendt bénéfice de l'application de l'article 16, § 1er, de la même loi,
artikel 28, tweede lid, van die wet de artikelen 10 en 11 van de l'article 28, alinéa 2, de cette loi ne viole pas les articles 10 et
Grondwet niet. 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 mars 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^